1

Źródła i formy

finansowania majątku

Opracowanie:

dr Dariusz Wieczorek

2

Źródła kapitałów
przedsiębiorstwa



wewnętrzne  samofinansowanie

przedsiębiorstwa

ZYSK NETTO + AMORTYZACJA =
NADWYŻKA FINANSOWA



zewnętrzne

3

Klasyfikacja kapitałów



Kapitały własne



Kapitały obce



Kapitały stałe



Kapitały własne



Zobowiązania długoterminowe



Kapitały krótkoterminowe

4

Klasyfikacja kapitałów



Kapitały własne:
- kapitał podstawowy (np. akcyjny,
zakładowy, fundusz założycielski),
- kapitał zapasowy,
- kapitały rezerwowe,
- zysk/strata netto

5

Źródła kapitałów własnych:



ZEWNĘTRZNE

- wpłaty udziałowców,
- dopłaty do kapitału zakładowego,
- private equity



WEWNĘTRZNE

- samofinansowanie (kapitalizacja

zysku, tzw. zysk zatrzymany)

6

Samofinansowanie



Uchwała WZA o podziale zysku 

decyzja o poziomie samofinansowania,
o wypłacie dywidend itp.

STOPA SAMOFINANSOWANIA =
stopa zwrotu z kapitału własnego
(ROE) - stopa dywidendy

7

Emisja akcji a formy kapitału

Wartość nominalna

KAPITAŁ AKCYJNY

Agio

KAPITAŁ ZAPASOWY

WARTOŚĆ NOMINALNA + AGIO = CENA EMISYJNA

AGIO – nadwyżka ceny emisyjnej nad wartością nominalną

8

Kapitał zakładowy – funkcje:



Funkcja gospodarcza
– w pewnym stopniu świadczy o
rozmiarach prowadzonej działalności,
- pozwala na uruchomienie działalności
oraz stanowi zabezpieczenie dla
wierzycieli



Funkcja prawna
- podstawa prawna uczestniczenia
akcjonariuszy w spółce

9

Kapitał akcyjny



vide: kodeks spółek handlowych



co najmniej 500.000 zł,



minimalna wartość nominalna 1
akcji = 1 grosz

10

Rodzaje wkładów



Wkłady pieniężne – gotówka

- wpłaty za akcje dokonane

bezpośrednio lub za pośrednictwem
biura maklerskiego na rachunek
spółki akcyjnej



Wkłady niepieniężne - aport

11

Rodzaje wkładów



Wkłady niepieniężne – aport

- wymierne wartości majątkowe, zbywalne i

mogące wejść jako aktywa do bilansu

spółki

- np. własność, prawa rzeczowe, prawa

własności intelektualnej, wierzytelności,

akcje lub udziały, know-how,

przedsiębiorstwo itp.

- sprawozdanie z przyjęcia aportu jest

badane przez biegłego rewidenta

- ewentualne spory rozstrzyga sąd

rejestrowy

12

Cechy akcji



niepodzielność



równość – równa wartość nominalna



zbywalność  uwaga: zbycie akcji

imiennych lub aportowych może podlegać
pewnym ograniczeniom



nieoprocentowanie



zapewniają prawa do udziału w spółce
i do głosowania na WZA



zapewniają prawo do udziału w zysku

13

Rodzaje akcji



AKCJE NA OKAZICIELA

- najbardziej typowe akcje
- nie określają osoby akcjonariusza
- uprawnienia przechodzą na

każdorazowego posiadacza

- można je wydać dopiero po pełnym

opłaceniu (wyłącznie gotówką)



AKCJE IMIENNE

14

Rodzaje akcji



AKCJE NA OKAZICIELA



AKCJE IMIENNE

- wskazują osobę uprawnioną,
- akcjonariuszem jest osoba wpisana

do księgi akcyjnej,

- mogą być pokrywane zarówno

gotówką, jak i wkładem
niepieniężnym

15

Rodzaje akcji



AKCJE GOTÓWKOWE (pokryte gotówką),



AKCJE APORTOWE (pokryte aportem),

- do dnia zatwierdzenia przez ZWZA

sprawozdania finansowego za rok obrotowy
w którym nastąpiło wniesienie wkładów:
1) powinny pozostać imiennymi,
2) nie mogą być zbyte ani zastawione.

