NLPZ I OPIOIDY, Leki znieczulające
miejscowo, przeciwhistaminowe
dermatologiczne

dr hab. med. Ivan KOCIĆ
Katedra i Zakład Farmakologii AMG

BÓL - ETIOPATOGENEZA

~ SYGNALIZUJE USZKODZENIE TKANEK
~ JEGO CECHY POZWALAJA USTALIĆ:
-NARZĄD USZKODZONY
-RODZAJ USZKODZENIA
-ROZLEGŁOŚĆ
~CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE

BÓL – cd.

•

uszkodzone komórki ->uwalniana

substancja P, kininy, prostaglandyny,

K+

->pobudzenie rec. Bólowych

•

2 drogi przenoszenia bólu do rogów

grzbietowych rdzenia kręgowego:

I) Włókna C -bezmielinowe, pierwotne,

aferentne

II) Włókna A delta – zmielinizowane

Podział bólu

•

Ból ostry – znaczna uciążliwość, nagłe wystąpienie

•

Ból przewlekły – ból długotrwały, nawracający, trwający

dłużej niż 6 miesięcy

•

Bół trzewny – tępy lub ostry ból powstający w mięśniach

gładkich lub w narządach unerwionych „sympatycznie”

•

Bół somatyczny (nocyceptywny) – stały nękający,

dolegliwy ból arising pochodzący z mięśni, powięzi, więzadeł,

naczyń lub stawów

•

Ból neuropatyczny - opisywany jako palący, „postrzałowy”

lub mrowienie

Podział leków p/bólowych

1) Leki opioidowe
2) p/bólowe nie będące opioidami, mające

dodatkowe właściwości: -
p/gorączkowe

- p/zapalne
#ich działanie ma charakter
pułapowy
! nie znoszą silnych bólów

Pain Intensity Rating
Scales

• Visual Analogue Scale (VAS)

No pain

No pain

-----------------------------------

-----------------------------------

Worst

Worst

pain

pain

•

Categorical Scale

None (0) Mild (1

None (0) Mild (1

– 4) Moderate

– 4) Moderate

(5

(5

– 6) Severe

– 6) Severe

(7

(7

– 10

– 10

)

)

• Numerical Rating Scale

----------------------------------------

----------------------------------------

---

---

0

0

No pain

No pain

10

10

Worst pain

Worst pain

imaginable

imaginable

(Cleeland, 1991; Jacox et al, 1994)

Pain Intensity Rating
Scales

•

Pain Faces Scale

0

0

No

No

hur

hur

t

t

2

2

Hurts

Hurts

just a

just a

little

little

bit

bit

4

4

Hurts

Hurts

a little

a little

bit

bit

more

more

6

6

Hurts

Hurts

even

even

more

more

8

8

Hurts a

Hurts a

whole

whole

lot

lot

10

10

Hurts

Hurts

as

as

much

much

as you

as you

can

can

imagin

imagin

e

e

•Brief Pain

Inventory

Shade areas of worst pain

Shade areas of worst pain

Put an X on area that hurts most

Put an X on area that hurts most

(Cleeland, 1991; Wong et al,
2001)

Leki przeciwzapalne,
przeciwgoraczkowe i
przeciwbółowe -NLPZ

•

Wspólne wskazania

•

Wspólne działania uboczne

•

Inna farmakokinetyka i siła działania

•

Inna budowa chemiczna

•

Wspólny mechanizm działania
(hamowanie COX)

•

Inne powinowactwo do COX I i COX II

Więcej podobieństw niż różnic

FOSFOLIPIDY

Kwas arachidonowy

COX-1 i

COX-2

LOX

epoksygenazy

Wolne

rodniki

•

Trombocyty (TXA2)

•

Nerki (PGE2)

