Pedagogika spoleczna- WYKLADY, Dokumenty wykłądy przedsz


Temat: Pedagogika społeczna.

4.04.2009

26.04.2009

Pedagogika społeczna nauka, która powstała na przełomie XIX-XX w. W Polsce pojawiła się na początku XXw. Termin ten po raz pierwszy został użyty przez A. Diesterweg. Niemiecki pedagog, działacz oświatowy, zabiegał o świecką szkołę elementarną, powszechną. Działał jako osoba, która organizowała kursy dokształcania nauczycieli. Uważał, że szkoła powinna być bliżej życia. Kształcenie umysłowe powinno rozwijać zdolności poznawcze dzieci. Sposoby działania powinny być dostosowane do etapów rozwoju jednostki.

Termin pedagogika społeczna użyty przez Diesterweg'a pojawiło się w 1832 r. w jego książce poświęconej szkole ludowej. Omawiała obowiązki nauczyciela. Jego zdaniem zadaniem dla nauczyciela jest praca w szkole, edukacja dzieci, ale również opieka nad uczniami w ich środowisku życia, w rodzinie, w środowisku lokalnym. Uważał, że nauczyciel powinien poznać środowisko, odwiedzać ucznia w domu, po to by zdiagnozować potrzeby dziecka. Uważał, że rolą szkoły jest edukacja, wychowanie, ale również podnoszenie poziomu życia jednostki, poprzez wprowadzanie w świat kultury. Uważał, że inteligencja jest odpowiedzialna za poziom życia społeczeństwa. Uważał, że praca w środowisku ludzi wykształconych potrzebna jest po to, aby ludzie wykształceni, wyedukowani uczyli innych tego co sami potrafią.

Zwracał uwagę na zróżnicowanie klasowe ludzi. Dzieci chłopskie i robotników wychowują się w nędzy.

NAUKA- zdobywanie wiedzy na określony temat.

Aby zdobyć wiedzę na określony temat potrzebne jest:

  1. cel (po co nam to?);

  2. przedmiot badań (co będziemy badać?);

  3. metoda (jak zdobywamy tę wiedzę?);

  4. uporządkowana struktura;

  5. język.

Wszystko to wywodzi się z filozofii. Pedagogika społeczna ma podstawy filozoficzne. Takie podstawy dali 3 filozofowie:

Mówił, że zadaniem wychowania jest stworzenie idealnej wspólnoty, a żeby była ona idealna to musi się składać z jednostek o wysokim morale.

Mówił, że źródłem rozwoju społecznego jest idea, jakość myśli, która tworzy podłoże społeczeństwa, która kieruje rozwojem społeczeństwa, jest motorem podającym społeczeństwo do rozwoju. Uważał, że zadaniem edukacji jest kształcenie woli i umysłu (kształcenie silnych ludzi).

Uważał, że nauka powinna opierać się na doświadczeniu. Zafascynowany był naturą, przyrodą, ewolucjonizmem. Społeczeństwo traktował jako organizm, w którym każdy element jest istotny, ważny. Uważał, że skoro wszyscy jesteśmy potrzebni do rozwoju społeczeństwa, to wychowanie jest procesem społecznym. Uważał, że nie ma czegoś takiego jak człowiek indywiduum, człowiek jest istotą społeczną. Dlatego pedagogika nie może koncentrować się na jednostce, ponieważ pedagogika jest tylko społeczna. Kładł nacisk na działania praktyczne, badania jak człowiek funkcjonuje w swoim środowisku. Przywiązywał uwagę do procesu wychowania poza szkołą w środowisku życia dziecka. Interesował się rodziną jako instytucją wychowawczą. Podkreślał szczególną rolę rodziny w procesie rozwoju i wychowania dziecka. Postuluje inicjatywy, organizowanie pracy oświatowej i wychowawczej wśród ludzi poszkolnych. Człowiek powinien uczestniczyć w kulturze, społeczeństwie i wychowaniu wtedy nabiera charakteru autonomicznego.

