1

Niebezpieczne i szkodliwe

czynniki występujące w

procesie pracy.

Czynnik niebezpieczny – czynnik,

którego oddziaływanie na

pracującego prowadzi lub może

prowadzić do urazu /wypadku/.

Czynnik szkodliwy – czynnik, którego

oddziaływanie na pracującego

prowadzi lub może prowadzić do

schorzenia /choroby zawodowej/.

2

Klasyfikacja.

W zależności od charakteru

działania czynniki niebezpieczne i
szkodliwe dzielimy na :

- Fizyczne,
- Chemiczne,
- Biologiczne,
- Psychofizyczne.

3

Mikroklimat pracy.

• Na pojęcie mikroklimatu składają się:

względna wilgotność powietrza,
temperatura oraz prędkość przepływu
powietrza.

• W pomieszczeniach pracy należy zapewnić

temperaturę odpowiednią do rodzaju
wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku
fizycznego niezbędnego do jej wykonania)
nie niższą niż 14°C, chyba że względy
technologiczne na to nie pozwalają.

4

Mikroklimat pracy.

Pamiętaj! W pomieszczeniach

pracy, w których jest wykonywana
lekka praca fizyczna, i w
pomieszczeniach biurowych
temperatura nie może być niższa
niż 18

0

C.

5

Mikroklimat

• Ciepły – powyżej 25

0

C

• Zwykły – 10-25

0

C

• Zimny – poniżej 10

0

C

6

Mikroklimat pracy.

• Oprócz zapewnienia właściwej

temperatury konieczne jest utrzymywanie
w pomieszczeniach odpowiedniej
wilgotności. W przypadku pomieszczeń
biurowych przyjmuje się, iż optymalne
warunki wilgotności względnej powietrza
wynoszą ok. 50–60%, a w przypadku
pomieszczeń wyposażonych w monitory
ekranowe wilgotność nie powinna być
mniejsza niż 40%.

7

Mikroklimat pracy.

• Istotnym czynnikiem mającym

wpływ również na mikroklimat
środowiska pracy jest zapewnienie
odpowiedniej krotności wymiany
powietrza. Do lokali biurowych
zaleca się krotność wymiany
powietrza w granicach 0,5 na
godzinę.

8

Hałas.

Hałasem są wszelkie niepożądane,

nieprzyjemne, dokuczliwe lub
szkodliwe drgania mechaniczne
ośrodka sprężystego, działające za
pośrednictwem powietrza na
organ słuchu i inne zmysły oraz
elementy organizmu człowieka.

9

Hałas.

W zależności od częstotliwości drgań wyróżnia się:

a) hałas infradźwiękowy, niesłyszalny, lecz

odczuwalny, o częstotliwości drgań niższej od
20 Hz,
b) hałas słyszalny o częstotliwości w przedziale
20-20000 Hz,

c) hałas ultradźwiękowy, niesłyszalny, ponad

20000 Hz.

10

Źródła hałasu i wibracji w

środowisku

• Klasyfikacja źródeł hałasu i wibracji

wyróżnia źródła pojedyncze (np.
środki komunikacji, transportu i
produkcji w obiektach i na zewnątrz)
oraz źródła zgrupowane na określonej
przestrzeni (drogi, lotniska, dworce,
zajezdnie, stacje rozrządowe, obiekty
przemysłowe, rozrywkowe, sportowe
itp.).

11

Natężenie dźwięku występujące w różnych

sytuacjach i jego wpływ :

· 10 dB oddech, szept,

· 20 dB szum liści,

· 35 dB cicha muzyka,

· 45 dB rozmowa - znużenie hałasem u najwrażliwszych,

· 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy,

· 55 dB suszarka dobrej jakości - zaburzenia snu,

· 60 dB odkurzacz dobrej jakości - skurcz naczyń krwionośnych,

· 75 dB nowoczesny samochód małolitrażowy - narastanie wrogości i

agresji,

· 80 dB klakson - narastanie wrogości i agresji,

· 85 dB uszkodzony kran, wnętrze typowego samochodu na polskich

drogach - poziom szkodliwy dla zdrowia,

· 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego,

· 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego,

· 110 dB trzaskające drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego,

· 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego,

· 130-160 dB wybuch petardy - granica bólu.