16

Rodzaje akcji



AKCJE ZWYKŁE



AKCJE UPRZYWILEJOWANE
1) co do głosu – max. 2 głosy na 1 akcję,
2) co do dywidendy – max. 150% dywidendy

przeznaczonej do wypłaty z tytułu akcji

nieuprzywilejowanej,
3) co do podziału majątku w razie likwidacji –

pierwszeństwo przy podziale majątku (do

wysokości sum wpłaconych na każdą akcję)

17

Rodzaje akcji



INNE RODZAJE AKCJI:
1) akcje nieme – uprzywilejowane w
zakresie dywidendy ale bez prawa głosu na
WZA,
2) tzw. „akcje złote” – określeni w statucie
posiadacze akcji mogą dysponować
dodatkowymi przywilejami, np. prawo
powoływania/odwoływania członków zarządu,
lub członków rady nadzorczej

18

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU
AKCYJNEGO



wymaga zmiany statutu S.A. oraz
uchwały WZA o podwyższeniu
kapitału (kwalifikowana większość ¾
głosów oddanych na WZA)



poprzez wyemitowanie nowych akcji
lub podwyższenie wartości
nominalnej dotychczasowych akcji,

19

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU
AKCYJNEGO – prawo poboru



Akcjonariuszom przysługuje prawo
pierwszeństwa objęcia nowych akcji
(prawo poboru)



Prawo poboru może zostać
wyłączone lub ograniczone uchwałą
WZA (większością kwalifikowaną 4/5
oddanych głosów)

20

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU
AKCYJNEGO – rodzaje subskrypcji



subskrypcja prywatna – skierowana

do oznaczonego adresata



subskrypcja zamknięta – skierowana

wyłącznie do akcjonariuszy (według

prawa poboru)



subskrypcja otwarta (publiczna) – w

drodze ogłoszenia skierowanego do

osób nie posiadających prawa

poboru

21

Zalety emisji kapitału
własnego



Brak stałych kosztów finansowych
(odsetek)



Wzrost zdolności kredytowej



Poprawa płynności finansowej



Wzrost wiarygodności względem
kontrahentów (poprawa wizerunku
rynkowego)

22

Wady emisji kapitału
własnego



Skomplikowany (długotrwały,

kosztochłonny) charakter procedur

związanych z emisją akcji



Wzrost liczby akcji może powodować

rozdrobnienie akcjonariatu



Zmiany w strukturze akcjonariuszy

(zagrożenie tzw. wrogim przejęciem)



Wzrost oczekiwań właścicieli na zysk



Zwiększenie kosztów kapitałów własnych



Często – pogorszenie rentowności

kapitałów własnych bezpośrednio po emisji

23

Private equity (venture capital)

 Nowi inwestorzy „wchodzą” do

spółki jako udziałowcy



Kapitał podwyższonego ryzyka o

charakterze udziałowym angażowany na

określony okres czasu (zwykle 3-7 lat)



Zasada współwłasności – obok dawców

private equity (angażujących kapitał

podwyższonego ryzyka) istnieją też inni

akcjonariusze

24

Private equity (venture capital)



Strategia osób udzielających private
equity nastawiona na wzrost
wartości firmy



Po uzyskaniu możliwości korzystnej
odsprzedaży akcji/udziałów
następuje „wyjście” private equity z
firmy

25

Finansowanie dłużne



Zobowiązania długoterminowe



Zobowiązania krótkoterminowe

26

Finansowanie dłużne



Zobowiązania długoterminowe



Kredyty inwestycyjne



Pożyczki długoterminowe



Emisja obligacji



Leasing

27

Kredyt inwestycyjny

wchodzi w skład kapitałów stałych



Służy do finansowania
przedsięwzięć inwestycyjnych o
okresie zaangażowania kapitału
obcego > 1 roku



Podlega przepisom Prawa
bankowego (ustawa z 29.08.1997r.)

28

Kredyt inwestycyjny



Przedmiot umowy – kwota pieniędzy,



Kredyt ma charakter celowy



Umowa na czas oznaczony



Zabezpieczony w sposób:



rzeczowy – np. hipoteka, zastaw,

przewłaszczenie, kaucja, blokada środków na

rachunku



osobisty – np. poręczenie wg prawa cywilnego,

weksel in blanco, poręczenie wekslowe,

gwarancje bankowe, przelew wierzytelności



Kredytobiorca:



obowiązany do zapłaty odsetek i prowizji,

29

Kredyt inwestycyjny



Kredytobiorca:



zobowiązany do zapłaty odsetek i
prowizji,



zobowiązany umożliwić dokonanie
przez bank oceny swojej sytuacji
finansowej oraz kontrolę i
wykorzystanie kredytu

30

Pożyczka długoterminowa



Podlega przepisom Kodeksu
cywilnego (art. 720-724)



Jest to instrument bardziej
elastyczny niż kredyt bankowy

 art. 353

1

kc: strony mogą ułożyć

stosunek prawny według swego
uznania

31

Pożyczka długoterminowa



Przedmiot umowy: kwota pieniędzy

lub rzeczy oznaczone co do gatunku



Umowa pożyczki > 500 zł powinna

być stwierdzona na piśmie



Pożyczkodawcą może być każda

osoba prawna lub fizyczna



Udzielona na czas oznaczony lub na

czas nieoznaczony



Nie ma charakteru celowego

32

Pożyczka długoterminowa



Umowa pożyczki może przewidywać

brak wynagrodzenia lub

wynagrodzenie za udzielenie

pożyczki:



odsetki,



udział w zyskach,



świadczenie niepieniężne, np.