Pedagogika społeczna rozwijała się z dużym nasileniem w Niemczech i przywędrowała z nich do Polski na przełomie XIX-XX w. Prekursorką pedagogiki społecznej w Polsce była Helena Radlińska.

Etapy rozwoju pedagogiki społecznej:

  1. początki pedagogika społecznej- okres od XVIIw. do końca XVIIIw. (nie nazywa się to pedagogika społeczna). Pojawiają się pierwsze placówki opieki nad dziećmi, placówki pozaszkolne. Następuje rozwój pracy społecznej i specjalnej. Pojawiają się zakłady dla dziewcząt, „ochronki” dla sierot, szkoły przygotowujące do pracy w domu. Zaczęły powstawać instytucje przystosowawcze dla byłych i obecnych więźniów (przygotowywali się do zawodu), młodzieżowe domy poprawy.

  2. okres powstawania pedagogika spekulatywnej (nie opartej na badaniach) XIXw. Zaczęto abstrakcyjnie ujmować pedagogikę społeczną. Powstały podstawy filozoficzne.

  3. przełom XIX i XX w.- Helena Radlińska, Stanisław Szacki. W tym okresie następuje połączenie treści z praktyką. Zaczęto wypracowywać metodologię pedagogiczną i zwracano uwagę na metody pracy.

  4. lata 60 i 80 rozwijały się badania (dotyczyły szkoły, instytucji kulturalno- oświatowych). Badania te miały na celu diagnozowanie ukierunkowań środowiskowych (czy pomagają, czy szkodzą rozwoju jednostki).

  5. okres od 80- 91- to okres porządkowania, systematyzowania badań. Po to by uogólnić wyniki. I zaczęto tworzyć nowe teorie. Powstało wiele podręczników i książek dotyczących pedagogika społecznej.

  6. przełom 91- 92 do dzisiaj- weryfikacja teorii, która ma służyć odrzuceniu ideologizacji myśli pedagogicznych.

Helena Radlińska (1879- 1954)

Twórczyni polskiej pedagogiki społecznej.

Pedagogika społeczna jest to działalność oświatowo- wychowawcza prowadzona dla społeczeństwa i przez społeczeństwo.

Uważała, że pedagogika społeczna musi być zaangażowana w proces przebudowy społecznej (szersze rozumienie pedagogiki). Uważała, że w procesie wychowania zdecydowaną rolę odgrywają wpływy społeczne, środowiskowe, a ich źródłem jest grupa rówieśnicza, rodzina, środowisko lokalne, a szkoła jest jedną z wielu instytucji wychowawczych.

Była bardzo pracowita. Pochodziła z rodziny inteligencji żydowskiej. Wyjechała z mężem na Syberię (bo był tam zesłany), po 2 latach wrócili i rozwiedli się. Otworzyła pierwszy zakład pedagogiki społecznej na Uniwersytecie Łódzkim.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA jest nauką praktyczną. Podstawową sprawą jest związek jednostki ze środowiskiem (jednostka wpływa na środowisko, a środowisko wpływa na jednostkę).

Jest to nauka interdyscyplinarna, która mieści w sobie nauki:

Radlińska podkreśla twórczość każdego człowieka. Należy tworzyć swoje kręgi kulturowe (środowisko lokalne, pracy, grupy rówieśnicze).

ŚRODOWISKO- czynnik, zespół bodźców które oddziałują na jednostkę albo stale, albo krótko z jakąś siłą.

3 pary środowiska:

  1. środowisko bezpośrednie, które obejmuje to co najbliższe oraz środowisko dalsze o szerszych granicach zasięgu;

  2. środowisko obiektywne oznaczające to po co człowiek sięgnąć może, środowisko subiektywne zawiera elementy oddziałujące w danej chwili na człowieka.

  3. środowisko materialne składające się z realnych wytworów człowieka i przyrody oraz środowiska niewidzialne (psychiczne) obejmujące m.in. idee, wierzenia, zwyczaje, a także więź materialną.

