Przedsiębiorstwo

2

Podstawowe pojęcia



Przedsiębiorstwo – wyodrębniona pod
względem ekonomicznym, prawnym i
organizacyjnym jednostka, prowadząca
działalność produkcyjną, handlową i/lub
usługową.



Cele przedsiębiorstwa

3

Klasyfikacje przedsiębiorstw:

•Liczba zatrudnionych

(0-9; 10-49; 50-249; 250 i więcej)

•Wartość produkcji sprzedanej

•Wartość majątku trwałego

•Formy własności

•Cel działalności, jej specyfika

4

Przedsiębiorstwa w Polsce – 2003 rok

(w tys.)

Przedsię-

biorstwa

ogółem

MSP

Mikro

(0-9)

Małe

(10-49)

Małe

razem

(0-49)

Średnie

(50-249)

Duże

(ponad

250)

Liczba

wg

REGON

3.643,99

3.637,96

3.463,24

144,62

3.607,86

30,10

6,02

Liczba

aktywny

ch

1.709,54

1.706,87

1.654,09

39,45

1.693,54

13,33

2,66

Udział w

PKB

68,6%

48,4%

33%

8%

41%

7,4%

20,2%

Liczba

pracują-

cych

10.158,0

6.941,2

(68%)

2.778,7

(27%)

1.908,1

(19%)

4.686,8

2.254,3

(22%)

3.216,8

(32%)

5

Przedsiębiorca
spełnia w firmie następujące funkcje:

• inicjuje i uruchamia działalność gospodarczą a

także innowacje techniczno-organizacyjne

• podejmuje kluczowe decyzje związane z

funkcjonowaniem przedsiębiorstwa

• podejmuje ryzyko związane z prowadzeniem

działalności gospodarczej oraz wprowadzaniem

innowacji.

6

Teoria produkcji



Produkcja –

polega na łączeniu różnych

czynników produkcji w celu uzyskania
określonej ilości produktów.



Produkcja –

proces wytwarzania lub ogół

tego, co zostało wytworzone



Funkcja produkcji –

zależność między

wielkością produkcji a nakładami
poniesionymi na jej uzyskanie.

7

Funkcja produkcji



Wzajemna i ograniczona

substytucyjność pracy i kapitału



Krótkookresowa funkcja produkcji –

funkcja jednej zmiennej



Długookresowa funkcja produkcji –

zmienność wszystkich czynników



Jak długi jest długi okres???

8

Analiza długookresowa



Zmienność wszystkich czynników produkcji



Decyzje w długim okresie:



Wielkość nakładów a wielkość produkcji (efekty skali)



Wybór lokalizacji (koszty nieruchomości, stawki płac, podaż
kadry, wielkość rynku, koszty transportu, dostępność
infrastruktury itp.)



Wybór metod (technik) wytwarzania – technologie,
pracochłonność, kapitałochłonność etc.

9

Uproszczony rachunek wyników

w przedsiębiorstwie:

przychody ze sprzedaży

- koszty własne działalności

_______________________

dochód brutto (zysk brutto)

- podatek dochodowy

______________________

dochód netto (zysk netto)

10

Rola zysku:

• decyduje o możliwościach rozwojowych firmy
• przesądza o samofinansowaniu bieżącej
działalności
• określa wysokość zysku właścicieli ( w spółkach
akcyjnych – wielkość dywidendy i rynkową wartość
akcji)
• funkcja motywacyjna – perspektywy trwałego
zatrudnienia, wzrostu płac, wzrostu udziału w
zyskach, wzrostu zakresu świadczeń socjalnych
• w skali gospodarki – pozwala zmniejszyć
rozmiary bezrobocia oraz wydatki socjalne
budżetu państwa.

11

Klasyfikacje kosztów



Koszty księgowe (explicite) – faktyczne,
udokumentowane wydatki pieniężne



Zakup surowców, płace, opłaty za energię etc.



Amortyzacja – odpisy z wartości środków
trwałych

Koszty księgowe nie obejmują wydatków

inwestycyjnych.



Czy koszty księgowe są jedynymi kosztami
w analizie ekonomicznej?

12



Kosztem podjętej działalności jest utrata
możliwości alternatywnego wykorzystania
zaangażowanych środków – koszt
alternatywny



Rozpatrywane alternatywy muszą być
porównywalne, jeśli chodzi poziom ryzyka.



Koszty ekonomiczne są pojęciem
szerszym od kosztów księgowych

13

Koszty ukryte



Koszty alternatywne wykorzystania

zasobów przedsiębiorstwa – niełatwe do

określenia, w zasadzie możliwe jedynie do

oszacowania.

Przedsiębiorstwo posiada halę produkcyjną,

którą mogłoby wynająć.

Kapitał finansowy zaangażowany w

przedsiębiorstwo mógłby przynosić zyski w

postaci np. odsetek od lokat bankowych.

14



Koszty jako wynagrodzenie



Koszt energii – wynagrodzenie dla zakładu
energetycznego



Koszt pracy - wynagrodzenie dla pracowników za ich
pracę



Koszty czynników produkcji –
wynagrodzenie dla ich właścicieli



Przedsiębiorczość jako szczególny
czynnik produkcji – wynagrodzeniem
jest zysk normalny

15

Kategorie zysku



Zysk ekonomiczny=

zysk księgowy – koszt alternatywny



Zysk normalny

Analizy ekonomiczne wyłącznie w

oparciu o koszty ekonomiczne!

16

Koszty a ocena opłacalności



Przedsięwzięcie wymaga zaangażowania na okres jednego
roku kapitału finansowego w wysokości 100 000 zł.



