Czynniki patogenne

wywołujące zaburzenia

u dzieci

Tempo i rytm rozwoju dziecka zależą od
wielu czynników:

- czynniki biologiczne,
- czynniki środowiskowe,
- proces edukacji,
- czynniki aktywności lub działalności

własnej.

Typologia zaburzeń rozwojowych u dzieci

Mikrouszkodzenia

CUN

Makrouszkodzenia

CUN

Zaburzenia somatyczne

Typologia zaburzeń rozwojowych u
dzieci -cd

Mikrouszkodzenia

CUN

Zaburzenia

motoryczne

Zaburzenia

procesów

intelektualnych

Zaburzenia

procesów

emocjonalnych

I dynamiki nerwowej

Zaburzenia
• Aparatu lokomocyjnego

2. Aparatu manipulacyjnego

Zaburzenia

1. Procesu myślenia

2. Rozwoju języka

3. Percepcji wzrokowej

4. Percepcji słuchowej

1. Infantylizm
2. Zahamowanie emocjonalne
3. Agresja
4. Nadpobudliwość
psychoruchowa
5. Zahamowanie psychoruchowe

Typologia zaburzeń rozwojowych u
dzieci – cd.

Zaburzenia

somatyczne

Makrouszkodzenia

CUN

1. Wzroku

2. Słuchu

3. Postawy

4. Wymowy

1. Niepełnosprawność intelektualna
2. Niepełnosprawność emocjonalno-
społeczna
3. Autyzm
4. Zespół Downa
5. ADHD

Zaburzenia procesów intelektualno-poznawczych

Zaburzenia percepcji wzrokowej

Uszkodzony analizator wzrokowy

deformuje spostrzeganie w zakresie:



różnicowania,



wyodrębniania,



składania,



dobierania,



odwzorowywania,



zapamiętywania,



orientacji w kierunku.

Największe znaczenie dla rozwoju
zdolności uczenia się dzieci ma pięć
elementów w percepcji wzrokowej:



koordynacja wzrokowo-ruchowa,



stałość spostrzegania,



spostrzeganie położenia przedmiotu w
przestrzeni,



spostrzeganie stosunków
przestrzennych.



spostrzeganie figury i tła,

Charakterystyczne cechy zaburzeń percepcji

wzrokowej



w układaniu obrazka z części według określonego wzoru;

Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową przejawia trudność:

Charakterystyczne cechy zaburzeń percepcji

wzrokowej



w wyodrębnianiu części złożonej całości;



w różnicowaniu kształtów, zapamiętywaniu i
odwzorowywaniu z modelu lub pamięci;



w dostrzeganiu różnic między przedmiotami, obrazami i
układami przestrzennymi, podobnymi, lecz nie
identycznymi;



w dostrzeganiu podobieństw w układach pozornie różnych;



w rozpoznawaniu znaków i przedmiotów zbliżonych
wielkością i kształtem;

Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową przejawia trudność:

Charakterystyczne cechy zaburzeń percepcji

wzrokowej

Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową przejawia trudność:

•

w budowaniu z klocków według wzoru;

Charakterystyczne cechy zaburzeń percepcji

wzrokowej

Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową przejawia trudność:

• w odszukiwaniu takiego samego obrazka;
• w opisie obrazka - na skutek zaobserwowanej małej liczby

szczegółów, co utrudnia zrozumienie treści obrazka;

• w spostrzeganiu rysunków i mozaiki według wzorów

geometrycznych - dziecko zmienia położenie poszczególnych

elementów; nie potrafi poprawić własnych błędów, gdyż ich

nie spostrzega;

Charakterystyczne cechy zaburzeń percepcji wzrokowej



przy oglądaniu obrazków przejawia znużenie, gdy nikt z

dorosłych nie objaśnia treści;



w prawidłowym spostrzeganiu oraz zapamiętywaniu

graficznego obrazu poszczególnych liter;



w prawidłowym zapisie liter; myli litery o podobnym kształcie

graficznym, np. p-b, b-d, w-m itp.;



w opanowaniu znaków interpunkcyjnych;



we właściwym rozplanowaniu wyrazów w stosunku do stronicy

zeszytu;

Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową przejawia trudność:

Charakterystyczne cechy zaburzeń percepcji

wzrokowej

Dziecko z zaburzoną percepcją wzrokową przejawia trudność:

• w prawidłowym kierunku zapisu; dziecko myli kierunek zapisu;

• w pisaniu z zachowaniem wszystkich liter i cząstek wyrazu, często je

opuszcza;

• z określaniem wzajemnego położenia przedmiotów;

• w przyswojeniu pojęć i operowaniu w zakresie stosunków

przestrzennych;

• w zapamiętywaniu dużych liter (dziecko zapomina);

• w opanowaniu pisowni ortograficznej.

Przyczyny zaburzeń percepcji wzrokowej



Czynniki biologiczne;



Czynniki środowiskowe:

choroby

Czynniki zaniedbań środowiska rodzinnego



brak bodźców stymulujących rozwój percepcji wzrokowej;



pozbawienie dziecka kontaktu z ilustracją oraz

przedmiotami różnego kształtu i koloru;



ograniczenie w tym zakresie własnych doświadczeń

dziecka;



niewłaściwe postawy i metody wychowawcze;



brak środków dydaktycznych rozwijających

spostrzegawczość dziecka;



jednolitość bodźców, brak zróżnicowania;



nieprawidłowa atmosfera środowiska rodzinnego.

Zaburzenia emocjonalne,

Zaburzenia percepcji słuchowej

Charakterystyczne cechy zaburzeń

percepcji słuchowej



odtwarzaniu rytmu;



rozróżnianiu głosów i odgłosów;



zapamiętywaniu melodii i jej
reprodukowaniu;



rozumieniu bardziej skomplikowanych
poleceń słownych;



zapamiętywaniu i powtarzaniu
trudniejszych wyrazów;

Charakterystyczne cechy zaburzeń

percepcji słuchowej



uczeniu się na pamięć wierszy, piosenek, ciągów

wyrazowych - utrwalają jedynie ich fragmenty, bądź w

ogóle nie zapamiętują mimo wielokrotnych powtórzeń,

niechętnie podejmują zadania z nauką wierszy czy

piosenek;



w odróżnianiu samogłosek nosowych ą, ę od zespołów

dźwięko wych -om, -on, -em, -en;



wyodrębnianiu wyrazów w zdaniu;



rozróżnianiu głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych;

Charakterystyczne cechy zaburzeń

percepcji słuchowej



wyodrębnianiu głosek w nagłosie i śródgłosie

oraz wygłosie;



różnicowaniu dźwięków mowy, co może

powodować nieprawidłowe ich wybrzmiewanie,

utrzymywanie się agramatyzmów;



różnicowaniu podobnych głosek jedno- i

dwuliterowych c-cz, s-sz, z-dz;



różnicowaniu samogłosek;

Charakterystyczne cechy

zaburzeń percepcji słuchowej



koncentracji uwagi na bodźcach

słuchowych;



scalaniu głosek w jedną całość;



pisaniu ze słuchu dłuższych wyrazów;



opanowaniu zasad pisowni ortograficznych;



nauce języka obcego.

Przyczyny zaburzeń percepcji słuchowej



uszkodzenia centralnego układu
nerwowego, które mogą wynikać z
uszkodzenia organicznego lub
środowiskowego. Mogą być one
wrodzone lub nabyte.

W etiologii uszkodzeń CUN wyróżnia się trzy

okresy:



prenatalny - czynniki dziedziczne,
genetyczne, infekcje, zatrucia, środki
farmakologiczne, używki - narkotyki,
alkohol, środki psychotropowe;



okołoporodowy - urazy okołoporodowe,
wcześniactwo, zaburzenia oddechowe;



poporodowy - infekcje, choroby uszu,
urazy, środki farmakologiczne.

