Urazy mnogie ciała

Urazy mnogie ciała

STAN NAGŁEGO

STAN NAGŁEGO

ZAGROŻENIA ŻYCIA

ZAGROŻENIA ŻYCIA

USTANIE LUB POWAŻNE ZABURZENIE

USTANIE LUB POWAŻNE ZABURZENIE

PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI

PODSTAWOWYCH CZYNNOŚCI

ŻYCIOWYCH

ŻYCIOWYCH

Wymaga natychmiastowej

Wymaga natychmiastowej

pomocy na miejscu

pomocy na miejscu

zdarzenia

zdarzenia

"złota godzina”

"złota godzina”

Urazy wielomiejscowe

Urazy wielomiejscowe

Urazy to główna przyczyna śmierci wśród ludzi

Urazy to główna przyczyna śmierci wśród ludzi

< 40 roku życia

< 40 roku życia

1.

1.

natychmiastowa (krwotok, uraz OUN)

natychmiastowa (krwotok, uraz OUN)

2.

2.

w ciągu kilku godzin (niewydolność oddechowa,

w ciągu kilku godzin (niewydolność oddechowa,

krwawienie do OUN, urazy klatki piersiowej, jamy

krwawienie do OUN, urazy klatki piersiowej, jamy

brzusznej)

brzusznej)

3.

3.

w ciągu kilku dni lub tygodni (sepsa, niewydolność

w ciągu kilku dni lub tygodni (sepsa, niewydolność

wielonarządowa, powikłania urazu pierwotnego

wielonarządowa, powikłania urazu pierwotnego

i wtórnego)

i wtórnego)

Wywiad dotyczący wypadku

Wywiad dotyczący wypadku



Charakter i mechanizm urazu (rany drążące, tępy uraz, rany

Charakter i mechanizm urazu (rany drążące, tępy uraz, rany

postrzałowe, upadek z wysokości itp.)

postrzałowe, upadek z wysokości itp.)



Czas urazu

Czas urazu



Charakter bólu, lokalizacja

Charakter bólu, lokalizacja



Dodatkowe uwagi (utrata przytomności, niepamięć

Dodatkowe uwagi (utrata przytomności, niepamięć

zdarzenia, zaburzenia czucia, duszność, osłabienie,

zdarzenia, zaburzenia czucia, duszność, osłabienie,

wymioty)

wymioty)



Utrata krwi – ocena na miejscu zdarzenia

Utrata krwi – ocena na miejscu zdarzenia



Choroby poprzedzające wypadek

Choroby poprzedzające wypadek



Czas ostatniego posiłku

Czas ostatniego posiłku

Urazy głowy

Urazy głowy

50% zgonów pourazowych związanych jest z

50% zgonów pourazowych związanych jest z

urazem głowy

urazem głowy

1.

1.

Drążące

Drążące

2.

2.

Zamknięte

Zamknięte

•

Uraz pierwotny

Uraz pierwotny

•

Uraz wtórny

Uraz wtórny

Urazy głowy - objawy

Urazy głowy - objawy



Zaburzenia świadomości

Zaburzenia świadomości



Drgawki

Drgawki



Zaburzenia oddychania

Zaburzenia oddychania



Hipotensja, bradykardia

Hipotensja, bradykardia



Zmiany szerokości, kształtu źrenic,

Zmiany szerokości, kształtu źrenic,

anizokoria

anizokoria



Krwiaki tkanek powierzchownych

Krwiaki tkanek powierzchownych



Krwiaki okularowe

Krwiaki okularowe



Wyciek z ucha lub nosa (płyn mózgowo-

Wyciek z ucha lub nosa (płyn mózgowo-

rdzeniowy, krew)

rdzeniowy, krew)

OCENA OBJAWÓW ŻYCIOWYCH

OCENA OBJAWÓW ŻYCIOWYCH

ŚWIADOMOŚĆ

ŚWIADOMOŚĆ

PRZYCZYNY ZABURZEŃ

PRZYCZYNY ZABURZEŃ

Stan świadomości jest

Stan świadomości jest

wynikiem fizjologicznej funkcji

wynikiem fizjologicznej funkcji

mózgu

mózgu

Przyczyny zaburzeń:

Przyczyny zaburzeń:



obrażenia i choroby mózgu

obrażenia i choroby mózgu



zatrucia egzogenne (trucizny)

zatrucia egzogenne (trucizny)



zatrucia endogenne (cukrzyca,

zatrucia endogenne (cukrzyca,

mocznica, niedotlenienie)

mocznica, niedotlenienie)

OCENA OBJAWÓW ŻYCIOWYCH

OCENA OBJAWÓW ŻYCIOWYCH

ŚWIADOMOŚĆ - ROZPOZNANIE

ŚWIADOMOŚĆ - ROZPOZNANIE

Czy badany jest przytomny?

