ADAPTACJA ZAWODOWA
Adaptacja zawodowa - przystosowanie - jest to proces, w wyniku którego nowozatrudniony pracownik osiąga wydajność pracy zbliżoną do przeciętnej w swojej grupie zawodowej oraz osiąga poczucie trwałego związania się z zakładem pracy.
Jest to proces „wchodzenia” w stosunek pracy, osiągania zachowań i postaw odpowiednich do wymagań i sytuacji pracy. Obejmuje modyfikację zachowań i postaw po stronie pracownika oraz modyfikację wymagań i warunków po stronie instytucji. Kiedy zmiany po jednej stronie (pracownika) zachodzą na zmiany po drugiej stronie (instytucji) mówimy o
PRZYSTOSOWANIU.
Przystępując do pracy pracownik dokonuje weryfikacji własnej hierarchii potrzeb czy oczekiwań. W sytuacjach przekroczenia granicy możliwych zmian we własnym systemie potrzeb czy oczekiwań, pracownik może zrezygnować z zakładu pracy.
Etapy adaptacji :
Przyjmowanie do pracy -
efektem jest podpisanie umowy o pracę. Opiera się na :
Analizie historii życia, dokumentów takich jak
ankieta personalna
podanie o pracę,
życiorys circulum vitae,
świadectwa.
Analizie stanu zdrowia - badanie lekarskie.
Analizie zachowania ;
testy psychologiczne,
próba pracy,
rozmowa,
obserwacja.
Celem badań testowych jest szybkie i obiektywne określenie stopnia przydatności stanowiskowej lub zawodowej oraz prognoza powodzenia w wykonywaniu pracy czy określonych czynności.
Testami można badać poziom wiadomości oraz wyodrębnione funkcje umysłowe, jak też osobowościowe.
Wprowadzenie do pracy
Sposób w jaki nowy pracownik zostaje wprowadzony do społeczności danego zakładu pracy i zaznajomiony ze swoimi obowiązkami jest sprawdzianem poziomu dbałości danego zakładu o ludzi w nim pracujących.
Podstawowe zasady doboru kandydatów :
Zasada zgodności psychofizycznych, kwalifikacyjnych i motywacyjnych cech pracownika z obiektywnymi wymaganiami stanowiska pracy.
Zasada współdziałania przy kierowaniu kandydata na określone stanowisko wszystkich zainteresowanych .
Zasada świadomego współdziałania kandydata w ustalaniu jego potencjalnych możliwości wykonywania czynności zawodowych.
Po określeniu wymagań stawianych pracownikowi przez poszczególne stanowiska pracy (analiza pracy) należy rozpoznać możliwości pracownika, w celu :
Selekcji - wyboru kandydata, który najlepiej spełni stawiane wymagania.
Klasyfikacji - określenie poziomu sprawności psychofizycznej kandydata, jego poziomu motywacji - w celu optymalnego rozmieszczenia kandydatów na stanowiskach.
sprecyzowanie odcinka pracy, przygotowanie szafki i ubioru ochronnego,
zawarcie znajomości z bezpośrednimi przełożonymi i współpracownikami,
informowanie o organizacji stanowiska pracy,
zapoznanie z regulaminem pracy,
informacje o obyczajach na danym odcinku,
obejrzenie odcinka pracy,
wyznaczenie pracownika, który bezpośrednio będzie sprawował opiekę nad nowym pracownikiem.
Wprowadzenie w obowiązki służbowe.
Doskonalenie pracy.
Proces adaptacji przebiega w 4 zakresach :
Przystosowanie do warunków fizycznych.
Przystosowanie do wymogów technicznych.
Przystosowanie do organizacji zakładu pracy.
Przystosowanie do warunków społecznych.
