Po co nam układ krążenia?

Krew



Wypełnia łożysko naczyniowe



Oddzielona śródbłonkiem



Stanowi 5 – 7% masy ciała

Czym jest?



PŁYN, w którym pływają komórki



Składa się z OSOCZA (roztwór białek,

lipidów, elektrolitów) i elementów

morfotycznych:

erytrocytów

leukocytów

trombocytów



HEMATOKRYT

– jaki % objętości

krwi stanowią komórki

Funkcje krwi



Transport – tlen z płuc do tkanek

- CO2 z tkanek do płuc

- substancje odżywcze do tk.

- produkty metabolizmu do nerek

- hormony, witaminy



Magazyn (białka osocza)



Homeostaza (temperatura, pH, ciś. osmot.)



Obrona (leukocyty, przeciwciała, ukł.

dopełniacza)

Erytrocyty



Powstają w szpiku kostnym



Żyją we krwi do 4 miesięcy (stare

usuwane z obiegu przez śledzionę)



Przenoszą tlen z płuc do tkanek

Budowa



Kształt dwuwklęsłego dysku, dzięki

białkom strukturalnym



Większy niż większość naczyń

włosowatych (musi się zwinąć, by

przepłynąć)



Wypełniony prawie w całości

HEMOGLOBINĄ

Normy



Liczba - M: 4,5 – 5,5 K: 4 – 5 (mln/mm3)



Ht - M: 40 – 50 K: 37 – 47 (%)



Hb - M: 14 – 17 K: 12 – 16 (g/dl)



MCV (mean cell volume) 82 – 92 f



MCH (mean corpuscular hemoglobin)

27 – 31 (pg)



MCHC (MCH concentration) 20-23(G%)

Hemoglobina



Cząsteczka białka (globiny),

zbudowana z 4 łańcuchów

peptydowych:

- 2



i 2



(w Hb A1)

- 2



i 2



(w Hb A2)

- 2



i 2



(w Hb F)



Połączona z 4 cząsteczkami hemu

(każdy połączony z jednym łańcuchem

pept.)

Jakie hemoglobiny?



Hb A1 – 97%



Hb A2 – 2,5%



Hb F – 0,5% (po 6 miesiącu życia)

Zadania hemoglobiny

TRANSPORT TLENU

z płuc do

komórek.

Transport niewielkiej ilości CO2

(6%) – tzw.

karbaminohemoglobina.

Magazyn tlenu – na kilka sekund.

Hb wiąże tlen



1 cząsteczka Hb wiąże 8 atomów tlenu:

(w cz. hemu 1 cz. Fe2+ łączy się z 1 cz.

O2):

OKSYHEMOGLOBINA



% Hb utlenowanej zależy od:

- pO2

- pH i pCO2

- temperatury

Krzywa dysocjacji

hemoglobiny



To funkcja wysycenia Hb tlenem

(SaO2) w zależności od prężności

tlenu we krwi (pO2)

Wpływają na krzywą:





temp,



pCO2 i



pH – przesuwają

krzywą w lewo (wzrost powinowactwa

tlenu do Hb ): przy tej samej pO2

więcej Hb wysyconej tlenem





temp,



pCO2 i



pH – przesuwa

krzywą w prawo: mniej Hb wysyconej

tlenem, ale także łatwiej oddaje O2 w

tkankach

Hemoglobiny patologiczne



Methemoglobina

– atom żelaza

utleniony do Fe3+ powoduje całkowitą

utratę zdolności wiązania tlenu przez



Karboksyhemoglobina

– związana z

tlenkiem węgla (HbCO), który ma 200x

większe powinowactwo do Hb niż tlen i

łączy się z nią na wiele godzin

Zużycie erytrocytów po

ok. 120 dniach



Rozpad głównie w śledzionie.



Globina ulega hydrolizie, aminokwasy

do ponownego wykorzystania.



Fe uwolnione do surowicy do

ponownego wykorzystania w szpiku.



Hem



biliwerdyna



bilirubina



wydalana z żółcią.

Układy grupowe krwi



Ponad 40 różnych antygenów o

różnym znaczeniu.



