Role zawodowe pielęgniarek w

krajach Europy Zachodniej a w

Polsce

Rola społeczna – jest to zespół

oczekiwań wobec jednostki związany z

posiadaniem określonego statusu

społecznego . Jest to zespół praw i

obowiązków wynikających z zajmowania

pozycji społecznej. Każda rola posiada

swoje nakazy, zakazy i wyznacza

margines swobody

.

Wg Henderson rola pielęgniarki zorientowana

jest na potrzeby pacjenta w celu zapewnienia

homeostazy.

Wyróżniamy trzy możliwości:

pierwsza- jest środkiem zastępczym polega na

uzupełnianiu określonej niedomogi, braków w

sferze psychicznej i społecznej;

druga- pomocnika polega na pomocy w

czynnościach opieki pielęgnacyjnej;

w trzeciej- partnerze ustala się wspólnie z

pacjentem plan opieki.

Wg. Wrońskiej rola jest pozycją w

społeczeństwie określoną przez normy a

niekiedy przez prawa jak należy się zachować

zajmując określoną pozycję.

Rolę zawodową wyznaczają czynności zawodowe

wraz z określającymi je normami i

oczekiwaniami. Do czynności tych zaliczymy:

pielęgnacyjno-opiekuńcze (terapeutyczne),

decyzyjno-organizatorskie, edukacyjne, promocji

zdrowia i menadżerskie.

Porównanie roli pielęgniarki dawniej i obecnie

Rola pielęgniarki w przeszłości

Rola pielęgniarki współcześnie

Pielęgnowanie chorego w

szpitalu

Pielęgnowanie w zdrowiu i

chorobie (poz, szpital)

Pomoc w zaspokajaniu potrzeb

biologiczno-fizycznych

człowieka

Pomoc w zaspokajaniu

złożonych potrzeb zdrowotnych

człowieka – jako jedności

biopsychospołecznej

Wykonywanie czynności „dla” i

„za” pacjenta

Współdziałanie z człowiekiem

w zdrowiu i chorobie

Wykonywanie różnych prac i

zleceń lekarskich

Samodzielne świadczenie

złożonej opieki pielęgniarskiej,

współpraca zespołowa,

wykonywanie zleceń lekarskich

Odpowiedzialność w stosunku

do zleceniodawców – jako

podstawowa

Odpowiedzialność w stosunku

do odbiorców pomocy

pielęgniarskiej – jako

podstawowa

Rola zawodowa pielęgniarki w

ujęciu historycznym

- F. Nightingale oparła model opieki

pielęgniarskiej na pełnej

poświęcenia, kompetentnej ale

podporządkowanej dominującej roli

lekarza. Model ten ukształtował

praktykę pielęgniarstwa całego

świata i funkcjonuje prawie do

chwili obecnej.

-W latach 30-tych XX wieku rośnie

uzawodowienie pielęgniarstwa, rozszerza

się zakres jego działalności, podwyższają

się kwalifikacje pielęgniarek, otwierają

się możliwości kształcenia na poziomie

wyższym

- pielęgniarstwo czerpie wiedzę z różnych

dyscyplin naukowych: przyrodniczych,

humanistycznych, społecznych,

filozoficznych

- Szczególny postęp następuje w

latach 50-tych w USA –

pielęgniarstwo zostaje uznane za

dyscyplinę naukową. Przy

uniwersytetach tworzone są

odrębne wydziały pielęgniarstwa,

nie tylko jako jednostki dydaktyczne

ale także jako naukowo-badawcze

Role zawodowe podlegają przemianom,

które prowadzą do zaniku bądź do ich

utrwalenia i rozwoju.

Role zawodowe cechuje:

- ich społeczna przydatność,

- usytuowanie w hierarchii określonej

grupy ról zawodowych.

Niezbędnym elementem pracy

pielęgniarki jest dokonywanie

odpowiednich ocen aktualnego

miejsca roli pielęgniarki w

strukturze zawodów służby zdrowia

oraz jej społecznej przydatności.