12

Największe zagrożenia.

 

-  górnictwo i kopalnictwo – młyn kulowy ( do 118

db ), kruszarki ( do 119 db ),

-   - produkcja tkanin – krosno ( do 112 db ),

przędzarka ( do 110 db ),

-   - produkcja drewna – strugarki ( do 101 db), piły

tarczowe (do 100 db),

-   - produkcja maszyn, urzadzeń i pojazdów – młoty
mechaniczne (do 122 db), prasy (do 114 db),
-  - produkcja metali i wyrobów chemicznych ,
- leśnictwo ,
- budownictwo,transport – silniki spalinowe ( do

125 db).

13

Hałas

Poziom ekspozycji odniesiony do 8

godz. dnia pracy nie powinien
przekraczać 85 dB

14

15

Hałas infradźwiękowy.

- niskoobrotowe silniki wysokoprężne i sprężarki
tłokowe o prędkościach obrotowych do 1000

obr/min,

- wentylatory przemysłowe,
- piece elektryczne,
- kotłownie,
- maszynownie,
- kominy,
- zrzut mediów energetycznych.

16

Hałas ultradźwiekowy.

- technologiczne urządzenia – płuczki, zgrzewarki

i

drążaki ultradżwiękowe ( 115-135 db ),
-  wysokoobrotowe maszyny produkcyjne –

obrabiarki

do drewna, maszyny włókiennicze,
- przepływ lub wypływ sprężonych gazów np.

palniki,

zawory,
- badania diagnostyczne np. ultradźwiękowe
nieniszczące badania materiałowe.

17

Wibracje.

Określenie "wibracje" stosuje się do

drgań oddziaływujących nie za
pośrednictwem powietrza lecz ciał
stałych.

Podział :
Ogólna – 0,5-100 Hz
Miejscowa – 4-1500 Hz

18

Wibracje.

Szczególnie niebezpieczne są

częstotliwości niskie z uwagi na
możliwość powstania rezonansu z
drganiami własnymi organów
człowieka.

Rezonans powoduje niebezpieczeństwo

wybroczyn, krwotoków, a nawet
rozerwania narządów.

19

Wibracje.

Ponadto wibracja powoduje m. in.

niedokrwienie części ciała, zmiany
zwyrodnieniowe stawów
/nadgarstki, łokcie, kręgosłup/,
zaburzenie czucia, ból kończyn,
zwyrodnienia w rdzeniu kręgowym
i mózgu.

20

Promieniowanie widzialne.

Jest to promieniowanie

optyczne zdolne do

bezpośredniego wywoływania

wrażeń wzrokowych.

21

Promieniowanie widzialne.

Granice :

dolna - 360 - 400 nm,

górna - 760 - 830 nm.

22

Promieniowanie widzialne.

Objawy zmęczenia oczu :

- ból głowy,
- łzawienie i zaczerwienienie powiek i

spojówek,

- zmniejszenie zdolności akomodacji,
- zmniejszenie ostrości widzenia,

wrażliwości na kontrasty i szybkości
spostrzegania.

23

Promieniowanie widzialne.

Objawy zmęczenia nerwowego :

- uczucie niechęci i ogólna ociężałość,

- tendencje do bólu głowy i nudności,

- bezsenność i utrata apetytu.

24

Promieniowanie widzialne.

Natężenie oświetlenia

- 1 luks

(lx), gdy na 1m

2

powierzchni pada

równomiernie strumień świetlny
równy 1 lumenowi (lm).

25

Promieniowanie

podczerwone.

Inaczej cieplne obejmuje

promieniowanie optyczne, którego
długość fal wynoszą od 780 nm do
1 mm.

26

Promieniowanie

podczerwone.

Dzieli się na trzy zakresy :

IR-A 780-1400 nm (bliska podczerwień),
IR-B 1,4-3 µm (średnia podczerwień),
IR-C 3 µm - 1 mm (daleka podczerwień).

