Mnogie i wielomiejscowe
obrażenia.
Klasyfikacje oceny obrażeń

Uraz

•

Rodzaj energii działającej na organizm
pod wpływem której, po przekroczeniu
wytrzymałości tkanek powstaje obrażenie

•

Uraz wielonarzadowy – uraz conajmiej
dwóch narzadów leżących w bezp.
Sąsiedztwie

•

Uraz mnogi – uraz conajmiej dwóch
narzadów leżących w róznych okolicach
ciała

Obrażenie

•

Zamknięte (jedno narządowe,
wielonarządowe)

•

Otwarte (drążące, nie drążące)

OCENA ZDARZENIA

1 Zabezpieczamy siebie
2 Ocena zagrożenia
3 Triage
4 Mechanizm Urazu

Mechanizm urazu

•

Co się stało?

•

Jak doszło do urazu?

Podstawowe mechanizmy
urazów

•

1 Urazy tępe

•

a) szybka deceleracja w przód (kolizje)

•

b) szybka deceleracja w dół (upadki)

•

c) energia przeniesiona z innych obiektów (kij
baseballowy)

•

2 Urazy penetrujące

•

a) pociski

•

b) noże

•

c) nadzianie się na wystający przedmiot

Kolizje pojazdów

•

Kolizje pojazdów

•

Kolizja ciała

•

Kolizja organów

Możliwe urazy

•

głowy

•

kręgosłupa szyjnego

•

m..sercowego

•

kl. Piersiowej

•

j. brzusznej

•

złamania

Rodzaje kolizji

•

Czołowa (frontal)

•

boczna (lateral)

•

tylna (rear)

•

rollover

•

rotacyjna

Kolizja czołowa

•

Uszkodzenia
mózgu
(coup/contracoup)

•

uszkodzenia
tkanek miękkich
(skóra, twarz,
szyja)

•

kręgosłup szyjny

Deska rozdzielcza

•

Głowa

•

kręgosłup szyjny

•

złamania
(kończyny dolne
-> krwotok

Kierownica

•

Uszkodzenia tk.
Miekkich

•

Urazy krtani i
tchawicy

•

Złamanie mostka

•

Uszkodzenie m.
sercowego

•

Tamponada serca

•

Wiotka kl. Piersiowa

•

Odma preżna

Kolizja boczna i tylna

•

Kl. Piersiowa (kl. Cepowata,
uszkodzenie płuc, odma prężna,
hemotorax)

•

j. Brzuszna

•

urazy miednicy (złamania,
przemieszczenie)

•

uszkodzenie pęcherza moczowego

•

Kręgosłup szyjny

Efekt składanego noża

Upadek

1 wysokość
2 ułożenie ciała w zetknięciu z
podłożem
3 podłoże na jakie upadek
nastapił

Dzieci najczęściej spadają na
głowę,
dorośli na nogi i ręce

Najczęstsze obrażenia

•

Złamania kończyn
dolnych

•

urazy biodra i/lub
miednicy

•

złamania kompresyjne
kręgosłupa
lędzwiowego

•

uszkodzenia
narządów

•

złamania Colles`a

Urazy penetrujące

•

Rany postrzałowe

1) Ile strzałów?
2) Ile ran postrzałowych?
3) Typ broni i odległość?
4)Pozycja w jakiej znajdowała się ofiara?

-

Rany zadane nożem

1)

Długość noża?

2)

Kierunek zadania ciosu?

Wybuchy

•

Mechanizm urazu, 3
czynniki

•

1) Siła wybuchu

•

2) odłamy
materiałów
(kamienie, szkło,
itp).

•

3) upadek na
podłoże lub inne
obiekty

Doraźne postepowanie

•

A

•

– zapewnić drożność dróg
oddechowych z zabezp. Kregosłupa
szyjnego

•

- odessanie, ułożenie

•

- intubacja, konikotomia,
tracheotomia

B

•

1)Zapewnić skuteczną wentylację

•

a) odbarczenie odmy preżnej

•

b) zamknięcie odmy otwartej

•

c) zniesienie paradoksu oddechowego

•

d) blokada międzyżebrowa

•

e) tlenoterapia

•

f) oddech zastępczy

C

•

1) zapewnić dostateczny przepływ
obwodowy

•

- zewn. Masaż serca

•

-odbarczenie tamponady serca

•

- uzupełnianie obj. Krwi krażącej,

•

- podanie amin presyjnych

•

- zatrzymanie krwotoku zewn.( opatrunek
uciskowy, dostęp iv., ochrona przed utratą
ciepła)

D –disabilitty(ocena stanu
swiadomości)
bad. neurologiczne

•

Drożność dróg oddech

•

Tlenoterapia

•

Sztuczna wentylacja

•

Utrzymanie przepływu
mózgowego

•

Ułożenie

•

Podanie srodków
przeciwobrzękowych

•

GCS

•

Obrażenia zewn.

•

Obj. ogniskowe\

•

Obj. ciasnoty

E i F

•

Exposure(examination) – rozebrać,
zbadać

•

Fractures – unieruchomienie
złamań

Transport

•

M – monitoring (RR, tętno, SaO2, EKG,

GCS)

•

N –nursing (pielęgnacja – ułożenie,

zabezp. Przed utrata ciepła, pobranie

krwi, itp.)