Zaburzenia percepcji słuchowej mogą wynikać:

Zaniedbania i nieprawidłowości środowiska
rodzinnego wpływające na rozwój percepcji:



brak bodźców dźwiękowych w okresie prenatalnym,

noworodkowym i niemowlęcym;



pozbawianie dziecka możliwości słyszenia różnych głosów,

odgłosów;



brak słuchania muzyki klasycznej od okresu prenatalnego;



brak czytania dziecku w okresie niemowlęcym i

poniemowlęcym;



wyeliminowanie z procesu edukacyjnego nauki wierszy,

piosenek itp.;

Zaniedbania i nieprawidłowości środowiska
rodzinnego wpływające na rozwój percepcji:



nadmierny hałas w środowisku, głośna muzyka,

krzyk itp.;



brak zabaw stymulujących rozwój słuchu

fonematycznego;



niewłaściwe metody i postawy rodzicielskie;



nieprawidłowa realizacja zadań w zakresie

rozwijania słuchu fonematycznego i fonetycznego

.

Czynniki patogenne w zaburzeniach percepcji słuchowej:



brak zaspokojenia potrzeb dziecka:
miłości, uznania i akceptacji,
samorealizacji i poczucia
bezpieczeństwa;



zaburzenia emocjonalne, nasilony
negatywizm i brak kontaktu z osobami
dorosłymi.

Zaburzenia percepcji języka

1. Charakterystyczne cechy zaburzonego rozwoju
języka



mały zasób słów;



używaniem wyrazów prostych,
dwusylabowych; słowa wielosylabowe
są znacznie zniekształcone;



skracaniem mowy przez wypowiadanie
np.: tylko początkowej sylaby czy
połykanie końcówek;



późnym wykształceniem się mowy
zdaniowej;

2. Charakterystyczne cechy zaburzonego rozwoju języka



wykorzystywaniem tylko niektórych części

mowy w budowaniu zdań: rzeczowników,

czasowników, przymiotników - pozostałe

pojawiają się rzadko;



utrzymywaniem się mowy

niegramatycznej; występuje agramatyzm;



opowiadaniami, opisami lakonicznymi,

ubogimi, bezbarwnymi;



trudnościami w sformułowaniu dłuższych

wypowiedzi;

2. Charakterystyczne cechy zaburzonego rozwoju języka



niskim stopniem aktywności werbalnej

(brak swobodnych wypowiedzi,

małomówność, brak nawiązywania

kontaktów słownych, mowy

spontanicznej, nieśmiałość

wypowiedzi);



nieumiejętnością wyrażania słowami

spostrzeżeń i myśli;



trudnością w rozwiązywaniu problemów

na materiale werbalnym.

Przyczyny zaburzeń rozwoju języka

Przyczynami w środowisku są:



brak bodźców stymulujących rozwój języka
(rozmów, opowiadań, czytania literatury);



brak zainteresowania ze strony rodziców
pierwszymi wypo wiedziami dziecka, co
tłumi aktywność werbalną i opóźnia rozwój
mowy;



brak udzielania odpowiedzi na zadawane
pytania;



wprowadzanie nakazów „milczenia" -
izolacji słownej;



brak akceptacji i uznania wypowiedzi dziecka;



ośmieszanie i wyśmiewanie, względnie

naśladowanie nieprawid łowych wypowiedzi

dziecka;



stosowanie kar (negacja) za każdą niepoprawną

wypowiedź;



nieprawidłowe metody w zakresie opanowania

form gramatycznych mogą spowodować

opóźnienie rozwoju mowy, na przykład: rodzic czy

nauczyciel zadaje pytanie: Jaka to jest pora roku?

i wymaga odpowiedzi całym zdaniem: To jest pora

roku jesień; jest to zdanie sztuczne, nielogiczne,

niemające zastosowania w mowie potocznej;



przerywanie wypowiedzi i ukazywanie logicznych błędów

ma wpływ na obniżenie stopnia aktywności werbalnej;



brak organizowania sytuacji sprzyjających wyzwalaniu

aktywności słownej (dziecko nie mówi dostatecznie dużo,

ponieważ zamiast wypowiadania się, prowadzenia

dialogu, spędza czas na słuchaniu, kopiowaniu rzeczy,

recytowaniu itp.); jest to przykład środowiska nie tylko

smutnego, ale po prostu niewłaściwego, gdzie dorosły

woli tylko mówić, niż słuchać wypowiedzi dzieci;



brak udzielania odpowiedzi na zadawane pytania przez

dzieci;



samotne spędzanie czasu przed telewizorem.