•

Żołądek rdzeń zapalenie

•

Naczynia (PGI2) nerki ból

•

macica gorączka

– zrastanie
– ran

COX-1

COX-2

regulowany

indukowany

Podział NLPZ

•

Pochodne kwasu salicylowego

•

-kwasu octowego

•

-2 arylopropionowego

•

COX-2 selektywne

•

Nie bedące kwasami

Pochodne kwasu
salicylowego

•

Kwas salicylowy

•

-kwas acetylosalicylowy

•

ASA

Pochodne kwasu octowego

•

Diklofenak

•

Aceklofenak

•

Indometacyna

•

acemetacyna

Pochodne kwasu 2
arylopropionowego

•

Ibuprofen

•

Ketoprofen

•

Flurbiprofen

•

Kwas tiaprofenowy

Pozostałe

•

Piroksykam

•

Meloksykam

•

Lornoksykam

COX-2

•

Celekoksyb

•

Etorikoksyb

•

Rofekoksyb

•

waldekoksyb

Nie-kwasy

•

PARACETAMOL

•

METAMIZOL

•

Flupirtyna

Wspólne działania
farmakologiczne

•

Przeciwbólowe

: Analgesic

(CNS and peripheral

effect) may involve non-PG related effects

•

Przeciwgorączkowe:

Antipyretic

(CNS effect)

•

Przeciwzapalne:

Anti-inflammatory

(except

acetaminophen) due mainly to PG inhibition.

Przeciwplytkowe:

Some shown to inhibit

activation,

aggregation

, adhesion of neutrophils &

release of lysosomal enzymes

•

Uricosuric

Wspólne działania
uboczne

•

Zaburzenie funkcji płytek

•

Gastritis i choroba wrzodowa

•

Ostra niewydolność nerek

•

Zatrzymanie sodu i wody i obrzęki

•

Analgesic nephropathy

•

Przedłużenie ciąży i zahamowanie

porodu

•

Uczulenia (Nadwrazliwość)-nie

immunologiczna tylko z powodu braku

PG

•

Antipyretic, analgesic

•

Anti-inflammatory: rheumatic fever,
rheumatoid arthritis, other
rheumatological diseases. High dose
needed (5-8 g/day)

•

Prophylaxis of diseases due to platelet
aggregation (CAD, post-op DVT)

•

Pre-eclampsia and hypertension of
pregnancy (?excess TXA

2

)

Aspirin – wskazania
terapeutyczne

•

Headache - timmitus - dizziness –

hearing impairment – dim vision

•

Confusion and drowziness

•

Sweating and hyperventilation

•

Nausea, vomiting

•

Marked acid-base disturbances

•

Hyperpyrexia

•

Dehydration

•

Cardiovascular and respiratory collapse,

coma convulsions and death

Zatrucie aspiryną -
Salicylism

•

Zmniejszenie wchłaniania

– aktywny

C12, płukanie żołądka

•

Zwiększenie eliminacji

- alkalizacja

moczu, forsowana diureza,
hemodializa

•

Terapia pomocnicza

–płynny,

obniżenie temperatury,
bicarbonate, electrolytes, glucose,
etc…

Zatrucie aspiryną -
leczenie

Inne NLPZ-y

•

Phenylobutazon:

additional uricosuric effect. Aplastic

anemia

.

•

Indometacyna:

Common ADR’s. CNS most common:

halucinations

, depression, seizures

•

Diklofenak, Naproksen: lepiej tolerowany

•

Paracetamol

: nie działa przeciwzapalnie,

stosowany u dzieci, bezpieczny do dawki

dobowej około 4 g, powyzej-ciężkie

uszkodzenia wątroby leczone N-

acetylocysteiną.

Selektywne COX-II
Inhibitory

•

Mniej działań ubocznych w

przewodzie pokarmowym

•

Większe ryzyko zatorów

•

Rola w prewencji raka

•

Rola w chorobie Alzheimera

•

Ryzyko incydentów wieńcowych

zwiększone -Celecoxib i Rofecoxib

wycofane!!

Narkotyczne leki
przeciwbólowe

•

Endogenne opioidy:

•

Endorfiny

•

Enkefaliny

•

Receptory ,  i 

PODZIAŁ LEKÓW O
POWINOWACTWIE DO
REC.OPIOIDOWYCH

1.LEKI AGONISTYCZNE-” CZYSTI AGONISTY”-

MORFINA

2.LEKI AGONISTYCZNE O SŁABYCH WŁAŚCIWOŚCIACH

ANTAGONISTYCZNYCH-

PENTAZOCYNA

3.LEKI ANTAGONISTYCZNE O SŁABYCH WŁAŚCIWOŚCIACH

AGONISTYCZNYCH-

NALORFINA

Wykorzystanie wł.antagonistycznych:
a)znoszą objawy przedawkowania(depresję ośr.oddechowego)leków gr.1
b)Natomiast nie znoszą,gr.2

