ZABURZENIA SNU U

OSÓB W PODESZŁYM

WIEKU

SEN

Zdrowy sen , o

odpowiedniej jakości i

długości , jest niezbędny

do normalnego

funkcjonowania w ciągu

dnia , odpowiada za

regenerację ciała i

umysłu. W miarę upływu

lat stopniowo pogarsza

się jakość snu , zwiększa

się także liczba różnych
zaburzeń związanych ze

snem , co nieuchronnie

wpływa także na jakość

życia w ciągu dnia.

ZABURZENIA SNU U PACJENTÓW W

WIEKU PODESZŁYM

W miarę upływu lat

znacząco wzrasta

występowanie

kłopotów ze snem. Z

badań

epidemiologicznych

przeprowadzonych

w Polsce wynika , że

blisko połowa osób

po 65r.ż. skarży się

na bezsenność .

Kobiety mimo że w badaniach

polisomnograficznych mają nieco lepszy sen niż

mężczyźni – więcej snu głębokiego, 5-2 razy

częściej skarżą się na kłopoty ze snem. Dużo

częściej sięgają także po leki nasenne.

Główną przyczyną gorszego snu u osób w starszym

wieku jest częstsze występowanie różnych chorób

somatycznych i psychicznych. Istotne znaczenie

mają zwłaszcza te choroby , które w szczególny

sposób zakłócają przebieg snu- zespół

niespokojnych nóg i okresowe ruchy kończyn oraz

obturacyjny bezdech podczas snu.

Zaburzenia snu u ludzi w wieku podeszłym w

istotny sposób zakłócają funkcjonowanie w ciągu

dnia , mogą prowadzić do zaburzenia funkcji

poznawczych , zaburzeń pamięci , trudności w

podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu codziennych

problemów. Dodatkowo pojawienie się tych

objawów może zwiększać u pacjentów poziom

lęku , a także prowadzić do osłabienia funkcji

odpornościowych . Bezsenność nie tylko obniża

jakość życia , ale gdy utrzymuje się przewlekle ,

może być przyczyną poważnych konsekwencji

zdrowotnych . Zwłaszcza u ludzi starszych

obserwowano , że skrócenie snu zwiększa ryzyko

wystąpienia depresji oraz może być czynnikiem

ryzyka chorób układu krążenia.

BEZSENNOŚĆ

Spośród

wszystkich

zaburzeń snu

najczęściej

zgłaszanym

problemem

jest

bezsenność.

Pacjenci zwykle skarżą się na

jeden lub kilka z następujących

objawów:

- Trudności z zaśnięciem ( wydłużona

latencja snu)

- Częste budzenie się w nocy

(trudności w utrzymaniu ciągłości
snu , gorsza jakość snu)

- Przedwczesne budzenie się
- Sen nie regenerujący

Bezsenność może być zarówno

objawem , jak i odrębną chorobą .

Chociaż bezsenność może być

naturalną reakcją organizmu na stres

czy dyskomfort fizyczny, warto

pamiętać ,że jeśli nie będzie

odpowiednio wcześnie leczona , może

przejść w postać przewlekłą .

Pojawienie się bezsenności

może być także wczesnym objawem

wystąpienia innej choroby psychicznej

lub fizycznej.

ZABURZENIA ODDYCHANIA

PODCZAS SNU

U osób w starszym wieku obok bezsenności drugim

najczęstszym problemem zaburzającym normalny sen są

zaburzenia oddychania podczas snu. Szacuje się, że prawie

25% osób w starszym wieku ma różnorodne problemy z

oddychaniem we śnie , przy czym do najczęstszych należy

obturacyjny bezdech podczas snu .(OBPS).

Częstotliwość występowania OBPS wyraźnie rośnie z wiekiem i

jest nieco większa u mężczyzn. Otyłość, nadwaga i cukrzyca

zwiększają ryzyko wystąpienia OBPS .Pacjenci z OBPS mają

większe ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia , takich

jak nadciśnienie , przerost lewej komory , zaburzenia rytmu

serca , zawał mięśnia serca, nadciśnienie płucne , udar.

Pacjenci z bezdechami podczas snu zwykle bardzo

głośno chrapią , powtarzające się przerwy w

oddychaniu trwają 10- 30 sekund. Ponieważ w

czasie epizodów bezdechów dochodzi do spłycenia

snu, więc przebieg snu jest wielokrotnie

przerywany , czego konsekwencją jest wyraźna

nadmierna senność w ciągu dnia. Przyczyną

bezdechów jest zwiotczenie mięśni , do którego

dochodzi w czasie pogłębiania snu , i zapadanie się

dróg oddechowych. Podstawową metodą

utrzymywania drożności dróg oddechowych jest

wspomaganie oddychania podczas snu poprzez

utrzymywanie stałego podwyższonego ciśnienia

powietrza (aparat CPAP- continuous positive airway

pressure). Czasem skuteczny jest zabieg

laryngologiczny , który rekonstuuje drogi

oddechowe. Ale podstawową metodą leczenia ,

zalecaną wszystkim pacjentom , jest zmniejszenie

masy ciała.

ZESPÓŁ NIESPOKOJNYCH NÓG

Jest chorobą

charakteryzującą się

występowaniem przed

snem nieprzyjemnych

odczuć w nogach ,

zmuszających do

poruszania

kończynami. Te

nieprzyjemne uczucia i

konieczność

poruszania

kończynami zwykle

towarzyszy zasypianiu .

Pacjenci opisując swoje dolegliwości
używają różnych określeń , do
najczęściej powtarzających się należą :

-

ból

- dyskomfort
- niewygoda
- cierpnięcie
- szarpanie
- ciarki
- kłucie
- swędzenie

Zespołowi niespokojnych nóg

mogą towarzyszyć nasilone

objawy lękowe i depresyjne .

Rzadko obserwowano , żeby

zespół niespokojnych nóg

zaczynał się w dzieciństwie ;

często objawy pojawiają się

dopiero w późnym wieku.

Najczęściej choroba

rozpoczyna się w średnim

wieku

OKRESOWE RUCHY KOŃCZYN

Okresowe ruchy kończyn ( periodic limb movement

disorder,PLMD) charakteryzują się występowaniem w czasie

snu stereotypowych ruchów kończyn .Ruchy zwykle pojawiają

się w kończynach dolnych , zaczynają od wyprostowania

palucha z jednoczesnym zgięciem nogi w kostce , kolanie i

czasem biodrze. Podobne ruchy mogą pojawić się w

kończynach górnych. Ruchom często towarzyszy częściowe

wzbudzenie lub wybudzenie , ale pacjent zwykle nie jest

świadomy występowania ruchów i częstych przerw we śnie .

Pomiędzy epizodami kończyny pozostają nieruchome. Liczba

ruchów w ciągu nocy może być bardzo zmienna .

Z chorobą może być związane częste wybudzanie się i sen nie

regenerujący. Pacjent, który nie wie o występujących u niego

ruchach kończyn (nie jest ich świadomy ), może skarżyć się na

nadmierną senność w ciągu dnia. Dolegliwości i skargi

pacjenta zależą nie tylko od częstotliwości ruchów , ale i od

liczby towarzyszących wybudzeń.

LECZENIE BEZSENNOŚCI

W przypadku stwierdzenia

bezsenności przewlekłej zanim

podejmiemy decyzje o rozpoczęciu

leczenia należy ustalić , z jakim

rodzajem bezsenności mamy do

czynienia , jakie są przyczyny tej

bezsenności , jakie czynniki egzo-

lub endogenne ją wzmacniają i

wywołują .

LECZENIE

NIEFARMAKOLOGICZNE

Znane są liczne metody

niefarmakologicznego

leczenia bezsenności .

Należą do nich :

- informacja o zasadach

higieny snu

- kontrola bodźców
- ograniczenie snu
-

techniki relaksacyjne

- sprzężenie zwrotne
- terapia poznawcza
- chronoterapia
- fototerapia

Przestrzeganie higieny snu obejmuje powstrzymanie się od

drzemek w ciągu dnia , udawanie się na spoczynek i wstawanie

o stałej porze , abstynencję od kofeiny , alkoholu i nikotyny ,

unikanie wysiłku fizycznego i angażujących emocjonalnie

działań tuż przed snem , zapewnienie ciszy i neutralnej

temperatury w sypialni. Istotne jest zwłaszcza ograniczenie

napojów zawierających kofeinę , gdyż w subpopulacji osób

wolno metabolizujących ten związek okres półtrwania kofeiny

może być wydłużony ponad przeciętną wartość 4,8 godzin ,

nawet do 11 godzin.

Technika kontroli bodźców polega na ustaleniu stałego rytmu snu i

czuwania oraz przestrzegania reżimu ułatwiającego kojarzenie

sypialni i łóżka wyłącznie ze snem. Pacjent powinien kłaść się do

łóżka tylko wtedy , gdy jest śpiący , zakazane jest czytanie ,

jedzenie i oglądanie w łóżku telewizji. Jeśli po położeniu się sen

nie nadchodzi w ciągu najbliższych dziesięciu minut , trzeba

wstać , wyjść do innego pomieszczenia i wrócić dopiero wtedy ,

gdy pojawi się senność. Budzik powinien być nastawiony

zawsze na tę samą godzinę , niezależnie od tego , ile trwa sen

nocny. Należy się także powstrzymać od drzemek w ciągu dnia.

Ograniczenie sny polega na przebywaniu w

łóżku tylko tyle czasu , ile według

subiektywnej oceny pacjenta trwa jego sen

nocny. Ponieważ czas ten jest zazwyczaj

subiektywnie zaniżony , częściowa

deprywacja snu prowadzi do zmniejszenia

liczby wybudzeń następnej nocy.

Celem terapii poznawczej jest

uświadomienie przez pacjenta , że może

sobie poradzić z problemem bezsenności .

Jedną z metod jest Tu intencja paradoksalna

. Aby zmniejszyć lęk oczekiwania , zaleca

się pacjentowi , by czuwał tak długo , jak

tylko jest to możliwe .Intencja paradoksalna

kojarzona jest z metodą blokowania myśli i

ujawnieniem irracjonalności poglądów

dotyczących snu

.

LECZENIE

FARMAKOLOGICZNE

Mówiąc o farmakologicznym leczeniu bezsenności trzeba

mieć świadomość , iż podanie środka o działaniu

nasennym jest wyłącznie leczeniem objawowym ,

usuwającym objawów choroby , nie leczącym samej

choroby. Oczywiście działanie leków nasennych może być

pomocne w ogólnej terapii (czy nawet psychoterapii)

bezsenność przy ponownym „uczeniu” pacjenta spania,

ale pozostawienie pacjenta bez kompleksowego wsparcia

psychoterapeutycznego zmniejsza skuteczność leczenia i

bardzo łatwo prowadzi do uzależnienia. W ostatnich

latach coraz szerzej we wspomagającym leczeniu

bezsenności oprócz leków nasennych proponuje się

stosowanie także leków z innych grup , na szczególną

uwagę zasługują leki przeciwdepresyjne . W praktyce

klinicznej , w przypadku konieczności długotrwałego

stosowania leku nasennego , alternatywą jest podawanie

leków przeciwdepresyjnych (które dodatkowo oprócz

bezpośredniego działania nasennego zmniejszają lęk

przed bezsennością ), z możliwością doraźnego

dodawania leku nasennego, np.2-3 razy w tygodniu .U

ludzi w wieku podeszłym skuteczna w leczeniu

zaburzonego rytmu snu i czuwania może być melatonina.

ZABURZENIA SNU U OSÓB

W WIEKU PODESZŁYM ,

ZE WZGLĘDU NA ICH

KONSEKWENCJE

ZDROWOTNE I

SPOŁECZNE ,

STANOWIĄ WAŻNY I

CHYBA NIEDOCENIANY

PROBLEM KLINICZNY .

WŁAŚCIWE PODEJŚCIE

DIAGNOSTYCZNE I

ODPOWIEDNIO

DOBRANA TERAPIA

DAJE POZYTYWNE

EFEKTY , PRZYNOSI

ULGĘ PACJENTOM ,

POPRAWIA JAKOŚĆ ICH

ŻYCIA.