Turystyka i rekreacja w

gospodarce narodowej

i regionalnej

Zagadnienia



Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Turystyka w klasyfikacji

gospodarki



Gospodarcze konsekwencje

rozwoju turystyki



Powiązania turystyki i rekreacji

z innymi działami gospodarki

narodowej

Pojęcie i zakres

gospodarki

turystycznej

Gospodarka turystyczna czy

przemysł turystyczny

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Jest to kompleks różnorodnych
funkcji gospodarczych i
społecznych bezpośrednio lub
pośrednio rozwijanych w celu
zaspokojenia wzrastającego
zapotrzebowania człowieka na
dobra i usługi turystyczne



Gospodarka turystyczna
czy przemysł
turystyczny?

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Określenie „przemysł turystyczny”

jest mylące, gdyż turystyka nie jest

przemysłem, ale usługą.



Działalność turystyczna jest często

określana jako „kompleksowa”, a jej

elementy należą do różnych dziedzin

gospodarki.



W tym sensie stosowanie słowa

przemysł odnośnie turystyki jest

niewłaściwe.

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Dlatego zaleca się stosowanie

terminu „ gospodarka

turystyczna”, w skład której

jako element składowy wejdzie

„przemysł turystyczny” (jako

produkcji sprzętu turystycznego

i innych wyrobów powiązanych

z uprawianiem turystyki).

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej

Zakres gospodarki turystycznej:

Typowa
Uzupełniająca
Pośrednia gospodarka
turystyczna



Typowa gospodarka turystyczna

została wydzielona według

kryterium rodzaju działalności i

objęła przedsiębiorstwa oraz

organizacje i instytucje turystyczne,

które zapewniają usługi wyłącznie

lub prawie wyłącznie dla osób

podróżujących.

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Typowa gospodarka turystyczna ->
np. hotelarstwo i gastronomia,
komunikacja pasażerska, organizatorzy
i agenci podróży, organizatorzy
kongresów i seminariów, targi i
wystawy, uzdrowiska, związki i
organizacje turystyczne, zarządy gmin
turystycznych i regionów turystycznych

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Uzupełniająca gospodarka
turystyczna objęła przedsiębiorstwa,
organizacje i instytucje, które w całości
zaliczane były do rozmaitych działów i
gałęzi oraz branż pozaturystycznych, ale
miały pewne wyraźnie wydzielone
zakresy działalności, czy to w produkcji,
czy to w usługach, które były niezbędne,
czy też pożądane do realizacji podróży



Uzupełniająca gospodarka

turystyczna np. przedsiębiorstwa

produkujące pamiątki, wydawnictwa –

przewodniki, czasopisma turystyczne,

mapy, przedsiębiorstwa usługowe

oferujące ubezpieczenia turystyczne,

wymianę walut itp., ale także inna

działalność w ramach tych firm nie

związana z turystyką np. rolnictwo

uzupełnione agroturystyką i in.

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Uzupełniająca gospodarka
turystyczna zajmuje się typowymi
wyrobami i usługami
turystycznymi, nastawionymi na
turystów jako na wydzieloną grupę
konsumentów.

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Pośrednia (nietypowa) gospodarka

turystyczna – obejmuje

przedsiębiorstwa, organizacje i

instytucje, których produkcja i usługi

nie były związane z żadnymi typowymi

wyrobami czy usługami turystycznymi.

Korzystają z nich wszyscy konsumenci,

niezależnie od tego czy byłyby to osoby

podróżujące czy ludność miejscowa

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Pośrednia (nietypowa) gospodarka

turystyczna np. przemysł artykułów

sportowych, odzieżowy, kosmetyczny,

farmaceutyczny; usługi - gastronomia,

fryzjerstwo, naprawa pojazdów, stacje

benzynowe, zakłady rozrywkowe,

kasyna gry, wystawy, teatry, kina,

masażyści, lekarze.