4.LEKI ANTAGONISTYCZNE-” CZYSTI ANTAGONISTA ”-

NALOKSON

-ZNOSZĄ OBJAWY PRZEDAWKOWANIA GRUPY 1 i 2

MORFINA

Morfina-najsilniejsze działanie p/bólowe
-właściwości farmakologiczne:
a) głównie dział.ośrodkowe,obwodowo najsilniej

na p.pokarmowy

b) głównie na podtypy  rec. opioidowych-także

 i 

c) wiązanie się z rec. ma charakter

stereoswoisty

DZIAŁANIE OŚRODKOWE

Działanie p/bólowe
-jest proporcjonalne do zastosowanej dawki:
*bóle o miernym nasileniu: 5-10mgpodskór.
*bóle silne: 15-20 mg
-łatwiej ustępują bóle tępe, przewlekłe - b.nowotworowe
-bóle ostre,np. złamania kości długich -^dawki
-znosi emocje (lęk, uczucie zagrożenia, paniczny strach)

#oporne na działanie p/bólowe morfiny:- bóle w wiądzie

rdzenia

-talamiczne
-neuropatyczne

cd.

Należy pamiętać o depresji ośrodka

oddechowego:

-spada wrażliwość neuronów

ośr.oddechowegoci

-czynność oddechowa zwalnia się i spłyca
-może wyst.juz po dawce leczniczej
-nie wyst. duszność
-w ostrych zatruciach-przyczyną śmierci

cd.

Wpływ na wydz. dokrewne
-os przysadkowo - podwzgórzowa
-^ADH – spada diureza

-

Hamowanie uwalniania FSH, LH i TSH

-

Na ACTH – wpływ złożony:

& stres – hamuje
& wymioty - nasilone

cd.

6)Na ośr. wymiotny- 2-fazowe:
I faza wczesna-pierwsze >=5mg
(+)
II faza- dział.wtórne
(-)

PRAKTYKA: I dawka ok3mg podskórnie
lub 10-30 doustnie

cd.

-

Obniżają próg drgawkowy

-hamują przekaźnictwo GABA-ergiczne

(ostrożnie u chorych z padaczką)

Zwężenie źrenic

-(+) j. dodatkowego n. okoruchowego
-nie rozw. się tolerancja
(opioid o obwodowym działaniu

cholinolitycznym- petidyna –rozszerza żrenice)

DZIAŁANIE OBWODOWE

ZWIĘKSZENIE NAPIĘCIA MM. GŁADKICH

(wyj. mm.gładkie naczyń i macicy)
*opioidy o własciwościach cholinolitycznych np.petidyna-

słabszy wpływ

-

Skurcz odźwiernika - Skurcz mm.okrężnych jelit –

zahamowanie czynności propulsyjnej i wyst. zaparć

spastycznych

-

Skurcz zwieracza Oddiego- wzrost p w drogach

żółciowych-p/wskazane w kolach wątrobowych

- Skurcz zwieracza pęcherza i mm.moczowodów-

utrudnienie oddawania moczu

DZIAŁANIE OBWODOWE

Uwalnia histaminę

- u astmatykow może prowadzic do

skurczu oskrzeli

-rozszerzenie naczyn
krwionośnych
-podłoże odczynów
skórnych (świąd,
pokrzywka)

Hamuje czynność skurczową macicy

, wydłużają poród

Dobrze przenikaja przez barierę

łożyskową-depresja

oddechowa noworodków

(

wyj. petidyna, pentazocyna !!!

)

OSTRE ZATRUCIE

KIEDY MOŻE WYSTĄPIĆ:
- przedawkowanie w celach

leczniczych

- przypadkowe u osob

uzaleznionych

- próby samobójcze

OBJAWY ZATRUCIA

1.

Upośledzenie czynności oddechowej, z nasiloną sinicą

2.

