ROLA

ROLA

LIMFOCYTÓW

LIMFOCYTÓW

ŚRÓDNABŁONKOWYCH

ŚRÓDNABŁONKOWYCH

,

,

LIMFOCYTÓW B1 I B2

LIMFOCYTÓW B1 I B2

W

W

ODPORNOŚCI BŁON

ODPORNOŚCI BŁON

ŚLUZOWYCH.

ŚLUZOWYCH.

ludzki limfocyt

ludzki limfocyt

Błony śluzowe…

Błony śluzowe…



stanowią ogromną powierzchnię

stanowią ogromną powierzchnię

narażoną na działanie licznych

narażoną na działanie licznych

mikroorganizmów, z czym wiąże się

mikroorganizmów, z czym wiąże się

koncepcja istnienia wspólnego układu

koncepcja istnienia wspólnego układu

odpornościowego błon śluzowych MALT

odpornościowego błon śluzowych MALT



do układu

do układu

MALT

MALT

należy

należy

GALT

GALT

( przewód

( przewód

pokarmowy),

pokarmowy),

BALT

BALT

(drogi oddechowe),

(drogi oddechowe),

NALT

NALT

(nos i gardło),

(nos i gardło),

GUALT

GUALT

(drogi

(drogi

moczowe),

moczowe),

S&LGAT

S&LGAT

(ślina i drogi

(ślina i drogi

łzowe) i

łzowe) i

MGALT

MGALT

(gruczoł sutkowy)

(gruczoł sutkowy)

Błona śluzowa jelit

Błona śluzowa jelit

Limfocyty

Limfocyty

śródnabłonko

śródnabłonko

we

we

Enterocyty

Enterocyty

LIMFOCYTY ŚRÓDNABŁONKOWE-

LIMFOCYTY ŚRÓDNABŁONKOWE-

IEL (intraephitelial lymphocytes)

IEL (intraephitelial lymphocytes)



najbardziej aktywni uczestnicy (razem z

najbardziej aktywni uczestnicy (razem z

kępkami Peyera i grudkami limfatycznymi)

kępkami Peyera i grudkami limfatycznymi)

ochrony organizmu przed drobnoustrojami

ochrony organizmu przed drobnoustrojami

wnikającymi drogą układu pokarmowego

wnikającymi drogą układu pokarmowego



w ogromnej większości (ponad 90%) są to

w ogromnej większości (ponad 90%) są to

limfocyty T

limfocyty T

(ok. 80% to limf. T CD8+)

(ok. 80% to limf. T CD8+)



ich specyficzna migracja do nabłonka jest

ich specyficzna migracja do nabłonka jest

uzależniona prawdopodobnie od interakcji

uzależniona prawdopodobnie od interakcji

obecnej na ich powierzchni integryny α

obecnej na ich powierzchni integryny α

E

E

β

β

7

7

(CD103) z kadheryną E komórek nabłonka

(CD103) z kadheryną E komórek nabłonka

Cechy charakterystyczne:

Cechy charakterystyczne:



rozproszone

rozproszone

między komórkami nabłonka

między komórkami nabłonka



odnajdywane

odnajdywane

poniżej rzędu jąder

poniżej rzędu jąder

nabłonka

nabłonka



duża ich część dojrzewa poza grasicą (w

duża ich część dojrzewa poza grasicą (w

podstawnej części niektórych kosmków

podstawnej części niektórych kosmków

jelitowych)

jelitowych)



u człowieka w największej ilości

u człowieka w największej ilości

występują

występują

w jelicie cienkim czczym

w jelicie cienkim czczym

(20 limf. na 100

(20 limf. na 100

kom. nabłonka),

kom. nabłonka),

w jelicie krętym

w jelicie krętym

(13 limf.

(13 limf.

na 100 kom.) oraz

na 100 kom.) oraz

w okrężnicy

w okrężnicy

(5 limf. na

(5 limf. na

100 kom.)

