OCENIANIE I

SPOSTRZEGANIE LUDZI

PROCES „GORĄCY”

PROCES „GORĄCY”

INFERENCYJNOŚĆ

INFERENCYJNOŚĆ

(WYCHODZENIE POZA

(WYCHODZENIE POZA

ODEBRANE INFORMACJE

ODEBRANE INFORMACJE

TRZY SPOSOBY SPOSTRZEGANIA I
OCENIANIA

LUDZI

:

1. SPOSTRZEGANIE
INDUKCYJNE/ANALITYCZNE
(ODDOLNE)

2. PASYWNY REZONANS AFEKTYWNY
 
3. SPOSTRZEGANIE JAKO PROCES
(TENDENCYJNEGO)
WERYFIKOWANIA

HIPOTEZ

Spostrzeganie
analityczne: warunki
występowania



Silne zaangażowanie obserwatora

Silne zaangażowanie obserwatora

(dążenie do dokładnego poznania

(dążenie do dokładnego poznania

osoby)

osoby)



Komfort poznawczy: czas zasoby

Komfort poznawczy: czas zasoby



Dostępność do danych; możliwość

Dostępność do danych; możliwość

obserwacji zachowania

obserwacji zachowania



Słaba aktywizacja schematów

Słaba aktywizacja schematów

kategorialnych

kategorialnych

Pasywny rezonans:
warunki występowania



DANY IDENTYFIKATOR KATEGORII

DANY IDENTYFIKATOR KATEGORII



CECHY WYWOŁUJĄ PROTOTYP

CECHY WYWOŁUJĄ PROTOTYP



DANE CECHY NIEISTOTNE ZE WZGLĘDU

DANE CECHY NIEISTOTNE ZE WZGLĘDU

NA KATEGORIĘ

NA KATEGORIĘ



CECHY PASUJĄ DO KATEGORII 

CECHY PASUJĄ DO KATEGORII 



ŚWIEŻOŚĆ UPRZEDNIEJ AKTYWIZACJI

ŚWIEŻOŚĆ UPRZEDNIEJ AKTYWIZACJI

KATEGORII

KATEGORII



BRAK UZALEŻNIENIA OCENIAJĄCEGO OD

BRAK UZALEŻNIENIA OCENIAJĄCEGO OD

OCENIANEGO

OCENIANEGO



NISKI STOPIEŃ KOMPLIKACJI SCHEMATU,

NISKI STOPIEŃ KOMPLIKACJI SCHEMATU,

PRESJA CZASOWA

PRESJA CZASOWA

SPOSTRZEGANIE I OCENIANIE
LUDZI JAKO PROCES WERYFIKACJI
HIPOTEZ



ŁATWOŚĆ GENEROWANIA

ŁATWOŚĆ GENEROWANIA

HIPOTEZ O INNYCH LUDZIACH

HIPOTEZ O INNYCH LUDZIACH



DLACZEGO TAK ŁATWO

DLACZEGO TAK ŁATWO

GENERUJEMY HIPOTEZY O

GENERUJEMY HIPOTEZY O

LUDZIACH? (FUNKCJE HIPOTEZ)

LUDZIACH? (FUNKCJE HIPOTEZ)

ŁATWOŚĆ GENEROWANIA HIPOTEZ O
INNYCH LUDZIACH. Dlaczego?



HIPOTEZY STRUKTURUJĄ

HIPOTEZY STRUKTURUJĄ

PROCES POSZUKIWANIA

PROCES POSZUKIWANIA

DANYCH W OTOCZENIU BĄDŹ W

DANYCH W OTOCZENIU BĄDŹ W

PAMIĘCI PODM

PAMIĘCI PODM

I

I

OTU

OTU



*POSZUKIWANIE TYLKO TYCH

*POSZUKIWANIE TYLKO TYCH

INFORMACJI, KTÓRE SĄ

INFORMACJI, KTÓRE SĄ

ISTOTNE ZE WZGLĘDU NA

ISTOTNE ZE WZGLĘDU NA

HIPOTEZĘ

HIPOTEZĘ

ŁATWOŚĆ GENEROWANIA HIPOTEZ O
INNYCH LUDZIACH. Dlaczego?



