FUGA

FUGA

Dorota Wardecka

Dorota Wardecka

Carson i in.,

Carson i in.,

Psychologia zaburzeń

Psychologia zaburzeń

, t.I, Gdańsk

, t.I, Gdańsk

2003,

2003,

Fuga Elżbiety K

Fuga Elżbiety K

., Wojciech Tochman, [w]:

., Wojciech Tochman, [w]:

„Gazeta Wyborcza”, nr 127, wyd. z dn.

„Gazeta Wyborcza”, nr 127, wyd. z dn.

03.06.1997

03.06.1997

DYSOCJACJE

DYSOCJACJE

CODZIENNE A

CODZIENNE A

ZABURZENIA

ZABURZENIA



Fuga jest amnezją dysocjacyjną

Fuga jest amnezją dysocjacyjną



Dysocjacje zdarzają nam się na co dzień i

Dysocjacje zdarzają nam się na co dzień i

same w sobie nie są patologią ( smażąc

same w sobie nie są patologią ( smażąc

naleśniki rozmawiamy przez telefon,

naleśniki rozmawiamy przez telefon,

uruchamiając samochód myślimy o tym, co

uruchamiając samochód myślimy o tym, co

czeka nas w ciągu dnia)

czeka nas w ciągu dnia)



Dysocjacje to mechanizm adaptacyjny,

Dysocjacje to mechanizm adaptacyjny,

który pozwala spełniać wiele funkcji

który pozwala spełniać wiele funkcji

życiowych z maksymalną

życiowych z maksymalną

skutecznością

skutecznością

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE



Gdy wielowątkowa jakość ludzkiego

Gdy wielowątkowa jakość ludzkiego

poznania traci całościową integracyjną

poznania traci całościową integracyjną

kontrolę –wtedy dana osoba nie ma

kontrolę –wtedy dana osoba nie ma

dostępu do informacji o swojej tożsamości

dostępu do informacji o swojej tożsamości



Można powiedzieć, że normalnie przydatna

Można powiedzieć, że normalnie przydatna

zdolność do utrzymywania aktywności

zdolność do utrzymywania aktywności

psychicznej poza świadomością zostaje

psychicznej poza świadomością zostaje

odwrócona i niewłaściwie wykorzystana w

odwrócona i niewłaściwie wykorzystana w

sytuacji poważnego zagrożenia dla

sytuacji poważnego zagrożenia dla

jednostki => zaburzenia dysocjacyjne

jednostki => zaburzenia dysocjacyjne

AMNEZJA DYSOCJACYJNA I

AMNEZJA DYSOCJACYJNA I

FUGA

FUGA



Czemu służą zaburzenia

Czemu służą zaburzenia

dysocjacyjne

dysocjacyjne

:

:



unikanie lęku i stresu,

unikanie lęku i stresu,



unikanie radzenia z problemami,

unikanie radzenia z problemami,

których rozwiązanie jest zagrożeniem

których rozwiązanie jest zagrożeniem

dla zasobów danej osoby,

dla zasobów danej osoby,



jednostka nie bierze odpowiedzialności

jednostka nie bierze odpowiedzialności

za swoje pragnienia i zachowania, które

za swoje pragnienia i zachowania, które

normalnie są „niedopuszczalne”

normalnie są „niedopuszczalne”

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

AMNEZJA DYSOCJACYJNA

( PSYCHOGENNA)

( PSYCHOGENNA)



Jest to niemożność przypomnienia sobie

Jest to niemożność przypomnienia sobie

informacji o treści osobistej, znajdują się one

informacji o treści osobistej, znajdują się one

poniżej poziomu świadomości ( ujawnia się to

poniżej poziomu świadomości ( ujawnia się to

podczas hipnozy lub narkozy- po podaniu

podczas hipnozy lub narkozy- po podaniu

sodium amytal

sodium amytal

lub tzw. serum prawdy, a także w

lub tzw. serum prawdy, a także w

przypadku spontanicznego ustąpienia amnezji)

przypadku spontanicznego ustąpienia amnezji)