Zaburzenia procesu myślenia

Cztery etapy rozwoju poznawczego wg.

J.Piagieta:



okres sensoryczno-motoryczny,



wyobrażeń przedoperacyjnych,



operacji konkretnych,



operacji formalnych.

1. Charakterystyczne cechy procesu zaburzeń myślenia

Objawami deficytów są trudności :



w dokonywaniu porównań według cech
jakościowych i ilościowych:;



w kojarzeniu faktów dotyczących
sytuacji aktualnie spostrze ganych z
poprzednimi faktami (w otaczającej
rzeczywistości lub na obrazku);



w przetwarzaniu i rozumieniu
informacji;

2. Charakterystyczne cechy procesu zaburzeń myślenia



w rozumieniu związków zachodzących
między przedmiotami i zjawiskami;



w interpretacji obrazków i historyjek
obrazkowych (dziecko nie rozumie
przyczyny i skutku);



w analizowaniu treści (rozkojarzenie);



w rozumieniu instrukcji do gier i zabaw;

3. Charakterystyczne cechy procesu zaburzeń myślenia



w analizowaniu i scalaniu elementów
przedmiotów czy zjawisk;



w uogólnianiu treści;



w dokonywaniu analizy ilościowej;



w zrozumieniu pojęć;



w rozwiązywaniu zagadek, prostych
rebusów;



w zrozumieniu treści czytanego tekstu;

4. Charakterystyczne cechy procesu zaburzeń myślenia



w rozwiązywaniu problemów, zadań
tekstowych itp.;



w zrozumieniu poleceń;



w wyciąganiu wniosków; w nauce
czytania i liczenia;



w opanowaniu pojęć matematycznych.

1. Przyczyny środowiskowe
zakłócające rozwój operacji umysłowych:



czynniki wpływające w okresie płodowym na
nieprawidłowy rozwój struktur mózgowych;



brak bodźców stymulujących proces myślenia;



brak możliwości dokonywania przez dziecko
obserwacji zjawisk przyrodniczych i
społecznych;



brak w rodzinie kontaktów w postaci rozmów
wyjaśniających;

2. Przyczyny środowiskowe
zakłócające rozwój operacji umysłowych:



pozbawianie w rozwoju samodzielności - w

zakresie pokonywania trudności;



pozbawianie samodzielnego dokonywania

odkryć, eksperymen towania, badania;



brak samodzielnego rozwiązywania problemów;



ośmieszanie i nieakceptowanie pomysłów i

rozwiązań dziecka;



niestosowanie pytań alternatywnych,

problemowych (nadmierne stosowanie pytań

wprost); w wyjaśnianiu reguł, faktów,

związków;

3. Przyczyny środowiskowe
zakłócające rozwój operacji umysłowych:



brak sytuacji rozwijających ciekawość

poznawczą dziecka;



niedostępność osowanie w procesie

edukacyjnym metod polegających na

samodzielnym myśleniu, rozwiązywaniu

problemów (natomiast wykorzystywanie

metod podających);



wyeliminowanie nauki wierszy,

piosenek - brak ćwiczenia pamięci i

języka;

4. Przyczyny środowiskowe
zakłócające rozwój operacji umysłowych:



brak intensyfikacji zajęć i zabaw
aktywizujących proces myślenia - gry
umysłowe, zagadki, zadania logiczne, słowne,
obrazkowe i arytmetyczne;



spędzanie nadmiernej ilości czasu przed
ekranem telewizyjnym. Konieczne jest
poznanie przyczyn hamujących rozwój
procesów



myślowych, aby w odpowiednim czasie
eliminować sytuacje negatywne i podjąć
działania stymulujące.