100 kom.)



niektóre zawierają receptory TCRγδ, ich

niektóre zawierają receptory TCRγδ, ich

liczba może się zwiększyć w niektórych

liczba może się zwiększyć w niektórych

stanach chorobowych np. w celiakii

stanach chorobowych np. w celiakii



proporcja limfocytów śródnabłonkowych

proporcja limfocytów śródnabłonkowych

do komórek jelitowych (enterocytów) to

do komórek jelitowych (enterocytów) to

indeks IEL

indeks IEL



Górną granicą normy tego indeksu

Górną granicą normy tego indeksu

jest

jest

30 lub 40 IEL na 100 enterocytów

30 lub 40 IEL na 100 enterocytów



wiele z tych limfocytów zawiera ziarna

wiele z tych limfocytów zawiera ziarna

azurofilne, barwiące się błękitem

azurofilne, barwiące się błękitem

toluidyny

toluidyny

Rola limfocytów

Rola limfocytów

śródnabłonkowych:

śródnabłonkowych:



nie do końca wyjaśniona

nie do końca wyjaśniona



funkcje regulacyjne uogólnionej odpowiedzi

funkcje regulacyjne uogólnionej odpowiedzi

immunologicznej

immunologicznej

na antygeny pokarmowe, tak

na antygeny pokarmowe, tak

by nie doszło do jej nadmiernej indukcji

by nie doszło do jej nadmiernej indukcji



eliminują niektóre mikroorganizmy

eliminują niektóre mikroorganizmy

chorobotwórcze

chorobotwórcze



stymulują

stymulują

odnowę komórek

odnowę komórek

nabłonka jelitowego

nabłonka jelitowego



część (przynajmniej u niektórych gatunków

część (przynajmniej u niektórych gatunków

zwierząt) wykazuje cechy naturalnych komórek

zwierząt) wykazuje cechy naturalnych komórek

cytotoksycznych

cytotoksycznych

Enterocyty IEL

Enterocyty IEL

Komórki nabłonka mogą oddziaływać

Komórki nabłonka mogą oddziaływać

na limfocyty:

na limfocyty:



Enterocyty wytwarzają Il-7, a także

Enterocyty wytwarzają Il-7, a także

SCF (stem cell factor- czynnik

SCF (stem cell factor- czynnik

komórek macierzytych), które są

komórek macierzytych), które są

czynnikami wzrostowymi dla

czynnikami wzrostowymi dla

limfocyów Tγδ

limfocyów Tγδ

Limfocyty B1

Limfocyty B1



są subpopulacją limfocytów B,

są subpopulacją limfocytów B,

mających na swej powierzchni

mających na swej powierzchni

marker CD5 (określane jako B1a) lub

marker CD5 (określane jako B1a) lub

też nie posiadają go (określane jako

też nie posiadają go (określane jako

limfocyty B1b) rys. 1

limfocyty B1b) rys. 1



u dorosłego człowieka

u dorosłego człowieka

stanowią

stanowią

zaledwie 20% limfocytów B krwi

zaledwie 20% limfocytów B krwi

obwodowej i śledziony

obwodowej i śledziony

, ale mogą

, ale mogą

przeważać (40-60%) wśród limfocytów B

przeważać (40-60%) wśród limfocytów B

śledziony płodowej i krwi pępowinowej

śledziony płodowej i krwi pępowinowej



jest ich

jest ich

dużo w wątrobie płodowej

dużo w wątrobie płodowej



do tej subpopulacji należą limfocyty

do tej subpopulacji należą limfocyty

białaczkowe w 90% przypadków białaczki

białaczkowe w 90% przypadków białaczki

limfatycznej wywodzącej się z limfocytów B

limfatycznej wywodzącej się z limfocytów B



po urodzeniu odsetek kom. CD5+

po urodzeniu odsetek kom. CD5+

wśród limfocytów B spada, wzrasta

wśród limfocytów B spada, wzrasta

natomiast u biorców przeszczepów

natomiast u biorców przeszczepów

szpiku

szpiku



ich liczba wzrasta również w

ich liczba wzrasta również w

niektórych chorobach

niektórych chorobach

autoimmunizacyjnych np. w

autoimmunizacyjnych np. w

reumatoidalnym zapaleniu stawów

reumatoidalnym zapaleniu stawów

lub zespole Sj

lub zespole Sj

ö

ö

grena

grena

Limfocyty B1-miejsca

Limfocyty B1-miejsca

występowania:

występowania:



stanowią znaczny odsetek limfocytów

stanowią znaczny odsetek limfocytów

jamy otrzewnej

jamy otrzewnej

(prawdopodobnie jest

(prawdopodobnie jest

to ich główne miejsce rozwoju)

to ich główne miejsce rozwoju)



odnajdywane są również w dużej ilości

odnajdywane są również w dużej ilości

w

w

blaszce właściwej błony śluzowej

blaszce właściwej błony śluzowej



skąpa ich ilość zasiedla

skąpa ich ilość zasiedla

kępki Peyera i

kępki Peyera i

węzły limfatyczne krezkowe

węzły limfatyczne krezkowe



mogą cyrkulować między jamą

mogą cyrkulować między jamą

otrzewnej i błoną śluzową z

otrzewnej i błoną śluzową z

pominięciem krwi (rys. 2)

pominięciem krwi (rys. 2)

rys. 2 Krążenie limfocytów B1 i B2.

