Odpowiedź układu

oddechowego na wysiłek

fizyczny

Wentylacja minutowa płuc

(VE)

- ↑ od razu po

rozpoczęciu pracy

- Po fazie szybkiej

następuje faza
wolniejsza

- Max VE podczas

wysiłku to ok. 100-
200 L/min

Faza szybka

U jej podłoża leży

mechanizm ośrodkowy

polegający na

bezpośredniej aktywacji

ośrodków oddechowych

w mózgu.

Aktywacja ośrodków

następuje dzięki

impulsacji z ośrodków

ruchowych kory.

Pogłębieniu oddechów

sprzyja także

impulsacja z

mechanoreceptorów

mięśni i ścięgien

Faza wolna

Związana jest ze

zwiększeniem
stężenia CO2 i
jonów H+ we krwi.

Reakcję tą warunkują

odruchy z
zakończeń nerwów
czuciowych w
mięśniach.

Stężenie mleczanu a zmiana

wentylacji płuc

Podczas wysiłku o

stopniowo wzrastającej

intensywności stężenie

kwasu mlekowego we

krwii wzrasta nieliniowo.

Zmiana tego wzkaźnika

zbliżona do zmian

zachodzących w

przebiegu wentylacji.

Następuje pobudzenie

zakończeń nerwowych

wrażliwych na zmiany

chemiczne.

Stosunek VE do VO2

• W spoczynku stosunek ten wynosi 23-28.
• W umiarkowanych wysiłkach stosunek ten

nie ulega zmianom (zmiana liniowa)

• Po przekroczeniu 50-70% Vo2 max, VE

zwiększa się gwałtownie (stosunek ok. 30)

Próg hiperwentylacji – obciążenie, przy

którym następuje nieproporcjonalne do
pobierania tlenu zwiększenie wentylacji.

Zmiany towarzyszące

hiperwentylacji

Hiperwentylacja spowodowana jest:
↑ tworzeniem CO2 ← ↓ pH ← ↑

tworzenia kwasu mlekowego

Hiperwentylacji towarzyszą:
- ↑ wydalania CO2
- ↑ współczynnika oddechowego ( RQ )

Zmiany w obrębie płuc

- W czasie wysiłku ↑ przepływ krwii

przez płuca.

- Otwierają się nieczynne dotąd

naczynia włosowate.

- ↑ łożysko wymiany gazowej.
- ↑ pojemność dyfuzyjna płuc ( z 15-30

do 30-40 mL/min/mm Hg a nawet do
75mL/min/mm Hg u sportowców)

CO2

• Wydalanie wzrasta liniowo do

osiągnięcia progu beztlenowego.

• Powyżej progu beztlenowego

wydalanie jeszcze się zwiększa
powodując ↓ prężność CO2 we krwii.

• W wyniku przewagi wydalania nad

tworzeniem ↓ całkowita ilość CO2 w
organizmie.

Współczynnik oddechowy

( RQ )

Równa się ilorazowi objętości

wydychanego w ciągu minuty CO2 i
objętości O2 zużywanego. ( Vco2/Vo2
)

Po przekroczeniu progu metabolizmu

beztlenowego RQ jest większe niż 1,
natomiast nigdy nie przekracza 1,25.

Adaptacja do wysiłku

fizycznego polega na:

• zwolnieniu rytmu oddechowego
• zwiększeniu pojemności płuc
• wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu

wdychanym

• silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę

piersiową powodując jej rozrost i poprawę
postawy ciała

• znacznie usprawniają się procesy

oddychania i zaopatrzenia organizmu w tlen

Sprawność wysiłkowa układu oddechowego

osiąga swoje ostateczne wartości w
końcowej fazie dojrzewania biologicznego.
Dotyczy to pojemności życiowej, objętości
oddechowej oraz max minutowej wentylacji
płuc. Towarzyszy temu zmiana rytmu
oddychania u obu płci, polegająca na
zmniejszaniu się z wiekiem częstości
oddychania( 22-24 razy na min. w wieku 5-6
lat, 14-16 razy na min. w wieku 18 lat).