Zaburzenia procesów emocjonalnych



„zbyt słabym opanowaniu i regulowaniu przez dziecko

zewnęt rznych przejawów reakcji emocjonalnych i braku

podporządkowania ich wymaganiom otoczenia;



nieadekwatności reakcji emocjonalno-uczuciowych w

stosunku do społecznych sytuacji, które je wywołały;



wzroście liczby i siły negatywnych reakcji emocjonalno-u

czuciowych i zdominowaniu ich nad reakcjami

pozytywnymi;



zbyt małej liczbie i zbyt słabej sile reakcji pozytywnych, co

w rezultacie doprowadzić może do obojętności uczuciowej;



zbyt słabym rozwoju uczuć społecznych i braku dominacji

tych uczuć nad prostymi reakcjami emocjonalnymi;



tworzeniu się uogólnionych, niewłaściwych postaw

emocjonalno-



uczuciowych"

Klasyfikacja zaburzeń emocjonalnych

1) Niedojrzałość emocjonalną.
2) Zahamowanie emocjonalne.
3) Agresję.

1. Cechy zachowań dziecka z niedojrzałością
emocjonalną:



dwubiegunowość wyrażania emocji;



stałe zainteresowanie ze strony osób

dorosłych;



uczucie zazdrości o kontakty z innymi

dziećmi;



trudności w adaptacji do zmian;



trudności w pokonywaniu przeszkód w

rozwiązywaniu problemów sytuacyjnych;



słaby kontakt z rówieśnikami;

2. Cechy zachowań dziecka z niedojrzałością
emocjonalną:



niski stopień samodzielności;



częstsze występowanie reakcji emocjonalnych
negatywnych (smutek, gniew, złość, obrażanie
się, płacz, grymaszenie);



wymaganie stałego zainteresowania ze strony
osób dorosłych, bardziej chętne podejmowanie
zabawy i innych czynności z opiekunami niż z
rówieśnikami;



trudności we włączaniu się do udziału w zabawie
z rówieśnikami, łatwe popadanie w konflikty;

3. Cechy zachowań dziecka z niedojrzałością
emocjonalną:



nieumiejętność zrezygnowania z zachcianek;



niechęć do przyjmowania funkcji gorszych w
zabawach; lubią przewodzić, są mało
odpowiedzialne, nie umieją podporządkować
swego zachowania określonym regułom;



brak samodzielności w sytuacjach trudnych;



nieumiejętność regulowania swych reakcji
uczuciowych zgodnie z wymaganiami
otoczenia.

Przyczyny środowiskowe niedojrzałości emocjonalnej:



postawa rodziców,

( nadopiekuńczość, nadmierną troskę lub rozpieszczanie,

zaspokajanie wszelkich zachcianek, otaczanie przesadną

opieką; wyręczanie z czynności)



niekonsekwencja w wychowaniu,



niezrównoważenie emocjonalne rodziców, nerwowość

rodziców, konflikty między nimi, napięta atmosfera, brak

poczucia bezpieczeństwa



patologia w rodzinie,



niska świadomość społeczno-intelektualna rodziców,



brak wiedzy w zakresie wychowania dzieci;



postawa lękowa i bierna matki;



zmienność nastroju i wyrażania uczuć wobec dziecka.

1.Cechy zachowań dziecka z zahamowaniem
emocjonalnym:



ugrzecznienie, uległość, podporządkowanie;



nieśmiałość w podejmowaniu decyzji i

nawiązywaniu kontaktów;



skrupulatne i przesadnie staranne wykonywanie

zadań;



niezdolność do nawiązywania kontaktów z

osobami dorosłymi;

2.Cechy zachowań dziecka z zahamowaniem
emocjonalnym:



zamknięcie w sobie, przejawianie smutku i

wysokiego poziom lęku;



częste wycofywanie się z zabaw i innych

czynności;



małomówność;



niepewność swoich możliwości i umiejętności,



praca w wielkim napięciu emocjonalnym,

2.Cechy zachowań dziecka z zahamowaniem
emocjonalnym:



wysoka wrażliwość na oceny nauczyciela i rówieśników;



nieumiejętność doznawania przeżyć związanych z daną

sytuacją;



mimika ich twarzy jest mało ekspresyjna;



nie potrafią współodczuwać radości i smutków innych

osób;

1. Przyczyny zahamowania emocjonalnego:

M.H. Dembo wyróżnia 4 grupy czynników:



przyczyny biologiczne,



przyczyny szkolne,



przyczyny społeczne,



przyczyny rodzinne.

