POLITYKA
PRZEMYSŁO
WA
Polityka Przemysłowa - ogół skoordynowanych
działań rządów, skierowanych na kształtowanie
warunków określających reakcje podmiotów
gospodarczych, z zamiarem osiągnięcia celów
uznanych za ważne
Inne ujęcie polityki przemysłowej - tworzenie
ogólnych warunków sprzyjających działalności
gospodarczej, promowanie restrukturyzacji
przedsiębiorstw oraz otwieranie rynków
Polityka przemysłowa - to działalność
interwencyjna państwa prowadzona w stosunku do
przemysłu, a mająca na celu:
zwiększanie zdolności konkurencyjnej przemysłu
na rynkach zagranicznych
stymulowanie zmian strukturalnych w przemyśle
poprawę efektywności wykorzystania zasobów
przez właściwą ich alokację
pobudzanie aktywności innowacyjnej w przemyśle
FORMY POLITYKI
PRZEMYSŁOWEJ
polityka pośrednia - oddziaływanie na
otoczenie przedsiębiorstw przemysłowych
polityka bezpośrednia - działania
kierowane bezpośrednio do
przedsiębiorstw przemysłowych
POLITYKA PRZEMYSŁOWA ZE
WZGLĘDU NA JEJ ADRESATA
mikroekonomiczna - skierowana tylko do
przedsiębiorstw
makroekonomiczna - zajmuje się
przemysłem jako sektorem gospodarki
CHARAKTER POLITYKI
PRZEMYSŁOWEJ
1. Polityka aktywna polegająca na pobudzaniu zmian
strukturalnych w przemyśle poprzez oddziaływanie na
konkurencyjność
Aktywny rodzaj polityki przemysłowej ma za zadanie
pobudzanie zmian strukturalnych w przemyśle, innowacyjności
oraz podnoszenie efektywności i konkurencyjności
międzynarodowej przedsiębiorstw przemysłowych.
2. Polityka pasywna polegająca na podejmowaniu działań
ochronnych wobec przemysłu
Działania ochronne stanowią drugi typ działań stosowanych w
polityce przemysłowej. Celem ich jest utrzymanie poziomu
zatrudnienia w schyłkowych gałęziach przemysłu. Chodzi o
zapewnienie bezpieczeństwa ekonomicznego kraju przez
utrzymanie zdolności produkcyjnych.
CELE POLITYKI
PRZEMYSŁOWEJ
wspieranie postępu naukowo-technicznego decydującego o
konkurencyjności wyrobów wspólnotowych,
wspieranie rozwoju tzw. przemysłów strategicznych
zapewniających utrzymanie lub rozszerzenie na światowych
rynkach udziału w produkcji nowych generacji wyrobów, opartych
na nowoczesnych technologiach ważnych dla obronności
prestiżowych z punktu widzenia pozycji międzynarodowych
restrukturyzacja przemysłów tradycyjnych wydobywczego,
energetycznego, hutniczego, tekstylnego
pobudzanie i restrukturyzacja przemysłu w regionach
opóźnionych w rozwoju o zanikającej produkcji przemysłów
"schyłkowych", o wzrastających tendencjach do strukturalnego
bezrobocia, wymagających szybkiej poprawy stanu środowiska
naturalnego.
promocja eksportu.
INSTRUMENTY POLITYKI
PRZEMYSŁOWEJ:
Bodźcowe
Regulacyjne
Bezpośrednie
INSTRUMENTY
BODŹCOWE
Oddziałują na wielkość produkcji, ceny, sytuację
finansową i organizacyjną przedsiębiorstw
Są to subsydia, które mogą przybierać rozmaite
formy, jak np. ulgi podatkowe, ulgi celne,
preferencyjne kredyty, gwarancje eksportowe,
przyspieszona amortyzacja, dostawy rynkowe po
niższych cenach
Mogą być skierowane do przedsiębiorstw lub
odbiorców ich produktów, mogą mieć charakter
powszechny lub selektywny.
CEL INSTRUMENTÓW
REGULACYJNYCH
Takie przekształcenie produkcji, które pozwala na:
obniżenie
kosztów,
likwidację
barier
rozwoju,
zmniejszenie zniekształceń cen wynikających z
monopoli,
szybkie
wprowadzanie
zmian
technologicznych.
Właściwa regulacja w przemyśle powinna pomagać w
zmniejszeniu
bezpośrednich
kosztów
produkcji,
obniżać bariery
Rozwoju
przedsiębiorczości,
zmniejszać
zniekształcenia systemu cen, sprzyjać zmianom
technologii.