Zadania pedagogika społęcznej:

    1. przekształcanie środowiska siłami tego środowiska- mamy zmieniać środowisko, ulepszać środowisko siłami tego środowiska.

    2. twórcze przygotowanie, wychowywanie dziecka.

Główne działy pedagogiki społecznej:

Funkcje pedagogiki społecznej:

WYCHOWANIE

Radlińska w procesie wychowania wyodrębniła 3 płaszczyzny:

  1. wzrost

Jest to rozwój biologiczny, samorzutny.

  1. wrastanie

Rosnąc wrastamy w środowisko. Jest to proces samorzutny.

  1. wprowadzenie

Właściwe wychowanie.

Te 3 płaszczyzny się na siebie nakładają, odbywają się równocześnie.

Wyznaczniki wiedzy jako nauki:

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA- jest nauką humanistyczną, należy do nauk społecznych, zajmuje się badaniem obserwowaniem życia społecznego, poszukuje prawidłowości w życiu społecznym, bada człowieka w relacjach społecznych. Jako nauka praktyczna wnosi pewne praktyczne rozwiązania do życia społecznego, w taki sposób aby pomóc w prawidłowym rozwoju człowieka.

Współczesne def. PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ:

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA jest nauką, która zajmuje się teorią edukacyjnego działania w środowiska, gdzie obok takich działań jak kompensacja i profilaktyka, znajduje się modernizacja.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA jest to teoria środowiskowych uwarunkowań edukacji i rozwoju człowieka oraz teoria i praktyka kształtowania środowiska.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów wychowawczych oraz na analizie warunków umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka i grup społecznych w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych.

Przedmiotem PEDAGOGIKA SPOŁECZNEJ jest problematyka konstruowania środowiska wychowawczego ułatwiającego osobowy rozwój człowieka oraz metody wychowawczego postępowania, które temu sprzyjają.

Przedmiotem PEDAGOGIKA SPOŁECZNEJ są te jednostki i grupy społeczne, które nie nadążają za rozwojem społecznym i cywilizacyjnym oraz te jednostki, grupy i organizacje społeczne, a także podejmowane przez nie działania, które skutki owych opóźnień niwelują.

Najistotniejszym zadaniem PEDAGOGIKA SPOŁECZNEJ jest zmierzenie się z problemem rozpoznawania, rozumienia, akceptowania i respektowania wartości w warunkach życia społecznego, stworzenie społecznej pedagogiki wartości.

Ogólnie!!!

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA bada:

  1. środowisko i uwarunkowania środowiskowe;

  2. człowieka i grupy społeczne w relacjach społecznych;

  3. wartości;

  4. działanie społeczne.

Temat: Podstawowe przedmioty badań pedagogiki społecznej. Metody pracy pedagogiki

społecznej.

26.04.2009

Podstawowe przedmioty badań pedagogiki społecznej:

      1. wg Kargulowej- obszary badań:

  1. środowisko, które powinno być rozpatrywane jako miejsce naturalnego rozwoju człowieka.

Wychowanie polega na wspomaganiu, pielęgnowaniu naturalnego rozwoju jednostki. Wychowanie powinno pielęgnować, rozwijać nasze wrodzone talenty, cechy i właściwości.

Pedagog po pierwsze musi zdiagnozować jednostkę (człowieka, dziecko), aby odkryć talenty, możliwości jego.

Drugi kierunek diagnozy to diagnoza środowiska- ma na celu poznanie wszystkich negatywnych czynników, które mogą zakłócić rozwój jednostki.

Człowiek jest ujmowany jako istota biosocjokulturowa. Gdy wyłapiemy te negatywne wpływy środowiska, zaczynamy je niwelować, odsuwać od dziecka, aby nie zakłócał jego rozwoju.

