Masy elastomerowe

Masy elastomerowe

•

Również określane jako masy wyciskowe
kauczukowo – silikonowe, ponieważ są to
syntetyczne kauczuki;

•

Są to precyzyjne materiały wyciskowe do protez
stałych, ale coraz częściej również do wycisków
czynnościowych, do protez całkowitych;

•

Charakteryzują się dużą dokładnością,
elastycznością oraz wytrzymałością mechaniczną;

•

Mają również właściwości niezmieniania nadanego
kształtu i objętości, co pozwala na ich dłuższe
przechowywanie bez konieczności
natychmiastowego wykonywania modelu;

•

Dostarczone są w tubach, z których jedna zawiera
materiał podstawowy , a druga katalizator

•

Stosowane do wycisków dwuwarstwowych

TYPY MAS

•

Dostępne są 4 typy syntetycznych elastomerowych
materiałów wyciskowych :

1.

polisulfidowe, a te w 3 konsystencjach: - rzadkiej, średniej i
gęstej

2.

silikonowe o kondensacyjnym typie wiązania –
zazwyczaj w konsystencji rzadkiej i ekstragęstej

3.

silikonowe o addycyjnym typie wiązania w
konsystencjach: rzadkiej, średniej i gęstej, oraz dodatkowo
w ekstrarzadkiej, jednofazowej, ekstragęstej

4.

polieterowe - w konsystencji rzadkiej, średniej, gęstej

•

Pierwszymi wprowadzonymi na rynek masami
elastomerowymi syntetycznymi były masy polisulfidowe, ale
pozostałe trzy są obecnie najczęściej stosowane

Masy polisulfidowe

•

Pierwsze materiały elastomerowe

•

Masy polisulfidowe są bardzo dokładne

•

Cechowały się elastycznością, ale nie ulegały znacznym

zmianom objętości, typowym dla agarów i alginatów

•

Wyciski te są znacznie twardsze i odporniejsze na

rozerwanie od alginatów

•

Masa ta może być galwanizowana, dzięki czemu nadaje

się na wykonywanie modeli gipsowych jak i metalowych

•

Wykazują większą kurczliwość i ulegają większemu

odkształcaniu podczas wykonywania modelu roboczego

•

Reakcja wiązania doprowadza do szybkiego wzrostu masy

cząsteczkowej i przekształcania zmieszanej pasty w gumę

PODZIAŁ

Masy w zależności od lepkości i łatwości

płynięcia pod obciążeniem dzielą się na trzy
typy :

•

rzadkie

•

normalne

•

gęste

Materiały rzadkie stosowane są zwykle za

pomocą strzykawek. Używane w połączeniu

z materiałem nałożonym uprzednio na

łyżkę.

Materiały normalne są używane do wycisków

jednowarstwowych.

Są z nich wykonywane wyciski protetyczne

na łyżkach indywidualnych.

•

Baza : - ok. 80 %
- niskocząsteczkowe polimery organiczne z reaktywnymi

grupami merkaptanowymi

(-SH)
- substancje wzmacniające – ok. 20 % - dwutlenek tytanu,

siarczan cynku, krzemiany

•

Katalizator to : dwutlenek ołowiu (60-68%) – zawieszony w

obojętnym oleju, takim jak ftalan octylu lub dibutyl

( 30 %)

•

Twardnienie polega na tym, iż dwutlenek ołowiu wyzwala

polimeryzację oraz powoduje sieciowanie poprzez

utlenianie grup SH polimeru polisulfidowego i tworzenie

wiązań S-S między jego łańcuchami

•

Po zmieszaniu masa staje się ciemnobrązowa lub

ciemnoszara ( jeśli jako katalizator stosowany jest

wodorotlenek miedzi , to masa przyjmuje kolor

niebieskozielony )

Przykłady :



Np. PERMELASTIC, STALK

REAKCJA WIĄZANIA

Uproszczona reakcja wiązania :

merkaptan + dwutlenek ołowiu -> polisiarczan +

woda

Przebieg reakcji zależy od wilgotności i temperatury. Wzrost

każdego

z tych parametrów przyspiesza reakcję wiązania.

Czas pracy materiałem polisulfidowym okazuje

się tym krótszy, im gęstsza jest masa.

Ostateczny czas wiązania wynosi zwykle 8-12

minut od rozpoczęcia wiązania.

