Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
ZARZĄDZANIE
ZARZĄDZANIE
EKOLOGICZNE
EKOLOGICZNE
PRZEDSIĘBIORSTWEM
PRZEDSIĘBIORSTWEM
Program czystszej
Program czystszej
produkcji.
produkcji.
Problem bezpieczeństwa
Problem bezpieczeństwa
i katastrof ekologicznych.
i katastrof ekologicznych.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
PLAN
PLAN
1.
1.
Program czystszej produkcji (PCP)
Program czystszej produkcji (PCP)
2.
2.
Katastrofy – definicje, rodzaje
Katastrofy – definicje, rodzaje
3.
3.
Przykłady katastrof
Przykłady katastrof
4.
4.
Procedury i przepisy dotyczące
Procedury i przepisy dotyczące
zapobiegania katastrofom
zapobiegania katastrofom
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Czystsza Produkcja oznacza ciągłe
Czystsza Produkcja oznacza ciągłe
stosowanie kompleksowej prewencyjnej
stosowanie kompleksowej prewencyjnej
strategii ochrony środowiska
strategii ochrony środowiska
ograniczającej ryzyko jakie niesie
ograniczającej ryzyko jakie niesie
produkcja i jej wytwory ludziom i ich
produkcja i jej wytwory ludziom i ich
otoczeniu.
otoczeniu.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Historia
Historia
Czystsza Produkcji została przyjęta jako
Czystsza Produkcji została przyjęta jako
uniwersalna strategia zarządzania środowiskiem
uniwersalna strategia zarządzania środowiskiem
naturalnym w przemyśle i biznesie w rozdziale 30
naturalnym w przemyśle i biznesie w rozdziale 30
Agendy XXI Światowej Konferencji Ekologicznej w
Agendy XXI Światowej Konferencji Ekologicznej w
Rio de Janeiro w 1992 roku. Procedury jej
Rio de Janeiro w 1992 roku. Procedury jej
wdrażania są obecnie coraz powszechniej
wdrażania są obecnie coraz powszechniej
stosowane w świecie.
stosowane w świecie.
W Polsce, dzięki współpracy pomiędzy
W Polsce, dzięki współpracy pomiędzy
Stowarzyszeniem Inżynierów Norwegii NIF
Stowarzyszeniem Inżynierów Norwegii NIF
a Federacją Stowarzyszeń Naukowo Technicznych
a Federacją Stowarzyszeń Naukowo Technicznych
NOT, Program Czystszej Produkcji CP uruchomiono
NOT, Program Czystszej Produkcji CP uruchomiono
już w 1991 roku. Deklaracje CP podpisali Minister
już w 1991 roku. Deklaracje CP podpisali Minister
Przemysłu i Handlu
Przemysłu i Handlu
i Minister Ochrony Środowiska Zasobów
i Minister Ochrony Środowiska Zasobów
Naturalnych i Leśnictwa.
Naturalnych i Leśnictwa.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Koncepcja CP
Koncepcja CP
Koncepcja CP polega na takim
Koncepcja CP polega na takim
zarządzaniu produkcją, która
zarządzaniu produkcją, która
zapobiega i ogranicza:
zapobiega i ogranicza:
powstanie odpadów,
powstanie odpadów,
marnotrawstwo zasobów pracy, materiałów i energii.
marnotrawstwo zasobów pracy, materiałów i energii.
Jest przeciwieństwem strategii usuwania skutków
Jest przeciwieństwem strategii usuwania skutków
oddziaływania produkcji na środowisko przez
oddziaływania produkcji na środowisko przez
inwestycje typu „ końca rury”.
inwestycje typu „ końca rury”.
CP oznacza ograniczanie szkodliwego oddziaływania na
CP oznacza ograniczanie szkodliwego oddziaływania na
środowisko we wszystkich fazach cyklu życia produkcji
środowisko we wszystkich fazach cyklu życia produkcji
- należy dążyć we wszystkich fazach do
- należy dążyć we wszystkich fazach do
minimalizowania odpadów, także możliwości
minimalizowania odpadów, także możliwości
recyklingu.
recyklingu.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
PC obejmuje:
PC obejmuje:
czystsze technologie-
czystsze technologie-
tj. techniczne
tj. techniczne
środki produkcji podejmowane w celu
środki produkcji podejmowane w celu
zmniejszania a nawet eliminowania „ u
zmniejszania a nawet eliminowania „ u
źródeł” wszelkich uciążliwych
źródeł” wszelkich uciążliwych
zanieczyszczeń i odpadów oraz
zanieczyszczeń i odpadów oraz
umożliwianie oszczędności surowców.
umożliwianie oszczędności surowców.
czyste produkty-
czyste produkty-
wytwarzane
wytwarzane
przy użyciu czystych technologii,
przy użyciu czystych technologii,
konieczne są w tym celu
konieczne są w tym celu
odpowiednie działania
odpowiednie działania
zapewniające wyższy stopień
zapewniające wyższy stopień
„czystości”, tzn. odpowiednie
„czystości”, tzn. odpowiednie
zaprojektowanie produktu,
zaprojektowanie produktu,
wprowadzenie zmian w istniejącym
wprowadzenie zmian w istniejącym
produkcie z myślą o całym jego
produkcie z myślą o całym jego
cyklu życia
cyklu życia
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Praktyka w Polsce
Praktyka w Polsce
Od początku 1991 roku rozpoczęło się
Od początku 1991 roku rozpoczęło się
szkolenie w formie edycyjnych
szkolenie w formie edycyjnych
Szkół Czystszej Produkcji
Szkół Czystszej Produkcji
(ponad
(ponad
40 edycji)
40 edycji)
Wyszkoleni w ten sposób tzw.
Wyszkoleni w ten sposób tzw.
eksperci
eksperci
czystszej produkcji
czystszej produkcji
stworzyli Klub
stworzyli Klub
Polskiego Ruchu CP - przekształcony
Polskiego Ruchu CP - przekształcony
w 1999r. w
w 1999r. w
Stowarzyszenie
Stowarzyszenie
"Polski Ruch Czystszej
"Polski Ruch Czystszej
Produkcji"
Produkcji"
w ramach FSNT - NOT, z
w ramach FSNT - NOT, z
siedzibą w Katowicach.
