AMINOKWASY, PEPTYDY,

AMINOKWASY, PEPTYDY,

BIAŁKA

BIAŁKA

2005/6

2005/6

AMINOKWASY

AMINOKWASY

- 1,

- 1,

>

>

grup –COOH i aminowe

grup –COOH i aminowe

200 a

200 a

minokwasów

minokwasów

roślinnych:

roślinnych:

proteinogenne AP

proteinogenne AP

–składn. peptydów i białek

–składn. peptydów i białek

-

-

>

>

20 z pożywieniem, człowiek nie wytwarza wszystkich

20 z pożywieniem, człowiek nie wytwarza wszystkich

AP

AP

:

:

fenyloalanina, tryptofan, walina, leucyna, izoleucyna, lizyna,

fenyloalanina, tryptofan, walina, leucyna, izoleucyna, lizyna,

metionina, treonina…..

metionina, treonina…..

- aminokwasy egzogenne w:

- aminokwasy egzogenne w:

Spirulina maxima- alga

Spirulina maxima- alga

SPIRULINA

SPIRULINA

mleczku pszczelim

mleczku pszczelim

nieproteinogenne

nieproteinogenne



- prekursory : amin, alkaloidów, glukozynolatów, betalain

- prekursory : amin, alkaloidów, glukozynolatów, betalain



- toksyczne dla larw, mikroorganizmów

- toksyczne dla larw, mikroorganizmów



Wolne aminokwasy - małe ilości w roślinach

Wolne aminokwasy - małe ilości w roślinach



siarkowe pochodne cysteiny

siarkowe pochodne cysteiny

w czosnku, cebuli

w czosnku, cebuli



tyramina

tyramina

w dojrzałych bananach, zielu żarnowca

w dojrzałych bananach, zielu żarnowca



hordenina- N,N-dimetylotyramina

hordenina- N,N-dimetylotyramina

w korzonkach jęczmienia

w korzonkach jęczmienia

interakcje : choroba nadciśnieniowa,

interakcje : choroba nadciśnieniowa,

stosowanie inhibitorów MAO

stosowanie inhibitorów MAO

AMINOKWASY TOKSYCZNE

AMINOKWASY TOKSYCZNE

poch. kwasów: diaminopropionowego

poch. kwasów: diaminopropionowego

diaminomasłowego w nasionach groszków

diaminomasłowego w nasionach groszków

Lathyrus sp

Lathyrus sp

zielu wyki-

zielu wyki-

Vicia sativa

Vicia sativa

,

,

wywołują

wywołują

neurolatyryzm

neurolatyryzm

– u ludzi, występuje do dziś

– u ludzi, występuje do dziś

3-6 mies. - odżywianie

3-6 mies. - odżywianie

nasionami groszków (surowe, gotowane, mąka)

nasionami groszków (surowe, gotowane, mąka)

-

-

↓

↓

napięcia mięśni w nogach, paraliż

napięcia mięśni w nogach, paraliż

osteolatyryzm

osteolatyryzm

–

–

u zwierząt

u zwierząt

- wpływ na kolagen

- wpływ na kolagen

- zniekształcenie, łamliwość kości,

- zniekształcenie, łamliwość kości,

- zaburzenia wzrostu chrząstek, kości

- zaburzenia wzrostu chrząstek, kości

AMINOKWASY TOKSYCZNE

AMINOKWASY TOKSYCZNE



kukurbityna -

kukurbityna -

cykliczny aminokwas-

cykliczny aminokwas-



(3-amino-3-karboksypirolidyna)

(3-amino-3-karboksypirolidyna)



Cucurbitae sem recens

Cucurbitae sem recens

nasiona dyni świeże

nasiona dyni świeże



-p.pasożytniczo - tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony

-p.pasożytniczo - tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony



- 150-250g dorośli, 30-100g dzieci, utrzeć/woda/papka+syrop

- 150-250g dorośli, 30-100g dzieci, utrzeć/woda/papka+syrop

owoc.

owoc.