Przyczyny: nadmierny, długotrwały stres i brak

Przyczyny: nadmierny, długotrwały stres i brak

jakiejkolwiek wizji rozwiązania problemu; jest to

jakiejkolwiek wizji rozwiązania problemu; jest to

powszechna pierwsza reakcja na niemożliwe do

powszechna pierwsza reakcja na niemożliwe do

przyjęcia traumatyczne wydarzenia, np. podczas

przyjęcia traumatyczne wydarzenia, np. podczas

walki, tuż po katastrofie

walki, tuż po katastrofie

RODZAJE, OBJAWY I

RODZAJE, OBJAWY I

PRZEBIEG

PRZEBIEG



Amnezję psychogenną dzielimy na:

Amnezję psychogenną dzielimy na:



Zlokalizowaną

Zlokalizowaną

- osoba nie pamięta nic z

- osoba nie pamięta nic z

danego okresu, zwykle pierwszych godzin po

danego okresu, zwykle pierwszych godzin po

traumie

traumie



Selektywną

Selektywną

- zapomina tylko wybrane

- zapomina tylko wybrane

zdarzenia

zdarzenia



Całościową

Całościową

- zapomina całą historię swojego

- zapomina całą historię swojego

życia

życia



Ciągłą

Ciągłą

– nie pamięta niczego poza

– nie pamięta niczego poza

określonym momentem z przeszłości

określonym momentem z przeszłości

OBJAWY I PRZEBIEG

OBJAWY I PRZEBIEG



Typowe objawy: jednostka nie pamięta

Typowe objawy: jednostka nie pamięta

swoich danych osobowych, nie poznaje

swoich danych osobowych, nie poznaje

rodziny i przyjaciół, umiejętność

rodziny i przyjaciół, umiejętność

czytania, pisania i wykonywania

czytania, pisania i wykonywania

pracy na ogół nienaruszona

pracy na ogół nienaruszona



Amnezja obejmuje pamięć epizodyczną

Amnezja obejmuje pamięć epizodyczną

lub autobiograficzną; pamięć

lub autobiograficzną; pamięć

semantyczna, proceduralna,

semantyczna, proceduralna,

wyobrażeniowa oraz krótkotrwała prawie

wyobrażeniowa oraz krótkotrwała prawie

nienaruszona

nienaruszona

STANY FUGI

STANY FUGI



Fuga- łac. –

Fuga- łac. –

fuga

fuga

– ‘ ucieczka ‘; stan amnezji dysocjacyjnej;

– ‘ ucieczka ‘; stan amnezji dysocjacyjnej;

obrona w postaci ucieczki; wycofanie i uciekanie przed

obrona w postaci ucieczki; wycofanie i uciekanie przed

problemami, jednostka nie dopuszcza do siebie myśli o

problemami, jednostka nie dopuszcza do siebie myśli o

stresujących, bardzo nieprzyjemnych sytuacjach;

stresujących, bardzo nieprzyjemnych sytuacjach;



„

„

Zejście ze sceny”- fizyczne, opuszczenie swojego

Zejście ze sceny”- fizyczne, opuszczenie swojego

dotychczasowego środowiska, zmiana tożsamości, miejsca

dotychczasowego środowiska, zmiana tożsamości, miejsca

zamieszkania, pracy

zamieszkania, pracy



W czasie fugi osoba może kręcić się w kółko wśród

W czasie fugi osoba może kręcić się w kółko wśród

zmieniających się obrazów, podróżować po kraju, zacząć

zmieniających się obrazów, podróżować po kraju, zacząć

nowe życie

nowe życie



Kilka dni, tygodni, a nawet miesięcy po fudze- obudzona

Kilka dni, tygodni, a nawet miesięcy po fudze- obudzona

w obcym otoczeniu osoba ta nie pamięta, co się z nią

w obcym otoczeniu osoba ta nie pamięta, co się z nią

stało i jak się tu znalazła

stało i jak się tu znalazła

STANY FUGI

STANY FUGI



Informacje zagrażające, sytuacje bez

Informacje zagrażające, sytuacje bez

wyjścia- są wypierane, niedostępne dzięki

wyjścia- są wypierane, niedostępne dzięki

automatycznej blokadzie poznawczej

automatycznej blokadzie poznawczej



Istnieją dowody na to, że czasem te

Istnieją dowody na to, że czasem te

groźne i bardzo nieprzyjemne

groźne i bardzo nieprzyjemne

informacje są wypierane świadomie

informacje są wypierane świadomie



W czasie fugi- dana osoba wydaje się

W czasie fugi- dana osoba wydaje się

normalna, może zaangażować się w

normalna, może zaangażować się w

jakieś działania, zwykle zupełnie inne, niż

jakieś działania, zwykle zupełnie inne, niż

te z ‘poprzedniego życia’

te z ‘poprzedniego życia’

Fuga- studium przypadku –

Fuga- studium przypadku –

Elżbieta K.

