AMINOKWASY, PEPTYDY,

AMINOKWASY, PEPTYDY,

BIAŁKA

BIAŁKA

2005/6

2005/6

AMINOKWASY

AMINOKWASY

- 1,

- 1,

>

>

grup –COOH i aminowe

grup –COOH i aminowe

200 a

200 a

minokwasów

minokwasów

roślinnych:

roślinnych:

proteinogenne AP

proteinogenne AP

–składn. peptydów i białek

–składn. peptydów i białek

-

-

>

>

20 z pożywieniem, człowiek nie wytwarza wszystkich

20 z pożywieniem, człowiek nie wytwarza wszystkich

AP

AP

:

:

fenyloalanina, tryptofan, walina, leucyna, izoleucyna, lizyna,

fenyloalanina, tryptofan, walina, leucyna, izoleucyna, lizyna,

metionina, treonina…..

metionina, treonina…..

nieproteinogenne

nieproteinogenne



- prekursory : amin, alkaloidów, glukozynolatów, betalain

- prekursory : amin, alkaloidów, glukozynolatów, betalain



- toksyczne dla larw, mikroorganizmów

- toksyczne dla larw, mikroorganizmów



Wolne aminokwasy - małe ilości w roślinach

Wolne aminokwasy - małe ilości w roślinach



tyramina

tyramina

w dojrzałych bananach

w dojrzałych bananach



siarkowe pochodne cysteiny

siarkowe pochodne cysteiny

w czosnku, cebuli

w czosnku, cebuli



hordenina- N,N-dimetylotyramina

hordenina- N,N-dimetylotyramina

w korzonkach jęczmienia

w korzonkach jęczmienia



sympatykomimetyk- interakcje: choroba

sympatykomimetyk- interakcje: choroba

nadciśnieniowa,

nadciśnieniowa,



stosowanie inhibitorów MAO

stosowanie inhibitorów MAO



Aminokwasy w lecznictwie: glicyna, kwas asparginowy

Aminokwasy w lecznictwie: glicyna, kwas asparginowy

, o

, o

rnityna,

rnityna,

metionina,

metionina,



tryptofan, tauryna, karnityna

tryptofan, tauryna, karnityna



AMINOKWASY TOKSYCZNE

AMINOKWASY TOKSYCZNE

Poch. kwasów: diaminopropionowego

Poch. kwasów: diaminopropionowego

diaminomasłowego

diaminomasłowego

– nasiona groszków

– nasiona groszków

Lathyrus sp

Lathyrus sp

ziele wyki-

ziele wyki-

Vicia sativa

Vicia sativa

,

,

wywołują

wywołują

neurolatyryzm

neurolatyryzm

– u ludzi, do dziś

– u ludzi, do dziś

3-6 mies.spożywanie nasion groszków (surowe, gotowane, mąka)

3-6 mies.spożywanie nasion groszków (surowe, gotowane, mąka)

-

-

↓

↓

napięcia mięśni w nogach, paraliż

napięcia mięśni w nogach, paraliż

osteolatyryzm

osteolatyryzm

–

–

u zwierząt wpływ na kolagen

u zwierząt wpływ na kolagen

- zniekształcenia kości, łamliwość

- zniekształcenia kości, łamliwość

- zaburzenia wzrostu chrząstek

- zaburzenia wzrostu chrząstek

Glukorapsyferyna (progoitryna)

Glukorapsyferyna (progoitryna)

i

i

goitryna-

goitryna-

kapusta

kapusta

aglikon (poch. indolu)

aglikon (poch. indolu)

→

→

(pH 7)

(pH 7)

→

→

rodanki

rodanki

nieprzyj. zapach.

nieprzyj. zapach.

→

→





utlenianie jodków do jodu

utlenianie jodków do jodu

→

→

wiążą J

wiążą J





tworzeni

tworzeni

e

e

tyroksyny

tyroksyny

Nadmiar rodanków

Nadmiar rodanków

/

/

niedobór

niedobór

J

J

→

→

zaburzenia tarczycy (wole)

zaburzenia tarczycy (wole)

-

-

świeża kapusta -1 kg /dziennie/mleko zwierząt-po kapustnych

świeża kapusta -1 kg /dziennie/mleko zwierząt-po kapustnych

(kilka przypadków u ludzi)

(kilka przypadków u ludzi)