Po roku kapitał jest zwracany.



Koszty księgowe (roczne) wynoszą 100 000 zł.



Przychody z przedsięwzięcia (roczne) wynoszą 103 000 zł.



Czy warto jest zaangażować się w to
przedsięwzięcie?



Zysk księgowy wynosi 3 000 zł (3%)



Koszty ekonomiczne są wyższe od przychodów –
strata ekonomiczna sugeruje rezygnację z
przedsięwzięcia

17

Koszty w krótkim okresie



Krótkookresowa analiza kosztów –
podział kosztów na koszty stałe i
zmienne.

)

(

)

(

)

(

Q

VC

Q

FC

Q

TC





Koszty całkowite TC(Q) (total cost) –

całkowite koszty ekonomiczne ponoszone

przy realizacji określonej wielkości

produkcji Q.

18

Koszty w krótkim okresie c.d.



Koszty stałe FC(Q) (fixed cost) –
całość kosztów niezależnych od
wielkości produkcji.



Przykłady: podatek od nieruchomości, raty
leasingowe, wynagrodzenie pracowników
nieprodukcyjnych (personelu administracyjnego)
etc.

19

Koszty w krótkim okresie c.d.



Koszty zmienne VC(Q) (variable cost)

– całość kosztów zależnych od

wielkości produkcji.



Koszty zmienne rosną wraz ze

wzrostem skali produkcji, choć w

różnym tempie.



Przykłady: koszty surowców, wynagrodzenia

pracowników bezpośrednio produkcyjnych, koszty

nośników energii etc.

20

Graficzny obraz kosztów: TC, FC, VC

TC
FC
VC

Q

FC

TC

VC

21

Koszty przeciętne



Koszty przeciętne odnoszą się do
średnich kosztów wytworzenia
pojedynczej jednostki produkcji.

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

:

/

)

(

)

(

)

(

Q

AVC

Q

AFC

Q

AC

Q

Q

VC

Q

Q

FC

Q

Q

TC

Q

Q

VC

Q

FC

Q

TC













22

Koszty przeciętne c.d.



Całkowity koszt przeciętny AC(Q)
(average cost) – średni koszt
wytworzenia jednej jednostki
produkcji przy danym jej poziomie,
in. koszt jednostkowy.

Q

Q

TC

Q

AC

)

(

)

(



23

Koszty przeciętne c.d.



Przeciętny koszt stały AFC(Q)
(average fixed cost) – mówi o tym,
ile kosztu stałego przypada na jedną
jednostkę produkcji przy danym jej
poziomie.

Q

Q

FC

Q

AFC

)

(

)

(



24

Koszty przeciętne c.d.



Przeciętny koszt zmienny AVC(Q)
(average variable cost) – mówi o
tym, ile kosztu zmiennego przypada
na jedną jednostkę produkcji przy
danym jej poziomie.

Q

Q

VC

Q

AVC

)

(

)

(



25

Koszt marginalny



Koszt marginalny MC(Q) (marginal
cost) – in. koszt krańcowy, to koszt
zwiększenia produkcji o jedną
jednostkę, czyli inaczej koszt
dodatkowej jednostki produkcji.

dQ

Q

dTC

Q

MC

Q

Q

TC

Q

MC

)

(

)

(

)

(

)

(









26

Graficzny obraz AFC

Q

Q

3

Q

2

Q

1

Q

Q

1

Q

2

Q

3

AFC

AFC(Q
)

FC(Q)

FC

AFC(Q

1

)

AFC(Q

2

)

AFC(Q

3

)

27

Graficzny obraz AVC

Q

Q

4

Q

2

Q

1

Q

Q

1

Q

2

Q

3

AV
C

VC

AVC(Q

1

)=AVC(Q

5

)

AVC(Q

2

)=AVC(Q

4

)

AVC(Q

3

)

Q

5

Q

3

Q

5

Q

4

AVC

VC

Obraz kosztów
przeciętnych
AC jest
tworzony
analogicznie.

28

Graficzny obraz AC, AVC i AFC

AC

AFC

AC

AV
C

AFC

Q

AV
C

29

Graficzny obraz MC

Q

Q

MC

TC

TC

AC

M
C

Optimum

technologiczn

e

30

Koszty w długim okresie



W długim okresie wszystkie koszty
są zmienne, brak kosztów stałych.



Powiększające się rozmiary produkcji
mogą zaowocować korzyściami skali
(lub też niekorzyściami skali)



Uzyskiwanie korzyści skali – rodzaj
działalności, wielkość produkcji

31

Korzyści skali – obraz graficzny

LAC

Q

LAC(Q
)

Korzyści
skali

Niekorzyści
skali

Stabilizacja
kosztów

Minimalna

skala

efektywności

32

Technologiczne źródła korzyści skali



Specjalizacja i podział pracy,



Niepodzielność czynników produkcji

(huta,

kombajn żniwny etc.)



Produkcja wielofazowa

(bez przesyłania

półfabrykatów – koszty administracyjne, transportu,
magazynowania)



Wykorzystanie odpadów w produkcji
ubocznej

33

Marketingowe korzyści skali



Hurtowe zakupy



Wolniejszy wzrost kosztów pakowania i
transportu



Specjalizacja w zakresie zaopatrzenia i
zbytu



Koszty marketingowe (reklama, badanie
rynku etc.) niższe w przeliczeniu na
jednostkę produkcji

34

Finansowe korzyści skali



Łatwiejszy dostęp do kredytu



Niższe koszty kredytu



Większa dostępność różnych form
finansowania (emisja akcji, obligacji
itp.)

Dziękuję za uwagę.

Do zobaczenia!