ZABURZENIA

NASTROJU(DSM)

ALBO

ZABURZENIA

AFEKTYWNE

(ICD)

Zaburzenia nastroju

Zaburzenia nastroju

(afektu)

(afektu)

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

Zdrowe przeżycia

Zdrowe przeżycia

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

MANIA

MANIA

HIPOMANIA

HIPOMANIA

DEPRESJA

DEPRESJA

LEKKA CIĘŻKA

LEKKA CIĘŻKA

RADOŚĆ

RADOŚĆ

SMUTEK

SMUTEK

ZABURZENIA NASTROJU
- DSM

1.

1.

Zaburzenia nastroju jednobiegunowe:

Zaburzenia nastroju jednobiegunowe:



Depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów

Depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów

manii z melancholią i bez melancholii (z objawami

manii z melancholią i bez melancholii (z objawami

P i bez P, spójne z nastrojem i niespójne)

P i bez P, spójne z nastrojem i niespójne)



Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji

Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji

(z objawami P i bez P)

(z objawami P i bez P)



Dystymia

Dystymia

2.

2.

Zaburzenia dwubiegunowe

Zaburzenia dwubiegunowe



Cyklotymia

Cyklotymia



Zaburzenia dwubiegunowe (z objawami

Zaburzenia dwubiegunowe (z objawami

psychotycznymi i bez)

psychotycznymi i bez)

3. Zaburzenia sezonowe

3. Zaburzenia sezonowe

Zaburzenia afektywne ICD-
10

F30

– epizod maniakalny (hipomania, z objawami

psychotycznymi, bez objawów psychotycznych)

F31

– zaburzenia afektywne dwubiegunowe (z

obecności a manii, depresji; z objawami

psychotycznymi i bez)

F32

- Epizod depresyjny (łagodny, umiarkowany,

ciężki z objawami psychotycznymi i bez)

F33

– Nawracające zaburzenia afektywne (z objawami

somatycznymi i bez oraz objawami psychot. i bez)

F34

– uporczywe zaburzenia nastroju: cyklotymia,

dystymia i inne

PRZEJAWY

– obszary



Zaburzenia nastroju (obniżony vs

Zaburzenia nastroju (obniżony vs

podwyższony)

podwyższony)



Zaburzenia procesów poznawczych,

Zaburzenia procesów poznawczych,

szczególnie dynamiki myślenia,

szczególnie dynamiki myślenia,

koncentracji uwagi, zapamiętywania i

koncentracji uwagi, zapamiętywania i

odtwarzania

odtwarzania



Zaburzenia motywacji

Zaburzenia motywacji



Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu,

Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu,

dynamiki życia, żywotności)

dynamiki życia, żywotności)

Epidemiologia

Najbardziej rozpowszechnione zaburzenie
Urodzeni po 1975 są dwukrotnie bardziej na
nią narażeni niż ich dziadkowie
Depresja dotyczy nastolatków – w latach 60-
tych około 30-tki; obecnie 15 – latkowie
Prawie każdy okresowo cierpi lub cierpiał na
depresję w formie łagodnej, zwanej nie
kliniczną

DEPRESJA

NAPADOWA – ma wyraźny

początek, < niż 2 lata
CHRONICZNA (DYSTYMICZNA) –

trwa przynajmniej 2 lata a powrót

do normalnego funkcjonowania

nie wystąpił dłużej niż 2 m-ce
PODWÓJNA – chroniczna i

epizodyczna łącznie (nieliczne

wyzdrowienia)

DEPRESJA

Z MELANCHOLIĄ

endogenne

Utrata przyjemności
melancholia
Spowolnienie mowy

ruchów

Letarg, odrętwienie
Spadek masy ciała
Poczucie winy
Samobójstwa
farmakoterapia

BEZ MELANCHOLII

Egzo i psychogenne

Utrata przyjemności
Smutek
Bezradność
Bezwolność
Poczucie żalu,

krzywdy i winy

psychoterapia

EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ

EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ

A.

A.

Przynajmniej 5 z poniższych

Przynajmniej 5 z poniższych

symptomów wystąpiło w okresie

symptomów wystąpiło w okresie

dwutygodniowym i stanowi zmianę

dwutygodniowym i stanowi zmianę

poprzedniego funkcjonowania; jeden

poprzedniego funkcjonowania; jeden

z nich musi dotyczyć

z nich musi dotyczyć

Nastrój depresyjny

Nastrój depresyjny

Utrata zainteresowań albo

Utrata zainteresowań albo

zaprzestanie czerpania przyjemności

zaprzestanie czerpania przyjemności

z życia (nie dotyczy jeśli...)

z życia (nie dotyczy jeśli...)