siedzibą w Katowicach.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Polski Ruch Czystszej
Polski Ruch Czystszej
Produkcji
Produkcji
Najważniejszym zadaniem tego ruchu jest rozpowszechnianie
Najważniejszym zadaniem tego ruchu jest rozpowszechnianie
praktycznych form ograniczania odpadów w przemyśle i
praktycznych form ograniczania odpadów w przemyśle i
zmiana postaw ludzkich w stosunku do środowiska
zmiana postaw ludzkich w stosunku do środowiska
naturalnego przez:
naturalnego przez:
krytyczną ocenę gospodarki surowcami, wodą i energią,
krytyczną ocenę gospodarki surowcami, wodą i energią,
ciągłą analizę i usprawnianie istniejących procesów
ciągłą analizę i usprawnianie istniejących procesów
produkcyjnych,
produkcyjnych,
zalecenia wprowadzania nowych procesów jednostkowych
zalecenia wprowadzania nowych procesów jednostkowych
lub nowych technologii,
lub nowych technologii,
krytyczną ocenę gospodarki odpadami - powstającymi jako
krytyczną ocenę gospodarki odpadami - powstającymi jako
nieuniknione, pod kątem ich dalszego wykorzystania,
nieuniknione, pod kątem ich dalszego wykorzystania,
wymaganie recyklingu jako jedynej formy likwidacji
wymaganie recyklingu jako jedynej formy likwidacji
zużytych wyrobów.
zużytych wyrobów.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Strategia CP jest
Strategia CP jest
kontynuowana również
kontynuowana również
dzięki wprowadzeniu
dzięki wprowadzeniu
systemu uzyskiwania
systemu uzyskiwania
Świadectwa
Świadectwa
Przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwa
Czystszej Produkcji
Czystszej Produkcji
oraz
oraz
zasad wpisywania
zasad wpisywania
przedsiębiorstwa do
przedsiębiorstwa do
Polskiego Rejestru
Polskiego Rejestru
Przedsiębiorstw CP z
Przedsiębiorstw CP z
uzyskaniem Dyplomu
uzyskaniem Dyplomu
Uznania
Uznania
.
.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Świadectwo uzyskuje przedsiębiorstwo, które złoży
Świadectwo uzyskuje przedsiębiorstwo, które złoży
w Polskim Centrum CP zweryfikowany wniosek,
w Polskim Centrum CP zweryfikowany wniosek,
zawierający udokumentowanie zadań
zawierający udokumentowanie zadań
wykonanych i zaplanowanych, związanych z
wykonanych i zaplanowanych, związanych z
wprowadzeniem i ciągłym stosowaniem strategii
CP
. Są to:
. Są to:
główne cele polityki ekologicznej
główne cele polityki ekologicznej
przedsiębiorstwa,
przedsiębiorstwa,
ważniejsze zadania proekologiczne, które zostały
ważniejsze zadania proekologiczne, które zostały
wdrożone jeszcze przed złożeniem wniosku,
wdrożone jeszcze przed złożeniem wniosku,
stan zrzutów zanieczyszczeń do środowiska na tle
stan zrzutów zanieczyszczeń do środowiska na tle
produkcji sprzedanej,
produkcji sprzedanej,
uzyskane efekty ekologiczne i ekonomiczne,
uzyskane efekty ekologiczne i ekonomiczne,
lista zamierzeń zadań CP wraz z zestawieniem
lista zamierzeń zadań CP wraz z zestawieniem
planowanych efektów ekologicznych,
planowanych efektów ekologicznych,
wynikających z kontynuacji programu CP w
wynikających z kontynuacji programu CP w
zakładzie na następne dwa lata od daty złożenia
zakładzie na następne dwa lata od daty złożenia
wniosku.
wniosku.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Korzyści dla przedsiębiorstw z
Korzyści dla przedsiębiorstw z
PC
PC
oszczędność surowców i energii
oszczędność surowców i energii
zmniejszenie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska
zmniejszenie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska
zmniejszenie kosztów produkcji ( mniejsze zużycie surowców, niższe koszty
zmniejszenie kosztów produkcji ( mniejsze zużycie surowców, niższe koszty
unieszkodliwiania odpadów, niższe opłaty za korzystanie ze środowiska,
unieszkodliwiania odpadów, niższe opłaty za korzystanie ze środowiska,
unikanie kar)
unikanie kar)
uniknięcie nakładów na przedsięwzięcia ochronne typu „ końca rury”
uniknięcie nakładów na przedsięwzięcia ochronne typu „ końca rury”
podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku ( niższe koszty,
podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku ( niższe koszty,
lepsza jakość)
lepsza jakość)
ograniczenie odpowiedzialności prawnej kierownictwa w przypadku szkód
ograniczenie odpowiedzialności prawnej kierownictwa w przypadku szkód
ekologicznych ( mniejsze ryzyko szkód)
ekologicznych ( mniejsze ryzyko szkód)
poprawa jakości produktów
poprawa jakości produktów
poprawa warunków i bezpieczeństwa pracy zatrudnionych oraz użytkowników
poprawa warunków i bezpieczeństwa pracy zatrudnionych oraz użytkowników
poprawa wizerunku przedsiębiorstwa w oczach klientów i opinii publicznej
poprawa wizerunku przedsiębiorstwa w oczach klientów i opinii publicznej
ułatwienie przy uzyskaniu certyfikatów ekologicznych dla przedsiębiorstw
ułatwienie przy uzyskaniu certyfikatów ekologicznych dla przedsiębiorstw
zwiększenie możliwości współpracy z partnerami z krajów wyżej rozwiniętych
zwiększenie możliwości współpracy z partnerami z krajów wyżej rozwiniętych
(ostrzejsze standardy, ważny wizerunek firmy)
(ostrzejsze standardy, ważny wizerunek firmy)
zwiększenie wiarygodności kredytowej
zwiększenie wiarygodności kredytowej
przygotowanie do wdrażania systemu zarządzania środowiskowego
przygotowanie do wdrażania systemu zarządzania środowiskowego
niższe koszty ubezpieczeń
niższe koszty ubezpieczeń
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Problem
Problem
bezpieczeństwa
bezpieczeństwa
i katastrof
i katastrof
ekologicznych
ekologicznych
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Katastrofy ekologiczne -
Katastrofy ekologiczne -
definicja
definicja
trwałe, nieodwracalne uszkodzenia
trwałe, nieodwracalne uszkodzenia
lub zniszczenia środowiska, mające
lub zniszczenia środowiska, mające
negatywny wpływ na życie i zdrowie
negatywny wpływ na życie i zdrowie
człowieka.