-SKRÓCENIE PROCESU/CZASU

-SKRÓCENIE PROCESU/CZASU

OCENIANIA/SPOSTRZEGANIA

OCENIANIA/SPOSTRZEGANIA

(SZCZEGÓLNIE GDY DANE ZGODNE Z

(SZCZEGÓLNIE GDY DANE ZGODNE Z

HIPOTEZĄ)

HIPOTEZĄ)



-UŁATWIAJĄ RADZENIE SOBIE Z

-UŁATWIAJĄ RADZENIE SOBIE Z

NADMIAREM NAPŁYWAJĄCEJ

NADMIAREM NAPŁYWAJĄCEJ

INFORMACJI (IGNOROWANIE

INFORMACJI (IGNOROWANIE

DANYCH NIE PASUJĄCYCH DO

DANYCH NIE PASUJĄCYCH DO

HIPOTEZ)

HIPOTEZ)

ŁATWOŚĆ GENEROWANIA HIPOTEZ O
INNYCH LUDZIACH. Dlaczego?



SŁUŻĄ JAKO INTELEKTUALNE

SŁUŻĄ JAKO INTELEKTUALNE

NARZĘDZIE

NARZĘDZIE

UJEDNOZNACZNIANIA I

UJEDNOZNACZNIANIA I

INTERPRETACJI

INTERPRETACJI

NAPŁYWAJĄCYCH INFORMACJI

NAPŁYWAJĄCYCH INFORMACJI

(ASYMILOWANIE ZNACZENIA

(ASYMILOWANIE ZNACZENIA

DANYCH DO TREŚCI HIPOTEZY)

DANYCH DO TREŚCI HIPOTEZY)

ŁATWOŚĆ GENEROWANIA HIPOTEZ O
INNYCH LUDZIACH. Dlaczego?



-UŁATWIAJĄ DECYDOWANIE O

-UŁATWIAJĄ DECYDOWANIE O

WIARYGODNOŚCI DANYCH

WIARYGODNOŚCI DANYCH

(AKCEPTOWANIE DANYCH

(AKCEPTOWANIE DANYCH

PRAWDOPODOBNYCH, A ODRZUCANIE

PRAWDOPODOBNYCH, A ODRZUCANIE

NIEPRAWDOPODOBNYCH)

NIEPRAWDOPODOBNYCH)



-POZWALAJĄ UZYSKAĆ DANE, KTÓRE W

-POZWALAJĄ UZYSKAĆ DANE, KTÓRE W

OGÓLE NIE POJAWIŁYBY SIĘ, GDYBY

OGÓLE NIE POJAWIŁYBY SIĘ, GDYBY

OBSERWATTOR NIE SFORMUŁOWAŁ

OBSERWATTOR NIE SFORMUŁOWAŁ

WCZEŚNIEJ HIPOTEZY (SAMOSPEŁNIAJĄCE

WCZEŚNIEJ HIPOTEZY (SAMOSPEŁNIAJĄCE

SIĘ PROROCTWO

SIĘ PROROCTWO

)

)

ŁATWOŚĆ GENEROWANIA HIPOTEZ O
INNYCH LUDZIACH. Dlaczego?

GENERALNIE: HIPOTEZY

GENERALNIE: HIPOTEZY

UŁATWIAJĄ, UPRASZCZAJĄ,

UŁATWIAJĄ, UPRASZCZAJĄ,

„EKONOMIZUJĄ” PROCES

„EKONOMIZUJĄ” PROCES

POZNAWANIA I OCENIANIA

POZNAWANIA I OCENIANIA

LUDZI.

LUDZI.

ŹRÓDŁA HIPOTEZ O INNYCH LUDZIACH



1.    POCZĄTKOWA INFORMACJA O

1.    POCZĄTKOWA INFORMACJA O

OSOBIE

OSOBIE



2.    POPRZEDNIO WYKSZTAŁCONA

2.    POPRZEDNIO WYKSZTAŁCONA

POSTAWA WOBEC OSOBY

POSTAWA WOBEC OSOBY

OCENIANIEJ

OCENIANIEJ



3.    STEREOTYPY, KATEGORIE I

3.    STEREOTYPY, KATEGORIE I

„TEORIE” OBSERWATORA

„TEORIE” OBSERWATORA

4.