Seność, przechodząca w głeboką śpiączkę

- temp.spada
- napięcie mm.szkieletowych zmniejsza się
- osłabienie lub zniesienie odruchów
- póniejsze stadium-może dojść do drgawek,szczególnie dzieci

3. Bardzo silne zwężenie źrenic (różnicujemy z zatruciem

barbituranami)

LECZENIE ZATRUCIA

1.Usunięcie niewchłonietego związku przy zatruciach doustnych
2.Opóźnienie wchłaniania przy innych drogach zatrucia
3.Udrożnienie dróg oddechowych
4.Sztuczne oddychanie O2+ CO2
5.Zwalczanie wstrzasu
6.Leki antagonistycąne- w celu przywrocenia prawidlowego
oddychania
- u osob uzaleznionych ze szczegolna
ostrożnościa,przed zespołem
abstynencji
- powtarzamy dawki lekow,bo dzialaja
krocej niż agoniści,w celu powrotowi zaburzen

*** np. metadon ma T1/2 długi –depresja ośr. Oddechowego ok..2/3 doby
* Czeste powiklanie poźne-zapalenie płuc – zapobiegawczo chemioterapia

TOLERANCJA

•

ROZWOJ JEJ JEST NIERÓWNOMIERNY DLA POSZCZEGÓLNYCH

SKŁADOWYCH

1)Szybko zmniejsza się skutecznosć działania p/bólowego i

euforyzującego

2)Nieznacznie osłabia się dzialanie depresyjne na ośr. oddechowy

3)Szybko ustępuje działanie wymiotne opioidów

4)Szybki rozw. tolerancji w stos. do działania p/kaszlowego

•

NIE MA ROZW.TOLERANCJI

1)Na spastyczne działanie morfiny (przewlekle zaparcia u osób

uzależnionych)

2) Mioze ( szpileczkowate źrenice)

Rozwija się najpoźniej po 3 tyg. ciągłego podawania morfiny

Rozwój tolerancji na dzialanie p/bolowe hamują antagoniści rec.

Glutaminianergicznego NMDA

ZALEŻNOŚĆ FIZYCZNA I
ZESPÓŁ ABSTYNENCJI

Zależność fiz:przymus stos leku w celu

zapobieżenia zespołowi abstynencji

Zespół abstynencji:u osób

uzależnionych,po nagłym odstawieniu
leku,lub też zastosowaniu
farmakologicznego antagonisty

ZESPÓŁ ABSTYNENCJI

OBJAWY:
-dysforia
-łzawienie
-katar
-bezsenność(z uporczywym ziewaniem)
-zlewne poty
-podwyższenie ciśn.tętniczego
-drżenia mięśniowe
-bolesne skurcze jelitowe
-stany deliryczne
-drgawki
-zapaść
NIELECZONY ZESPÓŁ MOŻE ZAKOŃCZYĆ SIĘ ŚMIERCIĄ CHOREGO

NASILENIE OBJAWÓW ZESPOŁU ZALEŻY OD:
1)ZWIĄZKU
2)CZASU JEGO NADUŻYWANIA
3)WIELKOŚCI NADUŻYWANYCH DAWEK
4)DROGI PODAWANIA

cd.

***HEROINA- bardzo szybko

wywołuje zależność,łatwo przenika
do OUN

***MORFINA-łatwo,ale wolniej
***KODEINA-wyjątkowo tylko po

długim okresie stosowania
wywołuje zależność fizyczną

Leczenie

ETAPY:
1)Przejście z zależności niekontrolowanej

w kontrolowaną (zwykle doustną)
np..metadon

2)Stopniowa detoksykacja organizmu
3)Resocjalizacja osoby uzależnionej i

utrwalenie uprzednio uzyskanych
wyników leczenia

Metadon

-

Zapobiega objawom odstawiennym

-

Doustnie,nie powoduje błogostanu a także nie

dopuszcza do wyst. euforii po dożylnym

podaniu heroiny czy morfiny; podany dożylnie

wyw.euforie

-

Postacie metadonu stos. W

lecznictwie:zaw.niewielki dodatek naloksonu-

nie wchł.się z p.pok.-po podaniu doustnym jest

bez działania,a wstrzyknięty dożylnie znosi

euforyzujące działanie opioidu

-

1-razowo/dobę

ZASTOSOWANIE

•

p/BÓLOWE-stosujemy gdy inne leki
nie działają

•

Obrzęk płuc wywołany ostrą
niewydolnością lewokomorową

•

p/kaszlowe-stos.kodeina

•

Silnie zapierająco-nie
stos.klinicznie

Bóle nowotworowe

•

W ciężkich bólach nowotworowych z
towarzyszącym lękiem przed
śmiercią,wykorzystuje się również
właściwości podnoszące nastrój i
uspokajające morfiny

•

Wytyczne Europejskiego Towarzystwa
Leczenia Paliatywnego: najbardziej
korzystne uważa się doustne podawanie
morfiny