2. Przyczyny zahamowania emocjonalnego:
Czynniki środowiskowe.



brak więzi emocjonalnej w rodzinie;



niezaspokajanie potrzeb psychicznych;



odrzucenie i niechęć okazywane
dziecku;



postawy autokratyczne i despotyczne
rodziców;



stosowanie kar fizycznych i
psychicznych;

3. Przyczyny zahamowania emocjonalnego:
Czynniki środowiskowe.



przemoc w rodzinie;



patologie w rodzinie;



nadmierne wymagania wobec dziecka;



choroby w rodzinie;



trudne warunki materialne i
ekonomiczne;



krytyka i ośmieszanie dziecka.

Agresja

Klasyfikacja agresji wg.A.Frączek:



agresja frustracyjna,



agresja naśladowcza,



agresja instrumentalna -jest sposobem
umożliwiającym osiągnięcie celu;



agresja patologiczna - uwarunkowana
procesami chorobowymi, zachodzącymi
w układzie nerwowym.

Grupy zachowań agresywnych:



agresję fizyczną,



agresję werbalną,



agresję cichą,



agresję relacji,



Autoagresja.

Przyczyny agresji



Czynniki genetyczne,



Czynniki środowiskowe,



Aktywność własna.

Czynniki środowiska rodzinnego wyzwalające agresję:



postawy agresywne rodziców wobec siebie;



niekonsekwencje w wychowaniu,



brak zaspokojenia potrzeb psychicznych:



odrzucenie emocjonalne dziecka, obojętność;



przesadny rygoryzm, stosowanie kar cielesnych;



patologie rodziny;



stosowanie agresji werbalnej wobec dziecka;



nagradzanie zachowań agresywnych;



tolerowanie agresywnego zachowania dziecka;



przesadne wymagania rodziców dotyczące

osiągnięć dziecka;



niekorzystne warunki ekonomiczne rodziny.

1. Czynniki środowiska instytucjonalnego

(przedszkole, szkoła)

wyzwalające agresję:



brak akceptacji i uznania dziecka przez
nauczycieli i rówieśników;



postawy i style wychowawcze nauczycieli;



nuda i przymus w organizacji zajęć i sytuacji
wychowawczych;



przedmiotowe traktowanie dziecka;



stawianie wymagań programowych
niedostosowanych do naturalnego rozwoju
dzieci;

2. Czynniki środowiska instytucjonalnego

(przedszkole, szkoła)

wyzwalające agresję:



traktowanie dziecka jako środka do
realizacji programu;



brak poczucia bezpieczeństwa;



stosowanie niewłaściwych metod
wychowawczych;



niesprawiedliwa ocena i postępowanie
nauczyciela;

3. Czynniki środowiska instytucjonalnego

(przedszkole, szkoła)

wyzwalające agresję:



zbyt duża liczba dzieci w grupie,
ograniczona ruchliwość;



brak jasnych reguł życia w grupie,
klasie;



niewłaściwy sposób komunikowania się
z dziećmi:



niepowodzenia w osiąganiu sukcesów -
które obniżają poczucie własnej
wartości.

Nadpobudliwość psychoruchowa

Główne podtypy zespołu

nadpobudliwości:



typ z przewagą zaburzeń koncentracji
uwagi,



typ z przewagą nadpobudliwości,



typ mieszany.

1. Charakterystyczne cechy zachowań dziecka z
przewagą zaburzenia koncentracji uwagi:



trudność w koncentrowaniu się przy
wykonywaniu czynności zadaniowych,
organizacyjnych czy zabawowych;



trudności z rozpoczęciem lub
zakończeniem zadania;



rozproszenie uwagi i trudności z
wykonywaniem poleceń;

2. Charakterystyczne cechy zachowań dziecka z
przewagą zanbrzenia koncentracji uwagi:



trudności w spostrzeganiu i
zapamiętaniu;



problemy ze słuchaniem opowiadań,
tekstów, nauką wierszy czy piosenek;



niestosowanie się do podanych
instrukcji;



trudności ze zorganizowaniem pracy
czy zabawy;

3. Charakterystyczne cechy zachowań dziecka z
przewagą zaburzenia koncentracji uwagi:



łatwe rozpraszanie się pod wpływem
zewnętrznych bodźców;



tendencje do gubienia rzeczy,
zapominania, roztargnienia i
chaotyczności;



niechęć do zadań wymagających
dłuższego wysiłku umysłowego.