człowieka.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Rodzaje
Rodzaje
Katastrofy ekologiczne można podzielić
Katastrofy ekologiczne można podzielić
ze względu na pochodzenie na dwie
ze względu na pochodzenie na dwie
grupy:
grupy:
katastrofy naturalne (określane także
katastrofy naturalne (określane także
jako klęski żywiołowe)
jako klęski żywiołowe)
katastrofy antropogeniczne
katastrofy antropogeniczne
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Rodzaje katastrof
Rodzaje katastrof
Powodzie
Powodzie
Pożary
Pożary
Trzęsienia ziemi
Trzęsienia ziemi
Osuwiska
Osuwiska
Zaspy i oblodzenia
Zaspy i oblodzenia
Burze i huragany
Burze i huragany
Wybuchy
Wybuchy
przemysłowe
przemysłowe
Pożary przemysłowe
Pożary przemysłowe
Skażenia
Skażenia
przemysłowe
przemysłowe
Transport TŚP
Transport TŚP
Awarie elektrowni
Awarie elektrowni
Katastrofy
naturalne
Katastrofy
antropogenicz
ne
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Wybuchy
Wybuchy
przemysłowe
przemysłowe
Częstym zjawiskiem towarzyszącym
Częstym zjawiskiem towarzyszącym
awariom są wybuchy, w następstwie
awariom są wybuchy, w następstwie
których występują zniszczenia
których występują zniszczenia
obiektów i urządzeń, pożary i
obiektów i urządzeń, pożary i
uszkodzenia systemów
uszkodzenia systemów
produkcyjnych.
produkcyjnych.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Pożary (będące przyczyną lub
Pożary (będące przyczyną lub
skutkiem awarii) przyczyniają się do
skutkiem awarii) przyczyniają się do
dodatkowych zniszczeń obiektów i
dodatkowych zniszczeń obiektów i
urządzeń przemysłowych oraz
urządzeń przemysłowych oraz
ograniczają możliwość szybkiej
ograniczają możliwość szybkiej
reakcji i likwidacji zagrożenia.
reakcji i likwidacji zagrożenia.
Pożary
Pożary
przemysłowe
przemysłowe
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skażenia przemysłowe
Skażenia przemysłowe
Wielkie awarie przemysłowe
Wielkie awarie przemysłowe
należą do kategorii wypadków
należą do kategorii wypadków
nadzwyczajnych,
nadzwyczajnych,
wyrządzających dotkliwe
wyrządzających dotkliwe
straty sanitarne, ekologiczne
straty sanitarne, ekologiczne
oraz szkody materialne. W
oraz szkody materialne. W
wyniku ich powstania
wyniku ich powstania
uwalniane są duże ilości
uwalniane są duże ilości
substancji toksycznych,
substancji toksycznych,
mogących objąć swoim
mogących objąć swoim
szkodliwym działaniem
szkodliwym działaniem
znaczne obszary.
znaczne obszary.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
TŚP
TŚP
Toksycznymi środkami przemysłowymi
Toksycznymi środkami przemysłowymi
(TŚP) nazywane są wszelkie związki
(TŚP) nazywane są wszelkie związki
chemiczne (organiczne i
chemiczne (organiczne i
nieorganiczne), materiały łatwopalne
nieorganiczne), materiały łatwopalne
i wybuchowe, substancje biologicznie
i wybuchowe, substancje biologicznie
czynne, preparaty promieniotwórcze
czynne, preparaty promieniotwórcze
oraz wszelkie odpady, materiały i
oraz wszelkie odpady, materiały i
związki, które w wyniku termicznego
związki, które w wyniku termicznego
rozkładu lub reakcji z materią
rozkładu lub reakcji z materią
otoczenia mogą dawać substancje
otoczenia mogą dawać substancje
zatruwające bezpośrednio lub
zatruwające bezpośrednio lub
pośrednio środowisko człowieka.
pośrednio środowisko człowieka.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Transport TŚP
Transport TŚP
Toksyczne środki przemysłowe mogą
Toksyczne środki przemysłowe mogą
zostać uwolnione również podczas
zostać uwolnione również podczas
ich transportu:
ich transportu:
drogowego
drogowego
kolejowego
kolejowego
wodnego
wodnego
przez rurociągi
przez rurociągi
inne
inne
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Awarie elektrowni
Awarie elektrowni
jądrowych
jądrowych
Ryzyko katastrof spowodowanych
Ryzyko katastrof spowodowanych
awarią urządzeń jądrowych nie
awarią urządzeń jądrowych nie
wydaje się tak wielkie jak w
wydaje się tak wielkie jak w
przypadku innych gałęzi przemysłu, a
przypadku innych gałęzi przemysłu, a
jednak w historii notowano ich już
jednak w historii notowano ich już
kilkanaście. Na skutek tych awarii
kilkanaście. Na skutek tych awarii
powstają najczęściej straty
powstają najczęściej straty
materialne i ekologiczne na
materialne i ekologiczne na
dość znacznych obszarach.
dość znacznych obszarach.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Przykłady katastrof
Przykłady katastrof
antropogenicznych
antropogenicznych
Katastrofy ekologiczne antropogeniczne na świecie 1956–2004
Katastrofy ekologiczne antropogeniczne na świecie 1956–2004
Katastrofy ekologiczne antropogeniczne na świecie 1956–2004
*
*
Data
Data
katastrofy
katastrofy
Rodzaj katastrofy
Rodzaj katastrofy
Państwo
Państwo
Liczba ofiar
Liczba ofiar
śmiertelnych
śmiertelnych
7 VIII 1956
7 VIII 1956
eksplozja wagonu z dynamitem
eksplozja wagonu z dynamitem
Kolumbia (Cali)
Kolumbia (Cali)
1 100
1 100
27 XII 1975
27 XII 1975
eksplozja w kopalni węgla
eksplozja w kopalni węgla
Indie (Ćasnala)
Indie (Ćasnala)
431
431
11 VI 1978
11 VI 1978
eksplozja zbiornika propylenu
eksplozja zbiornika propylenu
Hiszpania
Hiszpania
150
150
25 II 1984
25 II 1984
eksplozja rurociągu naftowego
eksplozja rurociągu naftowego
Brazylia (Cubatão)
Brazylia (Cubatão)
508
508
19 XI 1984
19 XI 1984
eksplozja zbiornika gazu
eksplozja zbiornika gazu
Meksyk (miasto
Meksyk (miasto
Meksyk)
Meksyk)
334
334
3 XII 1984
3 XII 1984
eksplozja w fabryce chemicznej, skażenie gazami
eksplozja w fabryce chemicznej, skażenie gazami
toksycznymi
toksycznymi
Indie (Bhopal)
Indie (Bhopal)
3 849
3 849
6 VII 1988
6 VII 1988
eksplozja platformy naftowej
eksplozja platformy naftowej
Morze Północne
Morze Północne
167
167
3 VI 1989
3 VI 1989
eksplozja gazociągu
eksplozja gazociągu
ZSRR (między Ufą a
ZSRR (między Ufą a
Asza)
Asza)
650
650
3 III 1991
3 III 1991
eksplozja w kopalni węgla
eksplozja w kopalni węgla
Turcja (Kozlu)
Turcja (Kozlu)
270
270
10 V 1994
10 V 1994
eksplozja w fabryce zabawek
eksplozja w fabryce zabawek
Tajlandia (Bangkok)
Tajlandia (Bangkok)
213
213
2 XI 1994
2 XI 1994
pożar rozlanego paliwa
pożar rozlanego paliwa
Egipt (Durunka)
Egipt (Durunka)
500
500
14 II 1998
14 II 1998
eksplozja zbiorników ropy naftowej
eksplozja zbiorników ropy naftowej
Kamerun (Jaunde)
Kamerun (Jaunde)
120
120
17 X 1998
17 X 1998
eksplozja rurociągu naftowego
eksplozja rurociągu naftowego
Nigeria (Jesse)
Nigeria (Jesse)
700
700
10 VII 2000
10 VII 2000
eksplozja rurociągu naftowego
eksplozja rurociągu naftowego
Nigeria (Adeje)
Nigeria (Adeje)
250
250
31 XII 2000
31 XII 2000
wybuch ogni sztucznych
wybuch ogni sztucznych
Peru
Peru
240
240
27 I 2002
27 I 2002
eksplozja amunicji
eksplozja amunicji
Nigeria
Nigeria
500 (ponad 1000
500 (ponad 1000
zaginionych)
zaginionych)
22–23 XII
22–23 XII
2002
2002
wybuch gazu
wybuch gazu
Chiny
Chiny
191
191
18 II 2004
18 II 2004
wybuch pociągu przewożącego siarkę, benzynę i
wybuch pociągu przewożącego siarkę, benzynę i
nawozy sztuczne
nawozy sztuczne
Iran Północny
Iran Północny
295
295
*
W tabeli uwzględniono
katastrofy, w których liczba
ofiar śmiertelnych przekroczyła
100 osób.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
KATASTROFA EKOLOGICZNA W
KATASTROFA EKOLOGICZNA W
ZATOCE PERSKIEJ
ZATOCE PERSKIEJ
Czas i miejsce katastrofy:
1991r., Zatoka Perska.
