URAZY

URAZY

wkopacki©20

RANY

Definicja:

Rana to przerwanie ciągłości skóry,
połączone najczęściej z uszkodzeniem
głębiej leżących tkanek

Rodzaje

(na ogół zależne od czynnika

sprawczego):

kłute, cięte, szarpane, tłuczone,
miażdżone, kąsane, postrzałowe,
rąbane…..

OGÓLNE POSTĘPOWANIE

• Każdą ranę należy zabezpieczyć

opatrunkiem, optymalnie jałowym

• Cel: zapobieganie zanieczyszczeniu,

zatamowanie ew. krwawienia, ochrona
przed mechanicznym drażnieniem

• Rodzaje opatrunków:
- osłaniający
- uciskowy
- unieruchamiający

SZCZEGÓLNE RODZAJE RAN

• Amputacja urazowa
• Rany klatki piersiowej
• Rany jamy brzusznej
• Rany głowy
• Rany z ciałem obcym

KRWOTOK

• Definicja:

Jest to wypływ krwi z
uszkodzonych naczyń
krwionośnych

• Podziały:
- Tętniczy

- Wewnętrzny

- Żylny

- Zewnętrzny

OGÓLNY ZARYS

POSTĘPOWANIA

• DORAŹNIE ZATRZYMAĆ KRWAWIENIE

POPRZEZ:

- uniesienie kończyny
- ucisk naczynia doprowadzającego
- ucisk bezpośredni miejsca krwawienia
- opatrunek uciskowy (zasadniczo to

jest metoda podstawowa)

OSTATECZNOŚĆ (!!!)

to opaska uciskowa

PROBLEM OPASKI UCISKOWEJ

• Poza zatrzymaniem krwawienia ma

szereg niekorzystnych następstw

• Do zastosowania wyłącznie w kilku

ściśle określonych sytuacjach:

-amputacja urazowa,
-zmiażdżenie
-nieskuteczność zastosowanych

wcześniej metod przy krwawieniu

„nie do opanowania”

PROBLEM OPASKI UCISKOWEJ

- do zastosowania wyłącznie na
kończynach
- konieczne odnotowanie czasu jej
założenia
- opaska musi być cały czas widoczna

ZŁAMANIA

Definicja:
Jest to przerwanie ciągłości kości,

najczęściej w wyniku urazu, który
przekracza granice jej
elastyczności

Podziały:

- ZAMKNIĘTE
- OTWARTE

ZŁAMANIA

- PROSTE
- WIELOODŁAMOWE

- BEZ PRZEMIESZCZENIA
- Z PRZEMIESZCZENIEM

ZŁAMANIA

Rodzaje złamań - schematy

KOŚĆ

ZŁAMANIA

OBJAWY

SUGERUJĄCE

ZŁAMANIE:

- Ból
- Obrzęk
- Nieprawidłowy kształt kończyny
- Nieprawidłowa ruchomość

KIEDY BEZ RTG MAMY 100%

PEWNOŚCI ?
gdy widać w ranie odłamy kostne…

ZWICHNIĘCIE

Definicja:

Przemieszczenie się względem
siebie powierzchni stawowych
poza obrys stawu,

bez powrotu

do pozycji fizjologicznej

Zazwyczaj towarzyszy temu
uszkodzenie więzadeł i torebki
stawowej

ZWICHNIĘCIE

Schemat:

SKRĘCENIE

Definicja:

Przemieszczenie względem siebie
powierzchni stawowych poza obrys
stawu,

z powrotem do pozycji

fizjologicznej

Może temu towarzyszyć rozerwanie
więzadeł i innych tkanek

POSTĘPOWANIE

Podstawowy sposób postępowania przy
złamaniach to unieruchomienie
Przy zwichnięciach i skręceniach –
również…

Jest to uraz kości lub stawu, ale
dotyczy „całego człowieka”, ważna jest
zatem ocena miejscowa, ale i również
całościowa

POSTĘPOWANIE

• uwidocznić miejsce urazu
• zatamować ewentualny krwotok
• unieruchomić kończynę, najlepiej w pozycji

fizjologicznej, ale…

• …jeżeli nie jest to możliwe, to w pozycji

zastanej

NIC NA SIŁĘ: GDY POCZUJESZ

OPÓR LUB POSZKODOWANY

PROTESTUJE (BÓL), ZAOPATRZ

URAZ W POZYCJI ZASTANEJ

POSTĘPOWANIE

REGUŁA POTTA

W ZŁAMANIACH KOŚCI DŁUGICH

UNIERUCHAMIA SIĘ OBA

SĄSIADUJĄCE Z OKOLICĄ

ZŁAMANA STAWY

PRZY URAZIE W OBRĘBIE STAWU

UNIERUCHAMIA SIĘ KOŚCI,

WSPÓŁTWORZĄCE TEN STAW

POSTĘPOWANIE

Każda porządna reguła ma jakieś

wyjątki, tutaj również…

PODEJRZENIE

ZŁAMANIA KOŚCI UDOWEJ

wymaga nieco innego zaopatrzenia…

Dlaczego

JAK UNIERUCHAMIAĆ ?