1. Cechy nadmiernej ruchliwości



zwiększona liczba ruchów, ich szybkości
i częstej zmienności



szukanie okazji do aktywności ruchowej;



wykonywanie zbędnych nerwowych
ruchów rąk czy nóg;



trudność z dłuższym siedzeniem;

2. Cechy nadmiernej ruchliwości



nadmierna gadatliwość;



przesadna hałaśliwość w zabawie;



Impulsywnością;



niecierpliwość;



wtrącanie się w rozmowę innych;

3. Cechy nadmiernej ruchliwości



wyrywaniu się do odpowiedzi;



nieumiejętności czekania na swoją
kolej;



przerywaniu i przeszkadzaniu innym;



trudności w podporządkowaniu się
zadaniom wymagającym ograniczenia
aktywności ruchowej.

1. Niepokój ruchowy u dzieci nadpobudliwych



siedząc przemieszczają kończyny i
tułów, podpierają się łokciami,
poruszają nogami;



wykonują drobne ruchy w obrębie
własnego ciała, np.: poprawiają ubranie,
włosy, dotykają twarzy;

2. Niepokój ruchowy u dzieci nadpobudliwych



wykonują wiele zbędnych drobnych
czynności, zamykają zeszyty i
manipulują przedmiotami:

- zaginają rogi książek,
- ogryzają ołówki,
- skrobią i rysują po ławkach.

3. Niepokój ruchowy u dzieci nadpobudliwych



przejawiają silne reakcje uczuciowe na
bodźce oraz labilność nastrojów.



przejawiają zniechęcanie się,
porzucanie rozpoczętych zadań,



wykonują czynności w sposób
niezorganizowany, chaotyczny, często
tracą zapał do aktywności.

1. Przyczyny nadpobudliwości psychoruchowej



Mikrouszkodzenia płatów czołowych mózgu

(czynniki genetyczne i okołopłodowe);



sytuacje traumatyczne w rodzinie;



niekonsekwencja w wychowaniu;



brak wyznaczonych norm, obowiązków i praw

dziecka;



impulsywność i agresywność rodziców, ich

zmienność zachowań;



postępowanie rodziców niejednolite,

przypadkowe;



zmienne reakcje emocjonalne wobec dziecka;



postawa rodziców zbyt rygorystyczna lub

liberalna.

2. Przyczyny nadpobudliwości psychoruchowej

Czynniki w życiu płodowym:



Niewłaściwy styl życia matki;



choroby mózgu w okresie wczesnego
dzieciństwa;



urazy mechaniczne;



choroby wirusowe matki w okresie ciąży;



urazy okołoporodowe.

1. Charakterystyczne cechy dziecka

z zahamowaniem psychoruchowym



zmniejszoną ruchliwość dziecka;



ruchy nieporadne i mało spontaniczne;



ruchy opóźnione w stosunku do poleceń

i mało dynamiczne;



długi czas rozwiązywania zadań;

2. Charakterystyczne cechy dziecka
z zahamowaniem psychoruchowym



odpowiadanie na pytania z opóźnieniem;



potrzebę długiego czasu przy

wykonywaniu czynności;



nienadążanie za tokiem zajęć;



niską aktywność;

3. Charakterystyczne cechy dziecka
z zahamowaniem psychoruchowym



niepewność, skrępowanie i nieśmiałość;



długi namysł, długi czas rozwiązywania

zadania czy wykonywania innych

czynności;



unikanie ruchu i zabaw ruchowych;



opóźniony moment oddania pracy.