Czy badany jest przytomny?



stan orientacji -

stan orientacji -

„co się stało?”

„co się stało?”



reakcja na głos -

reakcja na głos -

„proszę otworzyć oczy”

„proszę otworzyć oczy”



reakcja na ból -

reakcja na ból -

cofanie kończyny

cofanie kończyny

UWAGA

UWAGA

w każdym przypadku rozpoznania

w każdym przypadku rozpoznania

zaburzeń świadomości należy

zaburzeń świadomości należy

natychmiast zbadać oddychanie i

natychmiast zbadać oddychanie i

krążenie - NZK?

krążenie - NZK?

Skala Glasgow (GCS)

Skala Glasgow (GCS)

Badana reakcja

Badana reakcja

Rodzaj odpowiedzi

Rodzaj odpowiedzi

Punkt

Punkt

y

y

Otwieranie oczu

Otwieranie oczu

Spontanicznie

Spontanicznie

Na polecenie

Na polecenie

Na bodziec bólowy

Na bodziec bólowy

brak

brak

4

4

3

3

2

2

1

1

Ocena odpowiedzi słownej

Ocena odpowiedzi słownej

Zorientowanie

Zorientowanie

Splątanie

Splątanie

Niewłaściwa

Niewłaściwa

Niezrozumiała

Niezrozumiała

Brak

Brak

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

Ocena odpowiedzi ruchowej

Ocena odpowiedzi ruchowej

Na polecenie

Na polecenie

Na bodziec bólowy ukierunkowana

Na bodziec bólowy ukierunkowana

Na bodziec bólowy zgięciowa z

Na bodziec bólowy zgięciowa z

cofaniem

cofaniem

Na bodziec zgięciowa

Na bodziec zgięciowa

nieukierunkowana

nieukierunkowana

Na bodziec wyprostna

Na bodziec wyprostna

Brak

Brak

6

6

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

Reakcja zgięciowa

Reakcja zgięciowa

nieukierunkowana

nieukierunkowana

Reakcja wyprostna

Reakcja wyprostna

Skutki urazu głowy

Skutki urazu głowy



Złamanie podstawy czaszki

Złamanie podstawy czaszki



Wgłobienie i złamanie kości czaszki

Wgłobienie i złamanie kości czaszki



Wstrząśnienie mózgu (chwilowa utrata

Wstrząśnienie mózgu (chwilowa utrata

przytomności, niepamięć, nudności,

przytomności, niepamięć, nudności,

wymioty, bóle głowy)

wymioty, bóle głowy)



Stłuczenie mózgu – ograniczone obszary

Stłuczenie mózgu – ograniczone obszary

wybroczyn i obrzęku mózgu

wybroczyn i obrzęku mózgu



Rozsiane uszkodzenie aksonalne

Rozsiane uszkodzenie aksonalne



Krwiak nadtwardówkowy

Krwiak nadtwardówkowy



Krwiak podtwardówkowy

Krwiak podtwardówkowy



Krwiak śródmózgowy

Krwiak śródmózgowy

Leczenie urazów głowy

Leczenie urazów głowy

Hospitalizacja:

Hospitalizacja:



odchylenia w badaniu

odchylenia w badaniu

neurologicznym

neurologicznym



zaburzenia świadomości

zaburzenia świadomości



złamanie kości czaszki

złamanie kości czaszki



Nieprawidłowy obraz TK

Nieprawidłowy obraz TK

Leczenie urazów głowy

Leczenie urazów głowy



Zabezpieczenie wydolnego oddechu –

Zabezpieczenie wydolnego oddechu –

dostarczenie tkance mózgowej tlenu

dostarczenie tkance mózgowej tlenu



Utrzymywanie prawidłowego ciśnienia

Utrzymywanie prawidłowego ciśnienia

perfuzyjnego w mózgu (leczenie hipotonii)

perfuzyjnego w mózgu (leczenie hipotonii)



Leki przeciwobrzękowe – mannitol,

Leki przeciwobrzękowe – mannitol,

śpiączka barbituranowa

śpiączka barbituranowa



Leczenie drgawek

Leczenie drgawek



Leczenie hipertermii

Leczenie hipertermii



Uniesienie głowy o 30

Uniesienie głowy o 30

o

o



Leczenie neurochirurgiczne

Leczenie neurochirurgiczne

Urazy klatki piersiowej

Urazy klatki piersiowej



Przyczyna 25% zgonów pourazowych

Przyczyna 25% zgonów pourazowych

1.

1.

Rany drążące

Rany drążące

2.

2.

