Procesy poznawcze

UWAGA

UWAGA – mechanizm redukcji

nadmiaru

informacji

Rodzaje uwagi:
• Dowolna
• Mimowolna

Funkcje uwagi

1) Selekcja informacji (efekt cocktail

party)

2) Gotowość odbioru informacji

(czujność)

3) Przeszukiwanie informacji - badanie

pola percepcyjnego

4) Kontrola czynności jednoczesnych

Pamięć

PAMIĘĆ – proces odpowiedzialny za

rejestrowanie, przechowywanie i
odtwarzanie doświadczenia

Rodzaje pamięci wg Squire`a (podział ze względu na treść)

pamięć

deklaratywna

Nie-

deklaratywna

Zdolności

proceduralne

Torowanie

(percepcyjne,

semantyczne)

warunkowanie

Nieasocjacyjna

(habituacja,

sensytyzacja)

semantyczna epzodyczna

Podział pamięci ze względu na zakres –

proces zapamiętywania

Pamięć

sensoryczna

(VSTM)

Pamięć

krótkotrwała
(STM)

Pamięć

długotrwała
(LTM)

Czas

przechowania

informacji

0,5-1 sek.

Pojemność:

nieograniczo

na

Czas

przechowania

informacji

kilka-

kilkanaście sek.

Pojemność: 7±

2 elementy

Kodowanie

materiału:

akustyczne/

wzrokowe

Czas

przechowania

informacji

nieograniczony.

Pojemność:

nieograniczona

Kodowanie

materiału:

Semantyczne

/

wyobrażeniowe

Myślenie i rozumowanie

MYŚLENIE – łańcuch operacji umysłowych, za

pomocą których przetwarzamy informacje

zakodowane w spostrzeżeniach,

wyobrażeniach i pojęciach.

Rodzaje myślenia:

-sensoryczno-motoryczne
-konkretne
-pojęciowe

Składniki procesu myślenia

Składniki

procesu myślenia

Informacje o świecie

(materiał)

Operacje

(elementarne

transformacje

umysł.)

Reguły

(metody,

taktyki, strategie)

Informacje:

• spostrzeżenia
• wyobrażenia (wytwórcze i odtwórcze)
• pojęcia

Rodzaje operacji umysłowych:
• analiza
• synteza
• pochodne: porównywanie,

abstrahowanie, uogólnianie i inne

Reguły myślenia:
• Algorytmy
• Heurystyki

Schemat poznawczy – organizacja

uprzednich doświadczeń z jakimś rodzajem
zdarzeń, osób czy obiektów (Bartlett)

Rodzaje schematów poznawczych:
• Stereotypy – schemat dotyczący grupy

lub typu osób wyodrębnionych z uwagi na
wyrazistą cechę określającą ich tożsamość
społeczną

• Skrypty – umysłowa reprezentacja

zdarzeń i ich ciągów

• Schematy cech

Wpływ schematu na regulację

zachowania – warunki:

• Obecność schematu w strukturze

wiedzy

• Aktywizacja schematu

• Stosowalność schematu (np. wejście

w rolę aktora skryptu)

Teorie wyjaśniające genezę

stereotypów

• Teoria rzeczywistego konfliktu interesów

• Teoria przeniesienia agresji

• Teoria kategoryzacji społecznych

Większość stereotypów przejmujemy od

innych

Funkcje stereotypów

• Źródło wiedzy społecznej
• Oszczędność poznawcza
• Podwyższenie lub utrzymanie

pozytywnej samooceny

• Legitymizacja porządku społecznego

Dwa tryby przetwarzania

informacji

1. Szybki, niskowysiłkowy, automatyczny,

heurystyczny tryb przetwarzania

informacji

2. Względnie powolny, wysiłkowy, głeboki i

systematyczny tryb przetwarzania

informacji

O zastosowaniu jednego z tych trybów

decyduje:
1. motywacja do dokładnego

przetwarzania

informacji

2. istnienie warunków dokładnego

przetwarzania informacji

Cechy kontrolowanego

przetwarzania informacji

1. Wymaga intencji podmiotu
2. Zależy od woli
3. Wymaga wysiłku, jest względnie powolne,

pochłania operacyjne zasoby umysłu (uwagę,

pamięć operacyjną)

4. Jest świadome

Automatycznym nazywamy takie przetwarzanie

informacji, które posiada przeciwne cechy.
Często nazywamy również automatycznym

takie przetwarzanie informacji, które nie

posiada chociaż jednej z powyższych cech.

Heurystyki wykorzystywane przy

formułowaniu sądów

• Heurystyka dostępności
• Heurystyka symulacji
 mądrość po fakcie
• Heurystyka reprezentatywności

Atrybucje

ATRYBUCJE – przypisywane przyczyny

zachowania

Spostrzeganie przyczyn – rodzaje

atrybucji:

• wewnętrzne lub zewnętrzne;
• stałe lub zmienne;
• kontrolowalne lub niekontrolowalne

Procesualne modele atrybucji: model

Gilberta

identyfikacja

Automatyczne

wnioskowanie

o cesze

Kontrolowana

poprawka

na sytuację

Deformacje procesu atrybucji

• podstawowy błąd atrybucji –

przypisywanie cudzych zachowań

czynnikom wewnętrznym a niedocenianie

czynników zewnętrznych;

• różnica perspektywy aktor-

obserwator;

• egotyzm atrybucyjny – wyjaśnianie

własnych zachowań w sposób dla siebie

przychylny;

• egocentryzm atrybucyjny –

przecenianie własnego wkładu w wynik

osiągany wspólnie z innymi;