INSTRUMENTY
BEZPOŚREDNIEGO
ODDZIAŁYWANIA
Państwo może prowadzić politykę przemysłową
poprzez odpowiednie kształtowanie systemu swoich
zakupów lub może być aktywne jako właściciel
przedsiębiorstw
Bariery rozwoju polskiego przemysłu
dystans technologiczny i niski poziom innowacyjności
przedsiębiorstw przemysłowych,
niedostosowanie struktury podaży do popytu na pracę,
skomplikowane i różnie interpretowane przepisy prawne oraz
bariery administracyjne,
utrudniony dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania,
utrudniony dostęp do zewnętrznych rynków zbytu,
niedostateczne wykorzystanie ochrony wynikającej z własności
przemysłowej,
niski poziom nakładów inwestycyjnych i świadomości
społecznej w zakresie ochrony środowiska.
Kryteria ingerencji w kształtowanie
struktury przemysłu
Gałęzie osiągające dużą wartość dodaną na jednego
zatrudnionego
Gałęzie będące podporą rozwoju innych gałęzi przemysłu
Gałęzie o potencjalnych rezerwach przyszłego rozwoju
Gałęzie wymagające osłony
Gałęzie przemysłu o wysokiej technologii
Zasadniczym problemem, jaki związany jest z polityką
przemysłową, jest wybór gałęzi przemysłu, branż,
produktów i rodzajów działalności, które zasługują na
specjalne poparcie lub specjalna ochronę. Za takowe
gałęzie uważa się:
„Koncepcja horyzontalnej polityki
przemysłowej w Polsce”
Od reform ustrojowych po 1989 r. polska polityka przemysłowa
skupiała się na podejściu sektorowym, w ramach którego
państwo podejmowało i wspierało działania restrukturyzacyjne w
polskim przemyśle w celu przekształcenia go w konkurencyjną
gałąź gospodarki. W obecnych uwarunkowaniach
gospodarczych, w obliczu silnej i rosnącej konkurencji zarówno
na jednolitym rynku Unii Europejskiej, jak i w świetle
postępującej globalizacji państwo polskie staje przed
szczególnym wyzwaniem efektywnego i skutecznego wspierania
długofalowego wzrostu i rozwoju polskiego przemysłu.
„Koncepcja horyzontalnej polityki przemysłowej w Polsce”,
określa ramy oddziaływania nowej polityki przemysłowej na
przemysł dla utrzymania wzrostu gospodarczego i jego
konkurencyjnej pozycji. Stanowi on zintegrowane podejście do
polityk horyzontalnych, które będą wywierały istotny wpływ na
funkcjonowanie i rozwój przemysłu.
Cele
„Koncepcji horyzontalnej polityki
przemysłowej w Polsce”
Działania horyzontalne prowadzone w odniesieniu do polskiego
przemysłu mają tworzyć przyjazne warunki dla:
wzrostu konkurencyjności produktów zarówno na rynku
krajowym, unijnym jak i globalnym, w szczególności przez
podnoszenie innowacyjności,
wzrostu produktywności,
wzrostu zatrudnienia,
zwiększania spójności społecznej,
zmniejszania presji na środowisko.
Wyzwania dla polskiego przemysłu
wykorzystanie potencjału wiedzy dla wprowadzania
istotnych zmian technologicznych i organizacyjnych w
przedsiębiorstwach,
wzrost udziału produktów innowacyjnych w ofercie
przedsiębiorstw,
podnoszenie produktywności,
zdobywanie nowych rynków zbytu dla produktów
polskich,
zdolność szybkiego i elastycznego reagowania na
zmiany na globalnym rynku (zarządzanie zmianami),
dostosowanie do wymogów ochrony środowiska.
Obszary działań horyzontalnych
badania i rozwój oraz innowacyjność,
technologie informacyjne i
komunikacyjne,
kapitał ludzki,
ochrona środowiska – zrównoważony
rozwój,
rynki zbytu,
ochrona własności przemysłowej,
uproszczenie i poprawa systemu
regulacji prawnych,
dostęp do kapitału.
DYNAMIKA PRODUKCJI
SPRZEDANEJ PRZEMYSŁU W
LATACH 2009-2011
Wśród głównych grup przemysłowych, wzrost produkcji
sprzedanej zanotowały podmioty wytwarzające dobra
zaopatrzeniowe (o 18,9%), dobra inwestycyjne (o 12,3%), dobra
konsumpcyjne trwałe oraz dobra konsumpcyjne nietrwałe (po
1,6% r/r). Zmniejszyła się produkcja sprzedana dóbr związanych z
energią (o 1,3% r/r).
