Przedsiębiorstwo
2
Podstawowe pojęcia
Przedsiębiorstwo – wyodrębniona pod
względem ekonomicznym, prawnym i
organizacyjnym jednostka, prowadząca
działalność produkcyjną, handlową i/lub
usługową.
Cele przedsiębiorstwa
3
Klasyfikacje przedsiębiorstw:
•Liczba zatrudnionych
(do 100; 100-300; pow. 300)
•Wartość produkcji sprzedanej
•Wartość majątku trwałego
•Formy własności
•Cel działalności, jej specyfika
4
Przedsiębiorca
spełnia w firmie następujące funkcje:
• inicjuje i uruchamia działalność gospodarczą a
także innowacje techniczno-organizacyjne
• podejmuje kluczowe decyzje związane z
funkcjonowaniem przedsiębiorstwa
• podejmuje ryzyko związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej oraz wprowadzaniem
innowacji.
5
Teoria produkcji
Produkcja –
polega na łączeniu różnych
czynników produkcji w celu uzyskania
określonej ilości produktów.
Produkcja –
proces wytwarzania lub ogół
tego, co zostało wytworzone
Funkcja produkcji –
zależność między
wielkością produkcji a nakładami
poniesionymi na jej uzyskanie.
6
Funkcja produkcji
Wzajemna i ograniczona
substytucyjność pracy i kapitału
Krótkookresowa funkcja produkcji –
funkcja jednej zmiennej
Długookresowa funkcja produkcji –
zmienność wszystkich czynników
Jak długi jest długi okres???
7
Analiza długookresowa
Zmienność wszystkich czynników produkcji
Decyzje w długim okresie:
Wielkość nakładów a wielkość produkcji (efekty skali)
Wybór lokalizacji (koszty nieruchomości, stawki płac, podaż
kadry, wielkość rynku, koszty transportu, dostępność
infrastruktury itp.)
Wybór metod (technik) wytwarzania – technologie,
pracochłonność, kapitałochłonność etc.
8
Uproszczony rachunek wyników
w przedsiębiorstwie:
przychody ze sprzedaży
- koszty własne działalności
_______________________
dochód brutto (zysk brutto)
- podatek dochodowy
______________________
dochód netto (zysk netto)
9
Rola zysku:
• decyduje o możliwościach rozwojowych firmy
• przesądza o samofinansowaniu bieżącej
działalności
• określa wysokość zysku właścicieli ( w spółkach
akcyjnych – wielkość dywidendy i rynkową wartość
akcji)
• funkcja motywacyjna – perspektywy trwałego
zatrudnienia, wzrostu płac, wzrostu udziału w
zyskach, wzrostu zakresu świadczeń socjalnych
• w skali gospodarki – pozwala zmniejszyć
rozmiary bezrobocia oraz wydatki socjalne
budżetu państwa.
10
Klasyfikacje kosztów
Koszty księgowe (explicite) – faktyczne,
udokumentowane wydatki pieniężne
Zakup surowców, płace, opłaty za energię etc.
Amortyzacja – odpisy z wartości środków
trwałych
Koszty księgowe nie obejmują wydatków
inwestycyjnych.
Czy koszty księgowe są jedynymi kosztami
w analizie ekonomicznej?
11
Kosztem podjętej działalności jest utrata
możliwości alternatywnego wykorzystania
zaangażowanych środków – koszt
alternatywny
Rozpatrywane alternatywy muszą być
porównywalne, jeśli chodzi poziom ryzyka.
Koszty ekonomiczne są pojęciem
szerszym od kosztów księgowych
12
Koszty księgowe a koszty ekonomiczne
Koszty
jawne
Amortyzacja
Koszty
jawne
Amortyzacja
Koszty
ukryte
Zysk
normalny
13
Koszty ukryte
Koszty alternatywne wykorzystania
zasobów przedsiębiorstwa – niełatwe do
określenia, w zasadzie możliwe jedynie do
oszacowania.
Przedsiębiorstwo posiada halę produkcyjną,
którą mogłoby wynająć.
Kapitał finansowy zaangażowany w
przedsiębiorstwo mógłby przynosić zyski w
postaci np. odsetek od lokat bankowych.
14
Zysk normalny
Koszty jako wynagrodzenie
Koszt energii – wynagrodzenie dla zakładu
energetycznego
Koszt pracy - wynagrodzenie dla pracowników za ich
pracę
Koszty czynników produkcji –
wynagrodzenie dla ich właścicieli
Przedsiębiorczość jako szczególny
czynnik produkcji – wynagrodzeniem
jest zysk normalny
15
Pojęcie zysku
Jakie koszty???
Koszty księgowe – zysk księgowy
Koszty ekonomiczne – zysk
ekonomiczny
Analizy ekonomiczne wyłącznie w
oparciu o koszty ekonomiczne!
Zysk = przychody – koszty
16
Koszty a ocena opłacalności
Przedsięwzięcie wymaga zaangażowania na okres jednego
roku kapitału finansowego w wysokości 100 000 zł.
Po roku kapitał jest zwracany.
Koszty księgowe (roczne) wynoszą 100 000 zł.
Przychody z przedsięwzięcia (roczne) wynoszą 103 000 zł.
Czy warto jest zaangażować się w to
przedsięwzięcie?