rys. 2 Krążenie limfocytów B1 i B2.

1.

1.

Limfocyty

Limfocyty

B1

B1

cyrkulują między błoną śluzową jelita i jamy

cyrkulują między błoną śluzową jelita i jamy

otrzewnej.

otrzewnej.

2.

2.

Limfocyty

Limfocyty

B2

B2

, których aktywacja zachodzi w kępkach Peyera i

, których aktywacja zachodzi w kępkach Peyera i

które odpowiedzialne są w głównej mierze za wytwarzanie IgA,

które odpowiedzialne są w głównej mierze za wytwarzanie IgA,

rozprowadzane są do błon śluzowych z udziałem układu

rozprowadzane są do błon śluzowych z udziałem układu

krążenia krwi.

krążenia krwi.

Rola limfocytów B1:

Rola limfocytów B1:

1.

1.

Uczestniczą głównie w

Uczestniczą głównie w

odpowiedzi

odpowiedzi

pierwotnej

pierwotnej



rozpoznawanie przez nie antygenu

rozpoznawanie przez nie antygenu

jest T – niezależne (pierwsza linia

jest T – niezależne (pierwsza linia

obrony zanim rozwiną się bardziej

obrony zanim rozwiną się bardziej

precyzyjne mechanizmy efektorowe)

precyzyjne mechanizmy efektorowe)



nie różnicują się w komórki

nie różnicują się w komórki

uczestniczące później w odpowiedzi

uczestniczące później w odpowiedzi

wtórnej

wtórnej

2.

2.

Wytwarzają preferencyjnie

Wytwarzają preferencyjnie

IgM

IgM

o

o

małym powinowactwie do antygenu, o

małym powinowactwie do antygenu, o

szerokim zakresie działania w

szerokim zakresie działania w

stosunku do polisacharydów, lipidów i

stosunku do polisacharydów, lipidów i

białek bakteryjnych

białek bakteryjnych

3.

3.

Są wielospecyficzne , tzn. określone

Są wielospecyficzne , tzn. określone

przeciwciało zdolne jest do wiązania

przeciwciało zdolne jest do wiązania

wielu różnych antygenów na

wielu różnych antygenów na

mikroorganizmach, ale także

mikroorganizmach, ale także

autoantygenów - wiążą DNA, antygeny

autoantygenów - wiążą DNA, antygeny

erytrocytarne

erytrocytarne

4.

4.

Uczestniczą w

Uczestniczą w

regulacji odpowiedzi

regulacji odpowiedzi

immunologicznej

immunologicznej

przez uwalnianie

przez uwalnianie

pewnych czynników regulujących

pewnych czynników regulujących

różnicowanie limf. B

różnicowanie limf. B

Można przypuszczać, że

Można przypuszczać, że

limfocyty B1

limfocyty B1

stanowią w obrębie GALT

stanowią w obrębie GALT

element

element

pierwotnego układu odporności

pierwotnego układu odporności

-uczestniczą w szybkiej, aczkolwiek

-uczestniczą w szybkiej, aczkolwiek

mało specyficznej obronie przeciwko

mało specyficznej obronie przeciwko

mikroorganizmom chorobotwórczym.

mikroorganizmom chorobotwórczym.

LIMFOCYTY B2

LIMFOCYTY B2



Typowe limfocyty B

Typowe limfocyty B



Odpowiadają głównie za rozwój

Odpowiadają głównie za rozwój

odpowiedzi humoralnej, powstają w

odpowiedzi humoralnej, powstają w

szpiku kostnym i z pomocą

szpiku kostnym i z pomocą

limfocytów T wytwarzają

limfocytów T wytwarzają

przeciwciała IgG, IgA i IgE

przeciwciała IgG, IgA i IgE