1. Przyczyny zahamowania psychoruchowego



przewaga w układzie nerwowym procesów

hamowania nad procesami pobudzania,



czynniki organiczno-biologiczne, uszkadzające

centralny układ nerwowy w okresie płodowym i

okołoporodowym.



czynniki genetyczne,



na skutek wyuczonego sposobu zachowania, w

którym dominują reakcje hamowania,



odruchy warunkowe o charakterze hamulcowym

objawiające się powstrzymywaniem od reakcji,

będącym efektem niewłaściwego wychowania, a

zwłaszcza negatywnych reakcji na samodzielną

działalność.

2. Przyczyny zahamowania psychoruchowego

Czynniki społeczne mające wpływ na

zahamowanie psychoruchowe:



rodzina,



niewłaściwe sytuacje w przedszkolu
lub szkole.

1. Do niekorzystnych czynników środowiska
rodzinnego i instytucjonalnego zalicza się:



nieprawidłowe postawy rodzicielskie
(autokratyzm, despotyzm,
perfekcjonizm);



niezrównoważenie rodziców;



silne traumatyczne przeżycia dziecka;



patologie w rodzinie;



nadmierne wymagania niedostosowane
do możliwości dziecka;

2. Do niekorzystnych czynników
środowiska rodzinnego i
instytucjonalnego zalicza się:



brak akceptacji, uznania, częste poniżanie,

ośmieszanie, wyśmiewanie dziecka za jego

obniżoną aktywność;



stosowanie kar fizycznych, których celem jest

doprowadzenie dziecka do uległości i

podporządkowania;



brak kontaktu werbalnego, możliwości

samorealizacji.

Lęki dziecięce

„Lęk określa się jako bardzo silny stan napięcia,

charakteryzujący się poczuciem zagrożenia, a jednocześnie

bezradności, niepokoje i bezsilności.

Lęk jest emocją bezprzedmiotową, co oznacza że nie

uświadamiamy sobie źródła wywołującego stan zagrożenia,

jednostka w celu uniknięcia przeżywania lęku uruchamia

różnego typu mechanizmy obronne".

J. Ramschbug

1. Charakterystyczne objawy lęków dziecięcych:



Objawy somatyczne;



Objawy w zachowaniu:

2. Charakterystyczne objawy lęków dziecięcych:

Objawy somatyczne



suchość jamy ustnej,



nadmierne ślinienie się,



biegunki,



przyspieszenie oddechu, akcji serca,



zaczerwienienie lub bledniecie,



rozszerzenie źrenic,



wzmożona lub obniżona aktywność,



drżenie rąk,



zacinanie się,



jąkanie,



stereotypy ruchowe i słowne,



gryzienie paznokci, ogólny niepokój.

3. Charakterystyczne objawy lęków dziecięcych:

Objawy w zachowaniu:



trudność skupienia uwagi;



zachowania wzmożonej ruchliwości, nadwrażliwość;



trudność w adaptowaniu się do nowych warunków,

niski poziom aktywności;



przejawianie zachowań agresywnych;



problemy ze snem



trudności w pokonywaniu i rozwiązywaniu

problemów.

1. Przyczyny powstawania lęków dziecięcych:



Czynniki biologiczne;



Czynniki środowiska rodzinnego.

2. Przyczyny powstawania lęków dziecięcych:



przebyte choroby dziecka;



urazy mechaniczne;



rozwód rodziców, walka o prawa do dziecka;



postawa lękowa rodziców;



postawa zbyt rygorystyczna - stosowanie kar

cielesnych;

3. Przyczyny powstawania lęków dziecięcych:



stawianie wymagań niezgodnych z

możliwościami rozwojowymi,



nieprawidłowe metody wychowawcze;



negatywne przeżycia w przedszkolu lub

szkole;



niepowodzenia w nauce i pokonywaniu

trudności;



oglądanie niedozwolonych programów

telewizyjnych,

4. Przyczyny powstawania lęków dziecięcych:



nadopiekuńczość rodziców;



zastraszanie dzieci;



obojętność lub brak zaangażowania rodziców

we wspieraniu rozwoju dziecka;



zaburzenia psychiczne rodziców;



patologia w rodzinie.