4.

WŁASNE STANY OBSERWATORA

WŁASNE STANY OBSERWATORA

POCZĄTKOWA
INFORMACJA O OSOBIE



ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA

ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA

(PIĘKNE JEST DOBRE

(PIĘKNE JEST DOBRE

)

)

,

,

PŁEĆ,

PŁEĆ,

POWIĘKSZONE ŹRENICE,

POWIĘKSZONE ŹRENICE,

POWITANIE BRWIAMI, SYGNAŁY

POWITANIE BRWIAMI, SYGNAŁY

WYWOŁAWCZE SCHEMATÓW I

WYWOŁAWCZE SCHEMATÓW I

KATEGORII –STRÓJ,

KATEGORII –STRÓJ,

REKWIZYT,EFEKT

REKWIZYT,EFEKT

PIERWSZEŃSTWA)

PIERWSZEŃSTWA)

POPRZEDNIO WYKSZTAŁCONA
POSTAWA WOBEC OSOBY
OCENIANIEJ

ŚWIADOME PROCESY WNIOSKOWANIA

ŚWIADOME PROCESY WNIOSKOWANIA

„WYPROWADZONEGO” Z POSTAW

„WYPROWADZONEGO” Z POSTAW

(nie lubię

(nie lubię

go\jej bo jest….

go\jej bo jest….

;

;

uwielbiam bo…. a więc….)

uwielbiam bo…. a więc….)

AUTOMATYCZNE I NIEŚWIADOME

AUTOMATYCZNE I NIEŚWIADOME

OZNAKOWANIE AFEKTYW NE (FAZIO – W

OZNAKOWANIE AFEKTYW NE (FAZIO – W

PRZYPADKU POSTAW SILNYCH SAMO

PRZYPADKU POSTAW SILNYCH SAMO

POJAWIENIE SIĘ OBIEKTU POSTAWY

POJAWIENIE SIĘ OBIEKTU POSTAWY

POWODUJE AUTOMATYCZNĄ

POWODUJE AUTOMATYCZNĄ

AKTYWIZACJĘ SKOJARZONEJ Z NIM

AKTYWIZACJĘ SKOJARZONEJ Z NIM

REAKCJI AFEKTYWNEJ...

REAKCJI AFEKTYWNEJ...

STEREOTYPY, KATEGORIE I
„TEORIE” OBSERWATORA



STARSZE TEORIE TRAKTOWAŁY STEREOTYPY JAKO

STARSZE TEORIE TRAKTOWAŁY STEREOTYPY JAKO

ŹRÓDŁO GOTOWYCH I OSTATECZ NYCH WNIOSKÓW

ŹRÓDŁO GOTOWYCH I OSTATECZ NYCH WNIOSKÓW

NA TEMAT CECH JEDNOSTKI (NP. ADORNO, ROKEACH)

NA TEMAT CECH JEDNOSTKI (NP. ADORNO, ROKEACH)



WSPÓŁCZEŚNIE AKCENTUJE SIĘ, ŻE STEREOTYPY

WSPÓŁCZEŚNIE AKCENTUJE SIĘ, ŻE STEREOTYPY

SĄ ŹRÓDŁEM JEDYNIE SUBIEKTYWNIE

SĄ ŹRÓDŁEM JEDYNIE SUBIEKTYWNIE

PRAWDOPODOBNYCH HIPOTEZ NA TEMAT TEGO JAKA

PRAWDOPODOBNYCH HIPOTEZ NA TEMAT TEGO JAKA

OKAŻE SIĘ JEDNOSTKA (TEORIA DWUFAZOWEGO

OKAŻE SIĘ JEDNOSTKA (TEORIA DWUFAZOWEGO

ODDZIAŁYWANIA STEREOTYPU NA SPOSTRZEGANIE)

ODDZIAŁYWANIA STEREOTYPU NA SPOSTRZEGANIE)



 

 