Układ grup głównych

AB0



Układ grup



Układ antygenów tkankowych

HLA

Grupy AB0

Na błonie komórkowej erytrocytów obecne

substancje grupowe A, B, lub H,

determinujące 4 grupy główne:

(antygen A w otoczce, przeciwciała

anty-B w surowicy)

(antygen B, przeciwciała anty-A)

(antygeny A i B, bez przeciwciał)

(substancja grupowa H bez własności

antygenowych, przeciwciała anty-A i

anty-B)

Układ Rh

W otoczce antygen D – gr.

Rh-

dodatnia.

Brak antygenu D – gr.

Rh-ujemna.



Przetoczenie krwi Rh(+) pacjentowi

Rh(-) prowadzi do immunizacji

(przeciwciała anty-D).



Ponowne przetoczenie doprowadzi

do aglutynacji krwinek dawcy.

Próba krzyżowa



Aby uniknąć odczynu

poprzetoczeniowego

spowodowanego niezgodnością grup

dalszych.



Polega na inkubacji krwinek dawcy z

surowicą biorcy i krwinek biorcy z

surowicą dawcy.



Wystąpienie aglutynacji (próba

dodatnia) wyklucza przetoczenie.

HLA (human leucocyte

antygen)-

antygeny zgodności

tkankowej



Na powierzchni leukocytów i trombocytów



Na ich podstawie identyfikowane są obce

komórki, które zostaną zlikwidowane



Zgodność w układzie HLA – bliźnięta

jednojajowe



Typowanie

– dobieranie biorcy narządów

możliwie najmniej niezgodnego w ukł. HLA,

by uniknąć odrzutu przeszczepu

Leukocyty



Granulocyty -

1. obojętnochłonne 60 – 70 %

2. kwasochłonne 2 – 5 %

3. zasadochłonne 0 – 1 %



Limfocyty 25 – 35 %



Monocyty 4 – 8 %

Granulocyty



Powstają w szpiku kostnym czerwonym



Ziarnistości obojętnochłonne (neutrofile)

kwasochłonne (eozynofile)

zasadochłonne (bazofile)



Zdolność - chemotaksji

- fagocytozy

- diapedezy

- degranulacji (enzymy, mediatory zap.)

- oddychania wybuchowego (w. rodniki)

Neutrofile



Jądro pałkowate lub segmentowe (do 5 seg)



Pula wolno krążących



Pula przyścienna (ponad połowa puli

całkowitej), może być b. szybko

zmobilizowana (wysiłek, hormony nadnerczy)



Pula całkowita może się zwiększyć

kilkukrotnie w kilka godzin – z rezerwy

szpikowej (toksyny bakteryjne, interleukina)

Funkcja neutrofili



Obrona przed infekcją bakteryjną

(fagocytoza)



Po ok. 7 godz. diapedeza (nie

wracają) do miejsc zakażenia

(chemotaksja)



W ognisku – degranulacja i

uwalnianie enzymów, wolnych

rodników (H2O2, OH



)

Eozynofile



Funkcjonują podobnie

(chemotaksja, diapedeza,

fagocytoza)



Szczególnie aktywne w

parazytozach

Bazofile



Uczestniczą w reakcjach

nadwrażliwości (np. anafilaksja)



Degranulują pod wpływem IgE



Uwalniają histaminę, leukotrieny,

heparynę (jak komórki tuczne)

Limfocyty



Powstają w układzie limfatycznym (szpik

czerwony, grasica, węzły chłonne,

grudki chłonne, śledziona)



3 grupy: - limfocyty T (

thymus

) –

grasiczozależne –70%

limfocyty B (

bone marrow

)

– szpikozależne

szpikozależne 15%



NK (

natural killer

) – cytotoksyczne 15%

Limfocyty T

L. T helper

– uwalniają cytokiny

(interleukiny, interferon, TNF),

które aktywują limfocyty B i T

L. T cytotoksyczne

– niszczą

komórki zawierające antygen –

tzw. odporność komórkowa

Limfocyty B



„

Uczulone” limfocyty B (po ekspozycji

antygenu) migrują do węzłów chłonnych



Tam przekształcają się w

komórki

plazmatyczne



Które produkują i uwalniają swoiste

przeciwciała (przeciwko temu

antygenowi) – tzw. odporność

humoralna

Limfocyty NK



Niszczą komórki z wirusami (jak T

cytotoksyczne) i nowotworowe



Za pomocą białek uszkadzających

ich błonę komórkową

Pierwotna odpowiedź

immunologiczna

Obca komórka/substancja zostaje

zfagocytowana

Niektóre jej fragmenty (antygeny)