-

wole, poronienia, obumieranie płodu u zwierząt

wole, poronienia, obumieranie płodu u zwierząt

-

Wystarczająca podaż J- brak zagrożenia

Wystarczająca podaż J- brak zagrożenia

AMINOKWASY TOKSYCZNE

AMINOKWASY TOKSYCZNE



kukurbityna -

kukurbityna -

cykliczny aminokwas-

cykliczny aminokwas-



(3-amino-3-karboksypirolidyna)

(3-amino-3-karboksypirolidyna)



Cucurbitae sem recens

Cucurbitae sem recens

nasiona dyni świeże

nasiona dyni świeże



-p.pasożytniczo - tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony

-p.pasożytniczo - tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony



- 150-250g dorośli, 30-100g dzieci, utrzeć/woda/papka+syrop

- 150-250g dorośli, 30-100g dzieci, utrzeć/woda/papka+syrop

owoc.

owoc.



- na czczo w 2 porcjach co 30 min,

- na czczo w 2 porcjach co 30 min,



po 2-3 h olej rycynowy 30 ml dorośli, dzieci odp. mniej

po 2-3 h olej rycynowy 30 ml dorośli, dzieci odp. mniej



- powtórzyć po 2-3 dniach

- powtórzyć po 2-3 dniach



- wysuszone nasiona, brak działania

- wysuszone nasiona, brak działania

AMINOKWASY W ROŚLINACH LECZNICZYCH

AMINOKWASY W ROŚLINACH LECZNICZYCH

3,4-dihydroksyfenyloalanina

3,4-dihydroksyfenyloalanina

L-DOPA

L-DOPA

- w nasionach roślin z

- w nasionach roślin z

Fabaceae

Fabaceae

- pokonuje barierę krew/mózg, prekursor dopaminy

- pokonuje barierę krew/mózg, prekursor dopaminy

- niedobór dopaminy w mózgu (choroba Parkinsona)

- niedobór dopaminy w mózgu (choroba Parkinsona)

Kwas

Kwas





-aminomasłowy

-aminomasłowy

GABA

GABA

-

-

Visci herb, Valerianae rad, Chamomillae anth

Visci herb, Valerianae rad, Chamomillae anth

- substancja przekaźnikowa o charakterze hamującym,

- substancja przekaźnikowa o charakterze hamującym,

- p.drgawkowo w:

- p.drgawkowo w:

padaczce, ch. Parkinsona

padaczce, ch. Parkinsona

- w nadciśnieniu

- w nadciśnieniu

Źródła

Źródła

aminokwasów egzogennych

aminokwasów egzogennych

w:

w:

Spirulina maxima- alga

Spirulina maxima- alga

SPIRULINA

SPIRULINA

mleczku pszczelim

mleczku pszczelim

POCHODNE AMINOKWASÓW- GLUKOZYDY CYJANOGENNE

POCHODNE AMINOKWASÓW- GLUKOZYDY CYJANOGENNE

z aminokwasów: NH

z aminokwasów: NH

2

2

→ C=N

→ C=N

amygdalina

amygdalina

gencjobiozyd

gencjobiozyd

D

D

(-)

(-)

nitrylu kw. migdałowego

nitrylu kw. migdałowego

- nasiona gorzkiego migdała

- nasiona gorzkiego migdała

Prunus amygdalus var amara

Prunus amygdalus var amara

↓

↓

amygdalaza

amygdalaza

prunazyna

prunazyna

–

–

glukozyd

glukozyd

D

D

(-)

(-)

nitrylu kw. migdałowego

nitrylu kw. migdałowego

- kora czeremchy

- kora czeremchy

Prunus padus

Prunus padus

i jej

i jej

izomer:

izomer:

sambunigryna-

sambunigryna-

glukozyd D (+) nitrylu kwasu migdałowego

glukozyd D (+) nitrylu kwasu migdałowego

- liście, kora, niedojrzałe owoce

- liście, kora, niedojrzałe owoce

bzu czarnego

bzu czarnego

Sambuci fruct

Sambuci fruct

linustatyna

linustatyna

-

-

gencjobiozyd

gencjobiozyd

metyloetyloketonocyjanhydryny

metyloetyloketonocyjanhydryny

linamaryna

linamaryna

-

-

glukozyd „

glukozyd „

- nasiona lnu do 1,5% GC- 0,01-0,03% HCN

- nasiona lnu do 1,5% GC- 0,01-0,03% HCN

ze 100 g nasion-50mg HCN

ze 100 g nasion-50mg HCN

→rodanaza→tiocyjaniany-

→rodanaza→tiocyjaniany-

nietoksyczne

nietoksyczne

wydalane z moczem 30-60 mg/h

wydalane z moczem 30-60 mg/h

TOKSYCZNOŚĆ GLUKOZYDÓW CYJANOGENNYCH GC

TOKSYCZNOŚĆ GLUKOZYDÓW CYJANOGENNYCH GC

Szybkie spożycie dużej porcji części roślin bogatych w GC

Szybkie spożycie dużej porcji części roślin bogatych w GC

→

→

zatrucie,

zatrucie,

nawet bez rozkładu enzymatycznego:

nawet bez rozkładu enzymatycznego:

połączenie jonu CN z

połączenie jonu CN z

oksydazą cytochromu C

oksydazą cytochromu C

przerywanie jej reoksydacji i

przerywanie jej reoksydacji i

zablokowanie wykorzystania O

zablokowanie wykorzystania O

2

2

przez komórkę

przez komórkę

efekt:

efekt:

przyspieszenie i wzmocnienie oddechu

przyspieszenie i wzmocnienie oddechu

ból, zawroty głowy, odurzenie

ból, zawroty głowy, odurzenie

śpiączka, depresja oddychania

śpiączka, depresja oddychania

POCHODNE AMINOKWASÓW – GLUKOZYNOLATY

POCHODNE AMINOKWASÓW – GLUKOZYNOLATY

Tioglukoza przyłączona do C- sulfonowanego oksymu (sole K)

Tioglukoza przyłączona do C- sulfonowanego oksymu (sole K)

- uszkodzenie tk. roślinnej

- uszkodzenie tk. roślinnej

→

→

hydrol. myrozynazą z przegrupowaniem:

hydrol. myrozynazą z przegrupowaniem:

izosiarkocyjaniny

izosiarkocyjaniny

pH oboj. - lotne, o silnym zapachu +

pH oboj. - lotne, o silnym zapachu +

siarczki i nitryle

siarczki i nitryle

(pH słabo kwaśne)

(pH słabo kwaśne)

SYNIGRYNA

SYNIGRYNA

-

-

z

z

homometioniny

homometioniny

↓

↓

Sinapis nigrae sem.

Sinapis nigrae sem.

izosiarkocyjanian allilu

izosiarkocyjanian allilu





- drażni skórę, rozgrzanie

- drażni skórę, rozgrzanie

- dłuższy kontakt- pęcherze, uszk. skóry SPIRITUS SINAPIS

- dłuższy kontakt- pęcherze, uszk. skóry SPIRITUS SINAPIS

SYNALBINA

SYNALBINA

– z

– z

tyrozyny + amina - synapina

tyrozyny + amina - synapina

↓

↓

Sinapis albae sem

Sinapis albae sem

izosiarkocyjanian p-hydroksybenzylu

izosiarkocyjanian p-hydroksybenzylu

- nielotny, pobudza trawienie

- nielotny, pobudza trawienie

GLUKOBRASSYCYNA

GLUKOBRASSYCYNA

–

–

z tryptofanu

z tryptofanu

↓

↓

Raphani sativi rad

Raphani sativi rad

izosiarkocyjanian

izosiarkocyjanian

indol

indol

ilometylowy

ilometylowy

- silnie bakteriobójczo

- silnie bakteriobójczo

(brokuły, kalafiory, kapusta, cz. rzepa)

(brokuły, kalafiory, kapusta, cz. rzepa)

- chronią przed rakiem okrężnicy

- chronią przed rakiem okrężnicy

- wpływ na metabolizmem karcynogenów

- wpływ na metabolizmem karcynogenów

e

e



N

O

R

S

Glc

SO

3

-

POCHODNE AMINOKWASÓW

POCHODNE AMINOKWASÓW

SIARCZKI, DISIARCZKI, SULFOTLENKI ALKILOWE

SIARCZKI, DISIARCZKI, SULFOTLENKI ALKILOWE

alliina

alliina

→( allinaza) →

→( allinaza) →

alliicyna

alliicyna

→

→

ajoen

ajoen

-

w czosnku

w czosnku

Allii sativi bulb

Allii sativi bulb

-

Homologi alliiny

Homologi alliiny

– w

– w

Allii cepae bulb

Allii cepae bulb

z cysteiny

z cysteiny

-

(aminokwas

(aminokwas

siarkowy)

siarkowy)

-

- p.bakteryjne, p.grzybicze, fibrynolityczne, p.zapalne

- p.bakteryjne, p.grzybicze, fibrynolityczne, p.zapalne

(

(

↓

↓

COX)

COX)