1.

Nastrój depresyjny utrzymuje się przez

Nastrój depresyjny utrzymuje się przez

większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni

większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni

2. Znaczne osłabienie zainteresowania lub

2. Znaczne osłabienie zainteresowania lub

przyjemności czerpanych z różnych źródeł

przyjemności czerpanych z różnych źródeł

3. Znaczna utrata lub przyrost wagi nie

3. Znaczna utrata lub przyrost wagi nie

spowodowana dietą (> niż 5%)

spowodowana dietą (> niż 5%)

4. Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu

4. Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu

5. Pobudzenie lub zahamowanie

5. Pobudzenie lub zahamowanie

psychomotoryczne

psychomotoryczne

6. Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)

6. Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)

7. Poczucie bezwartościowości i poczucie winy

7. Poczucie bezwartościowości i poczucie winy

8. Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i

8. Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i

koncentracji uwagi, brak stanowczości

koncentracji uwagi, brak stanowczości

9. Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko

9. Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko

umierania), samobójstwa (bez planowania i

umierania), samobójstwa (bez planowania i

organizowania) lub tworzenie planów o

organizowania) lub tworzenie planów o

samobójstwie

samobójstwie

B. Symptomy nie odpowiadają kryteriom epizodu

B. Symptomy nie odpowiadają kryteriom epizodu

mieszanego

mieszanego

C. Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w

C. Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w

różnych aspektach funkcjonowania

różnych aspektach funkcjonowania

D. Nie są skutkiem zażycia substancji ani

D. Nie są skutkiem zażycia substancji ani

E. Nie są skutkiem stanu żałoby po stracie osoby

E. Nie są skutkiem stanu żałoby po stracie osoby

bliskiej (dłużej niż 2 m-ce)

bliskiej (dłużej niż 2 m-ce)

Przebieg i dynamika

Przebieg i dynamika

3 na 4 przypadki depresja
występuje nagle – forma ataku
Umiarkowana trwa około 3 m-cy,
głęboka około 6 ciu
W początkowych tygodniach
nasila się, następnie osiąga
apogeum, a następnie rozpoczyna
się zdrowienie

Powrót a nawrót

Ponowne

wystąpienie
objawów po 6
m-cznym
okresie braku
symptomów

Jeśli w wyniku

farmakoterapii

lub psychoterapii

następuje

chwilowe

ustąpienie

objawów, a

następnie ich

pojawienie się

przed upływem 6

m-cy

Ryzyko nawrotów:

Ryzyko nawrotów:

1.

1.

Im stabilniejszy stan zdrowia przed

Im stabilniejszy stan zdrowia przed

zachorowaniem, tym mniejsze

zachorowaniem, tym mniejsze

prawdopodobieństwo nawrotu

prawdopodobieństwo nawrotu

2.

2.

Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło nawrotu

Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło nawrotu

przez następne 15 lat

przez następne 15 lat

3.

3.

U 2 na 3 nawrót następuje w ciągu dwóch lat

U 2 na 3 nawrót następuje w ciągu dwóch lat

4.

4.

Współwystępowanie zaburzeń osobowości

Współwystępowanie zaburzeń osobowości

zwiększa ryzyko nawrotu

zwiększa ryzyko nawrotu

5.

5.

Wysoki poziom pesymizmu

Wysoki poziom pesymizmu

6.

6.

Kobiety, niezamężne, z kilkoma epizodami depresji

Kobiety, niezamężne, z kilkoma epizodami depresji

7.

7.

Około 10% osób pozostaje w depresji chronicznej,

Około 10% osób pozostaje w depresji chronicznej,

która może ustąpić po 5 latach (9%)

która może ustąpić po 5 latach (9%)

Epizod maniakalny:

A.

A.

Okres wyraźnego, nienormalnego i

Okres wyraźnego, nienormalnego i

ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości,

ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości,

trwający przynajmniej 1 tydzień

trwający przynajmniej 1 tydzień

B.

B.

Towarzyszą mu 3 spośród następujących

Towarzyszą mu 3 spośród następujących

objawów (4 jeśli tylko drażliwość):

objawów (4 jeśli tylko drażliwość):

1) wzrost samooceny i poczucia wielkości

1) wzrost samooceny i poczucia wielkości

2) zmniejszona potrzeba snu

2) zmniejszona potrzeba snu

3) Nieustanna rozmowność

3) Nieustanna rozmowność

4) Ulotność myśli lub gonitwa myśli

4) Ulotność myśli lub gonitwa myśli

5.