- na czczo w 2 porcjach co 30 min,

- na czczo w 2 porcjach co 30 min,



po 2-3 h olej rycynowy 30 ml dorośli, dzieci odp. mniej

po 2-3 h olej rycynowy 30 ml dorośli, dzieci odp. mniej



- powtórzyć po 2-3 dniach

- powtórzyć po 2-3 dniach



- wysuszone nasiona, brak działania

- wysuszone nasiona, brak działania

AMINOKWASY STOSOWANE W LECZNICTWIE

AMINOKWASY STOSOWANE W LECZNICTWIE

Glicyna

Glicyna

(glikokol) -

(glikokol) -

kwas aminooctowy

kwas aminooctowy

GLYCINE

GLYCINE

- z innymi aminokwasami - uzupełnienie diety

- z innymi aminokwasami - uzupełnienie diety

- z lekami zobojętniającymi - w nadkwaśności żołądka

- z lekami zobojętniającymi - w nadkwaśności żołądka

Kwas asparginowy

Kwas asparginowy

(

(

sól K i Mg) wzmacnia układ nerwowy

sól K i Mg) wzmacnia układ nerwowy

-

- w wyczerpaniu fizycznym, psychicznym, utrudn. koncentracji

- w wyczerpaniu fizycznym, psychicznym, utrudn. koncentracji

-

- w ch. serca wieku starczego

- w ch. serca wieku starczego

ASPARGIN

ASPARGIN

Ornityna

Ornityna

kwas diaminowalerianowy

kwas diaminowalerianowy

- ułatwia odtruwanie w kom. wątroby i mózgu

- ułatwia odtruwanie w kom. wątroby i mózgu

-

- w st. zapalnych wątroby np. na tle alkoholizmu

- w st. zapalnych wątroby np. na tle alkoholizmu

HEPA-MERZ

HEPA-MERZ

Metionina

Metionina

– aminokwas siarkowy

– aminokwas siarkowy

-

-

↑

↑

syntezę glutationu

syntezę glutationu

-

leczenie zatruć paracetamolem

leczenie zatruć paracetamolem

METHIOVIT

METHIOVIT

Tryptofan

Tryptofan

- prekursor serotoniny - niedobór w st. depresji

- prekursor serotoniny - niedobór w st. depresji

OPTIMAX

OPTIMAX

AMINOKWASY STOSOWANE W LECZNICTWIE

AMINOKWASY STOSOWANE W LECZNICTWIE

Tauryna

Tauryna

– kw

– kw





-aminosulfonowy

-aminosulfonowy

0,01

0,01





mol/g świeżych tk. roślin

mol/g świeżych tk. roślin

gł. w algach, wodorostach, mięczakach, ostrygach, mięsie

gł. w algach, wodorostach, mięczakach, ostrygach, mięsie

człowiek- w mózgu, tkance nerwowej, siatkówce oka

człowiek- w mózgu, tkance nerwowej, siatkówce oka

zmiata wolne rodniki

zmiata wolne rodniki

pobudza czynn. mięśni

pobudza czynn. mięśni

ułatwia regenerację organizmu

ułatwia regenerację organizmu

odżywki dla dzieci, sportowców, napoje

odżywki dla dzieci, sportowców, napoje

Red Bull

Red Bull

w odżywianiu pozajelitowym

w odżywianiu pozajelitowym

Karnityna

Karnityna

- rola w utlenianiu kw. tłuszczowych, umożliwia ich transport przez

- rola w utlenianiu kw. tłuszczowych, umożliwia ich transport przez

błony mitochondrialne

błony mitochondrialne

- skł prep dietetycznych dla utrzymania prawidł. masy ciała

- skł prep dietetycznych dla utrzymania prawidł. masy ciała

L-KARNITYNA…..

L-KARNITYNA…..

AMINOKWASY STOSOWANE W LECZNICTWIE

AMINOKWASY STOSOWANE W LECZNICTWIE

3,4-dihydroksyfenyloalanina

3,4-dihydroksyfenyloalanina

L-DOPA

L-DOPA

- prekursor dopaminy, pokonuje barierę krew/mózg

- prekursor dopaminy, pokonuje barierę krew/mózg

- przy niedoborze dopaminy w mózgu (choroba Parkinsona)

- przy niedoborze dopaminy w mózgu (choroba Parkinsona)

- w nasionach roślin z

- w nasionach roślin z

Fabaceae

Fabaceae

Kwas

Kwas





-aminomasłowy

-aminomasłowy

GABA

GABA

Substancja przekaźnikowa o charakterze hamującym,

Substancja przekaźnikowa o charakterze hamującym,

-stosowana jako lek p.drgawkowy w:

-stosowana jako lek p.drgawkowy w:

- padaczce, chorobie Parkinsona

- padaczce, chorobie Parkinsona

- w nadciśnieniu

- w nadciśnieniu

(

(

Visci herb, Valerianae rad, Chamomillae anth)

Visci herb, Valerianae rad, Chamomillae anth)

Kwas

Kwas

α

α

-OH-masłowy

-OH-masłowy

POCHODNE AMINOKWASÓW- GLUKOZYDY CYJANOGENNE

POCHODNE AMINOKWASÓW- GLUKOZYDY CYJANOGENNE

z aminokwasów: NH

z aminokwasów: NH

2

2

→ C=N

→ C=N

amygdalina

amygdalina

gencjobiozyd

gencjobiozyd

D

D

(-)

(-)

nitrylu kw. migdałowego:

nitrylu kw. migdałowego:

- nasiona gorzkiego migdała

- nasiona gorzkiego migdała

Prunus amygdalus var amara

Prunus amygdalus var amara

- liście śliwy wawrzynowiśni

- liście śliwy wawrzynowiśni

Prunus laurocerasus

Prunus laurocerasus

↓

↓

hydr.enzym. amygdalaza

hydr.enzym. amygdalaza

prunazyna

prunazyna

– (

– (

glukozyd

glukozyd

j.w.) → HCN+ benzaldehyd

j.w.) → HCN+ benzaldehyd

- kora czeremchy

- kora czeremchy

sambunigryna

sambunigryna

izomer prunazyny

izomer prunazyny

glukozyd (+) nitrylu kwasu migdałowego

glukozyd (+) nitrylu kwasu migdałowego

- liście, kora, niedojrzałe owoce

- liście, kora, niedojrzałe owoce

bzu czarnego

bzu czarnego

Sambuci fruct

Sambuci fruct

linamaryna

linamaryna

-

-

glukozyd metyloetyloketonocyjanhydryny

glukozyd metyloetyloketonocyjanhydryny

i

i

linustatyna

linustatyna

-

-

gencjobiozyd

gencjobiozyd

j.w.

j.w.