↓

↓

cholesterol i

cholesterol i

↓

↓

triglicerydy do 9%,

triglicerydy do 9%,

600-800mg/dzień/4mies/sproszk. czosnek,

600-800mg/dzień/4mies/sproszk. czosnek,

p.nadciśnieniu, p.agregacyjnie, hipoglikemicznie

p.nadciśnieniu, p.agregacyjnie, hipoglikemicznie

20g czosnku /dzień/

20g czosnku /dzień/

↓

↓

ryzyko raka żołądka,

ryzyko raka żołądka,

/nie raka płuc, sutka

/nie raka płuc, sutka

4g/dzień

4g/dzień

zapobiega miażdżycy

zapobiega miażdżycy

POCHODNE AMINOKWASÓW- BETALAINY

POCHODNE AMINOKWASÓW- BETALAINY

Betalainy

Betalainy

(betacyjaniny)-

(betacyjaniny)-

glikozydy, aglikon:

glikozydy, aglikon:

dihydroindol i

dihydroindol i

dihydropiron

dihydropiron

- barwniki czerwone, fioletowe np. 9 z 11 rodzin

- barwniki czerwone, fioletowe np. 9 z 11 rodzin

Centrospermae

Centrospermae

(brak

(brak

antocyjanów)

antocyjanów)

Beta vulgaris- Burak zwyczajny- Chenopodiaceae-

Beta vulgaris- Burak zwyczajny- Chenopodiaceae-

Komosowate

Komosowate

- zagęszczony sok/fermentowany-absorbowany na żelatynie

- zagęszczony sok/fermentowany-absorbowany na żelatynie

barwnik E

barwnik E

162

162

stabilny w pH 3,5-7

stabilny w pH 3,5-7

- niestabilne -trudne do izolacji, identyfikacji,

- niestabilne -trudne do izolacji, identyfikacji,

- brak znaczenia leczniczego

- brak znaczenia leczniczego

Betaksantyny

Betaksantyny

, podobna budowa do betalain

, podobna budowa do betalain

- żółte, głównie w

- żółte, głównie w

Cactaceae

Cactaceae

PEPTYDY

PEPTYDY



Wolne/ skł. białek: roślin, bakterii, grzybów, zwierząt

Wolne/ skł. białek: roślin, bakterii, grzybów, zwierząt



z degradacji białek,

z degradacji białek,



z połączenia aminokwasów: dipeptydy

z połączenia aminokwasów: dipeptydy

oligopeptydy z 3-10

oligopeptydy z 3-10

polipeptydy

polipeptydy

>

>

10

10

białka

białka

>

>

10 000

10 000



Peptydy aktywne biologicznie np

Peptydy aktywne biologicznie np

antybiotycznie :

antybiotycznie :

penicyliny, cefalosporyny, kolistyna,

penicyliny, cefalosporyny, kolistyna,





kom. nowotworowe,

kom. nowotworowe,

bleomycyna

bleomycyna

immunosupresyjnie

immunosupresyjnie

cyklosporyna

cyklosporyna

PRZYKŁADY PEPTYDÓW

PRZYKŁADY PEPTYDÓW

Glutation

Glutation

- tripeptyd: kwas glutaminowy, cysteina, glicyna

- tripeptyd: kwas glutaminowy, cysteina, glicyna

- w kom. roślin i zwierząt,

- w kom. roślin i zwierząt,

(drożdże-1930r)

(drożdże-1930r)

- chroni przed wolnymi rodnikami

- chroni przed wolnymi rodnikami

Alkaloidy peptydowe

Alkaloidy peptydowe

- frangulanina

- frangulanina

–

–

Frangulae cort

Frangulae cort

wł. antybiotyczne

wł. antybiotyczne

- alkaloidy sporyszowe

- alkaloidy sporyszowe

Secale cornutum

Secale cornutum

kwas D-lizergowy związany z cyklicznym tripeptydem

kwas D-lizergowy związany z cyklicznym tripeptydem

Wiskotoksyny

Wiskotoksyny

A

A

2

2

, A

, A

3

3

, B

, B

1

1

Visci herba

Visci herba

- 46 aminokwasów ok. 50 tys D

- 46 aminokwasów ok. 50 tys D

per os

per os

- nie wchłaniane, pozajelitowo-inotropowo -

- nie wchłaniane, pozajelitowo-inotropowo -

↓

↓

ciśnienie

ciśnienie

miejscowo- drażni, przekrwienie (ch. reumatyczne)

miejscowo- drażni, przekrwienie (ch. reumatyczne)

nekrotycznie-podskórnie- niszczy guzy

nekrotycznie-podskórnie- niszczy guzy

TOKSYNY PEPTYDOWE

TOKSYNY PEPTYDOWE

Amanita phalloides

Amanita phalloides

Muchomor sromotnikowy

Muchomor sromotnikowy





-,

-,





-

-

amanityny

amanityny

17 mg/100 g (kapelusze)