Urazy tępe (zaciśnięcie, zmiażdżenie, urazy

Urazy tępe (zaciśnięcie, zmiażdżenie, urazy

z wyhamowania) mogą powodować

z wyhamowania) mogą powodować

uszkodzenia:

uszkodzenia:



płuc

płuc



tchawicy, oskrzeli

tchawicy, oskrzeli



serca

serca



przepony

przepony

Urazy klatki piersiowej

Urazy klatki piersiowej



Złamania żeber i mostka (ruchy

Złamania żeber i mostka (ruchy

paradoksalne klatki piersiowej

paradoksalne klatki piersiowej



Odma opłucnowa

Odma opłucnowa



Krwiak opłucnej

Krwiak opłucnej



Stłuczenie i rozerwanie płuc

Stłuczenie i rozerwanie płuc



Stłuczenie mięśnia sercowego

Stłuczenie mięśnia sercowego



Tamponada serca

Tamponada serca



Pęknięcie aorty – tętniak rozwarstwiający

Pęknięcie aorty – tętniak rozwarstwiający

Stłuczenie mięśnia sercowego

Stłuczenie mięśnia sercowego



Zaburzenia rytmu

Zaburzenia rytmu



Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia



Bloki przewodzenia

Bloki przewodzenia



Niedokrwienie mięśnia sercowego

Niedokrwienie mięśnia sercowego



tachykardia

tachykardia

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

Obecność powietrza w jamie opłucnowej

Obecność powietrza w jamie opłucnowej

powodująca upośledzenie wentylacji na

powodująca upośledzenie wentylacji na

skutek ucisku miąższu płucnego przez

skutek ucisku miąższu płucnego przez

nagromadzone powietrze.

nagromadzone powietrze.

Przyczyny

Przyczyny

:

:



Uraz penetrujący klatki piersiowej

Uraz penetrujący klatki piersiowej



Uszkodzenie tchawicy, oskrzeli, płuca

Uszkodzenie tchawicy, oskrzeli, płuca

(urazowe lub samoistne)

(urazowe lub samoistne)

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

Objawy

Objawy

:

:



Nagły ból w klatce piersiowej

Nagły ból w klatce piersiowej



Kaszel

Kaszel



Duszność

Duszność



Płytki oddech

Płytki oddech



Sinica

Sinica



Asymetria ruchów klatki piersiowej – mała

Asymetria ruchów klatki piersiowej – mała

ruchomość po stronie odmy

ruchomość po stronie odmy



Przyspieszony oddech

Przyspieszony oddech



Utrata przytomności

Utrata przytomności



Przy osłuchiwaniu płuc osłabienie lub brak szmeru

Przy osłuchiwaniu płuc osłabienie lub brak szmeru

po stronie chorej

po stronie chorej



Przy urazie: widoczna rana klatki piersiowej, syk

Przy urazie: widoczna rana klatki piersiowej, syk

towarzyszący ruchom oddechowym

towarzyszący ruchom oddechowym

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

Postępowanie

Postępowanie

:

:



Zapewnienie drożności dróg oddechowych

Zapewnienie drożności dróg oddechowych



Ułożenie chorego na boku PO STRONIE ODMY –

Ułożenie chorego na boku PO STRONIE ODMY –

poprawa wentylacji zdrowym płucem

poprawa wentylacji zdrowym płucem



Otwartą ranę zabezpieczyć szczelnym

Otwartą ranę zabezpieczyć szczelnym

opatrunkiem, np. z folii

opatrunkiem, np. z folii



Ciało obce penetrujące ranę zostawić na

Ciało obce penetrujące ranę zostawić na

miejscu, ustabilizować opatrunkiem

miejscu, ustabilizować opatrunkiem



Wezwanie pogotowia

Wezwanie pogotowia



Kontrola czynności życiowych

Kontrola czynności życiowych

Tamponada serca

Tamponada serca

Upośledzenie wypełniania się serca w czasie

Upośledzenie wypełniania się serca w czasie

rozkurczu na skutek gromadzenia się płynu

rozkurczu na skutek gromadzenia się płynu

(wysięk, krew) w worku osierdziowym.

(wysięk, krew) w worku osierdziowym.

Przyczyny:

Przyczyny:



Zapalenie osierdzia

Zapalenie osierdzia



Urazy serca

Urazy serca



Pęknięcie tętniaka aorty

Pęknięcie tętniaka aorty

Tamponada serca

Tamponada serca

Objawy

Objawy

(zależą od ilości płynu w worku

(zależą od ilości płynu w worku

osierdziowym

osierdziowym

i szybkości gromadzenia się płynu):

i szybkości gromadzenia się płynu):



Ból, ucisk za mostkiem

Ból, ucisk za mostkiem



Triada

Triada

objawów:

objawów:

1.

1.

Hipotonia

Hipotonia

2.

2.

Wysokie ocż – przepełnienie żył szyjnych

Wysokie ocż – przepełnienie żył szyjnych

3.

3.

