Modele gipsowe jako

wizytówka laboratorium

protetycznego

MODELE

Diagnostyczne

Robocze

*ortodoncja

*anatomiczne

wstępne

ortodoncja (łuki

uzębione)

śródlecznicze

protetyka (łuki bezzębne)

końcowe

*czynnościowe

*protetyka

*specjalne

modele diagnostyczne

dzielone

*drukowane

Modele diagnostyczne

• wstępne/orientacyjne

• w przypadkach skomplikowanych powinny zostać

zamontowane w artykulatorze w celu pełnej

oceny warunków w jamie ustnej

– częściowe braki uzębienia, kiedy występują zaburzenia

zwarciowe (zgryzowe)

• ocena szczegółów dotyczących ustawienia zębów,

ich równoległości, wzajemnych stosunków

zwarciowych, miejsc retencyjnych

• wstępne planowanie leczenia

• przy bezzębiu, w rozległych brakach częściowych

i w przypadku protez natychmiastowych wykonuje

się na nich łyżki indywidualne

Modele robocze

• wykonuje się z twardego gipsu
• gładka powierzchnia, bez pęcherzy,

odtwarzają całą powierzchnię pola
protetycznego

• odtwarza pobrzeża wycisku od strony

przedsionkowej, umożliwiając
wykonanie protezy o płycie
ukształtowanej czynnościowo

Gips można rozrabiać tradycyjnie lub mieszać

próżniowo.

Na jakość modeli wpływa proporcja proszku do

wody. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń

producenta.

Popularnym gipsem używanym w ortodoncji jest

Stodent II i III. Zalecaną proporcją wody do

proszku jest stosunek:

– 50ml/100g proszku dla gipsu typu II
– 30ml/100g proszku dla gipsu typu III

• Gips należy mieszać łopatką metalową

krótko
i intensywnie 30-60s ruchem jednostajnie
okrężnym zbierając gips ze ścian naczynia

• Gotowy do odlania gips należy wlewać do

wycisku, potrząsając łyżką wyciskową tak,
aby wpłyną dokładnie w negatyw zębów

• Uwalnianie modelu z wycisku powinno

odbywać się w czasie zgodnym z
zaleceniami producenta

Polskie Towarzystwo Ortodontyczne
(PTO) w oparciu o doświadczenie
Amerykańskiej Rady Ortodontycznej
(ABO) zaleca ujednolicenie
wykonywania modeli kontrolnych
(diagnostycznych) zgodnie
z przedstawionymi wytycznymi.

1.

Określenie i wyznaczenie płaszczyzny szwu

podniebiennego

•

Przechodzi przez środek odcinka łączącego dołeczki

podniebienne i punkt przecięcia drugich fałów

podniebiennych ze szwem środkowym podniebienia

2.

Ściana tylna ma być prostopadła do płaszczyzny

szwu podniebiennego

3.

Podstawa cokołu ma być prostopadła do ściany

tylnej

•

PTO proponuje skorelować wysokość cokołu z

wysokością korony klinicznej siekaczy centralnych

górnych, co zapewni odpowiedni stosunek cokołu, kości

wyrostka zębodołowego

i zębów

4. Obcinanie ścian przednich i bocznych

•

Punkt środkowy cokołu należy połączyć obustronnie

z punktami leżącymi w okolicy kłów

 Punkt środkowy cokołu w odcinku przednim leży na

przedłużeniu linii szwu podniebiennego

•

Cokoły w odcinku przednim po obcięciu tworzą trójkąt

równoramienny

•

Wykonanie cięcia bocznego do tylnej granicy modelu

 Kąt pomiędzy ścianą tylną i boczną ma wynosić 70

o

•

Wyznaczenie odcinka długości 13mm pomiędzy ścianą

tylną

i boczną, leżącego prostopadle do dwusiecznej kąta

70

o

•

Obcięcie modelu do granicy tego odcinka

W końcowym efekcie po obcięciu kształt modelu

górnego jest siedmiokątem.

1. Obcięcie ściany tylnej

•

Model dolny i górny należy zestawić w zgryzie

orientacyjnym odwzorowanym w wosku

•

Należy przyciąć tak, aby tylne ściany cokołów

tworzyły jedną linię

 Modele położone na tylnych powierzchniach odwzorowują

zgryz nawykowy pacjenta po usunięciu wosku

2. W odcinku przednim tworzy się linię prostą,

a załamanie przypada na okolicę kłów

3. Ściany boczne tworzą kąt 65

o

ze ścianą tylną

4. Wyznaczenie odcinków o długości 13mm,

które są prostopadłe do dwusiecznej kąta 65

o

Cokół modelu dolnego ma kształt sześciokąta.