Wyciski wykonane materiałami

polisulfidowymi kurczą się o 0,3 – 0,4 % w

ciągu 24 godzin, dlatego odlewanie modeli

powinno być wykonywane od razu.

Masy silikonowe

1. Kondensacyjne:

•

Proces polimeryzacji tych mas nie jest zakończony w
momencie uzyskania przez nie odpowiedniej twardości

•

Tworzące się niepełne wiązania powodują, że proces ten
przebiega jeszcze po wyjęciu z ust pacjenta, dlatego
wskazane jest natychmiastowe wykonanie modelu
roboczego

•

Masy te charakteryzują się dużą odpornością na
odkształcanie, doskonałym odwzorowaniem
szczegółów, neutralnym smakiem i zapachem, dużą
odpornością na rozdarcie

•

Podstawą tężenia tych mas jest reakcja kondensacji, w 
której to łańcuchy polimeru silikonowego łączą się ze
sobą dodatkowo przez czynnik sieciujący, tworząc
łańcuchy usieciowane z wytworzeniem cząsteczki
alkoholu. Alkohol ten odparowuje z masy.

•

Hydrofobowe

•

Materiały te składają się z bazy i katalizatora

Bazę

stanowi pasta zawierająca niskocząsteczkowy płyn

silikonowy, zwany dimetylosiloksanem, zawiera on

rekatywne grupy - OH

Cząstki wzmacniające – mogą to być węglany wapnia lub

krzemionka:

- od 35% zawartości w masach rzadkich
- do 75% w masach o konsystencji bardzo gęstej

Katalizator

w postaci płynnej – z zawiesiny oktanianu cyny.

REAKCJA

Uproszczona rekacja wiązania:

Dimetylosiloksan + silan ortoetylowy + kaprylan cyny -> guma silikonowa + alkohol

etylowy



Pasty silikonowe mogą mieć konsystencję

rzadką, normalną i gęstą, a także bardzo
gęstą – określaną jako putty.



Konsystencja jest uwarunkowana masą

cząsteczkową dimetylosiloksanów i
zawartością środków wzmacniających.
Związki o dużej masie cząsteczkowej są
używane w materiałach gęstszych.

•

Reakcja wiązania przebiega z wytworzeniem

trójwymiarowej sieci z utworzeniem alkoholu

etylowego

•

Utworzenie alkoholu doprowadza do skurczu

materiału, który jest większy w masie o

rzadkiej konsystencji, a mniejszy w masie

gęstej.

•

W porównaniu do mas polisulfidowych

charakteryzują się stosunkowo dużymi

zmianami objętości, dlatego zwykle stosuje

się je do wycisków dwuwarstwowych, z

których pierwszą warstwę stanowi masa

bardzo gęsta, a drugą bardzo rzadka.

•

Przykłady : C silikon , Zetaplus



Czas pracy materiałami silikonowymi jest
krótszy niż mas polisulfidowych, również czas
wiązania jest krótszy – wynosi ok. 6 – 8 minut.



Największe zmiany objętości pojawiają się w
czasie pierwszej godziny po związaniu



Mimo że materiały silikonowe są nietoksyczne,
należy jednak unikać bezpośredniego kontaktu
katalizatora ze skórą, gdyż mogą wystąpić
reakcje alergiczne.

2. Addycyjne

Występują w systemach pasta – pasta lub putty – putty

Jedna z past zawiera niskocząsteczkowe silikony z wolnymi

grupami winylowymi, substancje wzmacniające jako

wypełniacz i kwas chloroplatynowy jako katalizator.

Druga zawiera niskocząsteczkowe silikony z wodorosilanami i

wypełniacze wzmacniające.

Obie pasty miesza się w równych ilościach.

Reakcja addycji zachodzi między grupami

winylowymi i wodorowymi bez tworzenia
produktów pośrednich.

REAKCJA

Uproszczona reakcja wiązania :

siloksan zaw. wodór + siloksan z wolną gr. winylową + kw. chloroplatynowy -> guma

silikonowa

•

Proces polimeryzacji tych mas zachodzi w pełni w

ustach pacjenta i wykonanie modelu roboczego może

nastąpić po paru dniach od wykonania wycisku

•

Nie wskazane jest natychmiastowe odlewanie modelu,

ze względu na wodór uwalniany w procesie

polimeryzacji.



