Ład aksjo-normatywny i kontrola

społeczna

–w4

1 Czym jest system aksjo-normatywny?
2 Kontrola społeczna i porządek społeczny
3 Konformizm
4 Dewiacja
5 Kontrola społeczna jako reakcja na

dewiację

6 Dysonans kulturowy

Ad1) Czym jest system aksjo-

normatywny?

System aksjo-normatywny jest to zespół

reguł - norm i wartości - dotyczących

wszelkich przejawów życia społecznego,

charakterystyczny dla danej kultury.
Wartości kulturowe są to reguły, których

przedmiotem są cele działania (wartości

mówią, jakie cele są godne, słuszne,

właściwe).
Normy kulturowe są to reguły, których
przedmiotem są
sposoby czy metody działania, środki
osiągania celu.
System aksjo-normatywny uruchamia oraz

podtrzymuje wzory działania i

współdziałania.

a

Trzy podsystemy w obrębie systemu aksjo- normatywnego:

1Zwyczaje to reguły o charakterze konwencjonalnym,
spontanicznym, dotyczące codziennego życia, zwykle słabo
sankcjonowane,
2 Moralność to zbiór norm i wartości, których naruszanie jest
mocno piętnowane przez zbiorowość, gdyż dotyczą zasadniczych
i uniwersalnych problemów, których rozwiązanie nie jest
obojętne dla dobra partnerów,
3 Prawo to system norm i wartości stanowionych
oraz skodyfikowanych, na których straży stoją specjalne
instytucje dysponujące przymusem państwowym.

Ad 2) Kontrola społeczna i

porządek społeczny

Kontrola społeczna to wszelkie mechanizmy uruchamiające
oraz wymuszające współdziałanie, które utrzymuje porządek
społeczny.

Mechanizm kontroli wewnętrznej tworzy się w toku socjalizacji.
Mechanizmy kontroli zewnętrznej (np.: sąd, policja) operują
szerokim repertuarem sankcji.

Kontrola nieformalna to wzory zachowań przekazywane
w stosunkach osobistych oraz reakcje i sankcje stosowane
na zasadzie zwyczaju.
Zasady kontroli formalnej zapisane są w regulaminach i kodeksach.

Ad 3) Konformizm

Reguły kulturowe - normy i wartości - niosą silniejsze

lub słabsze oczekiwania społeczne na temat

właściwego działania.

Konformizm oznacza dostosowanie własnego

zachowania i sposobu

myślenia do zachowania i myślenia innych członków

danej zbiorowości.

Powody zachowań konformistycznych:

-naśladujemy zachowania innych, by poradzić sobie w

różnych

sytuacjach

-obawiamy się kary

-oczekujemy akceptacji przez innych

Ad 4) Dewiacja

Dewiacja oznacza naruszenie porządku społecznego

(odchodzenie od właściwego kierunku, błądzenie).

W socjologii istnieją dwa nurty rozważań nad dewiacją:
1/ Dewiacja rozumiane wąsko - jako patologie społeczne, czyli jako

zachowania niezgodne ze standardami normatywnymi, składającymi się

na podzielaną przez wspólnotę wizję ładu społecznego.

2/ Dewiacja rozumiana szeroko – jako każda odbiegająca od normy inność,

która wywołuje reakcję społeczną. Są to zjawiska społecznie

konstruowane,

czyli dewiacją to, co jest postrzegane jako dewiacja i na co ludzie

reagują jako na dewiację.

Ad 5) Kontrola społeczna jako

reakcja na dewiację

1/ Formy kontroli:
- w sporze uczestniczą dwie strony - osoba

pokrzywdzona karze krzywdziciela (samoobrona)

- w sporze uczestniczą trzy strony – pokrzywdzony,

krzywdziciel, pośrednik (np: kontrola prawna)

2/ Style kontroli:
-penalizacyjny
-kompensacyjny
-rozjemczy
-terapeutyczny.

Ad 6) Dysonans kulturowy (wg P. Sztompki)