→ linamaraza

→ linamaraza

→HCN

→HCN

- nasiona lnu do 1,5% GC-0,01-0,03% HCN

- nasiona lnu do 1,5% GC-0,01-0,03% HCN

ze 100 g nasion-50mg HCN

ze 100 g nasion-50mg HCN

→rodanaza→tiocyjaniany-

→rodanaza→tiocyjaniany-

nietoksyczne

nietoksyczne

wydalane z moczem

wydalane z moczem

TOKSYCZNOŚĆ GLUKOZYDÓW CYJANOGENNYCH GC

TOKSYCZNOŚĆ GLUKOZYDÓW CYJANOGENNYCH GC

Szybkie spożycie dużej porcji części roślin bogatych w GC

Szybkie spożycie dużej porcji części roślin bogatych w GC

→

→

zatrucie,

zatrucie,

nawet bez rozkładu enzymatycznego:

nawet bez rozkładu enzymatycznego:

połączenie jonu CN z

połączenie jonu CN z

oksydazą cytochromu C

oksydazą cytochromu C

,

,

przerywanie jej reoksydacji i

przerywanie jej reoksydacji i

zablokowanie wykorzystania O

zablokowanie wykorzystania O

2

2

przez komórkę

przez komórkę

efekt:

efekt:

przyspieszenie i wzmocnienie oddechu

przyspieszenie i wzmocnienie oddechu

ból, zawroty głowy, odurzenie,

ból, zawroty głowy, odurzenie,

śpiączka, depresja oddychania.

śpiączka, depresja oddychania.

Wolno uwalniany HCN→ szybka detoksykacja do tiocyjaniaów

Wolno uwalniany HCN→ szybka detoksykacja do tiocyjaniaów

→eliminacja z moczem (30-60 mg/h)

→eliminacja z moczem (30-60 mg/h)

POCHODNE AMINOKWASÓW –

POCHODNE AMINOKWASÓW –

GLUKOZYNOLATY

GLUKOZYNOLATY

Tioglukoza przyłączona do C- sulfonowanego oksymu (sole K)

Tioglukoza przyłączona do C- sulfonowanego oksymu (sole K)

- uszkodzenie tk. roślinnej

- uszkodzenie tk. roślinnej

→

→

hydrol. myrozynazą z

hydrol. myrozynazą z

przegrupowaniem:

przegrupowaniem:

- pH oboj. - lotne, o silnym zapachu -

- pH oboj. - lotne, o silnym zapachu -

izosiarkocyjaniny

izosiarkocyjaniny

- pH słabo kwaśne- dodatkowo -

- pH słabo kwaśne- dodatkowo -

siarczki i nitryle

siarczki i nitryle

SYNIGRYNA-

SYNIGRYNA-

z

z

homometioniny

homometioniny

↓

↓

Sinapis nigrae sem.

Sinapis nigrae sem.

izosiarkocyjanian allilu

izosiarkocyjanian allilu





- drażni skórę, rozgrzanie

- drażni skórę, rozgrzanie

- dłuższy kontakt- pęcherze, uszk. skóry

- dłuższy kontakt- pęcherze, uszk. skóry

SPIRITUS SINAPIS

SPIRITUS SINAPIS

SYNALBINA

SYNALBINA

– z

– z

tyrozyny + amina - synapina

tyrozyny + amina - synapina

↓

↓

Sinapis albae sem

Sinapis albae sem

izosiarkocyjanian p-hydroksybenzylu

izosiarkocyjanian p-hydroksybenzylu

- nielotny, pobudza trawienie

- nielotny, pobudza trawienie



N

O

R

S

Glc

SO

3

-

POCHODNE AMINOKWASÓW – GLUKOZYNOLATY

POCHODNE AMINOKWASÓW – GLUKOZYNOLATY

Glukobrassycyna

Glukobrassycyna

–

–

z tryptofanu

z tryptofanu

↓

↓

Raphani sativi rad

Raphani sativi rad

izosiarkocyjanian benzylu

izosiarkocyjanian benzylu

- silnie bakteriobójczo

- silnie bakteriobójczo

+

+

Indole

Indole

(brokuły, kalafiory, kapusta, cz. rzepa)

(brokuły, kalafiory, kapusta, cz. rzepa)

- chronią przed rakiem okrężnicy

- chronią przed rakiem okrężnicy

- interferują z metabolizmem karcynogenów

- interferują z metabolizmem karcynogenów

Glukorapsyferyna (progoitryna)

Glukorapsyferyna (progoitryna)

i

i

goitryna-

goitryna-

kapusta

kapusta

aglikon (poch. indolu)

aglikon (poch. indolu)

→

→

(pH 7)

(pH 7)

→

→

rodanki

rodanki

nieprzyj. zapach.

nieprzyj. zapach.