• Model powinien zostać obcięty tego

samego dnia

• Modele gipsowe wymagają usunięcia

artefaktów za pomocą nożyka do wosku

lub uzupełnienia gipsem pustych otworów

przy użyciu pędzelka lub rozsmarowując

gips palcem

• Modele czyści się delikatnie za pomocą

miękkiej szczoteczki przy użyciu wody z

niewielką ilością detergentu

– Powierzchnie żujące zębów, brzeg dziąsła

i wędzidełka, które są bardzo podatne na

uszkodzenia powinny być czyszczone z dużą

ostrożnością

Modele możemy obciąć na dwa

sposoby.

Wg szkoły amerykańskiej

– kątowo

Jeżeli chodzi o o ten rodzaj obcinania
modeli musimy wiedzieć, że model
górny – szczęki ma postać siedmioboku,
natomiast model dolny – żuchwy
sześcioboku.

Wg szkoły francuskiej – na

okrągło

Ten rodzaj obcinania najczęściej
stosuje się w ortodoncji.

• Modele obcinamy na obcinarce, przy

włączonym dopływie wody, trzeba tak
przytrzymywać model palcami aby
równomiernie dociskać do płyty tnącej i nadać
modelowi odpowiedni kształt.

• Zanim nasz model będzie miał pożądany

kształt, warto sobie wcześniej ołówkiem
zaznaczyć zarys przebiegu ścian, aby nie
obciąć go do wyrostków zębodołowych.
Odległość ścian modelu do wyrostków powinna
wynosić 0,5 cm.

Do obiektywnej oceny służy
punktowy system w skali od 1 do 5,
w którym brane są pod uwagę:

• Dokładność wykonania cokołów
• Wierne odzwierciedlenie części

anatomicznych

• Wykończenie modelu

• Zgodność z linią szwu

podniebiennego

• Równoległość podstaw
• Kąt prosty ścian tylnych
• Zgodność ścian tylnych ze zgryzem

nawykowym pacjenta

• Ostrości brzegu dziąsła
• Ostrości powierzchni zgryzowej

zębów

• Dokładności odwzorowania

wędzidełka

• Zasięgu do guzowatości szczęki
• Zasięgu okolicy zatrzonowcowej

w żuchwie

• Czystość
• Gładkość

• DODATKOWO:

– Modele diagnostyczne można umieścić

w roztworze mydła przez godzinę a następnie

opłukać pod strumieniem ciepłej wody i po

wyschnięciu wypolerować miękką ściereczką

– Aby powierzchnie modelu pozostały gładkie

i nie przyciągały kurzu można zastosować

talk

– Do zabezpieczania modeli służą też specjalne

impregnaty: Rapidur, Dural

• Każdy model kontrolny powinien być

oznaczony imieniem i nazwiskiem

pacjenta a także datą wykonania

Modele anatomiczne

Modele robocze

Modele do protez

częściowych

Modele gipsowe pod

korony i mosty

Model roboczy

• Model roboczy wykonuje się z gipsu twardego.
• W celu uzyskania odpornego na uszkodzenie

modelu roboczego trzeba eliminować przyczyny
powstawania miękkiej powierzchni modelu
gipsowego. Przyczynami tymi są: kwas algowy
występujący na wycisku alginatowym oraz nadmiar
wody, zwłaszcza na dnie wycisku zębów. Podczas
wprowadzania gipsu do wycisku zostaje on
nadmiernie rozrzedzony. W celu neutralizacji kwasu
algowego poleca się posypanie wycisku gipsem i
po upływie 1min wypłukanie go pod bieżącą wodą.
Dopiero po tym zabiegu odlewa się wycisk.

Modele dwuczęściowe

• Istnieją uzupełnienia protetyczne, do wykonania

których gips jako materiał modelowy jest zbyt
mało twardy.

• Uzupełnienia protetyczne, wymagające bardzo

twardego modelu wykonywane są w zakresie
pojedynczego zęba. Mogą to być korony lane,
zęby ćwiekowe, wkłady itp.

• Ze względu na małe wymiary i specjalny tok

postępowania laboratoryjnego wymagana jest
szczególna dokładność. W takich przypadkach
model odtwarzanego zęba wykonany jest z
cementu modelowego lub z amalgamatu miedzi,
natomiast model zębów sąsiednich i
antagonistycznych wykonany jest z gipsu.
Uzyskuje się zatem tzw. Model dwuczęściowy-
jedna część z cementu lub amalgamatu,
pozostała zaś (z reguły większa) z gipsu. Model
jest tak wykonany, że jego elementy, na których
wykonuje się koronę lub wkład, mogą być
odłączone od całego modelu.