W okresie styczeń-marzec 2011 r. wzrost produkcji
sprzedanej, w porównaniu do roku ubiegłego, wystąpił w
25 spośród 34 działów przemysłu. Największe przyspieszenie
nastąpiło w działach obejmujących produkcję metali (o 30,8%),
produkcję wyrobów z pozostałych mineralnych surowców
niemetalicznych (o 29,9%) oraz mebli (o 28,2% r/r).
Najsilniejszy spadek produkcji sprzedanej wystąpił natomiast w
działach zajmujących się produkcją wyrobów tytoniowych (o
16,1%) oraz produkcją maszyn i urządzeń (o 8,6%).
Oczekuje się, że wraz z poprawą sytuacji gospodarczej na koniec
roku 2011 produkcja sprzedana przemysłu osiągnie przyrost na
poziomie ok. 8,0%.
DYNAMIKA WARTOŚCI DODANEJ
BRUTTO WG SEKTORÓW
GOSPODARKI W LATACH 2000-
2011
W I połowie 2011, wartość dodana
brutto w gospodarce wzrosła o ok.
4%głównie za sprawą wzrostu wartości
dodanej w budownictwie, którego udział w
tworzeniu wartości dodanej brutto wzrósł do
ponad 7%. Było to efektem wzmożonej
realizacji inwestycji infrastrukturalnych
związanych z EURO 2012, a także
mieszkaniowych. Ponadto wartość dodana w
przemyśle utrzymała trend wzrostowy i
zwiększyła się o ok. 6,6%.
WARTOŚĆ PKB
W LATACH 2008-
2010
W 2011 roku przewidujemy, że wzrost PKB wyniesie
ok. 4,2%. Zmiana produktu krajowego brutto
pozostanie pod wpływem sytuacji zewnętrznej.
Decydującym czynnikiem będzie utrwalanie się
pozytywnych tendencji i oczekiwań w stosunku do
koniunktury w gospodarce światowej. W wyniku
wzmożonej aktywności inwestycyjnej związanej z
przesunięciami realizacji zadań na rok 2011,
oczekujemy wzrostu nakładów brutto na środki
trwałe.
Tempo wzrostu spożycia indywidualnego powinno
utrzymać się na poziomie nieznacznie wyższym niż
przed rokiem.
STRUKTURA WARTOŚCI DODANEJ
BRUTTO WEDŁUG RODZAJÓW
DZIAŁALNOŚCI I WOJEWÓDZTW W 2009
R.
Jednostki prowadzące działalność w przemyśle w 2009 roku
wytworzyły 23,9% krajowej wartości dodanej brutto. W przekroju
województw zróżnicowanie udziału jednostek przemysłowych w
generowaniu wartości dodanej brutto w 2009 roku kształtowało się
w przedziale od 15,0% w województwie mazowieckim do 33,1% w
województwie śląskim.
Struktura wartości dodanej brutto według rodzajów
działalności i podregionów w 2009 r.
POLITYKA
PRZEMYSŁOWA W
EUROPIE I NA
ŚWIECIE
GŁÓWNE CELE POLITYKI
PRZEMYSŁOWEJ
UNII EUROPEJSKIEJ
Do głównych celów polityki przemysłowej Unii Europejskiej
należy:
wspieranie postępu naukowo-technicznego, który decyduje
o konkurencyjności wyrobów wspólnotowych,
wspieranie rozwoju tzw. przemysłów strategicznych tj.:
tych, które zapewniają utrzymanie na światowych rynkach
udziału produkcji nowych generacji wyrobów, opartych na
nowoczesnych technologiach, ważnych dla obronności oraz
prestiżowych przemysłów
Kolejnym celem jest restrukturyzacja przemysłów
tradycyjnych oraz pobudzanie i restrukturyzacja przemysłu
w regionach opóźnionych w rozwoju o zanikającej produkcji
przemysłów "schyłkowych" oraz o wzrastających
tendencjach do strukturalnego bezrobocia, wymagających
szybkiej poprawy stanu środowiska naturalnego.
PRZEMYSŁ
W 2009 roku w produkcji sprzedanej przemysłu w
Unii Europejskiej odnotowano znaczące pogłębienie
spadków zapoczątkowanych w roku poprzednim.