Współczesne modele poznawcze

pielęgniarstwa określają rolę

pielęgniarki w kategoriach jej

szczególnego znaczenia

społecznego i wysokiej rangi

zawodowej.

Ową rolę cechują dwa główne określenia.

Jest ona :

- Unikalna – ze względu na rodzaj i

zakres społecznych działań

- Autonomiczna – nie podlega

żadnemu zewnętrznemu nadzorowi

(poza nadzorem wewnątrz

zawodowym).

Ranga roli pielęgniarki w ocenie

opiniotwórczych gremiów zawodu

pielęgniarskiego

Do głównych opiniotwórców zawodu

pielęgniarskiego zalicza się organizacje:

1.

Grupa Doradcza WHO w sprawach
pielęgniarstwa i położnictwa.

2.

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek.

3.

Stały Europejski Komitet ds.
Pielęgniarstwa .

4.

Krajowe Stowarzyszenia Pielęgniarskie.

Wg. WHO – rola pielęgniarki zawiera się w

spełnieniu specjalnej misji społecznej. Misja ta

wymaga podejmowania 4 funkcji:

- świadczenie opieki zdrowotnej oraz

zarządzanie nią

- uczenie tych, którym pielęgniarka świadczy

opiekę, a także personelu opieki zdrowotnej

- skuteczne działania w zespołach opieki

zdrowotnej

- działania na rzecz rozwoju praktyki

pielęgniarskiej

MRP przyjęła założenie, że:

pełny rozwój roli pielęgniarki

jako osoby i obywatela pozwoli

wykorzystać jej wiedzę

zawodową i umiejętności w

świadczeniu usług, których

współczesne społeczeństwo od

niej oczekuje

.

Do pielęgniarki, ze względu na

charakter profesji jej zawodu należy

rozpoznawanie i obrona potrzeb

człowieka, oraz powodowanie by

potrzeby te były zaspokajane

efektywnie i kompetentnie. Owe

podejście do roli zawodowej, wg

Europejskiego Komitetu ds.

Pielęgniarstwa podwyższa rangę roli

pielęgniarki.

Zdaniem Przewodniczącej

Międzynarodowej Rady

Pielęgniarek społeczność

pielęgniarska przejawia

oczekiwania na działania w

kształtowanie polityki ochrony

zdrowia, działalności naukowo-

badawczej oraz organizacyjno-

menedżerskiej.

Ranga roli zawodowej

pielęgniarek jest zróżnicowana.

Wyższą rangę uzyskują te

działania, które cechują się

szczególną złożonością i wysoką

odpowiedzialnością za

podejmowane decyzje.

Wskaźniki identyfikacji roli

pielęgniarki

Wskaźniki to pewne znamiona roli,

to określone zachowania oraz

warunki, w jakich role są

realizowane, w odpowiedzi na

oczekiwania określonych osób

Podstawowe wskaźniki roli pielęgniarki

• 1. Rodzaj spełnionych czynności, do

których zalicza się asystowanie
człowiekowi choremu lub zdrowemu w
podejmowaniu tych wszystkich
aktywności, które mają znaczenie dla
zachowania zdrowia, powrotu do zdrowia
albo dla zapewnienia spokojnej śmierci, a
które mógłby wykonywać sam, gdyby miał
potrzebną ku temu silę, wolę albo wiedzę
(V. Henderson)

2. Określona wiedza zdobyta podczas

edukacji - unaukowienie.

3. Formalizacja roli – uprawomocnienie

roli (odpowiedni akt prawny władz

ustawodawczych państwa).

4. Formalizacja miejsca podejmowania

roli (określenie pomieszczenia, w

którym ta rola może być pełniona

5. Podjęcie interwencji w

nagłych wypadkach
wymagających
natychmiastowej pomocy, do
momentu przybycia lekarza.

6. Określony ubiór, nakrycie

głowy oraz specjalne odznaki.