OSOBA -----

OSOBA -----





KATEGORYZOWANA PRZEZ STEREOTYP-

KATEGORYZOWANA PRZEZ STEREOTYP-





HIPOTEZA,WSTĘPNE OCZEKIWANIA

HIPOTEZA,WSTĘPNE OCZEKIWANIA





SPRAWDZANIE

SPRAWDZANIE

W OPARCIU O ZINDYWIDUALIZOWANE DANE O OSOBIE

W OPARCIU O ZINDYWIDUALIZOWANE DANE O OSOBIE

(NP. OBSERWACJĘ JEJ ZACHOWANIA)

(NP. OBSERWACJĘ JEJ ZACHOWANIA)





WYDANIE

WYDANIE

SĄDU/OCENY

SĄDU/OCENY

STEREOTYPY, KATEGORIE I
„TEORIE” OBSERWATORA



OSOBA -----

OSOBA -----





KATEGORYZOWANA PRZEZ

KATEGORYZOWANA PRZEZ

STEREOTYP

STEREOTYP

(„poznaniak”)

(„poznaniak”)

-

-





HIPOTEZA,WSTĘPNE OCZEKIWANIA

HIPOTEZA,WSTĘPNE OCZEKIWANIA

(poznaniak jest skąpy, więc pewnie kupi

(poznaniak jest skąpy, więc pewnie kupi

najtańsze danie)

najtańsze danie)





SPRAWDZANIE W

SPRAWDZANIE W

OPARCIU O ZINDYWIDUALIZOWANE

OPARCIU O ZINDYWIDUALIZOWANE

DANE O OSOBIE (NP. OBSERWACJĘ JEJ

DANE O OSOBIE (NP. OBSERWACJĘ JEJ

ZACHOWANIA

ZACHOWANIA

– no i kupił „małe

– no i kupił „małe

frytki”

frytki”

)

)





WYDANIE SĄDU/OCENY

WYDANIE SĄDU/OCENY

(skąpiec)

(skąpiec)

STEREOTYPY, KATEGORIE I

„TEORIE” OBSERWATORA

ZDROWOROZSĄDKOWE „TEORIE”

ZDROWOROZSĄDKOWE „TEORIE”

WYJAŚNIAJĄCE; SAMO WYJAŚNIANIE

WYJAŚNIAJĄCE; SAMO WYJAŚNIANIE

DOWOLNEGO ZDARZENIA CZYNI JE

DOWOLNEGO ZDARZENIA CZYNI JE

BARDZIEJ PRAWDOPODOBNYM,

BARDZIEJ PRAWDOPODOBNYM,

TAKŻE WTEDY, GDY IDZIE O

TAKŻE WTEDY, GDY IDZIE O

ZDARZENIE Z ŻYCIA SAMEJ OSOBY

ZDARZENIE Z ŻYCIA SAMEJ OSOBY

WYJAŚNIAJĄCEJ

WYJAŚNIAJĄCEJ

STAN UMYSŁU, NASTRÓJ (źródło

wstępnych hipotez wartościujących

,



Nastrój, stan emocjonalny,

Nastrój, stan emocjonalny,

samopoczucie itp. bywa wstępną

samopoczucie itp. bywa wstępną

hipotezą ewaluatywną

hipotezą ewaluatywną

WPŁYW HIPOTEZY NA
POSZUKIWANIE INFORMACJI



„

„

WPADKA” M. S NYDERA

WPADKA” M. S NYDERA



STRATEGIA DIAGNOSTYCZNOŚCI

STRATEGIA DIAGNOSTYCZNOŚCI

(Y. TROPE)

(Y. TROPE)