2 nurty metodologiczne:

Środowisko jest ujmowane bardzo wąsko- środowisko to interakcja wychowawcy z wychowankiem. Stany szczęścia łatwiej mogą być uzyskane, gdy zaspokojone będą potrzeby biologiczne i socjalne.

Zadaniem pedagoga jest:

  1. środowisko rozpatrywane jako miejsce, w której stosuje się celowe bodźce stosowane dla prawidłowego rozwoju jednostki.

Podejście to traktuje środowisko jako miejsce rozwoju potencjału jednostki. Środowisko musi być miejscem przewidzianych, celowych bodźców, które mają modelować rozwój intencjonalny. Relacja wychowawca- wychowanek ma charakter przyczynowo- skutkowy.

Podstawowym celem badań jest diagnozowanie rozwoju wychowanka w środowisku życia. Diagnoza środowiska obejmuje te bodźce, które mają największy wpływ na rozwój- wyodrębniamy te bodźce którym najłatwiej poddaje się wychowanek. Bodźce muszą być zgodne z pewnym ideałem wychowawczym, powinny pozytywnie wzmacniać rozwój.

Zadaniem pedagoga jest:

Ideał wychowawczy jest wytworem kultury, który ulega zmianie, bo zmieniają się potrzeby świata. Małe środowiska lokalne powinny być wzbogacane o pewne bodźce. Powinny powstawać różnego rodzaju placówki wychowawcze, domy kultury.

Nurt ten jest przeznaczony na wykorzystanie dóbr kultury. Uczymy się poprze naśladownictwo zachowań.

Rola pedagoga społecznego polega na tym, że jest on animatorem, daje możliwości poprzez organizowanie sytuacji, powinien ingerować w środowiska, które źle wypełniają swoje funkcje, sam powinien być instytucją wsparcia, tworzyć te wsparcie.

  1. środowisko to miejsce interakcji świadomych podmiotów społecznych.

Podejście humanistyczne, w swych założeniach nawiązuje do Floriana Znanieckiego.

Środowisko to wszystko to czego my doświadczamy i co spostrzegamy. Zwracamy uwagę na materialne i niematerialne przedmioty, które występują w tym środowisku oraz na wewnętrzne potrzeby. Następuje diagnoza środowiska- badając to środowisko zwraca się uwagę na znaczenie jakie dla danej jednostki mają przedmioty materialne i niematerialne. Zwracamy uwagę co jest wartością dla danej jednostki. W tym podejściu uważa się, że rozwijamy się, dojrzewamy w trakcie rozwiązywania życiowych problemów, doświadczeń. Nie należy ingerować w środowisko, nie należy usuwać wszystkich negatywnych elementów, bo będzie to sztuczne, niezgodne z naturą. Każdy człowiek odbiera te bodźce i je interpretuje indywidualnie. Pod wpływem tej interpretacji my modelujemy swoje działania. Środowisko to takie miejsce w którym my sami musimy reagować na bodźce i sami musimy je interpretować. Proces wspomagania rozwoju powinien być procesem wzajemnego dopasowania się.

INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY- teoria socjologiczna, która mówi, że podstawą życia społecznego są nasze wzajemne kontakty. Wzajemne oddziaływanie na siebie 2 lub więcej osób. Jest to pewien żywy proces. Przez to działanie zmieniamy swój stosunek do partnera, musi zwracać na niego uwagę, musimy go słuchać i widzieć. Ta interakcja ma nas czegoś nauczyć. Każde spotkanie wpływa na nasz rozwój i może wpływać na nasze życie.

Koncepcja człowieka na 3 poziomach:

I poziom- ONTOLOGICZNY (Kim jest człowiek?, Jaka jest natura człowieka?, Jaka jest jego kultura?)

Rozwój człowieka warunkuje środowisko i to jest podstawą pedagogiki społecznej.

II poziom- EPISTEMOLOGICZNY (W jaki sposób człowiek coś poznaje?)

Proces poznawania człowieka warunkuje środowisko.