Trudności w koncentracji uwagi (wszystko

Trudności w koncentracji uwagi (wszystko

zwraca uwagę)

zwraca uwagę)

6. Wzrost aktywności ukierunkowanej na różne

6. Wzrost aktywności ukierunkowanej na różne

cele np. zawodową, towarzyską, religijną

cele np. zawodową, towarzyską, religijną

7. Nadmierne zaangażowanie w czynności dające

7. Nadmierne zaangażowanie w czynności dające

przyjemność np. wydawanie pieniędzy, seks

przyjemność np. wydawanie pieniędzy, seks

C. Objawy nie odpowiadają epizodowi

C. Objawy nie odpowiadają epizodowi

mieszanemu

mieszanemu

D. Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają

D. Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają

hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń

hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń

czy ataków skierowanych na innych

czy ataków skierowanych na innych

E. Nie są wynikiem działania substancji

E. Nie są wynikiem działania substancji

psychoaktywnych czy leków użytych do leczenia

psychoaktywnych czy leków użytych do leczenia

depresji

depresji

Zaburzenia
dwubiegunowe:

1. Stan depresji a następnie manii
2. Bardziej dotkliwa
3. Nie towarzyszy jej spadek wagi a raczej

odwrotnie – nadmierne objadanie się

4. Stałe poczucie senności
5. Leczona lekami przeciwdepresyjnymi daje

szybko objawy manii

6. Podłoże nie jest znane, chociaż wskazuje

się raczej na uwarunkowania genetyczne

Sezonowe zaburzenia
afektywne SAD:

A.

A.

Istnieje regularny związek między początkiem

Istnieje regularny związek między początkiem

epizodu depresyjnego w dwubiegunowym

epizodu depresyjnego w dwubiegunowym

zaburzeniu depresyjnym I, dwubiegunowym

zaburzeniu depresyjnym I, dwubiegunowym

zaburzeniu depresyjnym II lub epizodu

zaburzeniu depresyjnym II lub epizodu

depresyjnego z porą roku

depresyjnego z porą roku

B.

B.

Całkowita remisja (lub przejście z depresji w

Całkowita remisja (lub przejście z depresji w

manię) również w charakterystycznych porach

manię) również w charakterystycznych porach

roku

roku

C.

C.

W ciągu ostatnich 2 lat wystąpiły dwa epizody

W ciągu ostatnich 2 lat wystąpiły dwa epizody

sezonowe

sezonowe

D.

D.

Liczba sezonowych przewyższa liczbę

Liczba sezonowych przewyższa liczbę

niesezonowych epizodów depresji

niesezonowych epizodów depresji

Przyczyny zaburzeń
afektywnych:

Koncepcje biochemiczne: Zaburzenia

Koncepcje biochemiczne: Zaburzenia

neuroprzekaźników typu aminy

neuroprzekaźników typu aminy

biogenne: norepinefryny (NE), dopaminy

biogenne: norepinefryny (NE), dopaminy

(DA) i serotoniny (5-HT)

(DA) i serotoniny (5-HT)

Koncepcje psychologiczne: koncepcje

Koncepcje psychologiczne: koncepcje

psychoanalityczne, poznawcze

psychoanalityczne, poznawcze

podejście, teoria społecznego uczenia

podejście, teoria społecznego uczenia

się (wyuczona bezradność)

się (wyuczona bezradność)

Leczenie zaburzeń
afektywnych

1. Farmakoterapia –

trójpierścieniowe (z dodatkiem

uspokajających – amitryptylina i

nie – imipramina), lit (ostra mania

lub hipomania, w profilaktyce

dwubiegunowych), tegretol

2. elektrowstrząsy – stosowane w

stanach głębokiej depresji

3. Zapobieganie nawrotom

Psychoterapia

Psychoanalityczna: terapia z
parametrami
Terapia behawioralno-poznawcza
indywidualna i grupowa np. Becka,
Rehm,
Terapia wyuczonej bezradności –
Seligmana
Terapia dzieci i młodzieży

Samobójstwa:

1.

Najtragiczniejszy skutek depresji i
zaburzeń dwubiegunowych – 80%

2.

K > 3 razy niż M, ale M
skuteczniej, gdy próbę podejmują

3.

Osoby, które zerwały relacje z
otoczeniem i ponoszą porażki w
obszarze zawodowym