Zasady ogólne:
- zapewnić stabilność odłamów względem

siebie

- optymalnie: w pozycji fizjologicznej
- czym?

POWSZECHNE W UŻYCIU SZYNY KRAMERA,

PRZY ICH BRAKU COKOLWIEK, CO SPEŁNI

POWYŻSZE ZASADY

JAK UNIERUCHAMIAĆ ?

NIE ZAPOMINAMY PRZY TYM O
STAREJ ZASADZIE:

NIE DOKŁADAJMY

„NOWEGO” URAZU

(może już biedakowi wystarczy…)

URAZY GŁOWY

OKOLICZNOŚCI ? WSZELAKIE MOŻLIWE…
- UPADEK
- UDERZENIE
- SKOKI DO WODY I INNE ZDROWE

SPORTY…

UWAGA:

URAZ GŁOWY PODEJRZEWAMY
ZAWSZE U POSZKODOWANEGO
NIEPRZYTOMNEGO !

URAZY GŁOWY

ZNOWU TROCHĘ PODZIAŁÓW:

- ZAMKNIĘTY
- OTWARTY

- BEZ UTRATY PRZYTOMNOŚCI
- Z UTRATĄ PRZYTOMNOŚCI

URAZY GŁOWY

- Z NARUSZENIEM STRUKTUR

CENTRALNEGO UKŁADU
NERWOWEGO

- LUB BEZ TAKICH CIEKAWYCH

EFEKTÓW…

URAZY GŁOWY

KONSEKWENCJE TAKICH URAZÓW:

- ŻADNE

(no, daj Panie Boże !)

- OBRAŻENIA GŁOWY BEZ

NIEKORZYSTNYCH NASTĘPSTW DLA

JEJ ZAWARTOŚCI

- MNIEJ LUB BARDZIEJ POWAŻNE

NASTĘPSTWA, PRZY BRAKU

SZCZĘŚCIA ZE ŚMIERCIĄ WŁĄCZNIE

URAZY GŁOWY

PAMIĘTAJMY O PRAWDZIE OCZYWISTEJ:

CZASZKA TO PUSZKA, KTÓRA CHRONI

TO, CO DLA NAS NAJCENNIEJSZE, CZYLI

CENTRALNY UKŁAD NERWOWY

(a po ludzku mówiąc – mózg)

Jakość życia bez mózgu bywa wątpliwa,
ale są i tacy, którym to nie przeszkadza
I jakoś sobie z tym radzą…

URAZY GŁOWY

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU…

(powszechnie w naszym kraju znane jako pomroczność

jasna…)

…TO STAN, W KTÓRYM PO URAZIE

DOCHODZI DO CZASOWYCH

ODKSZTAŁCEŃ MÓZGU, ALE NIE

NASTĘPUJĄ ŻADNE JEGO

USZKODZENIA ORGANICZNE

URAZY GŁOWY

ALE ZA TO MAMY DO CZYNIENIA Z
ZABURZENIAMI CZYNNOŚCIOWYMI:

- krótkotrwała utrata przytomności
- bóle głowy
- nudności, wymioty
WRESZCIE CECHA CHARAKTERYSTYCZNA:
tzw.

NIEPAMIĘĆ WSTECZNA

(poszkodowany nie pamięta, co się

stało…)

URAZY GŁOWY

ZNAMY TEŻ ZNACZNIE
POWAŻNIEJSZE KONSEKWENCJE:

- STŁUCZENIE MÓZGU
- KRWIAKI WEWNĄTRZCZASZKOWE

TE STANY SĄ GROŹNE, RÓWNIEŻ I DLA

ŻYCIA

URAZY GŁOWY

POSTĘPOWANIE

- ocena zagrożenia, w tym i dla

ratowników

- wezwanie pomocy
- dalsze działania zależne od uzyskanych

informacji (wywiad, okoliczności…)

- kontrola stanu poszkodowanego

(parametry życiowe) z uwzględnieniem
ryzyka współistniejącego urazu
kręgosłupa w odcinku szyjnym

TO BARDZO WAŻNY ELEMENT !!!