III poziom- AKSJOLOGICZNY (Jak człowiek działa?, Co warunkuje to działanie?, Jakie są cele działania?, Jak funkcjonują wartości w naszym życiu?)

Działanie człowieka warunkuje środowisko.

Wiąże się z tym OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA, wynika ze społecznego wpływu środowiska społeczeństwa. Dzięki temu osiągamy dojrzałość społeczną, poprzez kontakty oraz zaspokajanie naszych potrzeb. Człowiek uczy się poprzez naśladownictwo, świadomy wybór akceptowanych w społeczeństwie wzorów zachowań.

Z pozycją społeczną wiążą się kategorie:

Rozwój człowieka w środowisku zależy od społeczeństwa (od trwania tego społeczeństwa). Trwanie społeczeństwa zależy od przekazywania następnym pokoleniom wzorów zachowań, norm, wartości, które powinny być internalizowane przez następne pokolenia, w taki sposób aby potraktowane były za ich własne, po to by dalej je przekazywały (jest to warunkiem ładu i równowagi społecznej).

Temat: Działanie społeczne.

17.05.2009

Działanie społeczne na grunt pedagogika społecznej wprowadziła E. Marynowicz- Hetka, a ściągnęła je od Parsons'a, który definiował DZIAŁANIE SPOŁECZNE jako pewien system, który sam się reguluje, dąży do równowagi i jest skierowany na adaptację, maksymalizację możliwości (osiąganie celów), podtrzymywanie równowagi i integracji.

E. Marynowicz- Hatka określa DZIAŁANIE SPOŁECZNE jako intencjonalną aktywność człowieka w celu modyfikacji i polepszenia sytuacji.

J. Habermas określa DZIAŁANIE SPOŁECZNE jako opanowywanie sytuacji, poprzez realizowanie planu działania, interpretowanie sytuacji oraz osiąganie porozumienia. Działanie zorientowane jest na współpracę, porozumienie, współtworzenie i na rozwój.

Spojrzenie Habermasa, a za nim E. Marynowicz- Hetki nastawiona jest na aktywność i to jest jego celem, nie jest nastawione na sukces. Jest to działanie, które ma na celu poszerzenie płaszczyzny działania. Działanie Hebermasa opiera się na rozumieniu sytuacji, potrzeby.

E. Marynowicz- Hetka DZIAŁANIE SPOŁECZNE tłumaczy na przykładzie instytucji symbolicznej (jest to instytucja nierzeczywista). Mówi, że działanie każdej instytucji należy ulepszyć, odnowić, poprzez interwencję z zew. (celem jest to żeby zaburzyć istniejący plan rzeczy) oraz poprzez działanie z wew.- osoby, które funkcjonują w tej instytucji i mówi się, że instytucja ta jest żywym organizmem. Charakteryzuje się ciągłą dynamiką, zmianą.

Cechą działania społecznego jest to, że nic nie jest nam dane na zawsze, ale wszystko się tworzy, zmienia razem z nami.

Kategoria DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO obejmuje elementy:

  1. zdefiniowanie sytuacji- określenie, nazwanie i analizowanie kontekstu.

Co to jest? I dlaczego jest takie jakie jest?

  1. określenie celów i uzasadnień- poszukiwanie odp. na pyt.:

Po co i dlaczego zamierzamy tak działać?

  1. podejmowane aktywności- projektowanie działania, które uwzględnia warunki działania takie jak: kompetencje podmiotu działającego, kontekst społeczny, poziom działania, techniki i metody działania.

Kto, gdzie i w jaki sposób zamierza działać?

DZIAŁANIE SPOŁECZNE ma na celu ulepszenie warunków w jakich żyjemy.

Socjologia podaje 3 źródła DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO:

        1. interes społeczny- związany jest z kategorią potrzeb i wartości. Interes społeczny jest definiowany jako sytuacja pożądana z punktu widzenia jednostki, albo gr społecznej. Jest to taka sytuacja, która zapewnia zaspokojenie potrzeb i aspiracji gr społ. Interes społeczny jest to nasz interes.

