Zaburzenia nastroju

Lek. Marek Runge

Katedra i Klinika Psychiatrii

Akademii Medycznej w

Bydgoszczy

Zaburzenia nastroju w

ICD 10

• F 30 Epizod manii
• F 31 ChAD

.0 ChAD typu I – obecnie epizod hipomanii
.1, 2 ChAD typu I – obecnie epizod manii
.3, 4, 5 ChAD t. I – obecnie epizod depresji
.6 ChAD t. I – obecnie epizod mieszany
.7 ChAD t. I – częściowa lub pełna remisja
.8 ChAD typu II
.9 ChAD BNO

Zaburzenia nastroju w

ICD 10

• F 32 Epizod depresyjny

.0 ED łagodny
.1 ED umiarkowany
.2 ED ciężki bez obj. psychotycznych
.3 ED ciężki z obj. psychotycznymi

• F 33 Choroba afektywna jednobiegunowa

(ChAJ)

.0, 1, 2, 3 – obecnie ED ...
.4 remisja

Zaburzenia nastroju w

ICD 10

• F 34 Utrwalone zaburzenia nastroju

.0 Cyklotymia
.1 Dystymia

.8 inne; .9 BNO

• F 38 Inne z. n.
• F 39 Z. n. BNO

Depresja - epidemiologia

• Roczna chorobowość 3%
• 57% chorych na depresję szuka

pomocy lekarskiej

• 11,8% populacji choruje na depresje

poronne – zaburzają funkcjonowanie

a nie spełniają kryteriów

• Ryzyko zachorowania w ciągu życia:

depresja – 12 – 17%, dystymia – 6%

• K/M ~ 2

Depresja - etiologia

• grupa heterogenna i

polietiologiczna

endogenne <> reaktywne
pierwotne <> wtórne
w ChAD <> w ChAJ

Depresja - etiologia

ENDOGEN
NE

PSYCHOGENN
E

SOMATOGEN
NE

A DEPRESSED BRAIN

Mood Disorders-

Bipolar

• PET scans show that brain energy

consumption rises and falls with
emotional swings

Depressed state

Manic state

Depressed state

Depresja - etiologia

• Czynniki genetyczne

ile genów?
które geny?

HEREDITY RISK OF

DEVEOPING A MAJOR

DEPRESSIVE DISORDER

5. Patterns of inheritance

Sample pedigree
chart:

If you
have…

• identical twin with
bipolar:
50-60% chance of
bipolar
75% chance of
depression

• 1

st

degree relative (child,

parent, sibling) with
bipolar:
~8% chance of bipolar
~10% chance for
depression

• two parents with bipolar:
30-75% chance of
bipolar

• 2

nd

degree relative (aunt,

uncle, cousin, grandparent)
with bipolar:
1% chance of bipolar
5% chance for
depression

• no affected relatives with
bipolar (gen. population.):
1% chance of bipolar
5% chance of
depression

Depresja - etiologia

• Układy neuroprzekaźnikowe

5-HT (rec. 5-HT

1A

)

NA

inne

Serotonin

5HT

and

Norepinephrine

NE

in the

brain

Limbic

System

Locus Ceruleus

(NE Source)

Prefrontal

Cortex

Raphe

Nuclei (5-

HT source)

Cooper JR, Bloom FE. The Biochemical Basis of Neuropharmacology. 1996.

Szlaki serotoninergiczne oun

Manter and Gatz’s Essentials of Clinical
Neuroanatomy and Neurophysiology.
Edition 8. F.A. Davis Co.:Philadelphia;
1992.

Hypo =

Hypo =

hypothalamus

hypothalamus

SN = substantia

SN = substantia

nigra

nigra

Thal = thalamus

Thal = thalamus

Hypo =

Hypo =

hypothalamus

hypothalamus

SN = substantia

SN = substantia

nigra

nigra

Thal = thalamus

Thal = thalamus

ACTION OF SEROTONIN AT

SYNAPSES

Etiologia

• Zaburzenia hormonalne

- lekooporność depresji
- szybka przemiana faz w ChAD

* oś ppn (/ kortyzolu, \ sprzężenie
zwrotne – test hamowania
deksometazonem)
* oś ppt (test stymulacji przysadki TRH)

HPA Axis Disorder in

Depression

A reminder:

Hypothalamus -- CRH

Pituitary Gland -- ACTH

Adrenal Gland -- Cort

-

+

+

Etiologia

• Uszkodzenia oun – płaty czołowe,

skroniowe, jądro ogoniaste

• Czynniki psychodynamiczne –

zaburzenia samooceny w wyniku
reaktywacji zinternalizowanych
nieprawidłowych relacji
interpersonalnych z dzieciństwa;
frustracja potrzeb narcystycznych
gratyfikacji

Etiologia – modele

kognitywno -

behawioralne

• niski poziom pozytywnych wzmocnień

(mało <> zaburzenie odbioru)

• wyuczona bezradność (Seligman)
• model poznawczy Becka – triada

poznawcza, depresyjne stereotypy
poznawcze, błędy myślenia

• stresujące wydarzenia życiowe -

straty

Figure
6.4

Beck’s cognitive triad for depression

Figure
6.6

An integrative model of mood disorders

Helplessness Theories of

Depression

Ch 10.9

Czynniki ryzyka depresji

• płeć żeńska
• niedostateczne wsparcie

społeczne

• osobowość zależna, histrioniczna,

borderline

Kryteria epizodu

depresyjnego

• Co najmniej 2 tygodnie:

A. co najmniej 2 z poniższych:

1. nastrój obniżony w stopniu

wyraźnie

nieprawidłowym dla danej

osoby, utrzymujący się przez większość

dnia, prawie każdego dnia, bez

wpływu wydarzeń zewnętrznych

2. utrata zainteresowań lub

zadowolenia z

aktywności, która

zwykle sprawiała przyjemność

3. \ energia lub / męczliwość

Kryteria...

B. dodatkowo:

1. spadek zaufania lub szacunku do siebie

2. nieracjonalne wyrzuty sumienia lub

poczucie nadmiernej, nieuzasadnionej

winy

3. nawracające myśli o śmierci lub

samobójstwie lub zachowania samobójcze

4. skargi na \ zdolności myślenia lub

skupiania się lub jej przejawy, jak

niezdecydowanie lub wahanie się

5. zmiany aktywności psychoruchowej

typu pobudzenia lub zachamowania

6. zaburzenia snu wszelkiego typu

7. zmiany łaknienia i związane z nimi

zmiany masy ciała

Kryteria...

• A + B = 4 => łagodny ed
• A + B = 6 => umiarkowany ed
• A + B = 8 => ciężki ed bez obj.

psychot.

• dodatkowo urojenia lub omamy,

osłupienie depresyjne i niespełnione
kryteria schizofrenii lub zab
scizoafektywnego => ciężki ed z obj
psychotycznymi

Zespół somatyczny

• Co najmniej 4:

- wyraźna utrata zainteresowań lub

zadowolenia z dotychczasowych przyjemności

- brak reakcji emocjonalnych wobec wydarzeń

i aktywności takie reakcje wyzwalających

- wcześniejsze poranne budzenie się >=2h

- nastrój bardziej obniżony rano

- wyraźne zahamowanie lub pobudzenie

- spadek łaknienia

- spadek m.c. >=5%

- spadek libido

Depresja maskowana

• bezsenność
• lęk
• natręctwa
• zab. ukł. krążenia
• zab. ukł. pokarmowego
• bóle
• spadek m.c.

ChAD i ChAJ

•

jeden epizod manii lub hipomanii => ChAD

•

epizod depresyjny po przebytym ed i min. 2-

miesięcznej remisji => ChAJ

•

hipomania/subdepresja => cyklotymia

•

falująca subdepresja 2 lata => dystymia

•

dystymia + epizody depresyjne => podwójna

depresja

•

epizody manii i depresji => ChAD I typu

•

epizody hipomanii i dpresji => ChAD II typu

•

pojęcie spektrum ChAD

Mania

Mania

Depression



Clinical Description



Clinical Description

2 Weeks or More

2 Weeks or More

2 Years or More

2 Years or More



Clinical Description



Clinical Description

Dysthymia

Dysthymia

Major

Depression

Major

Depression

Dysthymia

Dysthymia



Clinical Description



Clinical Description



Mania and
Hypomania



Mania and

Hypomania

 Elevated Mood



Elevated Mood

 Grandiosity



Grandiosity

 Increased Activity



Increased Activity

 Varied Impairment



Varied Impairment

1 Week

1 Week

4 Days

4 Days

Major

Depression

Major

Depression

Mania

Mania



Clinical Description



Clinical Description

Major

Depression

Major

Depression

Hypomania

Hypomania



Clinical Description



Clinical Description



Clinical Description



Clinical Description

Dysthmia

Dysthmia

Hypomania

Hypomania

ChAD

• Ryzyko zachorowania 0,4 – 1,6% ~ 6%
• K = M
• Śr. wiek zachorowania – 20 lat
• częściej fazy depresyjne
• liczba faz – ok.. 6 do 8-9
• dł. fazy – 3 mc.; wzrasta; dł. remisji –