1991r., Zatoka Perska.
Przyczyny:
Przyczyny:
Tocząca się w Kuwejcie
Tocząca się w Kuwejcie
w 1991r. wojna,
w 1991r. wojna,
doprowadziła do
doprowadziła do
wycieku ropy. Poza tym
wycieku ropy. Poza tym
wycofująca się armia
wycofująca się armia
iracka podpaliła tą
iracka podpaliła tą
ropę, dostała się ona
ropę, dostała się ona
do wód Zatoki Perskiej.
do wód Zatoki Perskiej.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich
Skutki i ich
usuwanie
usuwanie
Do wód Zatoki dostało się około 240 milionów baryłek
Do wód Zatoki dostało się około 240 milionów baryłek
ropy, zatruwając wodę, 550 km wybrzeża, słone
ropy, zatruwając wodę, 550 km wybrzeża, słone
bagna i lasy. Życie straciło ponad 30,000 ptaków
bagna i lasy. Życie straciło ponad 30,000 ptaków
morskich. Eksperci szacują, że pełna regeneracja tych
morskich. Eksperci szacują, że pełna regeneracja tych
ekosystemów zajmie ok. 10 lat. Wycofujący się
ekosystemów zajmie ok. 10 lat. Wycofujący się
żołnierze iraccy podpalili 650 szybów wiertniczych,
żołnierze iraccy podpalili 650 szybów wiertniczych,
doprowadzając
do
katastrofy
ekologicznej
na
doprowadzając
do
katastrofy
ekologicznej
na
niespotykaną dotąd skalę. Dym, sadza i opary
niespotykaną dotąd skalę. Dym, sadza i opary
składające się z kropli nie spalonej ropy w bardzo
składające się z kropli nie spalonej ropy w bardzo
groźny sposób zanieczyściły środowisko i praktycznie
groźny sposób zanieczyściły środowisko i praktycznie
całą okolicę pokryły ropą. Całkowity koszt gaszenia
całą okolicę pokryły ropą. Całkowity koszt gaszenia
pożarów
wyniósł
1.5
miliardów
dolarów.
pożarów
wyniósł
1.5
miliardów
dolarów.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
KATASTROFA W CZARNOBYLU
KATASTROFA W CZARNOBYLU
Czas i miejsce katastrofy:
Czas i miejsce katastrofy:
26 kwietnia 1986r. ,
26 kwietnia 1986r. ,
Czarnobyl (Ukraina)
Czarnobyl (Ukraina)
Przyczyny:
Przyczyny:
O godzinie 1:23 w nocy
O godzinie 1:23 w nocy
reaktor w Czarnobylu
reaktor w Czarnobylu
zaczął się topić.
zaczął się topić.
Przyczyną był błąd
Przyczyną był błąd
człowieka i wady
człowieka i wady
konstrukcyjne reaktora
konstrukcyjne reaktora
tego typu.
tego typu.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich
Skutki i ich
usuwanie
usuwanie
W wyniku wybuchu a następnie pożaru do atmosfery przedostało się
W wyniku wybuchu a następnie pożaru do atmosfery przedostało się
kilkadziesiąt izotopów promieniotwórczych.
kilkadziesiąt izotopów promieniotwórczych.
Łatwo mierzalne
Łatwo mierzalne
skażenia obserwowano w całej Europie, a ślady skażeń wykryto
skażenia obserwowano w całej Europie, a ślady skażeń wykryto
praktycznie na całej półkuli północnej.
praktycznie na całej półkuli północnej.
W akcji gaszenia i następnie porządkowania rejonu katastrofy wzięło
W akcji gaszenia i następnie porządkowania rejonu katastrofy wzięło
udział ponad 600 000 ludzi, głównie żołnierzy.
udział ponad 600 000 ludzi, głównie żołnierzy.
W listopadzie 1986 zakończono budowę tzw. sarkofagu -
W listopadzie 1986 zakończono budowę tzw. sarkofagu -
improwizowanej osłony resztek reaktora.
improwizowanej osłony resztek reaktora.
Bezpośrednio w okresie katastrofy w wyniku napromieniowania 237
Bezpośrednio w okresie katastrofy w wyniku napromieniowania 237
osób zachorowało na chorobę popromienną, zmarło 31 osób.
osób zachorowało na chorobę popromienną, zmarło 31 osób.
Od końca kwietnia do połowy sierpnia 1986 ewakuowano około 116
Od końca kwietnia do połowy sierpnia 1986 ewakuowano około 116
tysięcy mieszkańców terenów najsilniej dotkniętych. Przyjmuje
tysięcy mieszkańców terenów najsilniej dotkniętych. Przyjmuje
się, że ok. 200 000 ludzi przebywających bezpośrednio w rejonie
się, że ok. 200 000 ludzi przebywających bezpośrednio w rejonie
katastrofy otrzymało dawki skuteczne większe od 100 mSv, a
katastrofy otrzymało dawki skuteczne większe od 100 mSv, a
więc takie, dla których skutki stochastyczne promieniowania
więc takie, dla których skutki stochastyczne promieniowania
zajdą lub już zaszły po czternastu latach od niej.
zajdą lub już zaszły po czternastu latach od niej.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
KATASTROFA TANKOWCA U
KATASTROFA TANKOWCA U
WYBRZEZY HISZPAŃSKIEJ GALICJI
WYBRZEZY HISZPAŃSKIEJ GALICJI
Czas i miejsce katastrofy:
Czas i miejsce katastrofy:
18.11.2002r., Ocean Atlantycki, 150 mil od
18.11.2002r., Ocean Atlantycki, 150 mil od
wybrzeży Hiszpanii.
wybrzeży Hiszpanii.
Przyczyny:
Przyczyny:
Uszkodzony tankowiec
Uszkodzony tankowiec
"Prestige" przewożący ponad
"Prestige" przewożący ponad
70 tys. ton oleju napędowego,
70 tys. ton oleju napędowego,
przełamał się na dwie części i
przełamał się na dwie części i
zatonął. Uszkodzenie to
zatonął. Uszkodzenie to
zostało spowodowane
zostało spowodowane
podczas sztormu parę dni
podczas sztormu parę dni
przed wypadkiem.
przed wypadkiem.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich
Skutki i ich
usuwanie
usuwanie
Władze hiszpańskie podały, że jeszcze przed
Władze hiszpańskie podały, że jeszcze przed
katastrofą ze statku wydostało się 5 tys. ton oleju
katastrofą ze statku wydostało się 5 tys. ton oleju
tworząc 17-kilometrową plamę. Wiatry i prądy
tworząc 17-kilometrową plamę. Wiatry i prądy
morskie zepchnęły plamę w kierunku wybrzeży
morskie zepchnęły plamę w kierunku wybrzeży
hiszpańskiej Galicji powodując katastrofę
hiszpańskiej Galicji powodując katastrofę
ekologiczną o niewyobrażalnej skali. Olej dostał
ekologiczną o niewyobrażalnej skali. Olej dostał
się na wybrzeże co spowodowało ogromne
się na wybrzeże co spowodowało ogromne
szkody m.in. olejem zostało zabrudzonych wiele
szkody m.in. olejem zostało zabrudzonych wiele
ptaków morskich.
ptaków morskich.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
KATASTROFA EKOLOGICZNA U
KATASTROFA EKOLOGICZNA U
WYBRZEŻY BRETANII
WYBRZEŻY BRETANII
Czas i miejsce katastrofy:
12 grudnia 1999 r. Ok. 70
12 grudnia 1999 r. Ok. 70
mil morskich na południe
mil morskich na południe
od Brestu - głównego portu
od Brestu - głównego portu
francuskiej Bretanii
francuskiej Bretanii
Przyczyny:
Przyczyny:
Maltański tankowiec Erika, płynący z Francji do
Maltański tankowiec Erika, płynący z Francji do
Włoch rozłamał się na dwie części. 26-osobowa
Włoch rozłamał się na dwie części. 26-osobowa
załoga opuściła statek w szalupach ratunkowych
załoga opuściła statek w szalupach ratunkowych
i wkrótce została bezpiecznie podjęta przez
i wkrótce została bezpiecznie podjęta przez
śmigłowce ratunkowe. Niestety - do oceanu
śmigłowce ratunkowe. Niestety - do oceanu
wydostała się prawie połowa z 30.000 ton
wydostała się prawie połowa z 30.000 ton
mazutu przewożonego przez tankowiec
mazutu przewożonego przez tankowiec
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich usuwanie
Skutki i ich usuwanie
Do oceanu wydostała się prawie połowa z
Do oceanu wydostała się prawie połowa z
30.000 ton mazutu przewożonego
30.000 ton mazutu przewożonego
przez tankowiec
przez tankowiec
Klęska objęła ponad 500 km wybrzeży -
Klęska objęła ponad 500 km wybrzeży -
należących do najbardziej urokliwych i
należących do najbardziej urokliwych i
najcenniejszych
pod
względem
najcenniejszych
pod
względem
przyrodniczym w Europie.
przyrodniczym w Europie.
Wkrótce po katastrofie pracę na wybrzeżu rozpoczęły ekipy
Wkrótce po katastrofie pracę na wybrzeżu rozpoczęły ekipy
ratunkowe, wyłapujące żywe jeszcze ptaki z pozlepianymi olejem
ratunkowe, wyłapujące żywe jeszcze ptaki z pozlepianymi olejem
piórami. Wysyłano je do odpowiednich ośrodków w Wielkiej Brytanii,
piórami. Wysyłano je do odpowiednich ośrodków w Wielkiej Brytanii,
Belgii i Holandii, gdzie za pomocą specjalnych detergentów
Belgii i Holandii, gdzie za pomocą specjalnych detergentów
czyszczono ich pióra, leczono i doprowadzano do kondycji
czyszczono ich pióra, leczono i doprowadzano do kondycji
umożliwiającej ponowne wypuszczenie na wolność.
umożliwiającej ponowne wypuszczenie na wolność.
Według różnych szacunków, łącznie w wyniku tej katastrofy zginęło
Według różnych szacunków, łącznie w wyniku tej katastrofy zginęło
300 - 500 tysięcy ptaków. Liczba innych organizmów, które
300 - 500 tysięcy ptaków. Liczba innych organizmów, które
ucierpiały (np. ssaków morskich), jest jeszcze trudniejsza do
ucierpiały (np. ssaków morskich), jest jeszcze trudniejsza do
oszacowania.
oszacowania.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
WYCIEK TRUJĄCEGO GAZU –
WYCIEK TRUJĄCEGO GAZU –
BHOPAL, INDIE
BHOPAL, INDIE
Czas i miejsce:
Czas i miejsce:
2 grudnia 1984r.,
2 grudnia 1984r.,
fabryki pestycydów
fabryki pestycydów
w Bhopalu.
w Bhopalu.
Przyczyny:
Przyczyny:
Z fabryki pestycydów uwolniło się 40 ton
Z fabryki pestycydów uwolniło się 40 ton
izocjanku metylu. Powodem tego był brak
izocjanku metylu. Powodem tego był brak
odpowiednich technik analitycznych oraz
odpowiednich technik analitycznych oraz
rozbudowanego systemu monitoringu
rozbudowanego systemu monitoringu
przygotowanego na taką okazję.
przygotowanego na taką okazję.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich
Skutki i ich
usuwanie
usuwanie
Izocjanek metylu i jego toksyczne
Izocjanek metylu i jego toksyczne
pochodne rozchodziły się w
pochodne rozchodziły się w
atmosferze podobnie jak
atmosferze podobnie jak
radioizotopy z Czarnobyla.
radioizotopy z Czarnobyla.
Liczba dawek toksycznych (takich, które mogą
Liczba dawek toksycznych (takich, które mogą
spowodować w grupie ludzi 50% zgonów) izocjanku
spowodować w grupie ludzi 50% zgonów) izocjanku
metylu uwolnionych w Bhopalu była
metylu uwolnionych w Bhopalu była
dziesięciokrotnie wyższa niż odpowiednich dawek
dziesięciokrotnie wyższa niż odpowiednich dawek
cezu-137 wyrzuconych do atmosfery w Czarnobylu.
cezu-137 wyrzuconych do atmosfery w Czarnobylu.
Ten toksyczny gaz zabił natychmiast 1762 osoby, a
Ten toksyczny gaz zabił natychmiast 1762 osoby, a
do roku 1994 zmarło łącznie 6954 ludzi. Około 200
do roku 1994 zmarło łącznie 6954 ludzi. Około 200
tys. osób zostało bardzo ciężko poszkodowanych,
tys. osób zostało bardzo ciężko poszkodowanych,
(dotkniętych m.in. paraliżem, uszkodzeniami płuc,
(dotkniętych m.in. paraliżem, uszkodzeniami płuc,
oczu, naczyń, serca, układu odpornościowego).
oczu, naczyń, serca, układu odpornościowego).
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Największa katastrofa
Największa katastrofa
chemiczna w Polsce
chemiczna w Polsce
Czas i miejsce:
Czas i miejsce:
czerwiec 1971r., rafineria
czerwiec 1971r., rafineria
ropy naftowej w
ropy naftowej w
Czechowicach-Dziedzicach
Czechowicach-Dziedzicach
Przyczyny:
Przyczyny:
Na skutek uderzenia pioruna w kopułę jednego ze
Na skutek uderzenia pioruna w kopułę jednego ze
zbiorników magazynowych wybuchł pożar i
zbiorników magazynowych wybuchł pożar i
nastąpił wyciek ropy naftowej na zewnątrz.
nastąpił wyciek ropy naftowej na zewnątrz.
Zbiorniki na ropę naftową nie miały należytej
Zbiorniki na ropę naftową nie miały należytej
instalacji przeciwpożarowej, brak było także
instalacji przeciwpożarowej, brak było także
planów awaryjnych, w tym planów ratowniczych
planów awaryjnych, w tym planów ratowniczych
na wypadek pożaru zbiorników.
na wypadek pożaru zbiorników.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich usuwanie
Skutki i ich usuwanie
Zginęło 37 osób, a ponad 100 zostało
Zginęło 37 osób, a ponad 100 zostało
ciężko poparzonych i odniosło inne
ciężko poparzonych i odniosło inne
obrażenia. Straty materialne były
obrażenia. Straty materialne były
ogromne, oprócz instalacji oraz
ogromne, oprócz instalacji oraz
terenu, zniszczeniu uległo 30 wozów
terenu, zniszczeniu uległo 30 wozów
strażackich.
strażackich.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Katastrofa w Seveso
Katastrofa w Seveso
we
we
Włoszech
Włoszech
Czas i miejsce:
Czas i miejsce:
10 lipca 1976 r., zakładach
10 lipca 1976 r., zakładach
ICMESA (ok. 20 km od
ICMESA (ok. 20 km od
Mediolanu)
Mediolanu)
Przyczyny:
Przyczyny:
W znajdujących się tam zakładach
W znajdujących się tam zakładach
(produkowano m.in. Trichlorofenol), nastąpiła
(produkowano m.in. Trichlorofenol), nastąpiła
gwałtowna reakcja chemiczna, otworzenie się
gwałtowna reakcja chemiczna, otworzenie się
zaworu bezpieczeństwa i emisja około 2 ton
zaworu bezpieczeństwa i emisja około 2 ton
substancji chemicznych, w tym ok. 2 kg
substancji chemicznych, w tym ok. 2 kg
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-paradioksyny
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-paradioksyny
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Skutki i ich usuwanie
Skutki i ich usuwanie
Skażeniu uległo około 1500 ha
Skażeniu uległo około 1500 ha
gęsto zaludnionego obszaru,
gęsto zaludnionego obszaru,
ewakuowano 730 osób, około
ewakuowano 730 osób, około
700 mieszkańców zostało
700 mieszkańców zostało
poszkodowanych w wyniku
poszkodowanych w wyniku
zatrucia.
zatrucia.
Zginęło wiele zwierząt, wielkie
Zginęło wiele zwierząt, wielkie
areały zostały skażone
areały zostały skażone
i wyłączone na wiele lat
i wyłączone na wiele lat
z gospodarki rolnej.
z gospodarki rolnej.
Straty materialne oszacowano
Straty materialne oszacowano
na kwotę 72 mln ECU.
na kwotę 72 mln ECU.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Dalsze skutki…
Dalsze skutki…
Awaria w Seveso stała się
Awaria w Seveso stała się
bezpośrednim impulsem do
bezpośrednim impulsem do
opracowania i przyjęcia w 1982
opracowania i przyjęcia w 1982
r. przez Wspólnotę Europejską
r. przez Wspólnotę Europejską
Dyrektywy 82/501/EWG tzw.
Dyrektywy 82/501/EWG tzw.
Dyrektywy Seveso.
Dyrektywy Seveso.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Procedury i przepisy
Procedury i przepisy
dotyczące
dotyczące
zapobiegania
zapobiegania
katastrofom
katastrofom
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Dyrektywa Seveso z 1982 r.
Dyrektywa Seveso z 1982 r.
została zastąpiona w 1996 r.
została zastąpiona w 1996 r.
przez dyrektywę 96/82/WE
przez dyrektywę 96/82/WE
dotyczącą zarządzania
dotyczącą zarządzania
zagrożeniami i poważnymi
zagrożeniami i poważnymi
awariami z udziałem substancji
awariami z udziałem substancji
niebezpiecznych - tzw.
niebezpiecznych - tzw.
Dyrektywą Seveso II.
Dyrektywą Seveso II.
Jest ona obecnie kluczowym
Jest ona obecnie kluczowym
aktem prawa wspólnotowego
aktem prawa wspólnotowego
dotyczącym poważnych awarii.
dotyczącym poważnych awarii.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Uregulowania w Polsce
Uregulowania w Polsce
Sejm
Sejm
w ramach wdrażania przepisów
w ramach wdrażania przepisów
Unii Europejskiej
Unii Europejskiej
uchwalił
uchwalił
dniu 27
dniu 27
kwietnia 2001 r.
kwietnia 2001 r.
ustawę –
ustawę –
Prawo ochrony środowiska
Prawo ochrony środowiska
.
.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Prawo ochrony środowiska
Prawo ochrony środowiska
Ustawa ta wprowadza m.in. instrumenty
Ustawa ta wprowadza m.in. instrumenty
prawne służące przeciwdziałaniu poważnym
prawne służące przeciwdziałaniu poważnym
awariom przemysłowym oraz określa
awariom przemysłowym oraz określa
podstawowe obowiązki osób prowadzących
podstawowe obowiązki osób prowadzących
zakłady stwarzające ryzyko wystąpienia
zakłady stwarzające ryzyko wystąpienia
poważnej awarii, jak również obowiązki
poważnej awarii, jak również obowiązki
organów właściwych w sprawach poważnych
organów właściwych w sprawach poważnych
awarii. W regulacji tej kluczowym organem
awarii. W regulacji tej kluczowym organem
administracji staje się komendant
administracji staje się komendant
wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej.
wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Przepisy cd.
Przepisy cd.
Zarówno w dyrektywie jak
Zarówno w dyrektywie jak
i ustawie "Prawo ochrony środowiska"
i ustawie "Prawo ochrony środowiska"
obowiązki te są zróżnicowane w
obowiązki te są zróżnicowane w
zależności od ilości substancji
zależności od ilości substancji
niebezpiecznych znajdujących się na
niebezpiecznych znajdujących się na
terenie zakładu w magazynowaniu,
terenie zakładu w magazynowaniu,
instalacjach technologicznych lub w inny
instalacjach technologicznych lub w inny
sposób wykorzystywane w zakładzie
sposób wykorzystywane w zakładzie
(mogą być np. używane w laboratoriach).
(mogą być np. używane w laboratoriach).
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Kryteria klasyfikacyjne
Kryteria klasyfikacyjne
Dyrektywa wprowadza kryteria
Dyrektywa wprowadza kryteria
klasyfikacyjne biorące pod uwagę rodzaj i
klasyfikacyjne biorące pod uwagę rodzaj i
ilość substancji, których przekroczenie (w
ilość substancji, których przekroczenie (w
sumie) na terenie zakładu powoduje, że
sumie) na terenie zakładu powoduje, że
zakład jest objęty jej postanowieniami.
zakład jest objęty jej postanowieniami.
Ustawa "Prawo ochrony środowiska"
Ustawa "Prawo ochrony środowiska"
wprowadza dwie kategorie zakładów:
wprowadza dwie kategorie zakładów:
zakłady o dużym ryzyku,
zakłady o dużym ryzyku,
zakłady o zwiększonym ryzyku
zakłady o zwiększonym ryzyku
kolumna 1
kolumna 1
kolumna 2
kolumna 2
kolumna
kolumna
3
3
Substancje niebezpieczne
Substancje niebezpieczne
wartość progowa w
wartość progowa w
tonach kwalifikująca do
tonach kwalifikująca do
zastosowania
zastosowania
Zwiększone
Zwiększone
ryzyko
ryzyko
Duże
Duże
ryzyko
ryzyko
Azotan amonu
Azotan amonu
350
350
2500
2500
Azotan amonu*
Azotan amonu*
1250
1250
5000
5000
Pentaltenek arseny, kwas arsenowy i/lub jego sole
Pentaltenek arseny, kwas arsenowy i/lub jego sole
1
1
2
2
Tritlenek arsenu, kwas arsenowy i/lub jego sole
Tritlenek arsenu, kwas arsenowy i/lub jego sole
0.1
0.1
Brom
Brom
20
20
100
100
Chlor
Chlor
10
10
25
25
Związki niklu (tlenek niklu, ditlenek niklu, siarczek niklu,
Związki niklu (tlenek niklu, ditlenek niklu, siarczek niklu,
disiarczek triniklu, tritlenek diniklu)
disiarczek triniklu, tritlenek diniklu)
1
1
Etylenoamina
Etylenoamina
10
10
20
20
Fluor
Fluor
10
10
20
20
Formaldehyd ( stężenie >90%)
Formaldehyd ( stężenie >90%)
5
5
50
50
Wodór
Wodór
5
5
50
50
Chlorowodór (skroplony gaz)
Chlorowodór (skroplony gaz)
25
25
250
250
Alkilowe związki ołowiu
Alkilowe związki ołowiu
5
5
50
50
Skroplone skrajnie łatwopalne gazy (włączając LPG) i gaz
Skroplone skrajnie łatwopalne gazy (włączając LPG) i gaz
ziemny
ziemny
50
50
200
200
Acetylen
Acetylen
5
5
50
50
Tlenek etylenu
Tlenek etylenu
5
5
50
50
Tlenek propylenu
Tlenek propylenu
5
5
50
50
Metanol
Metanol
500
500
5000
5000
4,4 Metylenobis(2-chloroanilina) i/lub sole w postaci proszku
4,4 Metylenobis(2-chloroanilina) i/lub sole w postaci proszku
0,01
0,01
Metyloizocyjanian
Metyloizocyjanian
0,15
0,15
wg Dyrektywy
“SEVESO II”
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Zgodnie z przepisami
Zgodnie z przepisami
Zakładów stwarzających zagrożenie
Zakładów stwarzających zagrożenie
wystąpienia poważnych awarii nie można
wystąpienia poważnych awarii nie można
lokalizować w granicach administracyjnych
lokalizować w granicach administracyjnych
miast oraz w obrębie zwartej zabudowy wsi.
miast oraz w obrębie zwartej zabudowy wsi.
Rozbudowa takich zakładów jest
Rozbudowa takich zakładów jest
dopuszczalna pod warunkiem, że doprowadzi
dopuszczalna pod warunkiem, że doprowadzi
to do ograniczenia zagrożenia dla zdrowia
to do ograniczenia zagrożenia dla zdrowia
ludzi, w tym wystąpienia poważnych awarii
ludzi, w tym wystąpienia poważnych awarii
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Opracowanie wewnętrznego planu
Opracowanie wewnętrznego planu
operacyjno - ratowniczego jest
operacyjno - ratowniczego jest
obowiązkiem podmiotu
obowiązkiem podmiotu
prowadzącego zakład o
prowadzącego zakład o
dużym ryzyku. Plan ten
dużym ryzyku. Plan ten
zapewnia pełną informację niezbędną
zapewnia pełną informację niezbędną
do prowadzenia działań
do prowadzenia działań
ratowniczych, prewencyjnych i
ratowniczych, prewencyjnych i
kontrolno-rozpoznawczych, ze
kontrolno-rozpoznawczych, ze
szczególnym uwzględnieniem działań
szczególnym uwzględnieniem działań
ratowniczych w zakładzie o dużym
ratowniczych w zakładzie o dużym
ryzyku.