udzielenie pomocy technologicznej,

szkolenie pracowników, udostępnienie

rzeczy lub praw

33

Obligacje



Obligacja – papier wartościowy, w
którym emitent (wystawca)
potwierdza zaciągnięcie określonej
kwoty pożyczki i zobowiązuje się do
jej zwrotu właścicielowi obligacji
(obligatariuszowi) w określonym
terminie oraz do spełnienia
świadczenia określonego w
warunkach emisji obligacji

34

Obligacje - rodzaje



Oprocentowane



o stałym oprocentowaniu



o zmiennym oprocentowaniu (tzw.
floatery)



Nieoprocentowane (zerokuponowe)



Cena emisyjne tych obligacji jest niższa
od wartości nominalnej

35

Obligacje - rodzaje



Tandetne (śmieciowe, junk bonds)



bez zabezpieczenia



emitowane w celu przejęcia innej firmy,
która jest sprzedawana po przejęciu (po
przeprowadzeniu sanacji lub przed
restrukturyzacją)



o charakterze spekulacyjnym



Wysokie ryzyko dla obligatariusza 

wysokie oprocentowanie

36

Obligacje – finansowanie
hybrydowe



Obligacje zamienne na akcje



Obligacje z prawem pierwokupu



Obligacje z warrantami na akcje



Obligacje z prawem udziału w
zyskach spółki (tzw. certyfikaty
inwestycyjne)

37

Obligacje – zalety i wady



Dostępne tylko dla spółek o b.dobrej
kondycji finansowej



Możliwość zebrania dużych kwot od
wielu wierzycieli na długi okres



Instrument b.elastyczny –
różnorodność konstrukcji

38

Obligacje – zalety i wady



Ryzyko można rozłożyć na emitenta

i inwestora



Możliwość połączenia finansowania

dłużnego i finansowania własnego



Możliwość związania z obligacjami

świadczeń o charakterze

niepieniężnym (dzięki temu

pozyskanie środków jest często

tańsze niż w przypadku kredytu)

39

Leasing



forma pozyskiwania środków trwałych



specyficzna forma dzierżawy środków
trwałych



możliwość zaliczenia całej raty
leasingowej do kosztów uzyskania
przychodów  alternatywa dla kredytu

inwestycyjnego



to lease – wydzierżawiać

40

Leasing - rodzaje



Leasing finansowy (kapitałowy)



Leasing operacyjny



Leasing bezpośredni



Leasing pośredni



Leasing zwrotny



Leasing norweski

41

Leasing finansowy
(kapitałowy)



Przedmiot leasingu – trudnozbywalny

(specyficzny) lub łatwozbywalny (powszechny)



Po zakończeniu umowy leasingowej przedmiot

przechodzi na leasingobiorcę



Amortyzacja śr.trw. – dokonywana przez

leasingobiorcę



Wydatki operacyjne – zwykle dokonywane w

całości przez leasingobiorcę



Rata leasingowa = koszty kapitału + marża



Czas trwania umowy – zbliżony do

przewidywanego okresu eksploatacji

42

Leasing operacyjny



Przedmiot leasingu – łatwozbywalny



Po zakończeniu umowy leasingowej przedmiot

przechodzi na leasingobiorcę lub powraca do

leasingodawcy



Amortyzacja śr.trw. – dokonywana przez

leasingodawcę



Wydatki operacyjne – część dokonywana przez

leasingodawcę



Rata leasingowa = koszty kapitału + wydatki

operacyjne leasingodawcy + marża



Czas trwania umowy – krótszy od

przewidywanego okresu eksploatacji

43

Leasing zwrotny



sale and lease back



Polega na sprzedaży przez firmę środka

trwałego leasingodawcy (przeniesienie

prawa własności) i równoczesnym

pozyskaniu go w formie leasingu

(operacyjnego lub finansowego)



Pozwala na pozyskanie środków

finansowych  poprawa płynności

finansowej



Bardziej dostępny dla firm o słabej

kondycji finansowej niż kredyt bankowy

44

Leasing norweski



Leasing „z góry”



Pierwsza rata leasingu opiewa na 100%
wartości środka trwałego (jednorazowa
rata = pierwsza wpłata)



Pozwala na zaliczenie całości nakładów na
zakup środka trwałego w koszty uzyskania
przychodów  tzw. efekt tarczy

podatkowej (korzyści podatkowe)