maleje

• przebieg naprzemienny ciągły
• szybka przemiana faz 4/rok – 10 – 20%

(czynniki ryzyka: K, menopauza,
nadczynność tarczycy, długotrwała terapia
lekami PD, alkohol, subst. psychoakt.,
osobowość graniczna)

ChAD – c.d.

• czynnik genetyczny (ryzyko dla

bliźniąt jednojajowych – 75%)

• rola spustowa środowiska
• zjawisko kindlingu

Kryteria edpizodu

maniakalnego

•

Co najmniej tydzień:

Dominacja nastroju wzmożonego,

ekspansywnego lub drażliwego i wyrażnie

nieprawidłowego dla danej osoby.

•

Co najmniej trzy z poniższych, zaburzające

codzienne funkcjonowanie:

-wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

-wzmożona rozmowność

-gonitwa lub przyspieszenie myśli

-utrata zahamowań społ.

-zmniejszona potrzeba snu

-wzmożona samoocena

-łatwa odwracalność, zmiany aktywności i

planów

-zachowania bezceremonialne lub

lekkomyślne, ryzykowne

-wzmożone libido lub seksualny nietakt

Kryteria hipomanii

• Co najmniej 4 kolejne dni:

A. Nastrój podwyższony lub drażliwyw

stopniu nieprawidłowym.

B. Co najmniej 3 z poniższych, zburzające

codzienne funkcjonowanie:

-wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

-wzmożona rozmowność

-trudność koncentracji, odwracalność

uwagi

-zmniejszona potrzeba snu

-wzrost libido

-lekkomyślne wydatki lub inne mało odp.

zachow.

-brak dystansu i łatwość kontaktu

ChAJ

• heterogenna
• K/M ~ 2
• wiek zachrowania – 40 lat
• u 10 – 20% - jeden epizod, śr. 3 – 4
• faza śr. 6 mc.
• często niepokój, agitacja, bezsenność
• genetyka: bl. jj – 50%

Leczenie

• biologiczne
• psychologiczne

Major Classes of

Antidepressants

Tricyclics

(Imipramine & Amitripyline)

Second

Generation

(Amoxapine, Buprion,

Maprotiline, Trazodone)

Third

Generation

(Mirtazapine, Venlafaxine,

Nefazodone)

NON-SELECTIVE

Selective Serotonin

Reuptake Inhibitors (SSRI)

(Fluoxetine, Paroxitine, Sertraline)

Amine Reuptake

Blocking Drugs

Monoamine Oxidase

Inhibitors

(Phenelzine, Trancypromine)

ANTIDEPRESSANTS

Reproduced with permission from Kupfer DJ. J Clin Psychiatry.

1991;52(suppl 5):28-34. Copyright 2002, Physicians Postgraduate Press.

Remission

x

x

x

Symptoms

Syndrome

Response

Relapse

Recovery

Recurrence

Treatment Phases

Acute

Acute

6-12

6-12

Weeks

Weeks

Continuation

Continuation

4-9 Months

4-9 Months

Maintenan

Maintenan

ce

ce

?1 Year

?1 Year

Outcome of Depression

Treatment

The Five Rs

MOA of AD Medications

Antidepressant drugs

• Monoamine

oxidase inhibitors

– iproniazid

• Tricyclics

– imipramine

• Lithium

• SSRI’s (Selective

serotonin reuptake

inhibitors)

– Prozac

Pharmacology

• Major depression is caused

by a shortage of
neurotransmitters in the
synaptic cleft.

• Neurotransmitters, such as

serotonin, norepinephrine,
and dopamine are chemical
messengers that carry
information throughout the
body.

• All antidepressants cause

an increase of
neurotransmitters in the
synaptic cleft.

 

                                                 

                           

Serotonin in Action

(4,5)

MODERN ECT