LEKI SYNTETYCZNE

1)POCHODNE MORFINANU:
-LEWORFANOL
-DEKSTRORFAN
2)POCHODNE PIPERYDYNY I PODOBNE
-PETIDYNA
-DIFENOKSYLAT
-LOPERAMID
-TILIDYNA
3)FENTANYL I ANALOGI
-ALFENTANYL
-SULFENTANYL
-LOFENTANYL
-REMIFENTANYL
4)POCHODNE 4,4-DIFENYLOHEPTANONU
-METADON
-NORMETADON
5)POCHODNE DIFENYLOIZOPENTANOLU
-PROPOKSYFEN
-LEWOPROPOKSYFEN

LEKI
AGOANTAGONISTYCZNE

1)POCHODNE BENZMORFANU
-PENTAZOCYNA
2)POCHODNE FENANTRENU
-NALBUFINA
-BUTORFANOL
-BUPRENORFINA
-MEPTAZINOL
-DEZOCYNA
-PROFADOL,PROPIRAM
-TRAMADOL

ANTAGONIŚCI Z
AGONISTYCZNĄ SKŁADOWĄ

-NALORFINA

-LEWLORFAN

ANTAGONIŚCI

-

NALOKSON

-

NALTREKSAN

-

NALMEFEN

Stosowanie opioidów u dzieci

•

Ból u dzieci jest często nie leczony lub leczony niedostatecznie

•

Ocena bólu u dzieci jest trudna

•

Rozważ możliwość stosowania u dzieci leczenia bólu podobnego jak u dorosłych

•

Dziecko to nie jest „mały” dorosły

•

U dzieci należy podejść do leczenia bólu indywidualnie

•

Należy brać pod uwagę stan fizjologiczny i rozwój dziecka w każdym wieku

•

Należy stosować narzędzia do oceny wieku rozwojowego dziecka (oblicza bólu, schematy

„zapałkowe”, wykres ciepłoty ciała)

•

Wysłuchać rodziców, członków rodziny lub opiekunów jak zachowuje się dziecko, kiedy ma

bóle

Zastosowanie opioidów u starszych ludzi

•

Należy przestrzegać dawkowania i odstępów między dawkami

•

Zwrócić uwagę na zbyt silne działanie leku

•

Starsi ludzie cierpią na wiele chorób i przyjmują wiele leków

•

Należy brać pod uwagę wiele czynników

•

Wzrost, masa ciała i powierzchnia ciała NIE są dobrymi wskaźnikami przy ustalaniu dawki

analgetyku

•

Przeprowadzić rozmowę,pamiętając o różnicach kulturowych, fizjologicznych i psychologicznych

•

Ocena powinna uwzględniać potrzeby starszego człowieka

•

Stosowanie niektórych analgetyków może być niewłaściwe

Najważniejsze różnice pomiędzy petydyną a morfiną

•

Petydyna w mniejszym stopniu uwalnia histaminę i zwiększa
ciśnienie w drogach żółciowych

•

Petydyna działa krócej

•

Petydyna podawana p.o. ma mniejszą dostępność biologiczną

•

Petydyna ulega metabolizmowi w wątrobie do norpetydyny, która
jest neurotoksyczna w o.u.n., co jest szczególnie niebezpieczne
dla dzieci i starszych ludzi

Leki opioidowe stopnia 3 wg
WHO

•

Morfina

•

Hydromorfon

•

L-metadon

•

Oksykodon

•

Petydyna

•

Buprenorfina

•

Pentazocyna

Opioidi stopnia 2 wg WHO

•

Kodeina

•

Dihydrokodeina

•

Tilidyna

•

Tramadol

•

TTS z fentanylem?

Interakcje

•

Leki nasenne i uspakajające (OUN
depresja)

•

Neuroleptyki (+++ sedacja)

•

MAO-inhibitory (hyperpirexic coma,
nadciśnienie)

Środki miejscowo
znieczulające

Środki miejscowo
znieczulające

•

Hamują przewodzenie w nerwach,
czego następstwem jest
bezbolesność określonych części
ciała

•

Działanie to jest okresowe i
odwracalne po pewnym okresie
czasu

Miejscowe znieczulenie –
wymagania działania

•

Niska toksyczność ( tkankowa i
nerwowa)