Pojęcie i zakres gospodarki

turystycznej



Przedsiębiorstwo turystyczne –

udział w sprzedaży zależny od

turystyki przekracza 50%



Przedsiębiorstwo nieturystyczne –

udział w sprzedaży j. w. poniżej 20-

30%



Przedsiębiorstwo pośrednio

turystyczne – między 20-30% a

50%

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki

EKD a SICTA

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki



EKD (Europejska Klasyfikacja
Działalności) –
usystematyzowany zbiór rodzajów
działalności społeczno
gospodarczych występujących w
gospodarce narodowej.



Służy klasyfikacji danych według
rodzajów działalności gospodarczych
również w odniesieniu do produktu
krajowego brutto.



EKD ma charakter przedmiotowy, a
jednostką klasyfikacyjną jest rodzaj
działalności prowadzonej przez
podmioty społeczno – gospodarcze.

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki



Klasyfikacja ta dzieli całą

gospodarkę (działalności) na

17 sekcji, sekcje zaś dzielą się

na działy, grupy, klasy i

podklasy, które mogą stanowić

elementy bezpośredniej lub

pośredniej gospodarki

turystycznej

Przykładowe sekcje w EKD:



hotele i restauracje;



transport, gospodarka magazynowa,

łączność;



obsługa nieruchomości, wynajem i

działalność związana z prowadzeniem

interesów;



ochrona zdrowia i opieka socjalna;



pozostała działalność usługowa,

komunalna, socjalna i indywidualna i in.

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki



EKD nie daje odpowiedzi na temat
udziału turystyki w produkcie
krajowym brutto, a jedynie
informacje dotyczące niektórych
elementów gospodarki
turystycznej.

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki



Standardowa Międzynarodowa Klasyfikacja

Działalności Turystycznej (SICTA - STANDARD

INTERNATIONAL CLASSIFICATION OF

TOURISM ACTIVITIES )

Jest to klasyfikacja działalności turystycznej w

gospodarce. Jej stosowanie może ukazać właściwe

miejsce i znaczenie turystyki w skali całej

gospodarki oraz zapewniać właściwe informacje do

prawidłowego wyliczenia wielu syntetycznych

wskaźników charakteryzujących siłę ekonomiczną

turystyki w gospodarce.

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki

Zadania klasyfikacji SICTA:



pełniejsza statystyka,



bardziej sensowna klasyfikacja

rodzajów działalności powiązanych

z turystyką,



porównywalność danych

statystycznych,

Zadania klasyfikacji SICTA c.d.:



dostarczanie informacji o produktach

turystycznych, usługach, stanie rynku i

turystyki,



umożliwienie odnajdywania związków

między danymi dotyczącymi popytu i

podaży w turystyce,



umożliwienie dokładniejszego oszacowania

bilansu płatniczego i udziału turystyki w

międzynarodowej wymianie towarów.

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki

Turystyka w klasyfikacji

gospodarki

Wg klasyfikacji SICTA – gospodarka
turystyczna nie występuje w następujących
działach:



rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie;



rybołówstwie i rybactwie;



górnictwie i kopalnictwie;



działalności produkcyjnej;



zaopatrzeniu w energię elektryczną, gaz,

wodę;



ochronie zdrowia i opiece społecznej



oraz w gospodarstwach domowych

zatrudniających pracowników.

Zgodnie ze Standardową Międzynarodową

Klasyfikacją działalności Turystycznej

(SICTA) działalność gospodarcza turystyki

występuje w następujących sektorach

gospodarki narodowej:



Budownictwo



Handel



Hotele i restauracje



Transport, gospodarka magazynowa i łączność



Pośrednictwo finansowe



Obsługa nieruchomości, wynajem i działalność

związana z prowadzeniem interesów



Administracja publiczna



Edukacja



Pozostała działalność usługowa: komunalna,

socjalna i indywidualna



Organizacje i instytucje międzynarodowe

Gospodarcze

konsekwencje rozwoju

turystyki

Ekonomiczne funkcje turystyki

Gospodarcze

konsekwencje rozwoju

turystyki



EKONOMICZNE FUNKCJE TURYSTYKI

Etapy konsumpcji turystycznej

I PRZYGOTOWANIE

II PODRÓŻ

III POBYT

IV PODRÓŻ

V PODSUMOWANIE

Ekonomiczne znaczenie

turystyki w miejscu stałego

zamieszkania



zmiany w strukturze konsumpcji

wynikające z planowanej podróży

(uruchamianie rezerw pieniężnych,

podjęcie dodatkowej pracy)