Modele składane

• Modele składane pozwalają na

wyjęcie kikuta z pozostałej części
modelu, co ułatwia czynności
związane z modelowaniem korony.

Modele powielane

• Modele powielane- jest to duplikat

modelu roboczego wykonany z masy
ogniotrwałej na bazie negatywu z
masy agarowej

• Ryzyko odkształceń jest eliminowane

dzięki metodzie bezpośredniego
odlewu na modelu ogniotrwałym (bez
konieczności przenoszenia elementów
woskowych)

Zakres postępowania

laboratoryjnego z

zastosowaniem modeli

powielanych:

• Odlanie modelu roboczego z gipsu twardego
• Wstępne modelowanie kikutów filarowych koron

klinicznych tak, aby umożliwiło to uzyskanie koron
protetycznych o cienkich ścianach z zachowaniem
jednak ich cech anatomicznych.

• Powielenie modelu roboczego
• Wymodelowanie korony z wosku odlewniczego na

modelu ogniotrwałym

• Zatopienie korony woskowej wraz z modelem

ogniotrwałym w masie osłaniającej

Modele
dzielone

Celem modeli dzielonych jest wzorowanie

niezbędnych szczegółów opracowywanego
zęba, tkanek miękkich okalających go,
zębów przyległych i przeciwległych i
przekazanie modelu do laboratorium w celu
wykonania uzupełnienia protetycznego.

Podstawowym materiałem pomocniczym

stosowanym do sporządzania modeli
wszelkiego typu ( diagnostycznych,
anatomicznych, roboczych itd.)jest gips
dentystyczny klasy IV i V

Wymagania stawiane modelom

dzielonym :

• Odwzorowanie struktur opracowywanych

oraz nieobjętych szlifowaniem

• Brak pustych przestrzeni w zębach

sąsiednich

• Wolne od defektów pow. zwarciowe –

dokładna artykulacja modeli obu łuków

• Odwzorowanie tkanek miękkich na

modelu roboczym (odcinki bezzębne, kształt
wyrostka zębodołowego

Kryteria doboru materiału:

• Dokładność modelu, wytrzymałość i

odporność na ścieranie

• Łatwy do dzielenia i przycinania
• Kompatybilny z substancją izolującą
• Dokładne odwzorowywanie szczegółów

powierzchni

• Kolor kontrastujący z barwą wosku
• Łatwo pokrywany przez wosk,

kompatybilny z materiałem wyciskowym

Systemy modeli dzielonych możemy

podzielić na

pinowe

bezpinowe

Dostępne metody

• Modele wyjmowane
• System Pindex
• System Di-Lok
• System DVA
• System modeli Zeiser

System Pinowy

Tradycyjny system pinowy Pin-Cast(Renfert

GmbH) polega na odlaniu z gipsu łuku

zębowego, docięciu, nawierceniu otworów

za pomocą pinarki, wklejeniu pinów,

izolacji , a następnie na wykonaniu gipsowej

podstawy. Zalecane przez producenta

postępowanie obejmuje łączenie dwóch

wiążących w różnym czasie gipsów oraz ich

obróbkę z wykorzystaniem obcinarki.

Powoduje to niekontrolowaną liniową i

higroskopijną ekspansję obu części modelu

dzielonego, która skutkuje

niedokładnościami w wykonywanej pracy.

Zastosowanie pinów, w porównaniu do

systemów bezpinowych, pozwalana
większą wszechstronność w działaniu,
natomiast główny problem wynika z
gipsowej podstawy.

Rozwiązanie to systemy: Zeiser P10(Zeiser-

Dental) oraz Giroform
(AmannGirrbach),stosujące gotową,
stabilną wymiarowo płytkę na podstawę
modelu.

System bezpinowy

• To systemów korzystającychz jednego,

jednoczasowo wiążącego gipsu,

niewymagającego obcinania z użyciem

wody. Wykorzystują one rowki (nacięcia)

prowadzące umieszczone w plastikowej

foremce kształtującej podstawę, np.

K’volution(Dental-Kiefer) czy Accu-

trac(Coltene/Whaledent), lub metalowe

trzpienie w podstawie – Fino Quick(Fino) –

dające możliwość demontażu

poszczególnych części modelu.

Powyższe systemy pozwalają na szybkie

wykonanie modelu, są precyzyjne,

wykluczają możliwość wystąpienia

powtórnej ekspansji, jednak nie w każdej

sytuacji klinicznej w pełni się sprawdzają .