17 mg/100 g (kapelusze)

dawka śmiertelna m. n. w 1 grzybie -ok. 50 g (smak potrawy

dawka śmiertelna m. n. w 1 grzybie -ok. 50 g (smak potrawy

dobry)

dobry)

do 24 h bez objawów

do 24 h bez objawów

1-2 dzień – zab. żoł.-jelitowe(

1-2 dzień – zab. żoł.-jelitowe(

faloidyna

faloidyna

40 mg/100 g –trzonek):

40 mg/100 g –trzonek):

wymioty, kolki, krwawe wypróżnienia

wymioty, kolki, krwawe wypróżnienia

2-8 dzień - faza wątrobowo-nerkowa (

2-8 dzień - faza wątrobowo-nerkowa (

amanityny

amanityny

):

):



syntezy kw. nukleinowych w jądrach komórek –syntezę białek

syntezy kw. nukleinowych w jądrach komórek –syntezę białek



- „szpary” w bł. komórkowych

- „szpary” w bł. komórkowych

- ucieczka Ca i K

- ucieczka Ca i K

- żółtaczka, zatrzymanie moczu, śpiączka, śmierć

- żółtaczka, zatrzymanie moczu, śpiączka, śmierć

BIAŁKA OBOJĘTNE

BIAŁKA OBOJĘTNE

Żelatyna -

Żelatyna -

ok. 1000 aminokwasów

ok. 1000 aminokwasów

GELATINA

GELATINA

- częściowa hydrol.

- częściowa hydrol.

kolagenu

kolagenu

-

-

(uboczne pr. przem. mięsnego),

(uboczne pr. przem. mięsnego),

- kapsułki, czopki (z gliceryną)

- kapsułki, czopki (z gliceryną)

Katgut

Katgut

– nici chirurgiczne z jelit baranich

– nici chirurgiczne z jelit baranich

- resorbują się po 8-21 dniach (proteinazy)

- resorbują się po 8-21 dniach (proteinazy)

Jedwab naturalny

Jedwab naturalny

z kokonów jedwabników (

z kokonów jedwabników (

Bombyx mori

Bombyx mori

)

)

- nie resorbują się

- nie resorbują się

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE:

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE:

diastaza, papaina, chymopapaina, bromelaina

diastaza, papaina, chymopapaina, bromelaina

Diastaza

Diastaza

- miesz. amylaz kiełkującego jęczmienia

- miesz. amylaz kiełkującego jęczmienia

Hordeum vulgare:

Hordeum vulgare:

słód

słód

i

i

ekstrakt słodowy -60

ekstrakt słodowy -60

o

o

rozkłada skrobię ziemn.- 50x swojej wagi do maltozy

rozkłada skrobię ziemn.- 50x swojej wagi do maltozy

- środ. obojętne- zakwaszenie pH- 4

- środ. obojętne- zakwaszenie pH- 4





aktywność

aktywność

- odżywki dla dzieci, w zab. trawiennych

- odżywki dla dzieci, w zab. trawiennych

Diastaza

Diastaza

z bakterii

z bakterii

Bacillus subtilis

Bacillus subtilis

, grzybni

, grzybni

Aspergillus oryzae

Aspergillus oryzae

ALPHA AMYLASE

ALPHA AMYLASE

- st. zapalne dróg oddechowych z obrzękiem, bólem gardła

- st. zapalne dróg oddechowych z obrzękiem, bólem gardła

- miejscowo proteolitycznie, ogólnie p.obrzękowo

- miejscowo proteolitycznie, ogólnie p.obrzękowo

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE

Papaina

Papaina

(pepsyna roślinna), miesz. enzymów proteolitycznych

(pepsyna roślinna), miesz. enzymów proteolitycznych

212 aminokwasów, 23 tys D

212 aminokwasów, 23 tys D

- działa w pH 6,5, w kwaśnym nietrwała

- działa w pH 6,5, w kwaśnym nietrwała

H

H

2

2

O

O

2

2

-unieczynnia

-unieczynnia

- trawi 35x chudego mięsa, najlepsza 300x albuminy jaja

- trawi 35x chudego mięsa, najlepsza 300x albuminy jaja

-

- niestrawność, zespół złego wchłaniania, nie wyrównany dietą

- niestrawność, zespół złego wchłaniania, nie wyrównany dietą

bezglutenową

bezglutenową

- płyny czyszczące: soczewki kontaktowe

- płyny czyszczące: soczewki kontaktowe

- PANAFIL maść (+ mocznik) na rany

- PANAFIL maść (+ mocznik) na rany

- do uzdatniania wołowiny

- do uzdatniania wołowiny

Carica papaya

Carica papaya

–

–

Melonowiec właściwy

Melonowiec właściwy

Caricaceae –

Caricaceae –

Melonowcowate Uprawy – Sri Lanka, Tanzania, Hawaje, Floryda

Melonowcowate Uprawy – Sri Lanka, Tanzania, Hawaje, Floryda

drzewo palmowate 3-10 m wysokie

drzewo palmowate 3-10 m wysokie

- dojrzałe owoce, pom-żółte, ok. 30 cm dł / 5 kg,

- dojrzałe owoce, pom-żółte, ok. 30 cm dł / 5 kg,

- nasiona czarne, otoczone śluzem

- nasiona czarne, otoczone śluzem

- wyrośnięte, niedojrzałe owoce nacina się,

- wyrośnięte, niedojrzałe owoce nacina się,

- lateks koaguluje ( kilka sek.) po zeskrobaniu, suszony

- lateks koaguluje ( kilka sek.) po zeskrobaniu, suszony

na słońcu/w suszarni do 50

na słońcu/w suszarni do 50

0

0

C

C

- zbiór tak długo, aż wycieka lateks

- zbiór tak długo, aż wycieka lateks

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE

Chymopapaina

Chymopapaina

(218 aminokwasów), towarzyszy papainie

(218 aminokwasów), towarzyszy papainie



wstrzykiwana do jądra miażdżystego (dyskopatia)

wstrzykiwana do jądra miażdżystego (dyskopatia)



specjalistyczny ośrodek (technika, personel)

specjalistyczny ośrodek (technika, personel)



hydrolizuje peptydy nie kolagenowe

hydrolizuje peptydy nie kolagenowe



ryzyko reakcji anafilaktycznej (obce białko)

ryzyko reakcji anafilaktycznej (obce białko)



śmiertelność 1 na 5.000 pacjentów

śmiertelność 1 na 5.000 pacjentów



p.wskazane dla alergików,

p.wskazane dla alergików,



konieczny test, 24 godz. przed zabiegiem

konieczny test, 24 godz. przed zabiegiem



premedykacja z antagonistą receptora histaminowego

premedykacja z antagonistą receptora histaminowego

Chymopapaina

Chymopapaina

może być użyta tylko raz

może być użyta tylko raz

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE

BIAŁKA ENZYMY ROŚLINNE

Bromelina

Bromelina

Ananas comosus

Ananas comosus

Ananas właściwy

Ananas właściwy

–

–

p.zapalnie, p.obrzękowo:

p.zapalnie, p.obrzękowo:

- w obrzękach pooperacyjnych i pourazowych

- w obrzękach pooperacyjnych i pourazowych

B

B

ROMELAIN,TRAUMANASE

ROMELAIN,TRAUMANASE

- przyspiesza metabolizm - wspomaga odchudzanie

- przyspiesza metabolizm - wspomaga odchudzanie

ANANAS

ANANAS

-

-





agregację trombocytów, wydłuża czas krwawienia

agregację trombocytów, wydłuża czas krwawienia

LAKTAZA

LAKTAZA

- -

- -

otrzymywana z drożdży

otrzymywana z drożdży

- w nietolerancji mleka i prod. mlecznych ENZYM LAKTAZA

- w nietolerancji mleka i prod. mlecznych ENZYM LAKTAZA

LACTIGEST,

LACTIGEST,

LACTOSANOL

LACTOSANOL

LEKTYNY

LEKTYNY

lego, legere (łac.) – wybierać, czytać, (lectum)

lego, legere (łac.) – wybierać, czytać, (lectum)

-

Lektyny- glikoproteiny- wiążą się z częścią cukrową glikoprotein

Lektyny- glikoproteiny- wiążą się z częścią cukrową glikoprotein

błonowych, rozpoznają komórki -zamek-klucz- pełnią funkcję

błonowych, rozpoznają komórki -zamek-klucz- pełnią funkcję

substancji przekaźnikowych-

substancji przekaźnikowych-

Rośliny

Rośliny

: nasiona z

: nasiona z

Fabaceae

Fabaceae

(

(

soja, groszek,fasola)

soja, groszek,fasola)

kiełki

kiełki

pszenicy, orzeszki ziemne,

pszenicy, orzeszki ziemne,

ziele

ziele

jemioły,

jemioły,

sok mleczny

sok mleczny

(

(

Euphorbiaeeae

Euphorbiaeeae

), korzenie, kora, grzyby

), korzenie, kora, grzyby

Zwierzęta:

Zwierzęta:

śluz ślimaków, małż

śluz ślimaków, małż



- aglutynują czerw. krwinki

- aglutynują czerw. krwinki



Przy pomocy lektyn możliwe:

Przy pomocy lektyn możliwe:

- oznaczanie grup/ podgrup krwi w ślinie, spermie

- oznaczanie grup/ podgrup krwi w ślinie, spermie



- wykrywanie zmian na pow. komórek (diagnoza chorób)

- wykrywanie zmian na pow. komórek (diagnoza chorób)



- leczenie guzów cytostatykami związanymi z lektynami

- leczenie guzów cytostatykami związanymi z lektynami

odróżniającymi kom. zdrowe od nowotworowych

odróżniającymi kom. zdrowe od nowotworowych



- usprawnienie systemu immunologicznego:

- usprawnienie systemu immunologicznego:

↑

↑

limfocytów, TNF

limfocytów, TNF

65

65

o

o

. inaktywuje lektyny

. inaktywuje lektyny

LEKTYNY Z ZIELA JEMIOŁY

LEKTYNY Z ZIELA JEMIOŁY

ML I

ML I

ML III ML II specyficzna do

ML III ML II specyficzna do

:

:

galaktozy N-acetyloglukozaminy obydwu

galaktozy N-acetyloglukozaminy obydwu

ML I

ML I

–m.cz. 63 tys. D - najlepiej poznana

–m.cz. 63 tys. D - najlepiej poznana







tworzenie przerzutów

tworzenie przerzutów



cytotoksycznie- potwierdzono na liniach komórkowych

cytotoksycznie- potwierdzono na liniach komórkowych



immunostymulująco - 5μg/kg, podskórnie

immunostymulująco - 5μg/kg, podskórnie



↑

↑

uwalnianie cytokinin

uwalnianie cytokinin

wytwarzanie TNF

wytwarzanie TNF



↑

↑

poziom endorfin -

poziom endorfin -

↓

↓

bólu

bólu



- w złośliwych nowotworach

- w złośliwych nowotworach



- ch. degeneracyjnych, zapalnych stawów

- ch. degeneracyjnych, zapalnych stawów



ISCADOR, PLENOSOL, HELIXOR inj.

ISCADOR, PLENOSOL, HELIXOR inj.

TOKSYCZNE LEKTYNY ROŚLINNE

TOKSYCZNE LEKTYNY ROŚLINNE

Rycyna

Rycyna

– nasiona rącznika –

– nasiona rącznika –

Ricinus communis

Ricinus communis

m.cz. 66 tys.D – 493 aminokwasów

m.cz. 66 tys.D – 493 aminokwasów

łańcuch B (haptomer)

łańcuch B (haptomer)

–

–

wiąże do struktur komórkowych z galaktozą

wiąże do struktur komórkowych z galaktozą

–

–

aktywuje łańcuch

aktywuje łańcuch

A (efektomer),

A (efektomer),

który wnika i

który wnika i

hamuje syntezę protein

hamuje syntezę protein

6 nasion -dzieci, 10-20 -dorosłych, doustnie

6 nasion -dzieci, 10-20 -dorosłych, doustnie

- wymioty, nudności, bóle głowy, krwawe biegunki, odwodnienie,

- wymioty, nudności, bóle głowy, krwawe biegunki, odwodnienie,

zmiany w EKG, utrata świadomości, uszkodzenie większości organów

zmiany w EKG, utrata świadomości, uszkodzenie większości organów

Abryna

Abryna

-LD dla człowieka ½ mg

-LD dla człowieka ½ mg

W nasionach modligroszka –

W nasionach modligroszka –

Abrus precatorius

Abrus precatorius

czerw.-czarne, twarde, błyszczące- do wyrobu ozdób

czerw.-czarne, twarde, błyszczące- do wyrobu ozdób

-

zatrucia przypadkowe odwodnienie, hipotensja, śpiączka, konwulsje

zatrucia przypadkowe odwodnienie, hipotensja, śpiączka, konwulsje

Robina

Robina

– nasiona, kora akacji

– nasiona, kora akacji

Fazyna

Fazyna

– surowe, zielone nasiona fasoli

– surowe, zielone nasiona fasoli

-

-

niegroźne zaburzenia żołądkowe

niegroźne zaburzenia żołądkowe

SŁODKIE BIAŁKA

SŁODKIE BIAŁKA

Taumatyna

Taumatyna

– dwa łańcuchy, 207 aminokwasów (ok. 21tys D)

