Sklad chem organizmów

background image

Zapotrzebowanie organizmu na

składniki odżywcze, mineralne,

witaminy i wodę.

background image

Podział składników chemicznych

organizmów

background image

Nasz pokarm jest mieszaniną różnych

substancji chemicznych, które możemy

podzielić na

substancje organiczne

i

nieorganiczne

. Do substancji organicznych

zaliczamy m.in. białka, węglowodany,

tłuszcze i witaminy. Do substancji

nieorganicznych należy woda oraz sole

mineralne.

Sole mineralne w płynach i pokarmach

stałych zawierają wiele ważnych dla

naszego organizmu pierwiastków, która

można podzielić na:

• pierwiastki biogenne

, czyli pierwiastki

niezbędne do życia: węgiel, wodór, tlen,

azot, fosfor i siarka

• mikroelementy

- to pierwiastki, których

zapotrzebowanie dzienne człowieka nie

przekracza 100 mg/osobę

• makroelementy

-

to pierwiastki, których

zapotrzebowanie dzienne przekracza 100

mg/osobę

• ultraelementy

– pierwiastki występujące

śladowo, np. rad, złoto, srebro

background image

Mikroelementy

Żelazo

- składnik hemoglobiny i mioglobiny. Jest także

ważnym składnikiem enzymów oddechowych. Niedobór
tego pierwiastka powoduje anemię. W żelazo bogate są:
mięso, wątroba, żółtka jaj, orzechy, rośliny strączkowe.

Fluor

jest składnikiem zębów i kości. Zarówno niedobór jak

i nadmiar jest szkodliwy. Niedobory tego pierwiastka w
pokarmach zwiększają podatność na próchnicę.

Jod

- składnik hormonów tarczycy, regulujących tempo

metabolizmu. Źródłem są ryby oraz sól kuchenna
jodowana. Niedostatek prowadzi do powiększenia
tarczycy (wole).

background image

Makroelementy

Wapń

- składnik kości i zębów, niezbędny do prawidłowego

funkcjonowania mięśni i układu nerwowego. Bierze również
udział w procesach krzepnięcia krwi. Źródłem wapnia jest
nabiał oraz warzywa liściaste.

Potas i sód

– pierwiastki te mają istotny wpływ na pobudliwość

komórek nerwowych i mięśniowych. Sód jest także
odpowiedzialne za równowagę wodno – mineralną
organizmu, a jego głównym źródłem jest sól kuchenna.

Siarka

– składnik wielu aminokwasów. Jej źródłem jest głównie

mięso oraz rośliny strączkowe.

Fosfor

- ważny składnik kości, kwasów nukleinowych oraz ATP,

źródło: fasola, groch,sery twarogowe, jaja, mięso, ryby.

Magnez

– obok wapnia i fosforu wchodzi w skład kości, jest

aktywatorem wielu enzymów, niezbędny do prawidłowego
funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Źródłem
tego pierwiastka są orzechy ziarna zbóż, warzywa o
ciemnozielonych liściach, czekolada i kakao.

background image

Woda

- jest głównym składnikiem organizmu
- stanowi

jedyne

środowisko

dla

większości procesów biochemicznych
zachodzących w żywych komórkach

- jest rozpuszczalnikiem wielu związków

chemicznych

- jest niezbędna w każdej czynności

organizmu, m.in. reguluje temperaturę
ciała, nawilża wdychane powietrze i
uczestniczy w procesach oddychania,
umożliwia transport i przyswajanie
substancji odżywczych oraz przemianę
pożywienia w energię, usuwa zbędne
produkty

przemiany

materii,

rozcieńcza trucizny, chroni ważne dla
życia narządy

background image

Nazwa

witamina

(vita - życie,

substancja

niezbędna

do

życia; amina - grupa związków
zawierających

w

budowie

grupę aminową – NH

2

) została

wprowadzona

przez

Kazimierza Funk'a

(1884-1967)

na określenie odkrytej przez
siebie substancji - witaminy B

1

,

której

niedobór

powoduje

chorobę beri-beri.

Witaminy

background image

Witaminy

Witaminy są to organiczne związki, które są niezbędne dla

normalnego

przebiegu

szeregu

procesów

biochemicznych

i

fizjologicznych

w

organizmie

człowieka, a których to organizm sam nie potrafi
syntetyzować. Nie są one substancjami budulcowymi,
ani energetycznymi, tym niemniej pełną wiele
znaczących funkcji. Występują w organizmach żywych
jako naturalne składniki regulujące (biokatalizatory).
Witaminy są również

koenzymami

, czyli składnikami

niebiałkowymi enzymów.

Podział witamin:
- rozpuszczalne w tłuszczach A, D, E, K
- rozpuszczalne w wodzie: (B

1

, B

2

, PP, B

6

, B

11

, B

12

, C, H)

background image

Brak lub niedobór poszczególnych witamin powoduje zaburzenia

fizjologiczne (utrata homeostazy) nazwane

awitaminozami

.