→

→





utlenianie jodków do jodu

utlenianie jodków do jodu

→

→

wiążą jod

wiążą jod

→

→

zap. tworzeniu

zap. tworzeniu

tyroksyny

tyroksyny

Nadmiar rodanków i niedobór

Nadmiar rodanków i niedobór

J

J

→

→

zaburzenia tarczycy (wole)

zaburzenia tarczycy (wole)

-

-

świeża kapusta -1 kg /dziennie/ (kilka przypadków u ludzi)

świeża kapusta -1 kg /dziennie/ (kilka przypadków u ludzi)

mleko zwierząt- jedzących kapustne

mleko zwierząt- jedzących kapustne

-

-

wole, poronienia, obumieranie płodu u zwierząt

wole, poronienia, obumieranie płodu u zwierząt

POCHODNE AMINOKWASÓW

POCHODNE AMINOKWASÓW

SIARCZKI, DISIARCZKI, SULFOTLENKI ALKILOWE,

SIARCZKI, DISIARCZKI, SULFOTLENKI ALKILOWE,

związane biogenetycznie m.in. z cysteiną (aminokwas

związane biogenetycznie m.in. z cysteiną (aminokwas

siarkowy)

siarkowy)

alliina

alliina

→( allinaza) →

→( allinaza) →

alliicyna

alliicyna

→

→

ajoen

ajoen

-

w czosnku

w czosnku

Allii sativi bulb

Allii sativi bulb

-

Homologi alliiny

Homologi alliiny

– w

– w

Allii cepae bulb

Allii cepae bulb

-

- p.bakteryjne, p.grzybicze, fibrynolityczne, p.zapalne

- p.bakteryjne, p.grzybicze, fibrynolityczne, p.zapalne

(

(

↓

↓

COX)

COX)

↓

↓

cholesterol i

cholesterol i

↓

↓

triglicerydy do 9%,

triglicerydy do 9%,

600-800mg/dzień/4mies/sproszk. czosnek,

600-800mg/dzień/4mies/sproszk. czosnek,

p.nadciśnieniu, p.agregacyjnie, hipoglikemicznie

p.nadciśnieniu, p.agregacyjnie, hipoglikemicznie

20g czosnku /dzień/

20g czosnku /dzień/

↓

↓

ryzyko raka żołądka,

ryzyko raka żołądka,

/nie raka płuc, sutka

/nie raka płuc, sutka

4g/dzień

4g/dzień

zapobiega miażdżycy

zapobiega miażdżycy

POCHODNE AMINOKWASÓW- BETALAINY,

POCHODNE AMINOKWASÓW- BETALAINY,

BETAKSANTYNY

BETAKSANTYNY

Betalainy

Betalainy

(betacyjaniny)-

(betacyjaniny)-

glikozydy, aglikon:

glikozydy, aglikon:

dihydroindol i

dihydroindol i

dihydropiron

dihydropiron

- barwniki czerwone, fioletowe np. 9 z 11 rodzin

- barwniki czerwone, fioletowe np. 9 z 11 rodzin

Centrospermae

Centrospermae

(brak

(brak

antocyjanów)

antocyjanów)

Beta vulgaris- Burak zwyczajny- Chenopodiaceae- Komosowate

Beta vulgaris- Burak zwyczajny- Chenopodiaceae- Komosowate

- zagęszczony sok/fermentowany-absorbowany na żelatynie

- zagęszczony sok/fermentowany-absorbowany na żelatynie

barwnik E

barwnik E

162

162

stabilny w pH 3,5-7

stabilny w pH 3,5-7

- do otrzymywania kw. galakturonowego

- do otrzymywania kw. galakturonowego

Betaksantyny

Betaksantyny

, głównie w

, głównie w

Cactaceae

Cactaceae

,

,

- żółte, podobna budowa do betalain

- żółte, podobna budowa do betalain

niestabilne -trudne do izolacji, identyfikacji,

niestabilne -trudne do izolacji, identyfikacji,

- brak znaczenia leczniczego

- brak znaczenia leczniczego

PEPTYDY

PEPTYDY



Wolne/ skł. białek: roślin, bakterii, grzybów, zwierząt

Wolne/ skł. białek: roślin, bakterii, grzybów, zwierząt



z degradacji białek,

z degradacji białek,



z połączenia aminokwasów: dipeptydy

z połączenia aminokwasów: dipeptydy

oligopeptydy z 3-10

oligopeptydy z 3-10

polipeptydy

polipeptydy

>

>

10

10

białka

białka

>

>

10 000

10 000



Peptydy aktywne biologicznie np

Peptydy aktywne biologicznie np

antybiotycznie :

antybiotycznie :

penicyliny, cefalosporyny,

penicyliny, cefalosporyny,

kolistyna,

kolistyna,





kom. nowotworowe,

kom. nowotworowe,

bleomycyna

bleomycyna

immunosupresyjnie

immunosupresyjnie

cefalosporyna

cefalosporyna

PRZYKŁADY PEPTYDÓW

PRZYKŁADY PEPTYDÓW

Glutation

Glutation

- tripeptyd: kwas glutaminowy, cysteina, glicyna

- tripeptyd: kwas glutaminowy, cysteina, glicyna

- w kom. roślin i zwierząt,

- w kom. roślin i zwierząt,

(drożdże-1930r)

(drożdże-1930r)

- chroni przed wolnymi rodnikami

- chroni przed wolnymi rodnikami

Alkaloidy peptydowe

Alkaloidy peptydowe

- frangulanina

- frangulanina

–

–

Frangulae cort

Frangulae cort

wł. antybiotyczne

wł. antybiotyczne

- alkaloidy sporyszowe

- alkaloidy sporyszowe

Secale cornutum

Secale cornutum

kwas D-lizergowy związany peptydowo z aminokwasami

kwas D-lizergowy związany peptydowo z aminokwasami

w struktury cykliczne (jeden zawsze prolina)

w struktury cykliczne (jeden zawsze prolina)

Wiskotoksyny

Wiskotoksyny

A

A

2

2

, A

, A

3

3

, B

, B

m. m.

m. m.