        1. potrzeby społeczne-

2 podst. potrzeby społeczne:

    1. wartości- to normy, zasady regulujące, kształtujące życie społeczne. Opieramy się na nich gdy tworzymy jakąś rzeczywistość.

Typologia wg Maxa Schelera:

Wartości pedagogiki społecznej:

Temat: Dobro wspólne.

17.05.2009

Pedagogika społeczna uważa, że człowiek jest istotą społeczną i rozwija się na bazie kontaktu z drugim człowiek i otaczającym go światem. Człowiek tworzy, rozwija środowisko ale również ulega wpływowi środowiska. W środowisku wychowawczym funkcjonują wartości kulturowe i w ogóle wartości.

DOBRO WSPÓLNE:

to wspólny pożytek. Pomyślność społeczeństwa. Rozwija się wraz z rozwojem chrześcijaństwa.

to pokój i uporządkowana zgoda.

Pisał o dobrze wspólnym na przykładzie modelu świata, który był modelem hierarchicznym. Najwyższym dobrem wspólnym był Bóg. Wszyscy ludzie mają swój udział w dobru wspólnym i mogą z niego korzystać. Za dobro wspólne uważa się ład wszechświata, w którym każda istota ma swój udział. Dobrem wspólnym nazywał porządek społeczny, uważał że porządek społeczny łączy ludzi, którzy dążą do szczęścia. Dobrem wspólnym jest również doskonałość ludzkiej natury. Dobro wspólne rozumiał jako społeczną zasadę moralną, która obowiązuje w konkretnym czasie i miejscu. I w tej konkretnej przestrzeni możemy wyróżnić 2 poziomy dobra wspólnego:

  1. ontologiczny- który należy pojmować transcendentalnie, bo dobrem wspólnym jest Bóg i ład kosmosu.

  2. antropologiczny- dobrem wspólnym jest dobro ludzkości lub dobro konkretnej społeczności.

Koncepcja Św. Tomasza z Akwinu funkcjonuje do dzisiaj.

Współczesne podejścia do dobra wspólnego:

    1. PODEJŚCIE INDYWISUALISTYCZNE (liberalistyczne)- kategoria dobra wspólnego jest pojmowana albo redukowana do sfery wartości materialno- ekonomicznej. Podkreśla prawa jednostki, ale jednocześnie pomniejsza jej postawy społeczne.

    2. PODEJŚCIE KOLEKTYWISTYCZNE- ważne jest dobro grupy, dobro struktur społecznych. Kolektywizm może przerodzić się w totalitaryzm- prawa człowieka są ograniczone, a jego godność często poniżana.

    3. PODEJŚCIE PERSONALISTYCZNE- ma dwa bieguny:

W podejściu personalistycznym podkreśla się również to, że dobro wspólne, by było dobrem wspólnym musi posiadać właściwości, cechy (wg J. Maritain):

Z kategorią dobra wspólnego związane są zasady:

Z dobrem wspólnym związane jest „sumienie społeczne”- jest to właściwa tylko człowiekowi predyspozycja do urzeczywistniania dobra moralnego w wymiarze indywidualnym lub zbiorowym oraz umiejętność rozpoznawania jak je realizować w konkretnych sytuacjach społecznych. Na rozwój sumienia społecznego wpływa wych. i środowisko społeczne.

Obowiązki względem sumienia społecznego:

Temat: Zmiana społeczna.

17.05.2009

„Zmiana społeczna” to termin zaczerpnięty z socjologii. Źródła wywodzą się z kształtowania się społeczeństwa.

Celem ped. społ. jest wprowadzanie zmian w śr. ped. społ., zajmuje się przekształcaniem śr.

ZMIANA SPOŁECZNA- to zespół nieuchronnych procesów, dzięki którym społeczeństwo przechodzi na kolejny szczebel rozwoju. Jest drogą przechodzenia społeczeństw do lepszych systemów, warunków życia.