•

Krótki okres latencji

•

Dostateczną długość działania

•

Dobra penetracja

•

Całkowita analgezja

•

Brak działania alergizującego

Śr. miejscowo znieczulające –
zastosowanie kliniczne

ZNIECZULENI
E
MIEJSCOWE

Powierzchnio
we

Infiltracyjne

Przewodowe
nerwów
obwodowych

Przewodowe
ośrodkowe

Znieczulenie
powierzchniowe

•

Polega na zastosowaniu
odpowiedniego środka na
powierzchnię skóry lub błon
śluzowych

•

Najczęściej pod postacią roztworów,
żeli, maści, pudrów płynnych

•

Najczęściej stosowane w laryngologii
i okulistyce

Znieczulenie nasiękowe =
infiltracyjne

•

Polega na wstrzyknięciu roztworu
znieczulającego w bezpośrednią
okolicę pola operacyjnego

•

Odmianą znieczulenia nasiękowego
jest dożylne podanie środka
miejscowo znieczulającego do okolicy
ciała, w której krążenie przerwano za
pomocą opaski uciskowej

Znieczulenie przewodowe
nerwów obwodowych

•

Polega na wstrzyknięciu miejscowo
środka znieczulającego w
bezpośrednim sąsiedztwie nerwów
obwodowych

•

To tzw. blokada

•

Inne rodzaje czucia, jak również
funkcje ruchowe i wegetatywne
mogą być zaburzone

Znieczulenie obwodowe
ośrodkowe

Znieczulenie

obwodowe ośrodkowe

Rdzeniowe

(podpajęczynówkowe)

Nadoponowe

(zewnątrz oponowe, epiduralne

)

Anestetyk jest wprowadzany
do przestrzeni
podpajęczynówkowej, miesza
się z płynem m-r., hamuje
przewodzenie w korzeniach
nerwowych przechodzących
przez sieć podpajęczą.
Wstrzyknięcie odbywa się w
okolicy lędźwiowej. Przeważnie
w ten sposób znieczula się
dolną część ciała.

Anestetyk jest deponowany w
przestrzeni zewnątrzoponowej,
może być stosowany w
odcinkach piersiowym i szyjnym,
powstaje głębokie i stabilne
znieczulenie. Do przestrzeni
zewnątrzoponowej może być
wprowadzony dren – podawanie
środków znieczulających w
chorobach nowotworowych

Znieczulenie
podpajęczynówkowe - uwagi

•

Znieczulenie zależy od ułożenia chorego i od

gęstości użytego środka znieczulającego

•

Gęstość płynu m-r wynosi 1,001-1,007g/cm3 ;

użycie roztworu o wyższej gęstości powoduje

że analgetyk „tonie” w płynie m-r

•

Gęstość roztworu analgetyku zwiększa się

podając 10% roztwór glukozy

•

Stosując odpowiednie roztwory i ułożenie

chorego można względnie wybiórczo

znieczulać określone regiony ciała

Znieczulenie miejscowe –
mechanizm działania

•

Środki miejscowo znieczulające stabilizują

przepuszczalność błon komórkowych, wskutek

tego odpowiednie komórki stają się mniej

pobudliwe, zaburzona jest propagacja impulsów,

jeśli dotyczy to kom. nerwowych, rozwija się

blok przewodzenia

•

Blokowanie impulsów przez środki miejscowo

znieczulające polega na zmniejszeniu

przepuszczalności błony komórkowej w stosunku

do jonów Na, co hamuje proces depolaryzacji. W

mniejszym stosunku blokowane są kanały K

Znieczulenie miejscowe –
mechanizm działania

•

Przewodzenie w małych niemielinizowanych
włóknach jest hamowane przez środki
miejscowo znieczulające najszybciej

•

Niemielinizowane włókna typu C przewodzą
bodźce bólowe i blokowane są najwcześniej

•

Pozostałe włókna typu A aferentne i eferentne
blokowane są później

Środki kurczące naczynia
krwionośne

•

Są przewidziane do działania

regionalnego

•

Ich wchłanianie do krwi zależy od miejsca

podania, dawki i stężenia

•

Najszybsze wchłanianie zachodzi w

oskrzelach – prawie tak szybkie jak po

podaniu dożylnym

•

Jako środek kurczący naczynia stosuje się

EPINEFRYNĘ w stężeniach 1:200000 –

1:50000

Środki kurczące naczynia
krwionośne

•

Dodatek środków kurczących naczynia nie
powinien byś stosowany w miejscach gdzie nie
ma krążenia obocznego (palce, ręka, stopa)

•

Kokaina sama kurczy naczynia krwionośne i
dodatek epinefryny nie jest wskazany !!!