Elżbieta K.



Elżbieta K.- mieszkanka Gorzowa, samotna matka

Elżbieta K.- mieszkanka Gorzowa, samotna matka

kilkuletniego Jacka , od 8 lat bezrobotna, zadłużona,

kilkuletniego Jacka , od 8 lat bezrobotna, zadłużona,

mieszka z rodzicami, którzy wspierają ją finansowo, razem

mieszka z rodzicami, którzy wspierają ją finansowo, razem

z nimi mieszka starsza córka państwa Kawczyńskich z

z nimi mieszka starsza córka państwa Kawczyńskich z

dzieckiem, łącznie 6 osób w 2-pokojwym mieszkaniu

dzieckiem, łącznie 6 osób w 2-pokojwym mieszkaniu



4 marca Elżbieta wyszła z domu w czerwonym płaszczu i

4 marca Elżbieta wyszła z domu w czerwonym płaszczu i

ze skórzaną czarną torebką, w której miała tylko

ze skórzaną czarną torebką, w której miała tylko

kosmetyki oraz miesięczny bilet ze zdjęciem i adresem,

kosmetyki oraz miesięczny bilet ze zdjęciem i adresem,

obiecała synowi, że zaraz wróci

obiecała synowi, że zaraz wróci



11 marca była w parku, był chłodny wieczór, nie bała się,

11 marca była w parku, był chłodny wieczór, nie bała się,

bolały ją nogi, nie miała przy sobie niczego

bolały ją nogi, nie miała przy sobie niczego



Była w poradni, policja groziła, że jeśli będzie symulować,

Była w poradni, policja groziła, że jeśli będzie symulować,

to wezmą ją na wykrywacz kłamstw

to wezmą ją na wykrywacz kłamstw

Elżbieta K.

Elżbieta K.



Lekarze postawili dwie diagnozy: symuluje lub

Lekarze postawili dwie diagnozy: symuluje lub

ma amnezję, najprawdopodobniej

ma amnezję, najprawdopodobniej

dysocjacyjną, doświadczyła fugi między 4 a 11

dysocjacyjną, doświadczyła fugi między 4 a 11

marca

marca



W szpitalu zauważono, że nie pamięta, co

W szpitalu zauważono, że nie pamięta, co

ostatnio jadła, gdzie spała i gdzie się myła,

ostatnio jadła, gdzie spała i gdzie się myła,

fuga musiała się skończyć 11 marca na ławce

fuga musiała się skończyć 11 marca na ławce

w parku- wtedy Elżbieta zaczęła zdawać sobie

w parku- wtedy Elżbieta zaczęła zdawać sobie

sprawę z tego, że straciła pamięć

sprawę z tego, że straciła pamięć



Znała teksty modlitw, biegle pisała na

Znała teksty modlitw, biegle pisała na

klawiaturze, wiedziała, kim była Evita Peron i

klawiaturze, wiedziała, kim była Evita Peron i

pamiętała serial biograficzny o Evicie

pamiętała serial biograficzny o Evicie

Elżbieta K.

Elżbieta K.