Należy jednak pamiętać, że nasza wiedza o całościowym wpływie
znacznych dawek tych substancji jest stosunkowo niewielka.
Warto wiedzieć, że zażywanie zbyt dużych dawek witamin
wywoła

hiperwitaminozę

.

Zapotrzebowanie na składniki regulujące zależne jest od wieku oraz

stanu zdrowia. Wzrasta ono w stanach chorobowych organizmu.
Najlepszym

sposobem,

zapewnienia

dostatecznej

ilości

składników regulujących jest urozmaicona dieta.

background image

Witaminy rozpuszczalne w

tłuszczach

 

Nazwa

Znaczenie dla organizmu

Objawy niedoboru

Źródło

Uwagi

Witamina

A (retinol)

Przekształca się w

retinien, niezbędny

składnik barwników

siatkówki,

warunkujący

normalne widzenie;

istotna dla

prawidłowego

funkcjonowania

tkanki nabłonkowej;

wpływa także na

wzrost

Suchość,

rogowacenie i

łuszczenie się

naskórka,

ślepota

zmierzchowa

(kurza ślepota),

zaburzenia

wzrostu

Wątroba,

tran, jaja,

warzywa i

jarzyny

zawierając

e

karotenoid

y (w tym

marchew i

pomidory)

Może być

wytwarzana z

prowitamin –

karotenów,

czyli żółtych

lub

czerwonych

barwników),

w nadmiarze

szkodliwa

Witamina

D

(kalcyfero

l)

Wzmaga wchłanianie

wapnia w jelitach,

jest niezbędna do

normalnego wzrostu

kości

Deformacje

kości, u dzieci

krzywica,

osteomalacja

(rozmiękczanie)

kości

Żółtka jaj,

mleko,
masło,

margaryna,

tran

Pod wpływem

promieni

ultrafioletowy

ch powstaje

w skórze

 

background image

Witaminy rozpuszczalne w

tłuszczach

Nazwa

Znaczenie dla

organizmu

Objawy niedoboru

Źródło

Uwagi

Witamina

E

(tokoferol

)

Jej podstawową

funkcją jest
hamowanie

utleniania

nienasyconych

kwasów

tłuszczowych i

witaminy A; wpływa

na płodność.

Zaburzenie

funkcjonowani

a błon

komórkowych;

zaburzenia

płodności.

Oleje

roślinne,

wątroba,

jaja, ryby,

orzechy.

-

Witamina

K

(filochino

n)

Podstawowa w

procesie krzepnięcia

krwi.

Wydłużanie

czasu

krzepnięcia

krwi,

podatność na

krwotoki.

Zielone

warzywa.

Wytwarzana

przez

bakterie flory

jelitowej.

background image

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Nazwa

Znaczenie dla organizmu

Objawy niedoboru

Źródło

Uwagi

Witamina

B

1

(tiamina)

Jest elementem

enzymów utleniających

węglowodany oraz

aminokwasy.

Choroba beri-beri

(bóle rąk i nóg,

drżenie i

osłabienie mięśni,

niewydolność

układu krążenia).

Wątroba,

mięso,

drożdże,

ziarna zbóż.

Niedobór

pospolity u

akoholików.

Witamina

B

2

(ryboflawin

a)

Wchodzi w skład

enzymów czynnych w

procesie oddychania

komórkowego.

Stany zapalne

skóry, pękanie

kącików jamy

ustnej, obniżenia

sprawności

umysłowej.

Sery, mleko,

jaja, zielone

warzywa

liściowe.

-

Witamina

PP

(niacyna)

Składnik enzymów

ważnych w procesie

oddychania.

Pelagra (stany
zapalne skóry,

biegunka,

zaburzenia

psychiczne).

Sery, mleko,

jaja, zielone

warzywa

liściowe.

Syntetyzowana

przez

mikroflorę

przewodu

pokrmowego.

Witamina

B

6

(pirydoksy

na)

Reguluje przemiany

aminokwasów.

Stany zapalne

skóry, zaburzenia

czynności
przewodu

pokarmowego.

Wątroba,

mięso,

ziarna zbóż,

rośliny

strączkowe.

-

background image

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Nazwa

Znaczenie dla

organizmu

Objawy

niedoboru

Źródło

Uwagi

Witamina

B

11

(kwas

foliowy)

Współtworzy składnik

enzymów niezbędnych

w biosyntezie kwasów

nukleinowych oraz

dojrzewaniu krwinek

czerwonych.

Jeden z rodzajów
anemii, niedobór

u kobiet w ciąży
zwiększa ryzyko

wad cewy

nerwowej płodu

Ziarna zbóż,

drożdże,

jarzyny

liściaste

Syntetyzowan

a przez

bakterie flory

jelitowej.