•

Zamiast epinefryny może byś stosowana
norepinefryna

Charakterystyka środków
miejscowo znieczulających

•

Kokaina

•

Prokaina

•

Tetrakaina

•

Benzokaina

•

Lidokaina

•

Bupiwakaina

•

Mepiwakaina

Środki miejscowo

znieczulające

ESTRY

AMIDY

Inne środki znieczulające miejscowo

Estrowe środki miejscowo
znieczulające

PROKAINA

-

Nie ma właściwości uzależniających i mniej

toksyczna od kokainy

-

Rzadko stosowana

-

Nie jest stosowana do znieczuleń

powierzchniowych !!!

-

Dość dobra do znieczulenia infiltracyjnego, nad- i

podoponowego

-

Znieczulenie trwa 30-45 min

-

Nie przekraczać dawki 1,0 g (10-15 mg/kg m.c)

-

Najczęściej stosowana jako 1-2% wodny roztwór

chlorowodorku

-

Hydrolizowana przy udziale cholinoesteraz

osoczowych

-

Ma działanie przeciwarytmiczne

Estrowe środki miejscowo
znieczulające

TETRAKAINA

-

Działa dłużej 3-10 godzin

-

Stosowana we wszystkich rodzajach
znieczuleń w dawce nie przekraczającej
100-200 mg (1,5 mg/kg m.c)

-

W roztworze 0,5% używana do znieczuleń
powierzchniowych w okulistyce

-

Działa około 16 razy silniej od prokainy

Estrowe środki miejscowo
znieczulające

BENZOKAINA

-

Nierozpuszczalny w wodzie !!! 

nie

może być użyty we wstrzyknięciach!!!

-

Stosowany powierzchniowo w celu

zniesienia bólu, swędzenia w

powierzchownych zmianach skórnych lub

błonach śluzowych

-

Stosuje się kilkuprocentowe zawiesiny

wodne z dodatkiem glicerolu, etanolu,

maści zasypek lub czopków

Amidowe środki miejscowo
znieczulające

LIDOKAINA

-

Stosowana w postaci chlorowodorku

-

Działa 4 x silniej od prokainy

-

Stosowana do wszystkich rodzajów znieczulenia

miejscowego

-

Do znieczulenia powierzchniowego błon

śluzowych jest używana w postaci 4-10%

roztworu

-

Ampułki 2-50ml zawierają 0,5-5% roztwory

-

Do znieczulenia rdzeniowego stosowana z

dodatkiem glukozy  lidokaina ciężka

-

W 64% łączy się z białkami krwi

-

Czas działania ½-2 godzin

-

Słabo blokuje przewodnictwo nerwowo mięśniowe

oraz wywiera działanie przeciwarytmiczne

Amidowe środki miejscowo
znieczulające

Bupiwakaina

-

Analog lidokainy

-

Wiąże się z białkami w 84-96% !!!!!

-

Działa 4 x silniej od lidokainy !!!

-

Działa ok. 3 godzin w znieczuleniu

zewnątrzoponowym, a w międzyżebrowym do

kilkudziesięciu godzin

-

Stosowana w roztworach 0,25-0,5%, dawka

max. 250mg

-

Trudno przenika przez barierę łożyskową i może

być stosowana w położnictwie

-

Bywa używana do znieczulenia nasiękowego,

blokady nerwów obwodowych i do znieczulenia

zewnątrzoponowego

Amidowe środki miejscowo
znieczulające

MEPIWAKAINA

-

Podobna do bupiwakainy

-

Wiąże się z białkami w 77%

-

Czas działania 90-180 minut

-

Stosowana w postaci 1-4% roztworów

-

Nie powinno przekraczać się dawki 500mg

-

2-3 % z dodatkiem norepinefryny, lub bez
niej, są dość często stosowane w
stomatologii