Trening wytrzymałościowy zwiększa dostępność tlenu

dla komórek oraz gęstość naczyń włosowatych w

mięśniach. Należy jednak pamiętać o tym , że dzieci

mogą wykonywać bez szkody dla zdrowia długotrwałe

wysiłki, ale o niezbyt dużej intensywności. Ponadto nie

należy obciążać ich zbyt dużą pracą mechaniczną

(niewskazane są ćwiczenia siłowe z dużym

obciążeniem), z uwagi na mniejszą masę ciała,

mniejsze proporcje mięśni i przede wszystkim niższą

sprawność glikolizy beztlenowej i sprawności

przemiany glikogenu (dopiero po zakończeniu

dojrzewania poprawie ulegają możliwości wykonywania

wysiłków beztlenowych), istotny z punktu widzenia

młodych organizmów jest trening kondycyjny, który

wpływa na podwyższenie progu zmęczenia mięsni

oddechowych i zwiększa zakres i czas trwania wysiłku

fizycznego, tolerowany przez organizm, a także

zwiększa ruchomość klatki piersiowej.

• U osób wytrenowanych stwierdza się wzrost pojemności

życiowej płuc (VC) w porównaniu z osobami niewytrenowanymi.

Jest to ściśle związane z większą ruchomością klatki piersiowej i

większą siłą mięśni oddechowych u osób trenujących.

Równolegle zmniejsza się czynnościowa przestrzeń martwa, zaś

ogólna pojemność wentylacyjna płuc (TLC) nie zmienia się.

Wskaźniki dynamiczne oceniające rezerwy wentylacyjne płuc

ulegają korzystnym zmianom.

• U osób wytrenowanych obserwuje się większą objętość

wydechową pierwszosekundową (FEV1,0) jak również większą

maksymalną dowolną wentylacje płuc (MVV).

• W spoczynku wentylacja płuc jest u osób wytrenowanych

podobna do wentylacji u osób niewytrenowanych, chociaż

częstość oddechów na minutę jest na ogół mniejsza. W czasie

wysiłków submaksymalnych, tak wentylacja płuc jak i częstość

oddechów, są mniejsze u osób wytrenowanych, ale głębokość

pojedynczego oddechu jest większa.

         

• W czasie maksymalnego wysiłku zwiększa się istotnie maksymalna

wentylacja płuc osób wytrenowanych. Dochodzi ona czasem do

180 l/min., podczas gdy u młodych niewytrenowanych mężczyzn

osiąga 100 l/min. a u kobiet 80 l/min.

• Systematyczny trening fizyczny powoduje zwiększenie pojemności

dyfuzyjnej płuc. Na ten kierunek zmian mogą mieć wpływ:

zwiększenie ogólnej ilości hemoglobiny we krwi, zwiększenie

ogólnej objętości krwi w płucach, jak również poprawa stosunku

wentylacji do perfuzji płuc.

• U osób trenujących obserwuje się większy przepływ krwi przez

szczytowe fragmenty płuc w porównaniu z osobami prowadzącymi

siedzący tryb życia. Ułatwia to wymianę gazową w płucach,

korzystnie zwiększając stosunek wentylacji pęcherzykowej do

włośniczkowego przepływu krwi przez płuca.

• U osób trenujących hiperwentylacja pojawia się przy pokonywaniu

wyższych obciążeń w porównaniu z osobami nie trenującymi.

Powoduje to zmniejszenie odczucia duszności przy dużych

obciążeniach.

Zadaniem rehabilitacji medycznej w chorobach narządu
oddechowego jest nie tylko wyleczenie lub zahamowanie
postępu procesu chorobowego, lecz również niedopuszczenie do
rozwoju niewydolności oddechowej.
W tym celu stosuje się nowoczesne metody farmakologiczne jak
również Konezyterapię oddechową.

Konezyterapia oddechowa polega na stosowaniu specjalnych
ćwiczeń mających na celu korekcje zaburzonego mechanizmu
oddychania, zwiekszenie lub zachowanie istniejących
możliwości wentylacyjnych.

Poza specyficznymi metodami uprawiania czynności narządu
oddechowego nie możemy zapomnieć o stosowaniu Ćwiczeń
ogólnokondycyjnych.

Rehabilitacja układu oddechowego

Rehabilitacja wybranych

zespołów chorobowych

• Wysiękowe zapalenie opłucnej.

Choroba ta polega na gromadzeniu się płynu w jamie opłucnej z

następowymi

powikłaniami ze strony narządu oddechowego i krążenia. Znaczny wysięk
opłucnej uciska narządy śródpiersia (w tym na serce i duże naczynia
krwionośne) przemieszcza je w stronę zdrowej połowy klatki piersiowej,
powoduje obniżenie przepony i ucisk na narządy jamy brzusznej. Wysięk
powoli się wchłania.

Pozycje ułożeniowe stosowane w rehabilitacji maja za zadanie

zapobieganie

powstawaniu zrostów, które doprowadzają w następstwie do przyrośnięcia
przepony do klatki piersiowej

Kinezyterapię oddechową rozpoczyna się
dopiero po zniknięciu wysiąku z jamy opłucnej!

Pozycje ułożeniowe i ćwiczenia przy
Wysiękowym zapaleniu opłucnej

Ryc.1 Chory leży na boku zdrowym w okresie
utrzymaniu się wysięku

Ryc.3 Leżenie na boku zdrowym z rotacją
tłowia do tyłu

Ryc.2 Leżenie na boku zdrowym z
rotacją tłowia do przodu (kończyna
górna zwisa poza brzeg łóżka

Ryc.4 Ćwiczenie ruchu oddechowego
dolnożebrowego przy pomocy
konezyterapeuty

• Przewlekłe zapalenie oskrzeli.

Jest to choroba przejawiająca się kaszlem i

odpluwaniem, utrzymującym się przez 3 kolejne miesiące roku, lub dłużej, przez
kolejne 2 lata. Pod warunkiem, że powyższe objawy nie są wywołane inną organiczną
chorobą płuc.

• Rozedma płuc

choroba charakteryzująca się rozdęciem obwodowych części

przewodów powietrznych i pęcherzyków płucnych, zanikiem przegród
miedzypęcherzykowych, utrata elastyczności tkanki śródmiąższowej i zmniejszeniem
płucnego łożyska naczyniowego

Pozycje ułożeniowe ułatwiają odksztuszanie wydzieliny zalegającej w świetle

oskrzeli.

Należy je stosować najlepiej rano po przebudzeniu (na czczo) oraz wieczorem przed
spożyciem kolacji.
Kinezyterapia oddechowa – jej celem w przypadku zapalenia oskrzeli i rozedmy
płuc jest ułatwienie odksztuszania wydzieliny z oskrzeli i przywrócenie
prawidłowej mechaniki oddychania i dzięki temu poprawy wentylacji płuc.

Ryc.5 Ćwiczenia rozluźniające w pozycji siedzącej

• Astma oskrzelowa

jest alergiczną chorobą narządu

oddechowego cehcującą się dosznościa napadową lub przewlekłą
spowodowaną czynnościowym zmniejszeniem się światła oskrzeli,
ustepującym samoistnie lub pod wpływem leczenia.

Ryc.6 Pozycja pacjenta w zagrażającym napadzie lub w czasie
napadu duszności o nieiwielkim nasileniu

• Rozstrzenie oskrzeli

są to trwałe rozszerzenia końcowych

odcinków średnich i drobnych oskrzeli ze zmianami zapalnymi ich
ścian oraz tkanek otaczających. Do charakterystycznych objawów
należy uporczywy kaszel i napadowe odkrztuszanie dużej ilości
śluzowo ropnej cuchnącej wydzieliny, zwłaszcza rano, kiedy chory
zmienia pozycję ciała.

• Pozycje ułożeniowe (drenaż bierny), mają na celu ułatwienie

choremu odkrztuszanie wydzieliny i „osuszanie oskrzeli”. Powoduje
to zmniejszenie procesów zapalnych, umożliwia dotarcie
antybiotyków do obszarów tkanek objętych zapaleniem, poprawę
wentylacji płuc i umożliwia przygotowanie chorego do zabiegów.

• Konezyterapia oddechowa – stosuje się ćwiczenia przepony z

oporem oraz ćwiczenia uruchamiające odcinki klatki piersiowej
wykazujące mnejszą ruchomość na skutek zmian marskich w
częściach płuc przylegających do rozstrzeni oskrzeli.