uwolnione z kom. fagocytarnej

płyną chłonką do węzłów chłonnych

Antygen przyczepia się do błony

kom. makrofaga -

komórki

prezentującej

antygen

limfocytom T helper

Cytokiny makrofaga i T helper

aktywują limfocyty B, które

przekształcają się w komórki

plazmatyczne i produkują swoiste

immunoglobuliny (

przeciwciała)

Antygen jest wiązany

przeciwciałem i jego stężenie spada

– zaczyna przeważać działanie T

supresor, które hamują limfocyty B –

spada miano przeciwciał

Wtórna odpowiedź

immunologiczna

Jeżeli ten sam antygen pojawi się

ponownie, zostaje związany z

przeciwciałami na powierzchni

uprzednio uczulonych limfocytów B

(limfocyty B pamięci)

Z tych limfocytów powstają przez

podział liczne komórki plazmatyczne,

uwalniające swoiste przeciwciała do

chłonki



krwi

Monocyty



Powstają w szpiku kostnym

czerwonym



Pozostają we krwi 8 – 72 godz.

głównie w puli przyściennej



Po przejściu do tkanek stają się

makrofagami tkankowymi, jako

część

układu siateczkowo-

śródbłonkowego

Funkcje monocytów

Inicjacja (przez prezentowanie antygenu

limfocytom T i B) reakcji odpornościowej

komórkowej i humoralnej

Usuwanie komórek drobnoustrojów

Usuwanie własnych uszkodzonych tkanek

Regulacja czynności fibroblastów i kom.

tkanki łącznej oraz angiogenezy (przez

przekaźniki humoralne, np. czynniki

wzrostowe, interleukiny, eikozanoidy)

Trombocyty



Powstają w szpiku kostnym

czerwonym, jako oderwane

fragmenty megakariocytów



Krążą we krwi 8 – 10 dni



Rozpad w śledzionie

Funkcja płytek

Zlepiają się (agregacja) w miejscu

uszkodzenia śródbłonka

naczyniowego

, tworząc

czop

płytkowy

, będący szkieletem

skrzepu.

Osocze krwi



Jest roztworem wielu substancji organicznych i

nieorganicznych



Składniki

nieorganiczne

osocza:

- kationy (Na+, K+, Ca2+, Mg2+, ...)

- aniony (Cl¯, HCO3¯, PO4²¯, SO4²¯, ...)



Składniki

organiczne

osocza:

- białka

-węglowodany

- lipidy

-produkty przemiany białek, hemu, ...

Składniki nieorganiczne



Na+ ~ 140 mmol/l



K+ ~ 4 mmol/l



Ca²+ ~ 2,5 mmol/l



Mg²+ ~ 1 mmol/l



Cl¯ ~ 103 mmol/l



HCO³¯ ~ 26 mmol/l



PO4³¯ ~ 1 mmol/l



SO4²¯ ~ 0,5 mmol/l

Białka osocza (

7 g%)



Albuminy 55% (wytwarzane w wątrobie,

wywierają

ciśnienie osmotyczne,

nośnik

hormonów, leków,...)



Globuliny 38% (

1







) – białka

enzymatyczne, nośnikowe, odpornościowe..



Fibrynogen 7 % (wytwarzany w wątrobie,

w przebiegu procesów krzepnięcia

aktywowany przez trombinę do

fibryny

(włóknik), tworzącej skrzep

Pozabiałkowe składniki

organiczne



Glukoza



Aminokwasy



Kwas mlekowy



Amoniak



mocznik



Bilirubina



Kwas moczowy



Kreatynina



Lipidy osocza



Cholesterol



Trójglicerydy



Fosfolipidy



Wolne kwasy tłuszczowe



Hormony sterydowe (nadnerczowe,

płciowe)



Witaminy rozpuszczalne w

tłuszczach (A, D, E, K)

Document Outline