Visci herba

Visci herba

- 46 aminokwasów ok. 50 tys D

- 46 aminokwasów ok. 50 tys D

pozajelitowo – hipotensyjnie,

pozajelitowo – hipotensyjnie,

per os

per os

- nie wchłaniane

- nie wchłaniane

miejscowo- drażni, przekrwienie (ch. reumatyczne)

miejscowo- drażni, przekrwienie (ch. reumatyczne)

nekrotycznie- duże dawki

nekrotycznie- duże dawki

PEPTYDY GRZYBOWE

PEPTYDY GRZYBOWE

Amanita phalloides

Amanita phalloides

Muchomor sromotnikowy

Muchomor sromotnikowy

Faloidyna

Faloidyna

40 mg/100 g (trzonek)

40 mg/100 g (trzonek)





-,

-,





-,

-,





-

-

amanityny

amanityny

17 mg/100 g (kapelusze)

17 mg/100 g (kapelusze)

DL 0,1 mg/kg m.c - ok. 5-7 mg

DL 0,1 mg/kg m.c - ok. 5-7 mg

w ok. 50 g świeżych grzybów -

w ok. 50 g świeżych grzybów -

m. n. w 1 grzybie (smak potrawy dobry)

m. n. w 1 grzybie (smak potrawy dobry)

do 24 h bez objawów

do 24 h bez objawów

1-2 dzień - zaburzenia żoł.-jelitowe(

1-2 dzień - zaburzenia żoł.-jelitowe(

faloidyna

faloidyna

):

):

wymioty, kolki, krwawe wypróżnienia

wymioty, kolki, krwawe wypróżnienia

2-8 dzień - faza wątrobowo-nerkowa (

2-8 dzień - faza wątrobowo-nerkowa (

amanityny

amanityny

):

):





syntezy białka

syntezy białka

- „szpary” w bł. komórkowych

- „szpary” w bł. komórkowych

- ucieczka Ca i K

- ucieczka Ca i K

- żółtaczka, zatrzymanie moczu, śpiączka, śmierć

- żółtaczka, zatrzymanie moczu, śpiączka, śmierć

BIAŁKA OBOJĘTNE

BIAŁKA OBOJĘTNE

Żelatyna -

Żelatyna -

ok. 1000 aminokwasów

ok. 1000 aminokwasów

GELATINA

GELATINA

- częściowa hydrol.

- częściowa hydrol.

kolagenu

kolagenu

-

-

(uboczne pr. przem. mięsnego),

(uboczne pr. przem. mięsnego),

- kapsułki, czopki (z gliceryną)

- kapsułki, czopki (z gliceryną)

-

-

preparowana żelatyna (absorbowalna):

preparowana żelatyna (absorbowalna):

film żelatynowy-

film żelatynowy-

(celofan + NaCL) na linię cięcia w

(celofan + NaCL) na linię cięcia w

neurochirurgii, chirurgii oka, klatki piersiowej

neurochirurgii, chirurgii oka, klatki piersiowej

gąbka żelatynowa-

gąbka żelatynowa-

sucha, z roztw. trombiny, NaCl

sucha, z roztw. trombiny, NaCl

na rany operacyjne: pochłania krew 40x,

na rany operacyjne: pochłania krew 40x,

wodę 50x swojej wagi

wodę 50x swojej wagi

Katgut

Katgut

– nici chirurgiczne z jelit baranich

– nici chirurgiczne z jelit baranich

- resorbują się po 8-21 dniach (proteinazy)

- resorbują się po 8-21 dniach (proteinazy)

Jedwab naturalny

Jedwab naturalny

z kokonów jedwabników (

z kokonów jedwabników (

Bombyx mori

Bombyx mori

)

)

- nie resorbują się

- nie resorbują się

ENZYMY ROŚLINNE: diastaza, papaina,

ENZYMY ROŚLINNE: diastaza, papaina,

chymopapaina

chymopapaina

Diastaza

Diastaza

- miesz. amylaz kiełkującego jęczmienia

- miesz. amylaz kiełkującego jęczmienia

Hordeum vulgare:

Hordeum vulgare:

słód

słód

i

i

ekstrakt słodowy -60

ekstrakt słodowy -60

o

o

- środ. obojętne- rozkłada skrobię ziemn.- 50x swojej wagi do

- środ. obojętne- rozkłada skrobię ziemn.- 50x swojej wagi do

maltozy

maltozy

zakwaszenie pH- 4

zakwaszenie pH- 4





aktywność

aktywność

- odżywki dla dzieci, w zab. trawiennych

- odżywki dla dzieci, w zab. trawiennych

- do pęczniejących prep. przeczyszczających

- do pęczniejących prep. przeczyszczających

Diastaza

Diastaza

z bakterii

z bakterii

Bacillus subtilis

Bacillus subtilis

, grzybni

, grzybni

Aspergillus oryzae

Aspergillus oryzae

ALPHA AMYLASE

ALPHA AMYLASE

- st. zapalne dróg oddechowych z obrzękiem, bólem gardła

- st. zapalne dróg oddechowych z obrzękiem, bólem gardła

- miejscowo proteolitycznie, ogólnie p.obrzękowo

- miejscowo proteolitycznie, ogólnie p.obrzękowo

ENZYMY ROŚLINNE

ENZYMY ROŚLINNE

Papaina

Papaina

(pepsyna roślinna), miesz. enzymów proteolitycznych

(pepsyna roślinna), miesz. enzymów proteolitycznych

212 aminokwasów, 23 tys D

212 aminokwasów, 23 tys D

- działa w pH 6,5 w kwaśnym nietrwała

- działa w pH 6,5 w kwaśnym nietrwała

H

H

2

2

O

O

2

2

-unieczynnia

-unieczynnia

- trawi 35x swojej wagi, najlepsza 300x- ilość albuminy jaja

- trawi 35x swojej wagi, najlepsza 300x- ilość albuminy jaja

-

- w niestrawności, zespołach złego wchłaniania, nie

- w niestrawności, zespołach złego wchłaniania, nie

wyrównanych dietą bezglutenową

wyrównanych dietą bezglutenową

- do płynów czyszczących: soczewki kontaktowe

- do płynów czyszczących: soczewki kontaktowe

- na rany PANAFIL maść (+ mocznik)

- na rany PANAFIL maść (+ mocznik)

- do uzdatniania wołowiny

- do uzdatniania wołowiny

Carica papaya

Carica papaya

–

–

Melonowiec właściwy

Melonowiec właściwy

Caricaceae –

Caricaceae –

Melonowcowate Uprawy – Sri Lanka, Tanzania, Hawaje, Floryda

Melonowcowate Uprawy – Sri Lanka, Tanzania, Hawaje, Floryda

drzewo palmowate 3-10 m wysokie

drzewo palmowate 3-10 m wysokie

- dojrzałe owoce, pom-żółte, ok. 30 cm dł / 5 kg,

- dojrzałe owoce, pom-żółte, ok. 30 cm dł / 5 kg,

- nasiona czarne, otoczone śluzem

- nasiona czarne, otoczone śluzem

- wyrośnięte, niedojrzałe owoce nacina się,

- wyrośnięte, niedojrzałe owoce nacina się,

- lateks koaguluje ( kilka sek.) po zeskrobaniu, suszony

- lateks koaguluje ( kilka sek.) po zeskrobaniu, suszony

na słońcu/w suszarni do 50

na słońcu/w suszarni do 50

0

0

C

C

- zbiór tak długo, aż wycieka lateks

- zbiór tak długo, aż wycieka lateks

ENZYMY ROŚLINNE

ENZYMY ROŚLINNE

Chymopapaina

Chymopapaina

(218 aminokwasów), towarzyszy papainie

(218 aminokwasów), towarzyszy papainie



wstrzykiwana do jądra miażdżystego (dyskopatia)

wstrzykiwana do jądra miażdżystego (dyskopatia)



specjalistyczny ośrodek (technika, personel)

specjalistyczny ośrodek (technika, personel)



hydrolizuje peptydy nie kolagenowe

hydrolizuje peptydy nie kolagenowe



usuwa bóle lędźwiowe przez

usuwa bóle lędźwiowe przez

↓

↓

:

:

ciśnienia osmotycznego

ciśnienia osmotycznego

absorpcji płynu

absorpcji płynu

ciśnienia międzykręgowego

ciśnienia międzykręgowego



ryzyko reakcji anafilaktycznej (obce białko)

ryzyko reakcji anafilaktycznej (obce białko)



śmiertelność 1 na 5.000 pacjentów

śmiertelność 1 na 5.000 pacjentów



p.wskazane dla alergików,

p.wskazane dla alergików,



konieczny test, 24 godz. przed zabiegiem

konieczny test, 24 godz. przed zabiegiem



premedykacja z antagonistą receptora histaminowego

premedykacja z antagonistą receptora histaminowego

Chymopapaina

Chymopapaina

może być użyta tylko raz

może być użyta tylko raz

ENZYMY ROŚLINNE

ENZYMY ROŚLINNE

Bromelina

Bromelina

Ananas comosus

Ananas comosus

Ananas właściwy

Ananas właściwy

–

–

p.zapalnie, p.obrzękowo:

p.zapalnie, p.obrzękowo:

- w obrzękach pooperacyjnych i pourazowych

- w obrzękach pooperacyjnych i pourazowych

B

B

ROMELAIN,TRAUMANASE

ROMELAIN,TRAUMANASE

- przyspiesza metabolizm - wspomaga odchudzanie

- przyspiesza metabolizm - wspomaga odchudzanie

ANANAS

ANANAS

-

-





agregację trombocytów, wydłuża czas krwawienia

agregację trombocytów, wydłuża czas krwawienia

LAKTAZA

LAKTAZA

- -

- -

otrzymywana z drożdży

otrzymywana z drożdży

- w nietolerancji mleka i prod. mlecznych ENZYM LAKTAZA

- w nietolerancji mleka i prod. mlecznych ENZYM LAKTAZA

LACTIGEST,

LACTIGEST,

LACTOSANOL

LACTOSANOL

LEKTYNY

LEKTYNY

lego, legere (łac.) – wybierać, czytać, (lectum)

lego, legere (łac.) – wybierać, czytać, (lectum)

-

proteiny / glikoproteiny z układem receptorowym (aminokwasy) do

proteiny / glikoproteiny z układem receptorowym (aminokwasy) do

wiązania się z cukrami na membranach komórek

wiązania się z cukrami na membranach komórek

-

substancje przekaźnikowe- rozpoznawanie komórek: zamek-klucz

substancje przekaźnikowe- rozpoznawanie komórek: zamek-klucz

Rośliny

Rośliny

: nasiona z

: nasiona z

Fabaceae

Fabaceae

(

(

soja, groszek,fasola)

soja, groszek,fasola)

kiełki pszenicy,

kiełki pszenicy,

orzeszki ziemne,

orzeszki ziemne,

ziele

ziele

jemioły,

jemioły,

sok mleczny (

sok mleczny (

Euphorbiaeeae

Euphorbiaeeae

),

),

korzenie, kora, grzyby

korzenie, kora, grzyby

Zwierzęta:

Zwierzęta:

śluz ślimaków, małż

śluz ślimaków, małż



- aglutynują czerw. krwinki

- aglutynują czerw. krwinki

- oznaczanie grup/ podgrup krwi w ślinie, spermie

- oznaczanie grup/ podgrup krwi w ślinie, spermie



- wykrywanie zmian na pow. komórek (diagnoza chorób)

- wykrywanie zmian na pow. komórek (diagnoza chorób)



- niektóre odróżniają kom. zdrowe od nowotworowych

- niektóre odróżniają kom. zdrowe od nowotworowych



- leczenie guzów cytostatykami związanymi z lektynami

- leczenie guzów cytostatykami związanymi z lektynami



- usprawnienie systemu immunologicznego:

- usprawnienie systemu immunologicznego:

↑

↑

limfocytów, TNF

limfocytów, TNF

- toksyczne, najczęściej po podaniu pozajelitowym,

- toksyczne, najczęściej po podaniu pozajelitowym,



65

65

o

o

. inaktywuje lektyny

. inaktywuje lektyny

LEKTYNY Z ZIELA JEMIOŁY

LEKTYNY Z ZIELA JEMIOŁY

ML I

ML I

ML III ML II

ML III ML II

zdolność wiazania do:

zdolność wiazania do:

galaktozy N-acetyloglukozaminy obydwu

galaktozy N-acetyloglukozaminy obydwu

ML I

ML I

–m.cz. 63 tys. D - najlepiej poznana

–m.cz. 63 tys. D - najlepiej poznana







tworzenie przerzutów

tworzenie przerzutów



cytotoksycznie- potwierdzono na liniach komórkowych

cytotoksycznie- potwierdzono na liniach komórkowych



immunostymulująco - 5μg/kg, podskórnie, 10x

immunostymulująco - 5μg/kg, podskórnie, 10x

↑

↑

dawki

dawki

toksyczne

toksyczne

↑

↑

uwalnianie cytokinin

uwalnianie cytokinin

wytwarzanie TNF

wytwarzanie TNF



↑

↑

poziom endorfin -

poziom endorfin -

↓

↓

bólu

bólu



- w złośliwych nowotworach

- w złośliwych nowotworach



- ch. degeneracyjnych, zapalnych stawów

- ch. degeneracyjnych, zapalnych stawów



ISCADOR, PLENOSOL, HELIXOR inj.

ISCADOR, PLENOSOL, HELIXOR inj.

TOKSYCZNE LEKTYNY ROŚLINNE

TOKSYCZNE LEKTYNY ROŚLINNE

Rycyna

Rycyna

– nasiona rącznika –

– nasiona rącznika –

Ricinus communis

Ricinus communis

m.cz. 66 tys.D – 493 aminokwasów

m.cz. 66 tys.D – 493 aminokwasów

łańcuch B (haptomer)

łańcuch B (haptomer)

–

–

wiąże do struktur komórkowych z galaktozą

wiąże do struktur komórkowych z galaktozą

–

–

aktywuje łańcuch

aktywuje łańcuch

A (efektomer),

A (efektomer),

który wnika i

który wnika i

hamuje syntezę protein

hamuje syntezę protein

- DL 0,4ug/kg szczura - pozajelitowo

- DL 0,4ug/kg szczura - pozajelitowo

6 nasion -dzieci, 10-20 -dorosłych, doustnie

6 nasion -dzieci, 10-20 -dorosłych, doustnie

- wymioty, nudności, bóle głowy, krwawe biegunki,

- wymioty, nudności, bóle głowy, krwawe biegunki,

odwodnienie,

odwodnienie,

zmiany w EKG, nekroza wątroby, utrata świadomości,

zmiany w EKG, nekroza wątroby, utrata świadomości,

uszkodzenie większości organów

uszkodzenie większości organów

Rycyna

Rycyna

- właściwości p.nowotworowe

- właściwości p.nowotworowe

TOKSYCZNE LEKTYNY ROŚLINNE

TOKSYCZNE LEKTYNY ROŚLINNE

Abryna

Abryna

– budowa i działanie podobne do rycyny

– budowa i działanie podobne do rycyny

W nasionach modligroszka –

W nasionach modligroszka –

Abrus precatorius

Abrus precatorius

czerw.-czarne, twarde, błyszczące nasiona do wyrobu ozdób

czerw.-czarne, twarde, błyszczące nasiona do wyrobu ozdób

- powłoka nie trawiona w p. pokarmowym,

- powłoka nie trawiona w p. pokarmowym,

- zatrucia przypadkowe

- zatrucia przypadkowe

- odwodnienie, hipotensja, śpiączka, konwulsje

- odwodnienie, hipotensja, śpiączka, konwulsje

DL dla człowieka ½ mg

DL dla człowieka ½ mg

Robina

Robina

–

–

nasiona, kora akacji –

nasiona, kora akacji –

Robinia pseudoacacia

Robinia pseudoacacia

- zab. żołądkowo- jelitowe, bóle głowy, osłabienie

- zab. żołądkowo- jelitowe, bóle głowy, osłabienie

Fazyna

Fazyna

–

–

surowe, zielone nasiona fasoli –

surowe, zielone nasiona fasoli –

Phaseolus vulgaris

Phaseolus vulgaris

- niegroźne zaburzenia żołądkowe

- niegroźne zaburzenia żołądkowe

Białko pyłkowe

Białko pyłkowe

reakcje alergiczne:

reakcje alergiczne:

katar sienny,

katar sienny,

nadmierna sekrecja śluzówek

nadmierna sekrecja śluzówek

dróg oddechowych, oczu

dróg oddechowych, oczu

TOKSYCZNE BIAŁKA ZWIERZĘCE

TOKSYCZNE BIAŁKA ZWIERZĘCE

Jad żmij

Jad żmij

Venena serpentinum

Venena serpentinum

Vipera viper

Vipera viper



substancje białkowe, enzymy

substancje białkowe, enzymy



p. zapalne, p.bólowe

p. zapalne, p.bólowe



w nerwobólach, reumatyzmie, urazach VIPROSAL B

w nerwobólach, reumatyzmie, urazach VIPROSAL B

Jad pszczeli

Jad pszczeli

z żeńskich osobników

z żeńskich osobników

Apis mellifica

Apis mellifica

peptydy/białka:

peptydy/białka:

peptyd 401

peptyd 401

– p.zapalny w małych dawkach

– p.zapalny w małych dawkach

aspamina

aspamina

– pobudza OUN

– pobudza OUN

adolapina

adolapina

– p.bólowa, p.zapalna

– p.bólowa, p.zapalna

melityna

melityna

-

-

enzymy (hialuronidaza), kwas mrówkowy, histamina

enzymy (hialuronidaza), kwas mrówkowy, histamina

Apitoksynoterapia - bezpośrednie żądlenia w celu

Apitoksynoterapia - bezpośrednie żądlenia w celu

wywołania reakcji odpornościowej w:

wywołania reakcji odpornościowej w:

- stanach zapalnych stawów, reumatyzmie

- stanach zapalnych stawów, reumatyzmie

- maści i tabletki podjęzykowe z jadem pszczelim

- maści i tabletki podjęzykowe z jadem pszczelim

SŁODKIE BIAŁKA

SŁODKIE BIAŁKA

Taumatyna

Taumatyna

– dwa łańcuchy I i II,

– dwa łańcuchy I i II,

207 aminokwasów (ok. 21tys D)

207 aminokwasów (ok. 21tys D)

z owoców afrykańskiej rośliny

z owoców afrykańskiej rośliny

Thaumatococcus danielli

Thaumatococcus danielli

Benth -

Benth -

Marantaceae

Marantaceae

-

- 2tys x słodsza od sacharozy (cukrozy)

- 2tys x słodsza od sacharozy (cukrozy)

-

- stabilna w pH 2,7-3,0, poniżej pH 2 - kwaśny smak

- stabilna w pH 2,7-3,0, poniżej pH 2 - kwaśny smak

- ogrzewanie (pasteryzacja) nie zmienia słodkiego smaku

- ogrzewanie (pasteryzacja) nie zmienia słodkiego smaku

(sterylizacja) -zanik słodkiego smaku

(sterylizacja) -zanik słodkiego smaku

- słodki smak w stężeniach 10-8 M utrzymuje się 15-20min,

- słodki smak w stężeniach 10-8 M utrzymuje się 15-20min,

- w gumach do żucia, odświeżaczach do ust:

- w gumach do żucia, odświeżaczach do ust:

USA, Japonia, w UE E

USA, Japonia, w UE E

95

95

Synergistyczne działanie z subst. słodzącymi

Synergistyczne działanie z subst. słodzącymi

SŁODKIE BIAŁKA

SŁODKIE BIAŁKA



Mirakulina

Mirakulina



- glikoproteina 473 aminokwasów (42-44000 D)

- glikoproteina 473 aminokwasów (42-44000 D)



W owocach krzewu

W owocach krzewu

Synsepalum dulcificum

Synsepalum dulcificum

Dan.

Dan.



(

(

Sapotaceae)

Sapotaceae)

zach. Afryka

zach. Afryka



bez smaku – zmienia kwaśny smak w słodki i

bez smaku – zmienia kwaśny smak w słodki i

- modyfikuje odczucie smaków

- modyfikuje odczucie smaków



- działanie utrzymuje się 2 h – co ogranicza

- działanie utrzymuje się 2 h – co ogranicza

wykorzystanie

wykorzystanie

Monelina

Monelina



- z 2 łańcuchów ( 44 i 50 aminokwasów -11,5tys D )

- z 2 łańcuchów ( 44 i 50 aminokwasów -11,5tys D )



pojedyncze brak słodkiego smaku

pojedyncze brak słodkiego smaku



Owoce- w białawym śluzie otaczających nasienie

Owoce- w białawym śluzie otaczających nasienie

Dioscoreophyllum cuminisii -

Dioscoreophyllum cuminisii -

Menispermaceae

Menispermaceae

Zach.- Afryka

Zach.- Afryka

- 2-2,5tys x słodsza od sacharozy

- 2-2,5tys x słodsza od sacharozy



- nie nadaje się do słodzenia potraw gorących, przy obróbce term.

- nie nadaje się do słodzenia potraw gorących, przy obróbce term.