Zysk księgowy wynosi 3 000 zł (3%)
Koszty ekonomiczne są wyższe od przychodów –
strata ekonomiczna sugeruje rezygnację z
przedsięwzięcia
17
Koszty w krótkim okresie
Krótkookresowa analiza kosztów –
podział kosztów na koszty stałe i
zmienne.
)
(
)
(
)
(
Q
VC
Q
FC
Q
TC
Koszty całkowite TC(Q) (total cost) –
całkowite koszty ekonomiczne ponoszone
przy realizacji określonej wielkości
produkcji Q.
18
Koszty w krótkim okresie c.d.
Koszty stałe FC(Q) (fixed cost) –
całość kosztów niezależnych od
wielkości produkcji.
Przykłady: podatek od nieruchomości, raty
leasingowe, wynagrodzenie pracowników
nieprodukcyjnych (personelu administracyjnego)
etc.
19
Koszty w krótkim okresie c.d.
Koszty zmienne VC(Q) (variable cost)
– całość kosztów zależnych od
wielkości produkcji.
Koszty zmienne rosną wraz ze
wzrostem skali produkcji, choć w
różnym tempie.
Przykłady: koszty surowców, wynagrodzenia
pracowników bezpośrednio produkcyjnych, koszty
nośników energii etc.
20
Graficzny obraz kosztów: TC, FC, VC
TC
FC
VC
Q
FC
TC
VC
21
Koszty przeciętne
Koszty przeciętne odnoszą się do
średnich kosztów wytworzenia
pojedynczej jednostki produkcji.
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
:
/
)
(
)
(
)
(
Q
AVC
Q
AFC
Q
AC
Q
Q
VC
Q
Q
FC
Q
Q
TC
Q
Q
VC
Q
FC
Q
TC
22
Koszty przeciętne c.d.
Całkowity koszt przeciętny AC(Q)
(average cost) – średni koszt
wytworzenia jednej jednostki
produkcji przy danym jej poziomie,
in. koszt jednostkowy.
Q
Q
TC
Q
AC
)
(
)
(
23
Koszty przeciętne c.d.
Przeciętny koszt stały AFC(Q)
(average fixed cost) – mówi o tym,
ile kosztu stałego przypada na jedną
jednostkę produkcji przy danym jej
poziomie.
Q
Q
FC
Q
AFC
)
(
)
(
24
Koszty przeciętne c.d.
Przeciętny koszt zmienny AVC(Q)
(average variable cost) – mówi o
tym, ile kosztu zmiennego przypada
na jedną jednostkę produkcji przy
danym jej poziomie.
Q
Q
VC
Q
AVC
)
(
)
(
25
Koszt marginalny
Koszt marginalny MC(Q) (marginal
cost) – in. koszt krańcowy, to koszt
zwiększenia produkcji o jedną
jednostkę, czyli inaczej koszt
dodatkowej jednostki produkcji.
dQ
Q
dTC
Q
MC
Q
Q
TC
Q
MC
)
(
)
(
)
(
)
(
26
Graficzny obraz AFC
Q
Q
3
Q
2
Q
1
Q
Q
1
Q
2
Q
3
AFC
AFC(Q
)
FC(Q)
FC
AFC(Q
1
)
AFC(Q
2
)
AFC(Q
3
)
27
Graficzny obraz AVC
Q
Q
4
Q
2
Q
1
Q
Q
1
Q
2
Q
3
AV
C
VC
AVC(Q
1
)=AVC(Q
5
)
AVC(Q
2
)=AVC(Q
4
)
AVC(Q
3
)
Q
5
Q
3
Q
5
Q
4
AVC
VC
Obraz kosztów
przeciętnych
AC jest
tworzony
analogicznie.
28
Graficzny obraz AC, AVC i AFC
AC
AFC
AC
AV
C
AFC
Q
AV
C
29
Graficzny obraz MC
Q
Q
MC
TC
TC
AC
M
C
Optimum
technologiczn
e
30
Koszty w długim okresie
W długim okresie wszystkie koszty
są zmienne, brak kosztów stałych.
Powiększające się rozmiary produkcji
mogą zaowocować korzyściami skali
(lub też niekorzyściami skali)
Uzyskiwanie korzyści skali – rodzaj
działalności, wielkość produkcji
31
Korzyści skali – obraz graficzny
LAC
Q
LAC(Q
)
Korzyści
skali
Niekorzyści
skali
Stabilizacja
kosztów
Minimalna
skala
efektywności
32
Technologiczne źródła korzyści skali
Specjalizacja i podział pracy,
Niepodzielność czynników produkcji
(huta,
kombajn żniwny etc.)
Produkcja wielofazowa
(bez przesyłania
półfabrykatów – koszty administracyjne, transportu,
magazynowania)
Wykorzystanie odpadów w produkcji
ubocznej
33
Marketingowe korzyści skali
Hurtowe zakupy
Wolniejszy wzrost kosztów pakowania i
transportu
Specjalizacja w zakresie zaopatrzenia i
zbytu
Koszty marketingowe (reklama, badanie
rynku etc.) niższe w przeliczeniu na
jednostkę produkcji
34
Finansowe korzyści skali
Łatwiejszy dostęp do kredytu
Niższe koszty kredytu
Większa dostępność różnych form
finansowania (emisja akcji, obligacji
itp.)
Dziękuję za uwagę.
Do zobaczenia!