ryzyku.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Plan wewnętrzny
Plan wewnętrzny
Plan alarmowy - zawiera
Plan alarmowy - zawiera
zbiór schematów
zbiór schematów
alarmowania i powiadamiania
alarmowania i powiadamiania
na wypadek zaistnienia awarii, pożaru
na wypadek zaistnienia awarii, pożaru
czy katastrofy
czy katastrofy
plan awaryjno- ratowniczy, zawierający
plan awaryjno- ratowniczy, zawierający
wskazówki (procedury), pozwalające na
wskazówki (procedury), pozwalające na
elastyczne działanie w odpowiedzi na
elastyczne działanie w odpowiedzi na
wiele możliwych do zaistnienia
wiele możliwych do zaistnienia
okoliczności.
okoliczności.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Typowe elementy
Typowe elementy
przemysłowego planu
przemysłowego planu
operacyjno-ratowniczego
operacyjno-ratowniczego
Organizacja zakładowego systemu bezpieczeństwa
Organizacja zakładowego systemu bezpieczeństwa
Ocena ryzyka na terenie zakładu
Ocena ryzyka na terenie zakładu
Ocena ryzyka poza terenem zakładu
Ocena ryzyka poza terenem zakładu
Procedury powiadamiania oraz systemy łączności
Procedury powiadamiania oraz systemy łączności
Sprzęt do działań operacyjno-ratowniczych
Sprzęt do działań operacyjno-ratowniczych
Procedura powrotu do normalnego funkcjonowania
Procedura powrotu do normalnego funkcjonowania
Szkolenia i ćwiczenia
Szkolenia i ćwiczenia
Regularne testowanie struktury organizacyjnej i sposobów
Regularne testowanie struktury organizacyjnej i sposobów
postępowania w czasie działań operacyjno-ratowniczych
postępowania w czasie działań operacyjno-ratowniczych
Aktualizacja planu
Aktualizacja planu
Procedury operacyjno-ratownicze w zakresie
Procedury operacyjno-ratownicze w zakresie
Szczegółowe instrukcje działania (dla każdego procesu
Szczegółowe instrukcje działania (dla każdego procesu
jednostkowego i systemu zasilania) w zakresie
jednostkowego i systemu zasilania) w zakresie
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Zewnętrzny plan
Zewnętrzny plan
Informacje dostarczone przez operatora w
Informacje dostarczone przez operatora w
dokumentach wykorzystywane są do sporządzenia
dokumentach wykorzystywane są do sporządzenia
przez komendanta wojewódzkiego PSP
przez komendanta wojewódzkiego PSP
zewnętrznego planu operacyjno - ratowniczego.
zewnętrznego planu operacyjno - ratowniczego.
Plan ten stanowi zbiór procedur postępowania wraz z
Plan ten stanowi zbiór procedur postępowania wraz z
określeniem niezbędnej ilości sił i środków
określeniem niezbędnej ilości sił i środków
ratowniczych oraz systemów koordynacji działań,
ratowniczych oraz systemów koordynacji działań,
informowania, powiadamiania i łączności w
informowania, powiadamiania i łączności w
przypadku, gdy rozmiar zagrożenia przekroczy
przypadku, gdy rozmiar zagrożenia przekroczy
granice zakładu. Istotnym elementem czynności
granice zakładu. Istotnym elementem czynności
zmierzających do opracowania takiego planu
zmierzających do opracowania takiego planu
będzie, w myśl ustawy, zapewnienie udziału
będzie, w myśl ustawy, zapewnienie udziału
społeczności lokalnych w sporządzaniu planu, a
społeczności lokalnych w sporządzaniu planu, a
także określenie zasad postępowania ludzi
także określenie zasad postępowania ludzi
mogących się znaleźć w strefie zagrożenia.
mogących się znaleźć w strefie zagrożenia.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Trendy
Trendy
Zgodnie z trendami europejskimi w zakresie ochrony
Zgodnie z trendami europejskimi w zakresie ochrony
ludności i środowiska, głównymi kierunkami jej rozwoju
ludności i środowiska, głównymi kierunkami jej rozwoju
realizowanymi w Polsce są:
realizowanymi w Polsce są:
zapobieganie i ograniczanie ryzyka oraz zagrożeń dla
zapobieganie i ograniczanie ryzyka oraz zagrożeń dla
zdrowia ludzi, środowiska oraz własności na skutek
zdrowia ludzi, środowiska oraz własności na skutek
klęsk żywiołowych i katastrof,
klęsk żywiołowych i katastrof,
zwiększanie stopnia przygotowania (systemów
zwiększanie stopnia przygotowania (systemów
planowania działań ratowniczych, planowania sił i
planowania działań ratowniczych, planowania sił i
środków dla potrzeb ochrony ludności itp.),
środków dla potrzeb ochrony ludności itp.),
doskonalenie metod reagowania i zwalczania zagrożeń
doskonalenie metod reagowania i zwalczania zagrożeń
oraz usuwania skutków a także odbudowy elementów
oraz usuwania skutków a także odbudowy elementów
środowiska po zlikwidowaniu zagrożenia,
środowiska po zlikwidowaniu zagrożenia,
publiczna informacja, edukacja i zwiększanie
publiczna informacja, edukacja i zwiększanie
świadomości społeczności lokalnych.
świadomości społeczności lokalnych.
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Dziękuję za uwagę!
Dziękuję za uwagę!
Arkadiusz Bartczak
Arkadiusz Bartczak
Bibliografia
Bibliografia
1.
1.
Konieczny J.,
Konieczny J.,
Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych,
Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych,
wypadkach i katastrofach,
wypadkach i katastrofach,
Poznań: "Garmond”,
Poznań: "Garmond”,
Warszawa: "Text”, 2001
Warszawa: "Text”, 2001
2.
2.
Poskrobko B.,
Poskrobko B.,
Zarządzanie środowiskiem,
Zarządzanie środowiskiem,
PWE, Warszawa
PWE, Warszawa
1998
1998
3.
3.
Strony internetowe:
Strony internetowe:
http://www.s12.pl/site/view/Document/id/303;jsessionid=38A92E22DF5F
http://www.s12.pl/site/view/Document/id/303;jsessionid=38A92E22DF5F
F5F613AC483AFBF036AD?context=0
F5F613AC483AFBF036AD?context=0
http://www.katastrofakatastrofa.republika.pl/temat_09_17_soveso.html
http://www.katastrofakatastrofa.republika.pl/temat_09_17_soveso.html
http://www.most.org.pl/ZB/inne/prawo/psp.htm
http://www.most.org.pl/ZB/inne/prawo/psp.htm
http://www.ratownictwo.chem.pl/arty/katas.htm
http://www.ratownictwo.chem.pl/arty/katas.htm
http://ekoforum.waw.pl/
http://ekoforum.waw.pl/
http://www.salamandra.org.pl/magazyn/b19a07.html
http://www.salamandra.org.pl/magazyn/b19a07.html