Przykłady : Express, Elite

•

Hydrofilne



Czas pracy materiałem jest krótszy niż masami

polisulfidowymi



Wystarczy około 30 – 45 sekund, aby uzyskać

dokładnie zmieszaną masę

Polieterowe

•

Charakteryzują się szczególną precyzją

•

Baza zawiera nienasycony polieter z wolnymi resztami

iminowo – etylowym

•

Katalizatorem jest organiczny ester kw. sulfonowego.

Wolne reszty iminowo – etylowe reagują ze sobą pod wpływem

katalizatora, tworząc usieciowioną wysokocząsteczkową

gumę.

Uproszczona reakcja :

Polieter + ester sulfonowy -> guma z wiązaniami krzyżowymi

•

Podstawą twardnienia jest polimeryzacja

kationowa, w wyniku której następuje

sieciowanie grup iminowych.

•

Ich kurczliwość jest najmniejsza wśród

elastomerów - ze względu na tą cechę

polecane w implantologii

•

Charakteryzują się dużą odpornością na

rozdarcie i odkształcanie, z bardzo

dokładnym odwzorowaniem szczegółów,

wytrzymałość mechaniczna, stabilność

wymiarów, wadą może być ich cena oraz

sztywność.

•

Przykłady : Impregnum, Impregnum Penta

Czas pracy tą masą jest najkrótszy spośród

czasów pracy trzech typów elastomerów.

Jest on tak krótki , że w trakcie mieszania

można zaobserwować wzrost lepkości
masy.

Właściwości wiązania

1.

Czas wiązania

•

masy polisulfidowe charakteryzują się
najdłuższym czasem wiązania, a następnie
materiały silikonowe i polieterowe

•

Czas pracy z materiałem i czas jego wiązania
skraca się wraz ze wzrostem lepkości od
małej do dużej

•

Masy polieterowe mają określony,
zdefiniowany czas pracy z wyraźnie
zaznaczonym przejściem w fazę wiązania

2. Twardość

•

Masy silikonowe o addycyjnym sposobie
wiązania oraz masy polisulfidowe nie
zmieniają znacząco twardości pod wpływem
czasu

•

Mała elastyczność i duża twardość mogą być
skompensowane przez wytworzenie większej
przestrzeni dla materiału wyciskowego
pomiędzy łyżką wyciskową a zębami

3 .Lepkość

•

Wartość lepkości wzrasta dla tego samego
typu materiału w zależności od rzadkiej
konsystencji do gęstej

•

Największy wzrost lepkości w czasie dotyczy
materiałów silikonowych i polieterowych



Masy wyciskowe elastomerowe po

związaniu odróżniają się od mas
hydrokoloidowych stabilnością kształtu
podczas przechowywania na powietrzu,
doskonałym odtwarzaniem szczegółów
powierzchni, wyższą odpornością na
rozrywanie, a także umożliwiają wykonanie
modeli z materiałów innych niż gips.



Zwilżalność wycisków polieterowych i

silikonowych addycyjnych hydrofilnych
zmieszanych gipsem jest dobra.



Masy polisulfidowe cechują się raczej długim
czasem pracy i wiązania, umiarkowaną
elastycznością i odpornością na rozrywanie.



Masy addycyjne tylko nieznacznie kurczą się
po związaniu, wykazują niskie płynięcie i
niską trwałą deformację, co czyni je
najbardziej dokładnymi masami wyciskowymi.



Masy polieterowe, choć dokładne, cechują
krótki czas pracy i wiązania oraz odporność
na rozerwania, a także znaczną sztywność.

Postępowanie

1.

Pastę wyciska się z tuby, umieszczając ją na kartce
woskowego papieru, dodaje płynny katalizator lub
zawartość drugiej tuby i starannie miesza, aż do
uzyskania jednolitej konsystencji

2.

Czas mieszania to około 1min

3.

Przygotowując masę podstawową nakłada się na łyżkę
uprzednio powleczoną cienką warstwą kleju załączonego
do opakowania

4.

Po wprowadzeniu do jamy ustnej łyżkę lekko uciskamy i
w przypadku wycisków czynnościowych wykonujemy
odpowiednie ruchy

5.

Po wyjęciu z jamy ustnej, wycisk przepłukuje się wodą,
osusza i nakłada na powierzchnię warstwę płynnej
masy, a następnie ponownie wprowadza do jamy ustnej.