URAZY GŁOWY

POSTĘPOWANIE

JEŻELI ISTNIEJE CHOCIAŻ CIEŃ
PRAWDOPODOBIEŃSTWA URAZU
ODCINKA SZYJNEGO KRĘGOSŁUPA. JEGO
STABILIZACJA JEST PRIORYTETEM…

ALE NAJPIERW – OCZYWIŚCIE –
POSZKODOWANY MUSI ŻYĆ, WIĘC
ZAWSZE

ABC

NA PIERWSZYM MIEJSCU !

URAZY GŁOWY

POSTĘPOWANIE

- zaopatrzenie ewentualnych ran

UWAGA NA WYCIEK PŁYNÓW Z UCHA –
tu specyficzny sposób działania

- u przytomnych: nadzór i wsparcie

psychiczne

- u nieprzytomnych: stała kontrola

parametrów życiowych, szczególnie

drożności dróg oddechowych i toru

oddechowego; gotowość do resuscytacji

URAZY KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUP, TO JEDNA CAŁOŚĆ

URAZ KTÓREGOŚ Z ODCINKÓW NIE

JEST IZOLOWANĄ JEDNOSTKĄ –

TO URAZ CAŁEGO NARZĄDU !

NIEBEZPIECZEŃSTWO TKWI W

SKUTKACH TAKICH URAZÓW

(śmierć albo wózek…., ciekawa

alternatywa…!)

URAZY KRĘGOSŁUPA

STAŁO SIĘ, TRUDNO…
ALE PRAWDZIWE TRAGEDIE, TO
URAZY WTÓRNE, OCZYWIŚCIE NA
OGÓŁ NIECHCIANE, PRZYPADKOWE…

DLATEGO TAK WAŻNE JEST

WŁAŚCIWE POSTĘPOWANIE

TAKIM URAZIE !

URAZY KRĘGOSŁUPA

PAMIĘTAJ:

1. STABILIZACJA KRĘGOSŁUPA,

SZCZEGÓLNIE ODCINKA SZYJNEGO

2. PROBLEM PRZEMIESZCZENIA

POSZKODOWANEGO…
WŁAŚCIWEGO PRZEMIESZCZENIA !

URAZY KRĘGOSŁUPA

NIEPOKOJĄCE SYGNAŁY:
- ból „pleców”
- ograniczenie ruchomości

(np. szyi…)

- tzw. „brak czucia” w kończynach

(fachowo: porażenia, niedowłady…)

- zaburzenia oddychania
- zniekształcenia okolicy urazu

OSTROŻNOŚĆ PRZY

BADANIU !!!!

INNE URAZY

• URAZY KLATKI PIERSIOWEJ

- zamknięte
- otwarte

(tu: odma, ciekawa sprawa!,

kłania się fizyka ze

szkoły…)

STATYSTYCZNIE NAJCZĘŚCIEJ

ZŁAMANIE ŻEBER

INNE URAZY

• URAZY JAMY BRZUSZNEJ

(a czego tam nie ma…)

- zamknięte
- otwarte

PARADOKSALNIE, TE ZAMKNIĘTE

MOGĄ OKAZAĆ SIĘ GROŹNIEJSZE, BO

BYWA, ŻE OBJAWY NARASTAJĄ

POWOLI I KOŃCZY SIĘ TO TRAGICZNIE

BARDZO WAŻNA OBSERWACJA

INNE URAZY

• URAZY MIEDNICY

NIBY TO „TYLKO” KOŚCI, ALE SKUTEK

TAKICH URAZÓW TO CZĘSTO MORZE

KRWI (niestety, często niewidoczne !)

Użyteczna zasada:

PRZY JAKICHKOLWIEK NIEPOKOJĄCYCH

OBJAWACH

(wystarczy nawet ból tej

okolicy)

POSTĘPUJEMY JAK PRZY

URAZIE KRĘGOSŁUPA

(blisko, blisko…)

CIAŁA OBCE…

…WBITE W CZŁOWIEKA, TO DUŻY

PROBLEM

ODWIECZNE DYWAGACJE:

WYJMOWAĆ, CZY NIE?

(oczywiście mowa tu o takich ciałach obcych, które

utkwiły w naszym ciele bez naszej woli i nie są

fragmentem innego, żywego organizmu rodzaju

homo sapiens…)

A WIĘC? CO ROBIĆ? I DLACZEGO?

Document Outline