27

Promieniowanie

podczerwone.

Źródła :

- gorące stanowiska pracy w hutach,

odlewniach, walcowniach, kuźniach, hutach
szkła (1600

o

C),

- piece martenowskie, piece łukowe (1000-

1200

o

C),

- odlewnie stopów metali lekkich (600-700

o

C),

- powierzchnie pieców i inne pow. grzejne o

temp. do 500

o

C.

28

Promieniowanie

podczerwone.

Zagrożenia :

- bezpośrednie zdrowia i życia : udar

cieplny,zapaść serca z powodu stresu
cieplnego, oparzenie termiczne skóry,

- schorzenia : zaćma hutnicza, chroniczne i

ostre zapalenie spojówek, pigmentacja
skóry - po wielu latach owrzodzenia, rak
skóry,

- występujące zmęczenie.

29

Promieniowanie

podczerwone.

Ochrona :

- izolacja cieplna ścian,
- stosowanie ekranów stałych lub przenośnych,
- zmiany w procesie technologicznym,
- odpowiednia wentylacja,
- skracanie czasu pracy,
- odpowiednia odzież i okulary ochronne,
- napoje i posiłki profilaktyczne,
- badania lekarskie.

30

Promieniowanie

nadfioletowe.

Inaczej UV promieniowanie

optyczne w zakresie 100 nm - 400

nm.

31

Promieniowanie

nadfioletowe.

Zakresy :

UV-A - 315-400 nm (bliski nadfiolet),

UV-B - 280-315 nm (średni nadfiolet),

UV-C - 100-280 nm (daleki nadfiolet).

32

Promieniowanie

nadfioletowe.

Działanie :

UV-A - słaby rumień skóry, fluorescencja

przejrzystych ośrodków gałki ocznej,

UV-B - rumień skóry, obrzęk aż do

powstania pęcherzy,

UV-C - zapalenie spojówek i rogówki.

33

Promieniowanie

nadfioletowe.

Źródła :

- prace spawalnicze z użyciem łuku

elektrycznego,

- palniki plazmowe,
- naświetlanie lampą bakteriobójczą,
- naświetlanie lampą kwarcową,
- kontrola techniczna.

34

Promieniowanie

nadfioletowe.

Ochrona :

- stałe lub przenośne ścianki i parawany,
- wentylacja mechaniczna,
- tarcze i przyłbice spawalnicze,
- rękawice spawalnicze,
- osłony twarzy przy lampach,
- badania lekarskie.

35

Promieniowanie

elektromagnetyczne.

Inaczej

pole (stałe lub zmienne)

składa się

z :

pole elektryczne - źródło wysokiego

napięcia stałego lub zmiennego,

pole magnetyczne - stałe powstaje w

wyniku magnesu, zmienne przepływ
prądu o małym napięciu a dużym
natężeniu.

36

Promieniowanie

elektromagnetyczne.

- pole elektro- i magnetostatyczne, (stałe pole),
- pole częstotliwości przemysłowej(50 Hz),
- pola częstotliwości 1-100Hz,
- pola wysokiej częstotliwości 0,1-10 MHz,
- pola wielkiej częstotliwości 10-300 MHz,
- pola wielkiej częstotliwości 300-300 000 MHz.

37

Promieniowanie

elektromagnetyczne.

Dolegliwości subiektywne :

- osłabienie ogólne,
- utrudnienie koncentracji uwagi,
- osłabienie pamięci,
- łatwość męczenia się pracą umysłową,

38

Promieniowanie

elektromagnetyczne.

- ospałość w ciągu dnia i zaburzenia snu

w ciągu nocy,

- drażliwość nerwowa,
- bóle i zawroty głowy,
- nadmierna potliwość lub suchość dłoni i

stóp,

39

Promieniowanie

elektromagnetyczne.

- dolegliwości sercowe, np. uczucie

ucisku, kłucia,

- dysfunkcje ze strony układu

pokarmowego,

- osłabienie potencji płciowej,
- zaburzenia miesiączkowania.

40

Promieniowanie

elektromagnetyczne.

Ochrona :

- ekranowanie pomieszczeń (siatki

metalowe,blachy)

- ekranowanie źródeł (siatki

metalowe,blachy),

- unikanie przebywania w granicach stref

ochronnych,

- nieprzekraczania dopuszczalnego czasu

pracy w strefach zagrożenia.

41

42

Promieniowanie jonizujące.

- α cząsteczki atomów (protonów i

neutronów), zasięg kilka cm,

- β cząsteczki z jądra atomowego elektronów

lub pozytonów, zasięg kilka cm,

- γ przenikliwe, elektromagnetyczne, zasięg

kilka km,

- X rentgenowskie, elektromagnetyczne,

powstaje w lampie rentgenowskiej, zasięg
kilkanaście m.

43

Promieniowanie jonizujące.

Działanie :
- uszkodzenie i zburzenie łańcuchów

DNA,

- zaburzenie syntezy białka,
- zaburzenie gospodarki elektrolitami,
- uszkodzenie błon komórkowych.

44

Promieniowanie jonizujące.

Zagrożenie :
- eksploatacja złóż uranowych,
- produkcja i stosowanie izotopów,
- elektrownie i okręty atomowe,
- radiologia przemysłowa,

45

Promieniowanie jonizujące.

- przemysł chemiczny - niektóre procesy

technologiczne,

- wytwórnie lamp rentgenowskich i

sprzętu medycznego,

- radiologia kliniczna.

46

Promieniowanie jonizujące.

Ochrona :
- ciągły pomiar dawki promieniowania,
- stosowanie osłon, fartuchów,

parawanów,

- wentylacja mechaniczna,
- oznakowanie strefy niebezpiecznej,
- skrócenie czasu ekspozycji,
- badania lekarskie.

47

Prąd elektryczny.

- Stały

- Zmienny

U

U

t

t

48

Prąd elektryczny.

Napięcie – różnica potencjałów -

U /Volt/

Natężenie – przepływ ładunku

elektrycznego w jednostce czasu
przez jednostkę przewodnika – I =
U/R /Amper/

49

Prąd elektryczny.

Skutki rażenia zależą od drogi

przepływu prądu przez ciało
człowieka.

Najbardziej jest niebezpieczna

droga przez serce i ośrodki
nerwowe / ręka-ręka, noga-noga/.

50

Prąd elektryczny.

Na człowieka może działać :
1) Prąd stały – powodujący skutki

elektrolityczne /przemieszczanie jonów,co
zmienia ich stężenia po obu stronach błony
komórkowej prowadząc do zaburzeń
czynności komórek/,

2) Prąd przemienny – działanie na krążenie

krwi i oddychanie, na układ nerwowy,
działanie cieplne, uszkodzenie mięśni i
kości.

51

Prąd elektryczny.

Stopień i zakres porażenia prądem

zależy przede wszystkim od :

- natężenia i napięcia prądu,
- czasu przepływu przez człowieka,
- częstotliwości prądu,
- drogi przepływu przez człowieka.

52

Prąd elektryczny.

W razie dotknięcia uszkodzonego

urządzenia elektrycznego człowiek
znajduje się pod napięciem dotykowym.

Napięcie dotykowe bezpieczne U

t

jest to

największa dopuszczalna wartość
napięcia dotykowego, które może się
długotrwale utrzymywać w określonych
warunkach.

53

Prąd elektryczny.

Za wartość napięć bezpiecznych przyjęto

wartość napięć dotykowych, dla których
dopuszczalny czas wyłączenia wynosi
5s.

Warunki Prąd Prąd
środowiskowe przemienny stały
Normalne 50 V 120 V
Szczególne 25 V 60 V

54

Prąd elektryczny.

Przepływający przez człowieka

prąd, zwany prądem rażenia może
spowodować skutki
patofizjologiczne.

Natężenie rażenia /bezpieczne/ I

raż

nie powinno być większe niż 15
mA.

55

Prąd elektryczny.

Graniczny prąd niebezpieczny

przyjęto przepływający
długotrwale prąd nie powodujący
migotania komór serca :

- 30 mA dla prądu przemiennego,
- 70 ma dla prądu stałego.

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74