Ograniczeniem są prace frezowane, a także

modele wymagające podziału na wąskie

elementy składowe, np. przy oszlifowanych

zębach dolnych przednich. Wymagają także

posiadania odpowiedniej liczby foremek na

podstawy (lub ich zamienników),do każdej

pracy jedna, co ostatecznie pomnaża koszty

inwestycji.

Charakterystyka systemu

Giroform

• Istotną cechą jest zniwelowanie ekspansji gipsu, który

jest raz rozrabiany i na etapie wiązania za pomocą

pinów łączony ze stabilną płytką do podstaw.

Uwolnienie łuku zębowego z podstawy w krótkim czasie

od odlania i rozcięcie na segmenty sprawia, że

ekspansja liniowa może przebiegać bez

zniekształcającego wpływu na całość modelu. Do

opracowania części gipsowej (zdjęcie nadmiarów,

podział modelu) stosuje się metody, które nie

wymagają użycia wody, eliminując ekspansję

higroskopijną. Dwa małe piny osadzone na jednakowej

głębokości gwarantują stabilność poszczególnych

segmentów.

Modele systemu Giroform charakteryzują się największą,

możliwą do uzyskania precyzją.

Etapy wykonaniamodelu
dzielonegow systemie
Giroform:

1. Przygotowanie

wycisku, takby
wypukłość
podniebienna(częś
ć językowa) i
pobrzeże wycisku
stanowiły jedną
płaszczyznę

2. Zafiksowanie

wycisku na nośniku

z użyciem silikonu

3. Kontrola

usytuowania
wycisku za pomocą
przezroczystej
płytki

4. Odwrotne

osadzenie płytki na
podstawę w
urządzenie
mocujące

5. Zamocowanie

nośnika z
wyciskiem na
urządzeniu
mocującymi
nawiercenie
otworów za
pomocą pinarki

6. Umieszczenie

pinów w
uzyskanych
otworach

7. Wypełnienie

wycisku z
nadmiarem gipsem
– wprowadzenie
płytki na podstawę

8. Usunięcie wycisku

z podstawą z
nośnika po
związaniu gipsu

9. Uwolnienie modelu

z wycisku,
opracowanie ścian
bocznych łuku
zębowego

10. Pocięcie części

gipsowej na
segmenty

Model po rozłożeniu na

segmenty

Technika wykonania

(pojedynczy sztyft pozycyjny)

1. Wykonanie wycisku, mycie pod

bieżącą wodą, suszenie strumieniem
powietrza, dezynfekcja

2. Przekazanie wycisku do

laboratorium.

3. Umieszczenie sztyftów na

przygotowanych zębach (prawidłowe
położenie i ukierunkowanie)

4. Odmierzyć właściwe proporcje wody

i gipsu twardego typu IV lub V

5. Zamknąć miskę mieszalnika, podłączyć

wąż próżniowy, włączyć pompę

6. Umieścić końcówkę

mieszającą w masie
i mieszać gips,
poddać masę
wibracji

7. Nałożyć małą ilość gipsu na pędzelek

lub instrument i nanieść na najbardziej

newralgiczne miejsce

Stale nakładać małe ilości gipsu w

jednym miejscu,alby substancja

spływając najlepiej się połączyła

Łyżka z wyciskiem powinna

znajdować się na wibratorze

8. Powoli wprowadzać gips do preparacji

wzdłuż jej ścian bocznych

9. Na pierwszej porcji gipsu umieszczać

kolejne, aż do zupełnego wypełnienia
oszlifowanych zębów

Główka każdego
sztyftu musi być pokryta
gipsem

10.Umieszczanie elementów

retencyjnych

11.Pozostawienie do czasu związania

gipsu

12.Izolacja (np. 10% krzemian sodu)
13.Wylanie podstawy (odsłonięte

wierzchołki sztyftów)

14.Przyciąć policzkowo i dojęzykowo

okolice kieszonki dziąsłowej
przyległe do ruchomych
fragmentów

15.Zaznaczyć ołówkiem miejsca cięć

piłką

16.Nacinać model

17. Uwolnienie, szlifowanie kikutów

• TRZEBA

zachować oryginalny

kształt struktury zęba poniżej
obrzeża. Nadmierne przycinanie
zaowocuje powstaniem
źle wymodelowanych
uzupełnień!!!

18. Montowanie modelu w artykulatorze

Zapewnienie dostępu do podstawy modelu,

do którego dochodzą sztyfty wyjmowanych
modleli

Wykonali:
Kornelia Daniewicz
Julia Przybyła
Jarosław Święcki
Alicja Wiater