– dwa łańcuchy, 207 aminokwasów (ok. 21tys D)

owoce afrykańskiej rośliny

owoce afrykańskiej rośliny

Thaumatococcus danielli

Thaumatococcus danielli

Benth -

Benth -

Marantaceae

Marantaceae

-

- 2tys x słodsza od sacharozy (cukrozy)

- 2tys x słodsza od sacharozy (cukrozy)

-

- poniżej pH 2 - kwaśny smak

- poniżej pH 2 - kwaśny smak

- pasteryzacja możliwa, sterylizacja -zanik słodkiego smaku

- pasteryzacja możliwa, sterylizacja -zanik słodkiego smaku

- słodki smak utrzymuje się 15-20min,

- słodki smak utrzymuje się 15-20min,

- USA, Japonia gumy do żucia, odświeżacze do ustUE E

- USA, Japonia gumy do żucia, odświeżacze do ustUE E

95

95

Mirakulina

Mirakulina

- glikoproteina 473 aminokwasów (42-44tys D)

- glikoproteina 473 aminokwasów (42-44tys D)



W owocach krzewu

W owocach krzewu

Synsepalum dulcificum

Synsepalum dulcificum

Dan.

Dan.



(

(

Sapotaceae)

Sapotaceae)

zach. Afryka

zach. Afryka



bez smaku – zmienia kwaśny smak w słodki i

bez smaku – zmienia kwaśny smak w słodki i

- modyfikuje odczucie smaków

- modyfikuje odczucie smaków



- dział. -2 h – co ogranicza wykorzystanie

- dział. -2 h – co ogranicza wykorzystanie

Monelina

Monelina

- z 2 łańcuchy: 44 i 50 aminokwasów (11,5tys D)

- z 2 łańcuchy: 44 i 50 aminokwasów (11,5tys D)



- poj. łańcuchy nie wykazują słodkiego smaku

- poj. łańcuchy nie wykazują słodkiego smaku



Owoce- w białawym śluzie otaczających nasienie

Owoce- w białawym śluzie otaczających nasienie

Dioscoreophyllum cuminisii -

Dioscoreophyllum cuminisii -

Menispermaceae

Menispermaceae

Zach.- Afryka

Zach.- Afryka

- 2-2,5tys x słodsza od sacharozy

- 2-2,5tys x słodsza od sacharozy



- nie nadaje się do słodzenia potraw gorących, przy obróbce term.

- nie nadaje się do słodzenia potraw gorących, przy obróbce term.

TOKSYCZNE BIAŁKA ZWIERZĘCE

TOKSYCZNE BIAŁKA ZWIERZĘCE

Jad żmij

Jad żmij

Venena serpentinum

Venena serpentinum

Vipera viper

Vipera viper



substancje białkowe, enzymy

substancje białkowe, enzymy



p. zapalne, p.bólowe

p. zapalne, p.bólowe



w nerwobólach, reumatyzmie, urazach VIPROSAL B

w nerwobólach, reumatyzmie, urazach VIPROSAL B

Jad pszczeli

Jad pszczeli

z żeńskich osobników

z żeńskich osobników

Apis mellifica

Apis mellifica

peptydy/białka:

peptydy/białka:

peptyd 401

peptyd 401

– p.zapalny w małych dawkach

– p.zapalny w małych dawkach

aspamina

aspamina

– pobudza OUN

– pobudza OUN

adolapina

adolapina

– p.bólowa, p.zapalna

– p.bólowa, p.zapalna

melityna

melityna

-

-

enzymy (hialuronidaza), kwas mrówkowy, histamina

enzymy (hialuronidaza), kwas mrówkowy, histamina

Apitoksynoterapia - bezpośrednie żądlenia w celu

Apitoksynoterapia - bezpośrednie żądlenia w celu

wywołania reakcji odpornościowej w:

wywołania reakcji odpornościowej w:

- stanach zapalnych stawów, reumatyzmie

- stanach zapalnych stawów, reumatyzmie

- maści i tabletki podjęzykowe z jadem pszczelim

- maści i tabletki podjęzykowe z jadem pszczelim