•

O –oxygenation

•

P R – pain relief – znoszenie bólu

•

S –sedation – uspokojenie, inf. o

sytuacji, podejmowanych działań

Nakłucie worka
osierdziowego

•

Znieczulenie miejscowo

kl. Piers. Powyżej kata

żebrowo mostkowego

•

Wprowadzenie igły pod

katem 30 stopni do skóry

pomiedzy wyrostkiem

mieczykowatym i lewym

łukiem żebrowym,

kierujac ją na lewe ramię

•

Podczas wprowadzania

aspirować tłokiem

strzykawki

cd

•

Jeśli zaaspirowano duże ilości płynu
lub krwi, ewakuację można
kontynuować po pozostawieniu igły
na miejscu i dołączeniu do niej
kranika trójdrożnego

Drenaż jamy opłucnej

•

Nacięcie w V przestzreni
miedzyżebrowej w linii
pachowej środkowej

•

Znieczuleni miejscowo
skórę i tk.podskórną,
okostna żebra
znajdującego się ponizej
V przestrzeni
miedzyżebrowej jak
również opłucna scienną

cd

•

Wykonać 3 centymetrowe nacięcie

równolegle do VI żebra bezpośrednio pod

nim

•

Rozwarstwienie tkanek tępo zakończonymi

kleszczami

•

Wprowadzić dren opłucnowy, kierującgo

dogłowowo, przysrodkowo i grzbietowo

•

Podłączyc dren do zastawki wodnej

•

Założyc szwy dla stabilizacji drenu

•

Sprawdzic połozenie drenu wykonując

zdjecie RTG

Klasyfikacja wg.
obowiązujących skal

Przykłady urazów punktowane zgodnie ze
skróconą punktacją urazów (AIS90)

Rodzaj

urazu

Punktacja

Ból stawu ramiennego
(bez szczegółowego określenia
rodzaju uszkodzenia)
Nadwerężenie nadgarstka
Zamknięte złamanie piszczeli
bez przemieszczenia
Uraz głowy - nieprzytomny w chwili
przybycia, lecz po okresie krótszym
niż godzina nie wykazuje ubytków
neurologicznych
Niecałkowite rozerwanie aorty piersiowej
Złożone Uszkodzenie wątroby
Uszkodzenie pnia mózgu

0

1 (uraz drobny)
2 (uraz średniej ciężkości)

3 (uszkodzenie poważne)

4 (uraz ciężki)
5 (uraz krytyczny)
6 (uraz uniemożliwiający
życie)

Klasyfikacja wg.
obowiązujących skal

Punktacja ciężkości urazu (ISS) Dla wyliczenia tej
punktacji należy:
• skorzystać ze słownika AIS90, by uzyskać
punktację każdego urazu
• ustalić najwyższą punktację AIS dla każdej z
następujących sześciu okolic ciała:
1) głowa i szyja
2) twarz
3) klatka piersiowa i piersiowy odcinek kręgosłupa
^ 4) jama brzuszna, lędźwiowy odcinek kręgosłupa
H i narządy miednicy fr 5) kostny szkielet miednicy i
kończyn
6) powierzchnia ciała
• Dodać kwadraty najwyższych punktacji dla trzech
okolic ciała

ISS- Injury Severity Score

Skala śpiączki Glasgow (GCS)

Punktacja

Otwieranie oczu:
• spontaniczne

4

• na głos

3

• na ból

2

• nie występuje

1

Najlepsza odpowiedz słowna:
• zorientowany

5

• splątany

4

• niewłaściwe słowa

3

• niezrozumiałe dźwięki

2

• nie występuje

1

Najlepsza odpowiedź ruchowa:
• wykonuje polecenia

6

• lokalizuje ból

5

• zginanie w odpowiedzi na bodziec

4

• ustawienie zgięciowe

3

• ustawienie wyprostne

2

• bez odpowiedzi

1

Modyfikacja skali śpiączki Glasgow dla dzieci

Punktacja

Najlepsza odpowiedź słowna:
• użycie właściwych słów lub uśmiech,

5

skupianie wzroku na przedmiotach
i śledzenie ich ruchu
• płacz dający się uspokoić

4

• stała pobudliwość

3

• niespokojne, pobudzone

2

• spokojne

1

Odpowiedz ze strony oczu i ruchowa
• punktacja podobna jak u osób dorosłych

Skorygowana punktacja urazu (RTS- Revised Trauma Score)

Wartość Współczynnik Punktacja
Kodowana x korekcyjny = końcowa

Częstość oddechów (oddechy/min):
10-29

4

>29

3

6-9

2

0.2908 -------

1-5

1

0

0

Skurczowe ciśnienie tętnicze (mm Hg):
>89

4

76-89

3

50-75

2

0.7326 -------

1-49

1

0

0

Skala śpiączki Glasgow
13-15

4

9-12

3

6-8

2

0.9368 -------

4-5

1

3

0

Wartość łączna = skorygowana punktacja urazu

-------

Klasyfikacja wg.
obowiązujących skal

Metodologia TRISS
Prawdopodobieństwo przeżycia konkretnego pacjenta
(Ps) = 1/1 +e

b

b= b

0

+ b

1

(RTS) + b

2

(ISS) + b

3

x A

stała e= 2,718282, czyli podstawa logarytmu naturalnego
(Napiera)
b

0

....b

3

to współczynniki uzyskane z analizy regresyjnej

zastosowanej do danych pochodzących z sieci
traumatologicznej. Są one różne dla urazów tępych
i przenikających.
RTS = skorygowana punktacja urazu
ISS = punktacja ciężkości urazu
A = 0, jeśli wiek pacjenta <55 lat

-1,1655, jeśli wiek pacjenta = 55-64 lata
-1,8339, Jeśli wiek pacjenta = 65-74 lata
-2,8182, jeśli wiek pacjenta = 75-84 lata
-3,4448, jeśli wiek pacjenta >84 lata