Inne środki miejscowo
znieczulające

•

EDAN

•

PROKSYMETAKAINA

– w okulistyce przy

pomiarze ciśnienia śródgałkowego,

zwłaszcza u dzieci

•

PRAMOKAINA

– maść w oparzeniach

•

CHLOREK ETYLU

•

ETANOL

- w neuralgii nerwu V

•

OPIOIDY

- podane nad- lub podoponowo

Działania niepożądane
środków znieczulenia
miejscowego

•

Zasadniczo powstaje w wyniku przedawkowania

i wpływa na układ nerwowy i układ krążenia

•

Stosowane bez dodatków kurczących naczynia

są szybciej wchłaniane z miejsca podania

rośnie ich toksyczność i obszar działania

•

Zwolnienie przewodzenia i siły skurczu serca,

asystolia

•

Reakcje alergiczne: wysypki, napady astmy, a

nawet reakcje anafilaktyczne

•

Reakcje uczuleniowe częściej występują po

środkach estrowych np. prokainie

Leki przeciwhistaminowe
-antyalergiczne

•

Histamina (produkt dekarboksylacji

amino kwasu histydyny występująca we

wszystkich komórkach)

•

Ma szczególne znaczenie jako mediator

reakcji alergicznych typu wczesnego a

uwolniona w dużych iłościach może

spowodować wstrząs anafilaktyczny

(rozszerza naczynia skórne, powoduje

zaczerwienienie skóry)

Receptory histaminowe

•

H1 ( w mięśniach gładkich naczyń,
oskrzeli)

•

H2 (błona śluzowa żołądka)

Blokery H1

•

I-generacja:

•

Klemastyna

•

Hydroksyzyna

•

Prometazyna (Diphergan)

•

Difenhydramina

•

Ketotofen

•

Dimetynden (Fenistil)

•

Dimenhydrynat (Aviomarin)

II generacja

•

Cetyryzyna (ZYRTEC)

•

Loratadyna (Claritine)

•

Feksofenadyna

•

Desloratadyna

•

Lewocetyryzyna (XUSAL)

Wskazania dla H1
blokerów

•

Pokrzywka

•

Alergiczny nieżyt nosa

•

Alergiczne zapalenie spojówek

•

Obrzęk Quinckego

•

Alergie polekowe

•

Ukłucia owadów

•

Świąd

Działania niepożądane H1
blokerów

•

I generacja-na OUN

•

Zaburzenia żołądkowo-jelitowe

•

Suchość w jamie ustnej

•

Zaburzenia rytmu serca

(terfenadyna-wycofana!!!)

•

Nasilają działanie leków

uspakajających, psychotropowych,

alkoholu

H2 blokery

•

Cymetydyna

•

Ranitydyna

•

Famotydyna

•

Nizatydyna

•

Z wyjątkiem cymetydyny,

bezpieczne leki, stosowane

doustnie w leczeniu choroby

wrzodowej!!

Leki dermatologiczne

•

Skóra: bariera między otoczeniem a
wewnętrznym środowiskiem

•

Terapia zewnętrzna

•

Podłoża!!!

•

Zazwyczaj-leczenie miejscowe -czasami-
przy powaznych i rozległych zmianach
chorobowych-leczenie układowe!!

Najczęstsze choroby skóry
leczone farmakologicznie

•

Wypryski

•

Trądzik

•

Łuszczyca

•

Zakażenia skóry

Leki przeciwzapalne w
dermatologii

•

Glikokortykosteroidy

•

Inhibitory kalcyneuryny

Sterydy w chorobach skóry

•

I. Bardzo silnie

działające:KLOBETAZOL

•

II. Silne działanie: BETAMETAZON,

FLUTIKAZON

•

III. Słabe: HYDROKORTYZON

•

Działanie przeciwzapalne,

immunosupresyjne i

antyproliferacyjne !!!

•

Wysoka resorpcja sterydów w

obszarach powiek i moszny,

bardzo mała w obszarach dłoni

i podeszwy stóp!! Większa z

maści niż z past i kremów!!

•

ATROFIA SKÓRY przy długim

stosowaniu silnych sterydów

Środki w leczeniu zaburzeń
rogowacenia skóry

•

Ditranol (0,05-3%)

•

Psoraleny (PUVA)-metoksalen: nudności, zaćma

•

Preparaty dziegciowe i sulfonowane oleje

łupkowe(mniejsze genotoksyczne działanie)

•

Analogi Vit. D3

•

Leki immunosupresyjne

•

Retinoidy (RAR i RXR receptory) 0,025-0,01%

•

Nadtlenek benzoilu

•

Leki w leczeniu trądzika (erytromycyna, klindamycyna +

układowo tetracykliny

•

Keratolityki (kwas salicylowy)

•

Ochronne substancje