KONCEPCJA J. RODIN

POSZUKIWANIE W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI

POSZUKIWANIE W PIERWSZEJ KOLEJNOŚCI

INFORMACJI NEGATYWNYCH, A POTEM

INFORMACJI NEGATYWNYCH, A POTEM

POZYTYWNYCH (KRYTERIA NIELUBIENIA I

POZYTYWNYCH (KRYTERIA NIELUBIENIA I

LUBIENIA; USTOSUNKOWANIA

LUBIENIA; USTOSUNKOWANIA

NEGATYWNE POWSTAJĄ SZYBKO I MAJĄ

NEGATYWNE POWSTAJĄ SZYBKO I MAJĄ

ZAMKNIĘTY, NIEODWOŁALNY CHARAKTER

ZAMKNIĘTY, NIEODWOŁALNY CHARAKTER

USTOSUNKOWANIA POZYTYWNE POWSTAJĄ

USTOSUNKOWANIA POZYTYWNE POWSTAJĄ

WOLNO I SĄ BARDZIEJ OTWARTE NA

WOLNO I SĄ BARDZIEJ OTWARTE NA

DALSZE ZMIANY, PRZEDE WSZYSTKIM NA

DALSZE ZMIANY, PRZEDE WSZYSTKIM NA

„ODWOŁANIE” I ZMIANĘ ZNAKU.

„ODWOŁANIE” I ZMIANĘ ZNAKU.

(wyniki

(wyniki

Czapińskiego)

Czapińskiego)

Hipoteza Rodin wyniki
Czapiński



Pierwsze pytanie o cechy pozytywne o negatywne później

Pierwsze pytanie o cechy pozytywne o negatywne później



Po negatywnej inf. zwr. pytania o cechy negatywne pojawia

Po negatywnej inf. zwr. pytania o cechy negatywne pojawia

się wcześniej niż po pozyt. inf. zwr.

się wcześniej niż po pozyt. inf. zwr.



Więcej pytań o cechy pozyt niż negat

Więcej pytań o cechy pozyt niż negat



Przy pozyt sprz zwr pytań o cechy pozyt więcej niż pytań o

Przy pozyt sprz zwr pytań o cechy pozyt więcej niż pytań o

cechy negat

cechy negat



Liczba pytań o cechy negat (generalnie mało) niezależna

Liczba pytań o cechy negat (generalnie mało) niezależna

od inf zwrotnej

od inf zwrotnej



Proces poszukiwania informacji (liczba pytań) kończył się

Proces poszukiwania informacji (liczba pytań) kończył się

szybciej przy negat inf. zwrotnej niż przy pozyt inf zwr

szybciej przy negat inf. zwrotnej niż przy pozyt inf zwr

STRATEGIA ZGODNOŚCI:
BADANIA WOJCISZKE I WSP



HIPOTEZA OPARTA NA WYGLĄDZIE

HIPOTEZA OPARTA NA WYGLĄDZIE

FIZYCZNYM STEROWAŁA ZBIERANIEM

FIZYCZNYM STEROWAŁA ZBIERANIEM

DANYCH GŁÓWNIE W PIERWSZEJ FAZIE

DANYCH GŁÓWNIE W PIERWSZEJ FAZIE

PROCESU SPOSTRZEGANIA/OCENIANIA

PROCESU SPOSTRZEGANIA/OCENIANIA

(lubiana czy nielubiana w klasie?)

(lubiana czy nielubiana w klasie?)

, W

, W

FAZIE DRUGIEJ ZBIERANIEM DANYCH

FAZIE DRUGIEJ ZBIERANIEM DANYCH

STEROWAŁY NATOMIAST INFORMACJE

STEROWAŁY NATOMIAST INFORMACJE

ZWROTNE OTRZYMYWANE W FAZIE

ZWROTNE OTRZYMYWANE W FAZIE

PIERWSZEJ:

PIERWSZEJ:

INNE KONCEPCJE I WYNIKI:
WOJCISZKE I WSP



CZYLI NA POCZĄTKU OBSERWATORZY

CZYLI NA POCZĄTKU OBSERWATORZY

ŁADNEJ DZIEWCZYNY BARDZIEJ

ŁADNEJ DZIEWCZYNY BARDZIEJ

INTERESOWALI SIĘ JEJ CECHAMI

INTERESOWALI SIĘ JEJ CECHAMI

POZYTYWNYMI NIŻ NEGATYWNYMI (I

POZYTYWNYMI NIŻ NEGATYWNYMI (I

ODWROTNIE), IM POZYTYWNIEJSZE

ODWROTNIE), IM POZYTYWNIEJSZE

BYŁY INFORMACJE ZWROTNE TYM

BYŁY INFORMACJE ZWROTNE TYM

SILNIEJ BADANI INTERESOWALI SIĘ

SILNIEJ BADANI INTERESOWALI SIĘ

CECHAMI POZYTYWNYMI (I NA

CECHAMI POZYTYWNYMI (I NA

ODWRÓT).