Ze zmianą społeczną związany jest postęp i rozwój. Obejmuje nasze zachowanie (np. zmiana mody, języka)

Sztompka wyróżnia 2 rodzaje procesów społecznych, które określa jako zmiany społeczne:

3 podejścia zmiany społecznej:

        1. systemowe (socjologiczne)- które zajmuje się rodzajami zmiany społecznej, funkcjami tych zmian w śr.

        2. rozwojowe (historyczne)- ma na celu prześledzenie zmiany społecznej i tego jakie zmiany spowodowała.

        3. planowe (socjotechniczne)- polega na wprowadzaniu pewnych bodźców w środowisko i obserwowanie tych zmian. Jest ono najbliższe ped. społ. Zakłada ono wprowadzanie pewnych projektów w życie. Może być realizowane na poziomie:

        4. jednostek, małych gr. społecznych (np. rodzina);

        5. wielkich gr. społecznych (makrostruktury), na poziomie państwa, narodu, gr etnicznych.

      Rodzaje zmian społecznych:

            1. autonomiczna (endogeniczna)- spowodowana jest przez czynniki, które w sposób bezpośredni lub pośredni powodują zmianę, znajdują się wewnątrz systemu społecznego.

            2. zewnętrzna (egzogeniczna)- spowodowana jest w sposób bezpośredni lub pośredni przez czynniki zew. wobec systemu społecznego (np. czynniki przyrodnicze- jakiś kataklizm, Tzunami, wojna, migracje ludności);

            3. ewolucyjna- powolny proces, który zmierza do osiągnięcia ładu społecznego, który będzie bardziej zorganizowany, złożony, lepszy, ponieważ taka zmiana ewolucyjna zmierza do osiągnięcia ideału (np. rozwój cywilizacji).

            4. rewolucyjna- gwałtowny przeskok, zmiana jakościowa, następuje po długotrwałym okresie spokoju ładu społecznego (np. tel. kom., rozwój techniki i technologii)

            5. kulturowa- odmiana procesu społecznego, która jest wynikiem zmian w kulturze (np. zmiany kulturowe, wzorców kulturowych, ról społecznych, zanik tradycji);

      Czynniki wystąpienia zmiany społecznej:

        • zmiana śr. naturalnego, zmiana klimatu (np. wystąpi kataklizm);

        • liczebność i rodzaj populacji (starzejące się społeczeństwo);

        • zmiany technologiczne;

        • dyfuzja kulturowa;

        • konflikt społeczny (czynnik zmiany społecznej na poziomie jednostek i gr. społecznych. Proces zachodzący między jednostkami, gr., państwami, wynikający ze sprzeczności interesów, celów, intencji. Powodujący powstanie wrogości między nimi. Teoria konfliktu społecznego mówi, że jest on stałym el. stosunków społecznych, jest przyczyną ciągłych zmian społecznych.

      Etapy konfliktu społecznego:

      1. pojawienie się w stosunkach międzyludzkich, między państwami sprzecznych interesów;

      2. sprzeczne dążenia prowadzą do powstania napięcia, społecznego niezadowolenia; zagrożenia, frustracji. I prowadzi to do konfliktów i powstawania barier między ludźmi, państwami;

      3. Powstanie podziałów w gr na płaszczyźnie sprzeczności, napięć i uniemożliwiają one współpracę w grupie. Powstaje wrogość, uprzedzenia, nienawiść. Pojawia się racjonalizacja problemu (polega ona na tym, że dążymy do wyjaśnienia napięć i wrogości);

      4. na bazie racjonalizacji problemów jedna ze stron podejmuje walkę:

        • walka jawna,

        • ukryta agresja (strajk, bojkot, zaniechanie współpracy, zaniechanie współdziałania, może to spowodować powstanie koalicji);

  1. zakończenie konfliktu, normalizacja sytuacji. 3 przyczyny: