Epidemiologia cukrzycy

Definicja cukrzycy

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą przemiany

materii, charakteryzującą się zwiększonym
stężeniem glukozy we krwi.
Cukrzyca jest spowodowana różnego typu
zaburzeniami genetycznymi oraz wpływem
środowiska zewnętrznego, które prowadzą
do:

• niedoboru insuliny
• insulinoodporność
• niedoboru insuliny i insulinoodporności.

Niedobór insuliny może być spowodowany

niewystarczającym wytwarzaniem insuliny

przez trzustkę, nadmiernym jej zużyciem

lub nieprawidłowym wykorzystanie insuliny

przez tkanki.
Słabszy wpływ insuliny na komórki może

być spowodowany wzrostem zawartości w

organizmie hormonów działających

antagonistycznie takich jak: hormon

wzrostu, glukagon czy glikokortykosteroidy.

Klasyfikacja cukrzycy – cukrzyca typu I

Cukrzyca typ 1 bardzo często jest uwarunkowana

immunologicznie, co wynika z autoimmunologicznej

destrukcji komórek B trzustki.

W tym typie cukrzycy występuje całkowita

insulinozależność; nie występuje wydzielanie insuliny

endogennej lub jej ilość jest niewystarczająca.

Występuje głównie u dzieci i osób młodych.
Ten typ cukrzycy charakteryzuje się względnie

szybkim przebiegiem. Jeśli nie podejmie się

natychmiastowego leczenia wysoka hiperglikemia

może spowodować śpiączkę ketonową i zgon.

Szacuje się, że spośród chorych na cukrzycę, na typ 1

choruje 10 - 15% chorych

.

Klasyfikacja cukrzycy – cukrzyca

typu II

Powodem cukrzycy typu 2 jest insulionooporność oraz

względny lub całkowity niedobór insuliny.

Występuje najczęściej u osób starszych, z otyłością,

ze zwiększoną zawartością tkanki tłuszczowej zwłaszcza

w okolicy jamy brzusznej.

Najczęściej rozwija się przez wiele lat nie diagnozowana z powodu

powolnego rozwoju hiperglikemi.

Około 80 - 85% wszystkich pacjentów z cukrzycą

stanowią chorzy na cukrzycę typu 2.

Klasyfikacja cukrzycy – cukrzyca

ciężarnych

Ten typ cukrzycy objawia się po raz pierwszy

w czasie ciąży i zanika po porodzie.

Ciąża nie powoduje cukrzycy ale ujawnia jej objawy

i wpływa na jej przebieg.

Stabilizowanie cukrzycy jest bardzo ważne ze

względu na rozwój płodu i występowanie powikłań

u płodu i u matki.
Nieuregulowana cukrzyca zwiększa ryzyko

wystąpienia: wielowodzia, zatrucia ciążowego,

samoistnego poronienia.

Klasyfikacja cukrzycy – cukrzyca

wtórna

To zróżnicowana grupa cukrzyc, będących

następstwem innej choroby.

Cukrzyca wtórna może być wywoływana przez:

• choroby wewnątrzwydzielniczej części trzustki:

zapalenie trzustki, uraz lub pankreatektomia,

nowotwór

• endokrynopatie: akromegalie, zespół Cushinga,

nadczynność tarczycy

• leki lub związki chemiczne: pentamidyna, kwas

nikotynowy, hormony tarczycy

• zakażenia: różyczka wrodzona, cytomegalia

Grupy ryzyka

• nadwaga (BMI >=25 kg/m

2

)

• cukrzyca występującą w rodzinie (rodzice bądź

rodzeństwo)

• mała aktywnych fizycznie
• stwierdzenie nieprawidłowej glikemii na czczo lub

nietolerancję glukozy

• przebyta cukrzyca ciężarnych
• kobieta, która urodziła dziecko o masie ciała > 4

kg

• nadciśnienie tętnicze (>=140/90 mm Hg)
• zespół policystycznych jajników
• choroba układu sercowo-naczyniowego.

Objawy cukrzycy

Do typowych objawów należą:
• wzmożone pragnienie i wielomocz
• chudnięcie mimo nadmiernego

łaknienia

• osłabienie ogólne

Powikłania

• Mikroangiopatia – uszkodzenie małych

naczyń krwionośnych: retinopatia,
nefropatia, neuropatia

• Makroangiopatia – uszkodzenie duży

naczyń krwionośnych: choroba wieńcowa,
niedokrwienie kończyn dolnych, choroba
naczyń mózgu

Epidemiologia - świat

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje że:

• 1985 r. - 30 milionów osób chorych na cukrzyce
• 1995r. – 135 miliony osób
• 1998 r. - 140 milionów osób
• 2000r. – 171 milionów osób
• Obecnie - ok. 220 milionów osób
• Prawie 160 milionów choruje na cukrzycę typu