Witamina

B

12

(kobalamin

a)

Ważna w przemianach

kwasów nukleinowych,

reguluje procesy

krwiotwórcze.

Anemia złośliwa

Wątroba,

mięso, jaja,

mleko.

Syntetyzowan

a przez

bakterie flory

jelita grubego.

background image

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Nazwa

Znaczenie dla

organizmu

Objawy

niedoboru

Źródło

Uwagi

Witamina C

(kwas

askorbinow

y)

Witamina o rozległym

działaniu: wzmacnia

mechanizmu

odpornościowe,

niezbędna w syntezie

kolagenu, tworzeniu

istoty podstawowej

kości i zębów, a także
w wchłanianiu żelaza.

Obniżenie

odporności,

szkorbut

(krwawienie z

dziąseł,

wypadanie

zębów,

nieprawidłowe

zrastanie się

kości).

Świeże

owoce

cytrusowe,

truskawki,

pomidory.

Ulega szybko

rozłożeniu w

wysokich

temperaturach

.

Witamina

H (biotyna)

Wpływa na właściwy

stan skóry i włosów,

chroni przed

łojotokiem.

Zmiany skórne,

wypadanie

włosów.

Ziemniaki,

marchew,

wątroba,

mięso.

Jest

syntetyzowana

przez bakterie

flory jelitowej.

background image

Białka

• związki organiczne ogrywające kluczową rolę w świecie istot

żywych

• zbudowane z mniejszych podjednostek - monomerów -

zwanych

aminokwasami

• funkcje:
- są podstawowym materiałem budulcowym komórek i

tkanek

organizmu
- jako tzw. enzymy biorą udział w większości reakcji

zachodzących

w organizmach żywych
- biorą udział w transporcie różnych substancji np.

hemoglobina

transportuje tlen i częściowo dwutlenek węgla
- jako przeciwciała dają odporność organizmowi
- są również materiałem energetycznym

Szczegółowe opracowanie tej grupy związków organicznych –

patrz: lekcja – „Białka”.

background image

Cukry (węglowodany)

Są to organiczne związki chemiczne, które pełnią

następujące funkcje:

- budulcowe – składniki ścian komórkowych roślin
- są materiałem zapasowym – skrobia, glikogen
- są

najważniejszym materiałem energetycznym

i

odżywczym

Szczegółowe

opracowanie

tej

grupy

związków

organicznych – patrz: lekcja – „Cukry”.

background image

Lipidy

To niejednorodna grupa związków, tak pod względem

składu chemicznego, jak i roli, jaką odrywają w
organizmach.

Tłuszcze pełnią w diecie człowieka szereg ważnych ról,

między innymi:

• dostarczają znaczną ilość energii (20 do 35%),
• są także głównym źródłem niezbędnych nienasyconych

kwasów tłuszczowych (NNKT) i witamin rozpuszczalnych
w tłuszczach (A, D, E, K),

• tłuszcze w organizmie zwierząt są magazynowane w

tkance tłuszczowej, która pełni funkcję magazynu
energii, a także cieplnej izolacji oraz mechanicznej
osłony.

Szczegółowe

opracowanie

tej

grupy

związków

organicznych – patrz: lekcja – „Lipidy”.

background image

Literatura:

• Lewiński W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, Gdynia
• Villee i inni, 1996. Biologia. Multico, Warszawa
• Wiśniewski H, 1998. Biologia. Agmen, Warszawa
• Gołda w., Wardas J., 1994. Biologia. Nowa Era, Warszawa


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Chem organiczna
Skład chem zw humusowych, PWR, Inżynieria Środowiska, semestr 3, Chemia Wody
skład chemiczny organizmów, biologia
SKŁAD CHEMICZNY ORGANIZMÓW ŻYWYCH
Skład chem zw humusowych doc
Badanie wpływu zmiany amunicji na skład domieszek organicznych występujących w GSR
SKŁAD CHEMICZNY ORGANIZMÓW Z UWZGLĘDENIEM ENZYMÓW
chem org ćw 6 synteza aspiryny, chemia, organiczna, sprawozdania 2010
chemia fizyczna 1-1, SGGW - Technologia żywnosci, II semestr, SEMESTR 2, wyklady II rok, chem org,
chem org ćw 2 destylacja, chemia, organiczna, sprawozdania 2010
chem-związki organiczne, Związki organiczne
chem org ćw 7 polarymetria, chemia, organiczna, sprawozdania 2010
ściąga chem, chemia, chemia organiczna
chem nazewnictwo, Nazewnictwo związków organicznych - przykłady
pierwiastkowy sklad organizmu
1 - skład mieszaniny - destylacja, PWr W3, semestr 3, Chemia Techniczna Organiczna
chem org ćw 3 ekstrakcja, chemia, organiczna, sprawozdania 2010

więcej podobnych podstron