wystąpienie nowego popytu na wszystkie

artykuły związane z planowaną podróżą



pobudzenie inwestycji, zwiększenie

produkcji (wzrost zatrudnienia, podatki)



powstawanie instytucji ułatwiających

podróżowanie (wzrost zatrudnienia, nowe

zawody)

Ekonomiczne znaczenie

turystyki w miejscu stałego

zamieszkania



odciążenie lokalnej bazy turystycznej
(tylko recepcja przyjeżdżających)



wzbogacanie rynku – korzystne z
punktu widzenia klienta, niekorzystne
z punktu widzenia gospodarczego



odpływ środków pieniężnych
przeznaczonych na zakup produktu
turystycznego w miejscu czasowego
pobytu

Ekonomiczne funkcje

podróży turystycznych

(transport)



wzrost zatrudnienia przy rozbudowie

infrastruktury transportowej



wzrost zatrudnienia w związku z

obsługą podróżnych



uzyskiwanie wpływów w wyniku

świadczonych usług transportowych



pobudzenie wzrostu gospodarczego

innych sektorów w związku z

rozwojem infrastruktury transportowej

dla potrzeb turystów

Ekonomiczne znaczenie

turystyki w miejscu

czasowego pobytu

(pozytywne)



napływ przywożonych przez turystów

środków pieniężnych



aktywizacja zawodowa (wzrost

zatrudnienia, dywersyfikacja zawodowa)



pobudzenie popytu w regionach

recepcyjnych, wzrost podaży i produkcji



wzrost dochodów ludności miejscowej



wzrost wpływów do budżetu lokalnego

(podatki)



promocja gospodarcza regionu, państwa

recepcyjnego

Ekonomiczne znaczenie

turystyki w miejscu

czasowego pobytu

(negatywne)



presja inflacyjna, gdy popyt nie

napotka odpowiedniej podaży



bariera siły roboczej (ilościowa,

jakościowa)



koszty związane z koniecznością

rozbudowy infrastruktury i jej bieżącej

obsługi oraz koszty ekologiczne

związane z napływem liczby turystów

i in.

Funkcja ekonomiczna



Funkcje



Skutki ekonomiczne
rozwoju turystyki
obejmują regiony
emisyjne i recepcyjne



Zapotrzebowanie na
towary i usługi
turystyczne powoduje
zwiększenie popytu i
zmianę jego struktury



Dysfunkcje



Koszty utrzymania
obiektów turystycznych
ograniczają wydatki na
inwestycje ważne dla
mieszkańców



Wyższe ceny dóbr i
usług w obszarach
recepcji oraz inflacja
obniżają standard życia
mieszkańców

Funkcja ekonomiczna



Funkcje



Chęć uczestnictwa

w turystyce skłania

do oszczędzania i

podjęcia

dodatkowej pracy



Turystyka

aktywizuje

społeczeństwo i

gospodarkę



Dysfunkcje



Rozwojowi turystyki

towarzyszy wzrost

cen ziemi i

spekulacja gruntami



Niektóre obszary

recepcyjne

uzależnione są od

sytuacji

gospodarczej w

krajach emisyjnych

Funkcja ekonomiczna



Funkcje



Turystyka powoduje

wtórną redystrybucję

dochodu narodowego



Turystyka to rodzaj

eksportu, wpływy

dewizowe pokrywają

deficyt w handlu

zagranicznym i

umożliwiają import



Dysfunkcje



W krajach

rozwijających się

znaczna część dewiz

płynących z obsługi

turystów odpływa z

powrotem do krajów

emisyjnych w

związku z

zapotrzebowaniem

na urządzenia do

obsługi ruchu

zagranicznego

Bilans korzyści oraz

kosztów współczesnej

turystyki



Korzyści gospodarcze:



Napływ dewiz



Wsparcie gospodarki dzięki produkcji
towarów i usług dla turystów



Większa różnorodność działalności
gospodarczej, zwłaszcza z
wykorzystaniem miejscowych
zasobów i produktów



Korzyści gospodarcze:



Inwestycje



Wykorzystanie istniejącej infrastruktury



Polepszenie infrastruktury komunalnej
przez budowę infrastruktury turystycznej



Korzystanie z istniejącej infrastruktury
turystycznej przez ludność miejscową



Efekt mnożnikowy

Bilans korzyści oraz

kosztów współczesnej

turystyki



Korzyści gospodarcze:



Polepszenie poziomu zaopatrzenia
ludności



Stworzenie możliwości pracy np. dla
kobiet, młodzieży itp.



Zachowanie i wspieranie dóbr
kultury, odbudowa dzieł architektury

Bilans korzyści oraz

kosztów współczesnej

turystyki



Koszty gospodarcze:



Inflacja



Wycieki dewiz



Sezonowość i bezrobocie



Wahania ekonomiczne i

niezrównoważony rozwój



Zaniechanie alternatywnego

wykorzystania zasobów miejscowych i

ich niszczenie

Bilans korzyści oraz

kosztów współczesnej

turystyki

Bilans korzyści oraz

kosztów współczesnej

turystyki



Koszty gospodarcze:



Nieodwracalność funkcji obiektów

infrastrukturalnych



Niewykorzystanie infrastruktury turystycznej

przez ludność miejscową ze względu na brak

środków lub fizyczną niedostępność tej

infrastruktury



Zeszpecenie i niszczenie krajobrazu przez

obiekty turystyczne i nadmierną liczbę

odwiedzających

Powiązania turystyki i

rekreacji

z innymi działami gospodarki

narodowej

Powiązania turystyki i

rekreacji

z innymi działami gospodarki

narodowej



Turystyka a transport



Turystyka a przemysł



Turystyka a rolnictwo



Turystyka a sport



Turystyka a kultura



Turystyka a gospodarka morska

Turystyka a transport



Dostępność transportowa
walorów turystycznych ożywia
ruch turystyczny, który z kolei
oddziałuje na rozwój transportu
w pożądanych kierunkach

Czynniki istotne w wyborze środka
transportu:



Bezpieczeństwo podróży



Szybkość



Komfort



Koszty

Turystyka a transport

Turystyka a przemysł



Rozwój współczesnej turystyki i jej
liczne uwarunkowania są ściśle
powiązane z rozwojem przemysłu



Przemysł – dział gospodarki
narodowej zajmujący się
wytwarzaniem środków produkcji,
środków spożycia oraz
świadczeniem usług produkcyjnych



W wyniku zapotrzebowania ze
strony turystów powstaje wiele
dziedzin wytwórczości
przemysłowej nastawionej na
obsługę ruchu turystycznego



Dotyczy to głównie przemysłu
przetwórczego i rzemiosła

Turystyka a przemysł

Pod wpływem popytu turystycznego
rozwija się:



Przemysł dóbr konsumpcyjnych

powszechnego użytku



Przemysłowo-rzemieślnicza

produkcja pamiątek turystycznych



Przemysł przetwórczy produkujący

artykuły żywnościowe

Turystyka a przemysł

Turystyka a przemysł



Konflikt między rozwojem turystyki

a przemysłem:



Rozwój przemysłu wpływa na ogólny

rozwój, daje wyższe dochody,

krótszy czas pracy i warunki

materialne do uprawiania turystyki



Z drugiej strony wpływa na

zanieczyszczenie środowiska

przyrodniczego i ujemne zjawiska w

środowisku społecznym

Turystyka a sport



Związki turystyki i sportu wynikają
ze zbieżnych celów ich uprawiania



Sport i turystyka służą celom
uznanym za społecznie
wartościowe – wychowawcze, a
przez to są środkiem
wszechstronnego wychowania
człowieka

Turystyka a sport



Związki turystyki ze sportem są widoczne

także w płaszczyźnie ekonomicznej



Podobne są przedmioty konsumpcji w

postaci dóbr i usług turystycznych np..