Kilka lat później rodzice zobaczyli Elżbietę w

Kilka lat później rodzice zobaczyli Elżbietę w

programie „Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…”

programie „Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…”



Okazało się, że mieszkała w Warszawie, była w

Okazało się, że mieszkała w Warszawie, była w

ciąży, ale nie pamięta z kim

ciąży, ale nie pamięta z kim



Poznała rodziców, syna –nie, wielu znajomych na

Poznała rodziców, syna –nie, wielu znajomych na

początku też nie poznawała, znajoma wydała jej się

początku też nie poznawała, znajoma wydała jej się

droga do domu rodziców, nie potrafi obrać

droga do domu rodziców, nie potrafi obrać

ziemniaków ani podlać kwiatów, rodzice pokazując

ziemniaków ani podlać kwiatów, rodzice pokazując

fotografie przypominają jej rodzinę i wydarzenia

fotografie przypominają jej rodzinę i wydarzenia

z przeszłości, niektóre pamięta, nie wie, kim był

z przeszłości, niektóre pamięta, nie wie, kim był

jej mąż i dlaczego się rozeszli

jej mąż i dlaczego się rozeszli



Nie jest taka jak kiedyś: nie maluje się, nie

Nie jest taka jak kiedyś: nie maluje się, nie

uśmiecha tak często, bezpiecznie czuje się w domu

uśmiecha tak często, bezpiecznie czuje się w domu

Fuga- studium przypadku –

Fuga- studium przypadku –

Burt Tate

Burt Tate



Burt Tate- 42-letni kucharz, w fast foodzie w

Burt Tate- 42-letni kucharz, w fast foodzie w

małym miasteczku

małym miasteczku



Po incydencie w barze ( pokłócił się z innym

Po incydencie w barze ( pokłócił się z innym

mężczyżną)- spisany przez policję, skierowano

mężczyżną)- spisany przez policję, skierowano

go na badania

go na badania



W szpitalu okazało się, że nie ma urazów

W szpitalu okazało się, że nie ma urazów

głowy, nie nadużywa alkoholu ani narkotyków

głowy, nie nadużywa alkoholu ani narkotyków



Zeznał, że nazywa się Burt Tate, jest w tym

Zeznał, że nazywa się Burt Tate, jest w tym

mieście od kilku tygodni, nie potrafił

mieście od kilku tygodni, nie potrafił

powiedzieć, gdzie mieszkał i pracował

powiedzieć, gdzie mieszkał i pracował

wcześniej

wcześniej

Burt Tate

Burt Tate



W tym samym czasie policja zaczęła

W tym samym czasie policja zaczęła

poszukiwać osób zaginionych- Burt Tate

poszukiwać osób zaginionych- Burt Tate

odpowiadał zaginionemu miesiąc temu w

odpowiadał zaginionemu miesiąc temu w

odległym o 200 mil miasteczku

odległym o 200 mil miasteczku

Eugeniuszowi Sandersowi

Eugeniuszowi Sandersowi



Wezwano jego żonę- poznała Burta, czyli

Wezwano jego żonę- poznała Burta, czyli

Eugeniusza; on był wyraźnie zaniepokojony

Eugeniusza; on był wyraźnie zaniepokojony

jej obecnością, mówił, że jej nie poznaje

jej obecnością, mówił, że jej nie poznaje



Okazało się, że Eugeniusz Sanders przed

Okazało się, że Eugeniusz Sanders przed

fugą był kierownikiem w firmie produkcyjnej

fugą był kierownikiem w firmie produkcyjnej

Burt Tate

Burt Tate



Przyczyny fugi: w firmie miał dużo problemów,

Przyczyny fugi: w firmie miał dużo problemów,

ciągły stres – jego pracownicy na kluczowych

ciągły stres – jego pracownicy na kluczowych

stanowiskach odchodzili z pracy, nie dostawał

stanowiskach odchodzili z pracy, nie dostawał

oczekiwanego awansu, jego dział nie wykonał

oczekiwanego awansu, jego dział nie wykonał

zadań produkcyjnych, zwierzchnicy coraz

zadań produkcyjnych, zwierzchnicy coraz

intensywniej go krytykowali

intensywniej go krytykowali



Stał się milczący i przygnębiony w domu,

Stał się milczący i przygnębiony w domu,

krytykował żonę i dzieci

krytykował żonę i dzieci



Na 2 dni przed zniknięciem sprzeczka z 18-

Na 2 dni przed zniknięciem sprzeczka z 18-

letnim synem, który wykrzyczał do ojca, że ten

letnim synem, który wykrzyczał do ojca, że ten

jest niedołęgą i wyprowadził się z domu do

jest niedołęgą i wyprowadził się z domu do

przyjaciół

przyjaciół