Tętno dziwaczne (

Tętno dziwaczne (

↓ SR podczas wdechu)

↓ SR podczas wdechu)



Tachykardia

Tachykardia



Osłabienie słyszalności tonów

Osłabienie słyszalności tonów

Leczenie: nakłucie osierdzia

Leczenie: nakłucie osierdzia

Urazy jamy brzusznej

Urazy jamy brzusznej



Różnorodność objawów – mnogość

Różnorodność objawów – mnogość

narządów

narządów



Początkowe objawy nieznaczne,

Początkowe objawy nieznaczne,

często krwawienie jest powolne

często krwawienie jest powolne



Zmniejszona wrażliwość na ból z

Zmniejszona wrażliwość na ból z

powodu towarzyszącego urazu głowy

powodu towarzyszącego urazu głowy

lub zatrucia alkoholem

lub zatrucia alkoholem

Przedziały jamy brzusznej

Przedziały jamy brzusznej



Jama otrzewnowa (jelita, żołądek,

Jama otrzewnowa (jelita, żołądek,

wątroba)

wątroba)



Przestrzeń zaotrzewnowa (duże

Przestrzeń zaotrzewnowa (duże

naczynia, nerki, moczowody, trzustka,

naczynia, nerki, moczowody, trzustka,

dwunastnica, część okrężnicy)

dwunastnica, część okrężnicy)



Miednica (pęcherz moczowy, odbytnica,

Miednica (pęcherz moczowy, odbytnica,

macica, jajniki, naczynia biodrowe)

macica, jajniki, naczynia biodrowe)

Urazy jamy brzusznej

Urazy jamy brzusznej

1.

1.

Rany przeszywające

Rany przeszywające

2.

2.

Uraz tępy – wzrost ciśnienia w jamie

Uraz tępy – wzrost ciśnienia w jamie

brzusznej i pęknięcie narządów

brzusznej i pęknięcie narządów

jamistych (jelita, żołądek) oraz

jamistych (jelita, żołądek) oraz

rozerwanie narządów o strukturze

rozerwanie narządów o strukturze

jednorodnej (wątroba, śledziona)

jednorodnej (wątroba, śledziona)

Wstrząs krwotoczny

Wstrząs krwotoczny

I.

I.

utrata <15% objętości krwi krążącej; kompensacja

utrata <15% objętości krwi krążącej; kompensacja

dzięki zjawisku „autotransfuzji”, objawy nieznaczne

dzięki zjawisku „autotransfuzji”, objawy nieznaczne

II.

II.

utrata 15-30% objętości krwi krążącej

utrata 15-30% objętości krwi krążącej

(↓ przepływu skórnego, bladość, skóra zimna,

(↓ przepływu skórnego, bladość, skóra zimna,

pragnienie, przyspieszenie tętna, ortostatyczne

pragnienie, przyspieszenie tętna, ortostatyczne

spadki ciśnienia, ↓ diurezy)

spadki ciśnienia, ↓ diurezy)

III.

III.

utrata 30-40% objętości krwi – początek wstrząsu

utrata 30-40% objętości krwi – początek wstrząsu

(↓ RR, ↓ diurezy, tachykardia,)

(↓ RR, ↓ diurezy, tachykardia,)

IV.

IV.

utrata >40% objętości krwi – zapaść krążeniowa

utrata >40% objętości krwi – zapaść krążeniowa

Reakcja organizmu na utratę

Reakcja organizmu na utratę

krwi

krwi

Faza 1.

Faza 1.

przesunięcie płynu międzykomórkowego do

przesunięcie płynu międzykomórkowego do

naczyń – tzw. „wypełnienie przezwłośniczkowe”; pomaga

naczyń – tzw. „wypełnienie przezwłośniczkowe”; pomaga

utrzymać objętość, powoduje niedobór płynu

utrzymać objętość, powoduje niedobór płynu

międzykomórkowego

międzykomórkowego

Faza 2.

Faza 2.

aktywacja układu renina-angiotensyna-

aktywacja układu renina-angiotensyna-

aldosteron, zatrzymanie Na przez nerki

aldosteron, zatrzymanie Na przez nerki

Faza 3

Faza 3

. po kilku godzinach – wzrost produkcji erytrocytów

. po kilku godzinach – wzrost produkcji erytrocytów

przez szpik; całkowite uzupełnienie trwa do 2 miesięcy

przez szpik; całkowite uzupełnienie trwa do 2 miesięcy

Celem wczesnej terapii płynami przy utracie krwi

Celem wczesnej terapii płynami przy utracie krwi

jest uzupełnienie niedoboru objętości płynów i

jest uzupełnienie niedoboru objętości płynów i

uzyskanie prawidłowego przepływu

uzyskanie prawidłowego przepływu

włośniczkowego, a nie uzupełnienie elementów

włośniczkowego, a nie uzupełnienie elementów

morfotycznych !!

morfotycznych !!