Transportowe, noclegowe,

gastronomiczne, kulturalno-rozrywkowe,

wypoczynkowe, wykorzystanie urządzeń

infrastrukturalnych



Imprezy sportowe często odbywają się

także w regionach, miejscowościach

turystycznych – komplementarny rozwój



Związki turystyki z kulturą widoczne
są w humanistycznych podstawach
turystyki dotyczącym dziedzictwa
społeczeństw i całej ludzkości



Turysta uczestniczy w tworzeniu i
ochronie wartości kulturowych oraz
jednocześnie ma dogodne warunki
do poznawania tych wartości i
przekazywania treści poznawczych

Turystyka a kultura

Dobra kultury obejmują:



Przedmioty, miejsca i zjawiska
związane z historią:



Zabytki architektoniczne



Zabytki historyczne



Miejsca pamięci narodowej

Turystyka a kultura



Sztuka:



Dzieła sztuki i wyroby rzemiosła artystycznego



Instytucje gromadzące dobra kultury

materialnej (np. muzea, biblioteki)



Zjawiska życia będące wykładnikiem typu i

poziomu współczesnej kultury:



Osiągnięcia techniczne, gospodarcze i naukowe



Instytucje kulturalne (kluby, teatry, kawiarnie)



Zjawiska życia kulturalnego (imprezy,

festiwale)



Organizacja i sposób życia innych grup

społecznych (wzory zachowań, style, moda)

Turystyka a kultura



Kultura ludowa (nie tylko artystyczna, ale
też budownictwo, rzemiosło itp.)



Przyroda jako wartość kulturowa (twory
przyrody mające szczególne znaczenia
symboliczne)



Zagospodarowanie turystyczne (tylko te
elementy, które będą zawierały założone
właściwości dóbr kultury np. wyposażenie
bazy turystycznej w urządzenia kulturalne)

Turystyka a kultura

Przejawy związków turystyki z

kulturą:



Archeologia przemysłowa



Turystyka religijno-pielgrzymkowa



Międzynarodowe imprezy
kulturalne

Turystyka a kultura

Turystyka a gospodarka

morska



Gospodarka morska jest to
kompleks różnorodnych funkcji
gospodarczych i społecznych,
bezpośrednio związanych z
wykorzystaniem morza i wybrzeża
morskiego jako określonego
środowiska geograficznego

Turystyka a gospodarka

morska

W zespole funkcji gospodarki
morskiej można wyróżnić

funkcje:



Bezpośrednie



Pośrednie

Turystyka a gospodarka

morska

Funkcje bezpośrednie

to:



Funkcje portowo-
żeglugowe



Przemysłu
okrętowego



Morskiego
przemysłu rybnego



Funkcje turystyczne



Funkcje pośrednie
to:



Węzła
komunikacyjnego



Ośrodka
handlowego



Ośrodka nauki i
oświaty



Ośrodka
administracyjnego



Bezpośredni związek turystyki i
gospodarki morskiej stanowi
turystyka morska



Morskie porty handlowe jako węzły
transportowe i jednocześnie
miejsca zmiany środka przewozu,
spełniają także ważne funkcje w
obsłudze turystyki morskiej

Turystyka a gospodarka

morska



Związki pośrednie między
turystyką a gospodarką morską
można wskazać na przykładzie
turystyki nadmorskiej, rozumianej
jako wypoczynek urlopowy w pasie
wybrzeża morskiego i miast tam
położonych

Turystyka a gospodarka

morska



Gospodarka morska wykazuje
liczne związki z turystyką,
szczególnie morską i nadmorską



Związki te mogą mieć charakter
dwustronny, gdyż rozwój turystyki
może wpływać na rozwój i zakres
niektórych funkcji gospodarki
morskiej

Turystyka a gospodarka

morska