Pogorszenie koniunktury zarówno wewnątrz, jak i
na zewnątrz wspólnego rynku skutecznie
ograniczyło popyt na produkcję przemysłową
wytwarzaną przez unijne gospodarki.
Efektem tego było zmniejszenie produkcji
sprzedanej przemysłu w Unii Europejskiej w 2009 r.
o 14,0% w skali roku.
PRODUKCJA SPRZEDANA
PRZEMYSŁU W UE W 2009 R.
(W RELACJI DO ROKU
POPRZEDNIEGO) W %
Na tle Unii Europejskiej spowolnienie
produkcji sprzedanej przemysłu w Polsce w
2009 r. było zdecydowanie najmniejsze
(spadek o 3,5% w skali roku).
O mniejszej skali spadku niż w innych
gospodarkach zadecydowały chłonność
naszego rynku wewnętrznego oraz
ograniczany deprecjacją złotego spadek
eksportu.
Zdecydowanie najgorszy pod względem wyników
analizowanego sektora w Polsce okazał się być pierwszy
kwartał 2009 roku (Polska - spadek o 10,3%, UE - spadek o
17,4% r/r).
W kolejnych miesiącach sytuacja stopniowo się poprawiała.
Odradzający się popyt zewnętrzny, głównie z racji silnej
stymulacji fiskalnej, pozwolił w ostatnim kwartale 2009 r.
osiągnąć polskiej gospodarce jako jedynej w UE wzrost
produkcji sprzedanej przemysłu (Polska - wzrost o 4,7%,UE -
spadek o 7,1% r/r.)
Wznoszący trend wskaźnika kontynuowany był również w
pierwszym kwartale 2010 r. (Polska – wzrost o 10,9%, UE –
wzrost o 4,0% r/r).
Tegoroczne wzrosty to efekt zarówno poprawy koniunktury,
jak i niskiej bazy statystycznej z analogicznego okresu roku
ubiegłego.
POLITYKA PRZEMYSŁOWA
NA ŚWIECIE
Organizacja Współpracy Gospodarczej i
Rozwoju (OECD)
Jest to organizacja międzynarodowa o
profilu ekonomicznym skupiająca 34
wysoko rozwinięte i demokratyczne
państwa.
Utworzona na mocy Konwencji o
Organizacji Współpracy Gospodarczej i
Rozwoju podpisanej przez 20 państw 14
grudnia 1960
CZŁONKOSTWO POLSKI W
OECD
Polska jest pełnoprawnym członkiem
OECD od 22 listopada 1996.
Udział Polski w składce członkowskiej
płaconej na rzecz OECD w 2010 roku
wynosi 1,201%.
WIELKOŚĆ PRZEMYSŁU
PRZETWÓRCZEGO W
POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH
NALEŻĄCYCH DO OECD
Wielkość obliczona według
wskaźnika dynamiki, przyjmując
2005 rok jako rok bazowy.
Tabela przedstawiająca wielkość przemysłu
państw należących do OECD z podziałem
na:
Największe Państwa grupy G7
Państwa OECD w skali Europejskiej
Państwa OECD w skali Światowej
Oraz uwzględniając Federacje Rosyjską, nie należącą do
grupy OECD
DYNAMIKA POLSKIEGO PRZEMYSŁU
NA TLE PRZEMYSŁU ŚWIATOWEGO
POLITYKA PRZEMYSŁOWA DZIŚ
Współczesna polityka przemysłowa zaczyna stopniowo
odchodzić od polityki targetingu do polityki ogólnego
porządku rynkowego.
Trudniejsze środowisko ekonomiczne stwarza
zapotrzebowania na działania przemysłowe, wzmacniające w
szczególności konkurencyjność przemysłową. Prowadzi to do
spadku znaczenia polityki tradycyjnej, ukierunkowanej na
ochronę lub pobudzanie wybranych gałęzi czy branż i wzrostu
znaczenia polityk ogólnych, mających na celu kształtowanie
konkurencyjnego środowiska i oddziaływanie na warunki, w
jakich funkcjonują podmioty gospodarcze i różne sektory
przemysłowe.
Nowe strategie przemysłowe zakładają wzmocnienie roli
rynku i mechanizmów konkurencji przez co dążą do osłabienia
funkcji państwa jako regulatora życia gospodarczego
BIBLIOGRAFIA
Winiarski Bolesław (red.) „Polityka
gospodarcza”
www.stat.gov.pl
http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=90