Konsekwencje przystosowania do pracy:
A/ Zadowolenie z pracy. Najprostszy wskaźnik stosunku pracownika do pracy. Decyduje stopień zaspakajania potrzeb i chociaż przybliżona zgodność oczekiwań z rzeczywistymi warunkami zastanymi w środowisku pracy.
B/ Stabilizacja. Mierzona jest zazwyczaj długością stażu pracy w określonym zawodzie lub zakładzie. Ważna jest stabilizacja rzeczywista, będąca rezultatem faktycznej akceptacji pracy i jej warunków. Stabilizacja pozorna wynika z konieczności : brak innej możliwości zatrudnienia, mieszkanie zakładowe, warunki płacowe.
C/ Identyfikacja z pracą (zawodem, zakładem). Oznacza utożsamienie się pracownika z wykonywaną pracą, podporządkowanie pracy innych ról czy funkcji społecznych.
D/ Szybkie dochodzenie do dużej sprawności zawodowej, osiąganie wymaganej wydajności i jakości pracy, stawianie wysokich wymagań w zakresie dokształcania, aktywność zawodowa, poszukiwanie nowych rozwiązań innowacyjnych.
Konsekwencje przystosowania przejawiają się zazwyczaj w dostępnych obserwacjach, w zachowaniach i deklaracjach słownych pracowników. Uzyskany stan względnego przystosowania do pracy ulega dość istotnym zmianom w czasie. Dotyczy to szczególnie pierwszych lat zatrudnienia i początkowego okresu pracy.
Konsekwencje nieprzystosowania do pracy:
A/ Frustracja. Występuje wtedy, gdy człowiek pragnący zrealizować jakiś cel lub zadanie napotyka na przeszkody, które utrudniają lub uniemożliwiają realizację jego dążeń. Częstym efektem tego stanu jest :
podniecenie,
agresja,
apatia,
fantazjowanie,
fiksacja - powtarzanie pewnego zachowania, mimo tego, że okazało się ono nieadekwatne.
Regresja - powrót do zachowań, które w przeszłości były skuteczne : płacz, szantaż.
B/ Kontestacja. Ujawnianie niezadowolenia z istniejącego w zakładzie ładu społecznego, istniejących zależności i dystansów oraz dystrybucji cenionych wartości : płace, awanse, nagrody. Niezadowolenie to może przybrać postać :
malkontenctwa (negatywny stosunek do wszystkiego) ,
niesubordynacji,
niechęci do autorytetów,
niechęci do zmian organizacyjnych i technicznych,
krytykanctwa,
nieusprawiedliwionej podejrzliwości,
braku zainteresowania pracą.
C/ Konflikt. Jest skutkiem poprzednich form nieprzystosowania.
ZJAWISKA BĘDĄCE DOWODAMI NIEPRZYSTOSOWANIA :
Fluktuacja kadr w sensie zbyt częstych zmian zakładu i pracy.
Niezadowolenie wyrażające się w niechęci do pracy, nieusprawiedliwioną absencją, skłonnością do wypadków przy pracy.
Brak identyfikacji z zawodem, pracą, zakładem.
Zwiększenie liczby konfliktów społecznych.
TRUDNOŚCI ADAPTACYJNE W PRACY PIELĘGNIARSKIEJ
Trudności w trakcie startu zawodowego
nowe, złożone zadania w nieznanych warunkach,
nieznajomość oddziałów specjalistycznych,
nieznajomość aparatury medycznej.
Trudności wypływające z przygotowania do zawodu :
mały zakres praktyki zawodowej.
Słaba znajomość teorii klinicznej.
Nieznajomość nowych metod leczenia i związanych z tym zabiegów specjalistycznych
Słaby stopień samodzielności i pewności siebie.
Nietrafny wybór zawodu (predyspozycje fizyczne i psychiczne).
Brak zadowolenia z pracy :
brak motywacji lub negatywne motywacje do pracy,
brak zainteresowania pracą,
brak możliwości rozwoju osobistego w postaci awansu, wyższych zarobków.
1