2

Częstość występowania

cukrzycy na świecie

Zródło:WHO– www.who.int/diabetes

Liczba chorych na cukrzyce -

świat

Zródło: ŚCZP w Katowicach – www.sczp.gov.pl

Cukrzyca na świecie

Występowanie cukrzycy w

Europie

<= 18 %

<= 14.4 %
<= 10.8 %

<= 7.2 %
<= 3.6 %

brak danych

Żródło: WHO/Europe, European HFA
Database, June 2007

Epidemiologia - Polska

• Ponad 2 miliony chorych – 5%

społeczeństwa

• Szacuje się, że ok. 40% chorych w Polsce

w ogóle nie wie o swojej chorobie

• U 25% pacjentów stwierdza się powikłania

cukrzycowe

Występowanie cukrzycy w Polsce ( 2004)

Źródło: GUS

Chorobowość – cukrzyca typ

I

Wskaźnik chorobowości w Polsce z powodu cukrzycy

typu 1 populacji osób młodych (od 0 do 29 lat) dla

mieszkańców miast wynosi 0,42% a dla

mieszkańców wsi 0,35%.

Wskaźnik chorobowości w Europie mieści się

w granicach 0,1 – 0,4%.

Najwyższy wskaźnik chorobowości w Europie

dotyczy Finlandii (0,59 %) i innych krajów

skandynawskich. Najniższe wartości – Hiszpania

(0,025%)

i Francja (0,024 % - 0,049 %).

Chorobowość – cukrzyca typ

II

W Polsce wskaźnik chorobowości z powodu

cukrzycy typu 2 waha się w granicach 4 – 7 %

dla mieszkańców dużych miast.
Wskaźnik ten dla pozostałej ludności kraju

mieści się w granicach 2 – 4 %.
Wskaźnik chorobowości dla osób powyżej 40

roku życia jest wyższy i zawiera się miedzy 5 –

10 %.

W większości krajów europejskich wskaźnik

chorobowości waha się w granicach 2 – 6 %

populacji.

Wskaźnik umieralności

Wskaźnik umieralności z powodu
cukrzycy w Polsce kształtuje się od
wielu lat na stałym poziomie 13,0 –
14,0/100000.

Istnieje nieznaczna różnicy między
wskaźnikiem umieralności dla populacji
zamieszkałej w miastach w stosunku do
populacji zamieszkałej na wsi.

Wskaźnik umieralności (/100000)

Źródło: Rocznik statystyczny GUS, 2004

Zgony z powodu cukrzycy w Polsce i w

województwie śląskim w latach 2000 – 2004

(współczynnik na 100 tyś)

Źródło: ŚCZP w Katowicach

Wskaźnik hospitalizacji

Wskaźnik hospitalizacji z powodu
cukrzycy w Polsce ciągle wzrasta (2004
r. wyniósł 1,8/100000; 2005r. –
2,0/100000).

Płeć nie wpływa na poziom wskaźnika
(2,0/100000 dla kobiet vs 2,0/10000
dla mężczyzn).

Wskaźnik hospitalizacji z powodu cukrzycy

wg płci i miejsca zamieszkania (/100000)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie dany PZH

Współczynnik hospitalizacji z powodu cukrzycy w

Polsce w latach 2003 – 2005 (na 100 tyś.)

Źródło: Dane PZH w Warszawie

Wpływ wybranych cech

populacji na wskaźniki

epidemiologiczne

• Wiek – wraz z wiekiem wzrasta częstość

występowania cukrzycy, szczególnie typu 2.

• Płeć – w wieku powyżej 50 lat wśród osób

dotkniętych cukrzycą przeważają kobiety.

• Masa ciała – wskaźnik chorobowość cukrzycy

typu 2 jest proporcjonalny do średniego

wskaźnika należnej masy ciała. U osób u których

wskaźnik BMI przekracza 30 kg/m

2

chorobowość

jest

ok. 7 razy większa niż u osób z BMI poniżej 25

kg/m

2

.

• Aktywność fizyczna – wraz ze zmniejszeniem

aktywność fizycznej wzrasta średnia wartość BMI

oraz częstość występowania otyłości.

Fakty dotyczące cukrzycy

(WHO)

1. Ponad 220 milionów osób na świecie choruje na

cukrzycę

2. Liczba osób chorych do 2030r. podwoi się w

stosunku do 2005r.

3. Szacuje się, ze 1,1 miliona ludzi na świecie

umiera z powodu cukrzycy w ciągu roku

4. Prawie połowa zgonów występuje u osób w

wieku powyżej 70 roku życia, częściej u kobiet

(55%)

5. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna,

utrzymywanie prawidłowej masy ciała może

zapobiec lub opóźnić wystąpienie cukrzycy