ODWRÓT).

Wyniki: liczba zadanych
pytań i końcowe
ustosunkowanie

hipoteza

hipoteza

negatywna- pozytywna+

negatywna- pozytywna+

Inf. zwrotna

Inf. zwrotna

Negat 5,81(-2,07) 6,28(-1,36)

Negat 5,81(-2,07) 6,28(-1,36)

Dwuzn. 6,33(-0,29) 6,78(1,79)

Dwuzn. 6,33(-0,29) 6,78(1,79)

Pozytywna 7,55(1,32) 5.85(3,04)

Pozytywna 7,55(1,32) 5.85(3,04)

WPŁYW HIPOTEZ NA ANALIZĘ DANYCH I

ANALIZY DANYCH NA HIPOTEZY

RÓŻNICE W PRZETWARZANIU DANYCH

RÓŻNICE W PRZETWARZANIU DANYCH

ZGODNYCH I SPRZECZNYCH Z HIPOTEZĄ

ZGODNYCH I SPRZECZNYCH Z HIPOTEZĄ

 

 

ZGODNE – WYJAŚNIANE TEORIĄ KTÓRA

ZGODNE – WYJAŚNIANE TEORIĄ KTÓRA

POSŁUŻYŁA DO WYTWORZENIA

POSŁUŻYŁA DO WYTWORZENIA

OCZEKIWAŃ

OCZEKIWAŃ

 

 

NIEZGODNE – RZECZYWISTE POSZUKIWANIE

NIEZGODNE – RZECZYWISTE POSZUKIWANIE

WYJAŚNIEŃ W OPARCIU O DOSTĘPNE

WYJAŚNIEŃ W OPARCIU O DOSTĘPNE

DANE I WSPÓŁZALEŻNOŚCI MIĘDZY NIMI

DANE I WSPÓŁZALEŻNOŚCI MIĘDZY NIMI

WPŁYW HIPOTEZ NA
PRZETWARZANIE DANYCH
WIELOZNACZNYCH

UJEDNOLICANIE NIEJASNOŚCI W

UJEDNOLICANIE NIEJASNOŚCI W

KIERUNKU ZWIĘKSZENIA

KIERUNKU ZWIĘKSZENIA

ZGODNOŚCI Z HIPOTEZĄ

ZGODNOŚCI Z HIPOTEZĄ

ODRZUCANIE DANYCH
SPRZECZNYCH Z HIPOTEZĄ



POMNIEJSZANIE WAGI, KWESTIONOWANIE

POMNIEJSZANIE WAGI, KWESTIONOWANIE

WIARYGODNOŚCI, SELEKTYWNE

WIARYGODNOŚCI, SELEKTYWNE

ZAPOMINANIE DANYCH SPRZECZNYCH,

ZAPOMINANIE DANYCH SPRZECZNYCH,

PSEUDOAKCEPTACJA DANYCH

PSEUDOAKCEPTACJA DANYCH

SPRZECZNYCH (PRZYPISYWANIE

SPRZECZNYCH (PRZYPISYWANIE

ZACHOWAŃ PRZYCZYNOM ZEWNĘTRZNYM,

ZACHOWAŃ PRZYCZYNOM ZEWNĘTRZNYM,

KODOWANIE JAKO „WYJĄTKÓW OD

KODOWANIE JAKO „WYJĄTKÓW OD

REGUŁY”, WYODRĘBNIANIE PODTYPÓW W

REGUŁY”, WYODRĘBNIANIE PODTYPÓW W

KATEGORII, KTÓRA JEST ŹRÓDŁEM

KATEGORII, KTÓRA JEST ŹRÓDŁEM

PIERWOTNEJ HIPOTEZY)

PIERWOTNEJ HIPOTEZY)

WPŁYW HIPOTEZY NA WYTWARZANIE
DANYCH: SAMOSPEŁNIAJĄCE SIĘ

PROROCTWO