FASCIOLA HEPATICA

FASCIOLA HEPATICA

MOTYLICA

MOTYLICA

WĄTROBOWA

WĄTROBOWA

• przywra kosmopolityczna
• często występuje na

terenie Francji, Kuby i

Portugalii

• inwazje w Polsce są rzadkie
• wywołuje fasciolozę

(fasciolosis)

• pasożytuje w wątrobie
i drogach żółciowych

człowieka, przeżuwaczy

domowych (owce, kozy,

bydło) i dzikich (sarna,

jeleń, daniel, żubr)

• na świecie zarażonych jest

ok. 50 mln ludzi

BUDOWA:
• postać dojrzała o długości 18-

51 mm i szerokości 4-13 mm

• kształt ciała listkowaty (z

przodu zakończony krótkim
stożkiem, a z tyłu
zaokrąglony)

• żywa przywra ma zabarwienie

szare i często rdzawobrunatne
plamy (krew i żółć żywiciela)

• powierzchnia ciała pokryta jest

nierównomiernie kolcami
(umożliwiają przemieszczanie
się w ciele żywiciela
ostatecznego)

• obecność 2 przyssawek:
mniejsza- gębowa znajdująca

się na wysuniętym końcu

większa- brzuszna, położona

u nasady stożka

• przewód pokarmowy (hepatica)

rozpoczyna się otworem
gębowym w przyssawce górnej

• dalej znajduje się umięśniona

gardziel, krótki przełyk i dwa
ślepo zakończone pnie jelita z
bocznymi odgałęzieniami

• układ wydalniczy jest typu

protonefrydialnego
(zbudowany jest z dwóch
głównych kanałów
wydalniczych )

Rozwój:

• Motylica jest obojnakiem
• układ rozrodczy męski składa się z dwóch leżących

skośnie, jedno na drugim, jąder (są one gruczołami
cewkowatymi silnie rozgałęzionymi) – czynią one
wrażenie jednego narządu, nasieniowodu,
pęcherzyka nasiennego, który ku przodowi ciała
przechodzi w przewód wytryskowy, biegnący we
wnętrzu męskiego narządu kopulacyjnego cirrus.
Otwór męski płciowy znajduje się na dnie zatoki
płciowej

• układ rozrodczy żeński składa się z pojedynczego

jajnika, parzystego żółtnika, ootypu i macicy
zakończonej metratermem funkcjonującym jako
żeński narząd kopulacyjny. Macica różni się od innych
narządów ciemniejszym, złotawobrązowym
ubarwieniem

• w macicy występują dość duże (130-140 um długości i

70-90 um średnicy), owalne, koloru złocistego, z wyraźnie
zaznaczonym wieczkiem jaja

• wewnątrz cienkiej i gładkiej skorupki jajowej znajduje się
zygota otoczona (do 40) ziarnistymi komórkami żółtkowymi,
spełniającymi funkcje ochrono-odżywczą.

• rozwój zygoty odbywa się tylko w środowisku wodnym,

sprzyjające warunki termiczne to (13-30 stopni C),
dostęp do światła i dostateczna ilość tlenu

• Miracidium- pierwsze stadium larwalne wykluwa się po

10-42 dniach, osiąga długość 0,2 mm i dzięki rzęskom
pływa swobodnie w wodzie, a po natrafieniu na żywiciela
pośredniego wnika aktywnie do niego

• żywicielem pośrednim w Polsce jest najczęściej

płucodyszny ślimak ziemno-wodny z rodziny Galba: G.
truncatula (błotniarka moczarowa) lub G. occulta żyjąca
na łąkach , pastwiskach i rowach

• w trzustko- wątrobie żywiciela pośredniego

urzęsiony nabłonek odpada i miracidium
przekształca się w workowatą sporocystę, z
kulami zarodkowymi, z których po 2-4 tyg.
wykształcają się redie. Z redii powstają ogoniaste
cerkarie zaopatrzone na bokach ciała w dobrze
rozwinięte gruczoły skorupkotwórcze zwane także
cystogennymi

• cały okres rozwoju przywry- od miracidium

do cerkarii trwa 5-10 dni, w związku z czym

od złożenia jaj w środowisku zewnętrznym

do wykształcenia cerkarii upływa od 8-13

tygodni

• z jednego miracidium może rozwinąć się

od 450-5000 cerkarii, które aktywnie i

stopniowo opuszczają ciało ślimaka

stanowiąc obok miracidium drugie wolno

żyjące stadium poruszające się w wodzie

• miracidium czynnie (24-48h) poszukuje

żywiciela pośredniego, potem ginie

• cerkaria po 1-3 h wytwarza grubą otoczkę i

oczekuje biernie w postaci metacerkarii na

żywiciela ostatecznego

• Metacerkaria jest formą, która może przetrwać od

14 dni do 6 miesięcy. Wydziela ona lepką

substancje, która umożliwia przyczepienie jej do

liści stanowiących pożywienie roślino- i

wszystkożernych żywicieli ostatecznych

• zarażenie następuje po spożyciu nie gotowanych

warzyw, wypiciu nie przegotowanej wody

• w przewodzie żywiciela ostatecznego

metacerkaria trafia do wątroby oraz jej

przewodów żółciowych, przebija ścianę jelita i

wykorzystuje naczynia krwionośne układu żylnego

wrotnego lub aktywnie przedostając się przez

jamę otrzewną

• dojrzałość płciową osiąga po 3-4 miesięcy
• jedna motylica składa dziennie 6000 jaj

Schemat cyklu rozwojowego.

Schemat cyklu rozwojowego.

Chorobotwórczość:

Fascjoloza najczęściej w początkowym okresie

przebiega jako postać ostra

Charakteryzuje się:
• podwyższona temperatura ciała
• bóle mięśni i stawów
• nudności i wymioty
• powiększenie wątroby i śledziony

(hepatosplenomegalia)

• żółtaczka
• niedokrwistość
• pokrzywka

W późniejszym okresie choroby dochodzi do:
• rozrostu nabłonka żółciowego
• zwłóknienia przewodu żółciowego wspólnego z

częściowym lub całkowitym jego zamknięciem

prowadzącym do zapalenia dróg żółciowych

• powiększenie wątroby
• żółtaczka
• świąd
• podwyższona temperatura ciała

Sporadycznie zdarzają się inwazje do płuc,

ośrodkowego

układu nerwowego, mięśni, skóry oraz gałek ocznych.
Niekiedy zarażenie może przebiegać bezobjawowo

Wykrywanie:

• Wyniki badań serologicznych przeprowadzone w fazie ostrej

(odczyn wiązania dopełniacza, hemaglutynacja pośrednia,
immunofluorescencja pośrednia, immunodyfuzja,
immunoelektroforeza, przeciwbieżna elektroforeza

• Wykrycie jaj w kale (najczęściej po 8 tyg. Od zarażenia) lub

w treści dwunastnicy w fazie przewlekłej

• We krwi obwodowej można stwierdzić zwiększoną liczbą

krwinek białych ze wzrostem komórek kwasochłonnych lub
podwyższone steżenia immunoglobuliny klas G, M, E

Zwalczanie:

• Odrobaczenie zarażonych zwierząt lub niszczenie żywicieli

pośrednich

• Unikanie spożywania surowych roślin oraz picia nie

przegotowanej wody