Współczesna rola pielęgniarki europejskiej, w

tym zwłaszcza polskiej, uległa

dużym przeobrażeniom. Największe i najbardziej

zauważalne zmiany dotyczą procesu kształcenia

pielęgniarek. W krajach Unii Europejskiej

wprowadzono ujednolicony, dwustopniowy

proces edukacji, tj. 3-letni studia licencjackie i 2-

letnie studia magisterskie oraz studia

doktoranckie.

Stworzono też system kształcenia ustawicznego.

Zgodnie z narodowymi ustawami o zawodach

pielęgniarki i położnej, pielęgniarstwo jest

zawodem samodzielnym.

Dużo uwagi poświęca się zmianom w

praktyce pielęgniarskiej poprzez

wdrażanie do praktyki standardów oraz

procesu pielęgnowania, których celem

jest podniesienie jakości świadczeń

pielęgniarskich. Podejmowana jest także

współpraca zagraniczna umożliwiająca

korzystanie z dorobku innych krajów oraz

dzielenie się własnymi osiągnięciami

.

Ujmując ogólnie, współczesna rola pielęgniarki

sprowadzać się ma do bycia profesjonalistką w

zakresie pielęgnowania, w sposób samodzielny i

odpowiedzialny. Pielęgniarka:

- zapewnia swoją pomoc stosownie do potrzeb i

problemów zdrowotnych człowieka/ rodziny/

grup społecznych w zakresie promowania

zdrowia, zapobiegania chorobom i przywracania

zdrowia, uczy i oddziałuje wychowawczo,

wspiera, zastępuje, pomaga

-Kształtuje partnerskie współdziałanie z

człowiekiem, któremu zapewnia pomoc

- jest współpartnerem w zespołach

interdyscyplinarnych

- podejmuje działania na rzecz podnoszenia

jakości i efektywności pielęgnowania

- podejmuje działania w kształtowaniu polityki

zdrowotnej

- uczestniczy w programach badawczych

Profesor V.A. Lanara z Wydziału

Pielęgniarskiego w Atenach mówiąc o

współczesnej roli zawodowej pielęgniarki uważa,

iż powinny być one przygotowane do:

- Syntezy pojęć i zasad różnych nauk i

praktycznego ich zastosowania

- Identyfikowania i analizowania teorii

związanych z opieką pielęgniarską i z

większą społecznością naukową

- Funkcjonowania jako specjalistki opieki

zdrowotnej w różnorodnym otoczeniu

- Zabezpieczaniu zdrowia i konsultacji

pielęgniarskiej dla ludzi

- Oceny, planowania, urzeczywistniania i

wartościowania prewencyjnej,

terapeutycznej i rehabilitacyjnej opieki

pielęgniarskiej dla jednostek, rodzin i

społeczności przez całe życie

- Wspólnego funkcjonowania z innymi

członkami grupy opieki zdrowotnej w

celu utrzymania ciągłości opieki

-Prowadzeniu badań, analizowaniu,

wartościowania i stosowania

odkryć w praktyce pielęgniarskiej

- Przyczyniania się do rozwoju

profesjonalnych norm dla praktyki

- Interpretowania istniejących i

pojawiających się problemów

zdrowotnych w ich relacji lokalnej,

narodowej i międzynarodowej polityki

zdrowotnej oraz pielęgniarskiej

- Doceniania i reagowania na społeczne,

polityczne i etyczne kwestie

związane z problemami opieki zdrowotnej

różnorodnej ludności

- Demonstrowania zdolności

przywódczych i

kierowniczych w pielęgniarstwie

klinicznym

- Przyjmowanie odpowiedzialności za

ciągłe uczenie się, którego celem jest

rozwój i maksymalizacja skuteczności

jako profesjonalnych praktyków

Bibliografia:

1. K. Zahradniczek „Pielęgniarstwo:,

PZWL, W-wa 2004

2. I. Wrońska „Wybrane zagadnienia z

pielęgniarstwa europejskiego”,

3. Menedżer Zdrowia, 6/2009 (lipiec-

sierpień str. 50-52)