Krystaloidy i roztwory

koloidalne

G.Andryskowski

Zakład Farmakologii

Terapii Monitorowanej z

Oddziałem Chorób

Wewnętrznych

Płyny infuzyjne podawane są

między innymi w celu:

• uzupełnienia płynów organizmu, np.

krwi utraconej w wyniku krwotoku,

• leczenia zaburzeń gospodarki wodno

– elektrolitowej lub kwasowo –
zasadowej,

• żywienia pozajelitowego.

Drogi podania

• Najczęściej płyny infuzyjne podaje się

dożylnie

(łac.

infusio intravenosa), zwykle do żyły łokciowej. W
ten sposób można podać do 4

l

płynu na dobę.

Szybkość podawania płynu musi być dostosowana
do możliwości kompensacyjnych organizmu. Jeśli
płyn jest

izoosmotyczny

można podawać 120 kropli

na

minutę

. Roztwory hiperosmotyczne (o ciśnieniu

osmotycznym wyższym od fizjologicznego) podaje
się wolniej, z szybkością odwrotnie proporcjonalną
do ich ciśnienia osmotycznego. Emulsje,
zawierające fazę olejową podaje się bardzo
ostrożnie i powoli, z szybkością 3–5 kropli/min.

Drogi podania – (dotętnicze)

• Inna drogą jest podanie dotętnicze

(łac. infusio interartelialis). Tą drogą
podaje się krew i leki krwiozastępcze.
Dotętniczo podaje się płyny pod
ciśnieniem, pacjentom w ciężkich
stanach, np. bez wyczuwalnego
tętna.

Drogi podania - podskórnie

• Najrzadziej wykorzystywaną drogą

podania płynów infuzyjnych jest
podanie podskórne (łac. infusio
subcutanea). Używa się go, gdy
dostęp do żył jest utrudniony, np. u
osób starszych i dzieci.

Płyny infuzyjne muszą spełniać

następujące kryteria:

• jałowość
• apirogenność,
• brak zanieczyszczeń

nierozpuszczalnych,

• według FP VI nie mogą także

zawierać konserwantów

Wymagania względne to:

• izohydria – pH powinno być możliwe

zbliżone do fizjologicznego pH krwi
(7,35-7,45). Czasem ze względu na
trwałość lub rozpuszczalność
substancji zawartych w płynie
infuzyjnym konieczne jest obniżenie
lub podwyższenie pH. Dopuszczalne
jest podawanie płynów o pH od 6,5
do 7,8.

Izojonia

• izojonia – skład elektrolitowy płynu

powinien być zgodny z
fizjologicznym, lub (u pacjentów z
zabużoną gospodarką elektrolitową)
doprowadzać do stanu prawidłowego.

Izoosmotyczność

• izoosmotyczność – ciśnienie osmotyczne

płynów powinno być zbliżone do
fizjologicznego (ok. 300 mOsm/l).
Niekiedy, w celach leczniczych,
konieczne jest użycie płynów o innym
ciśnieniu osmotycznym. Roztwory
hipoosmotyczne (do 150 mOsm/l) można
stosować w celu nawadniania pacjenta, a
hiperosmotyczne ( do 2000 mOsm/l) w
przypadku przewodnienia.

Czym są środki

krwiozastępcze?

• Środki zastępcze krwi są to płyny, które

przetoczone dożylnie uzupełniają utraconą
objętość krwi i utrzymują przez kilka godzin
skuteczne warunki hemodynamiczne. Przez
rozcieńczenie krwi i zmniejszenie jej lepkości
zwiększa się ponadto przepływ tkankowy”
(Współczesna Transfuzjologia, pod red.
prof. dr hab. med. Witold Rudowski, prof. dr
hab. med. Sławomir Pawelski, Warszawa
1985, str. 147).

Płyny infuzyjne:

• Roztwory elektrolitowe: (0,9% i 10% NaCl,

Płyn Ringera, Płyn wieloelektrolitowy.)

Sterofundin, Jonosterin.

• Roztwory weglowodanów (5% ,10%,

20%,40% Glukoza)

• Roztwory koloidowe:(5% i 25%

albuminy,6% HAES, Hydroksyetyloskrobia

[10% Pentastarch], Dekstran 40 - 10%,

Dekstran 70 - 6%, Żelatyny –Gelofusine

4%, Haemaccel 3,5%.)

• Mannitol - osmoterapia

Chlorek sodu

Działanie:

• Fizjologiczny roztwór NaCl odgrywa

podstawową rolę w utrzymaniu

homeostazy organizmu.

• Sód jest najważniejszym elektrolitem płynu

pozakomórkowego.

• W przypadku prawidłowej glikemii i

sprawnej czynności wydalniczej nerek jony

sodowe wraz z jonami chlorkowymi

determinują efektywną molalność osocza.

• Zmiany stężenia jonów sodu pociągają za

sobą ruch wody pomiędzy przestrzenią

śródkomórkową a pozakomórkową.

Chlorek sodu

Działanie:

• Chlor jest najważniejszym anionem płynu

pozakomórkowego, ok. 87,6% chloru

ustrojowego mieści się w przestrzeni

pozakomórkowej, a jedynie 12,4% znajduje

się w przestrzeni śródkomórkowej.

• Prawidłowe stężenie sodu w surowicy krwi

wynosi 135–145 mmol/l, a stężenie chloru

waha się w granicach 95–105 mmol/l.

• Pozajelitowe podawanie 0,9% roztworu NaCl

uzupełnia niedobory płynów ustrojowych,

działa nawadniająco i słabo diuretycznie.

Chlorek sodu

Wskazania:

• W trakcie zabiegów i po zabiegach

chirurgicznych, w celu uzupełnienia niedoborów

jonów sodu lub chloru powstających na skutek

zaburzeń gospodarki elektrolitowej

• W stanach odwodnienia będących wynikiem:

• oparzenia,

• urazów,

• obfitych biegunek,

• wymiotów, we wstrząsie,

• odwodnieniu izotonicznym i hipotonicznym.

• Roztwory fizjologiczne NaCl stosowane są

miejscowo do przemywania i przepłukiwania

oczu, nosa, gardła.

Chlorek sodu

Przeciwwskazania

:

• Głębokie zaburzenia gospodarki

elektrolitowej przebiegające z hipokaliemią,

hipernatremią, hiperchloremią,

• przewodnienie organizmu,

• niewydolność nerek z bezmoczem,

• obrzęk płuc.

• należy zachować szczególną ostrożność w

przypadkach niewydolności serca, w

obrzękach, chorobach serca, niewydolności

nerek, stanach przedrzucawkowych.

Chlorek sodu

• Interakcje: W czasie podawania preparatu

nie należy stosować innych leków

zawierających jony chlorkowe i sodowe.

• Działania niepożądane:

- jatrogenne przewodnienie hipertoniczne

(przyrost masy ciała, obrzęki, wzmożone

napięcie skóry, zastój w krążeniu płucnym,

tachykardia, zmęczenie, napięte żyły

szyjne),
- hipernatremia,
- gorączka,
- bóle i zawroty głowy,
- nudności, wymioty, niepokój,

- kurcze,
- splątanie, śpiączka

.

Chlorek sodu

• Ciąża i laktacja: Roztwory chlorku sodu mogą

być stosowane w okresie ciąży i karmienia

piersią.

• Dawkowanie: Indywidualne i.v. w zależności od

wieku, stanu klinicznego chorego, masy ciała,

stężenia elektrolitów, molalności osocza. Dorośli:

i.v. z reguły 1–4 l/d z prędkością do 500 ml/h

wyjątkowo do 1000 ml/h. Miejscowo: krople do

oczu i nosa.

• Uwagi: Przed podaniem większych ilości

fizjologicznego roztworu NaCl należy ogrzać go

do temperatury ciała.

Potas- działanie

• Potas jest najważniejszym kationem wewnątrzkomórkowym
• Powoduje zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych

(działa antagonistycznie w stosunku do wapnia),

przeciwdziała pęcznieniu komórek.

• Jego obecność jest niezbędna do syntezy białek w

rybosomach.

• Jest również niezbędnym elementem wielu procesów

enzymatycznych. Warunkuje prawidłowe funkcjonowanie

układu nerwowego i mięśni.

• Ma wpływ na gospodarkę wodną, kwasowo-zasadową

organizmu, bierze udział w utrzymaniu ciśnienia

osmotycznego.

• W płynie wewnątrzkomórkowym znajduje się ok. 95%

całkowitej ilości potasu w organizmie,

Potas

Wskazania:

• leczniczo w stanach niedoboru potasu,

• w przedawkowaniu glikozydów

naparstnicy.

• profilaktycznie w przypadkach leczenia

glikozydami naparstnicy,
kortykosteroidami oraz lekami
moczopędnymi, zwłaszcza tiazydowymi.

Potas

Przeciwwskazania:

• hiperkaliemia,
• ostra i przewlekła niewydolność nerek,
• niewydolność kory nadnerczy,
• hipowolemia z hiponatremią,
• stosowanie leków moczopędnych

oszczędzających potas.

• należy zachować ostrożność w chorobach

serca, po oparzeniach, w stanach ostrego
odwodnienia.

Potas

Interakcje:

• Może prowadzić do hiperkaliemii :

– jednoczesne podawanie preparatów potasu
– leków moczopędnych oszczędzających potas,
– indometacyny i niektórych innych

niesteroidowych leków przeciwzapalnych

– inhibitorów enzymu przekształcającego

angiotensynę.

– dieta zawierająca duże ilości soli kuchennej

prowadzi do zwiększenia wydalania potasu z

moczem.

Potas

Działania niepożądane:

•

W przypadkach hiperkaliemii pojawiają się objawy

• osłabienia mięśni,
• parestezje,
• niedowład,
• obniżenie ciśnienia krwi,
• zaburzenia rytmu serca, aż do bloku i zatrzymania

czynności serca.

• W przypadkach pojawienia się objawów

kardiotoksyczności pod kontrolą EKG stosuje się 2–3
mmol wapnia (10 ml 10% glukonianu wapnia) we
wlewie kroplowym w ciągu 1–5 min. W celu
zmniejszenia stężenia potasu podaje się i.v. 5–15 j.
insuliny w 500 ml roztworu glukozy w ciągu 5–15 min.
W razie potrzeby oba wlewy można powtórzyć.

Potas

Dawkowanie:

• We wlewie kroplowym nie należy podawać

potasu szybciej niż 20 mmol/h. Dzieci: do 2

mmol/kg mc./d i.v. w rozcieńczeniu 2 mmol/100

ml rozpuszczalnika. W przypadku obecności

znacznego niedoboru potasu w organizmie

można zwiększyć dawkę dobową.

• Uwagi: 1 mmol (1 mEq) potasu odpowiada

39,1 mg. W 10 ml 15% KCl jest zawarte 20

mmol (20 mEq) potasu. W trakcie leczenia

konieczna jest kontrola stężenia potasu we krwi

i EKG. Przygotowując roztwór chlorku potasu do

wlewu i.v. jako rozpuszczalnika należy użyć

0,9% roztwór NaCl lub 5% roztwór glukozy.

Wapń

Działanie:

•

współtworzy tkankę kostną;

•

odgrywa ogromną rolę w utrzymaniu prawidłowej

czynności wielu mechanizmów regulacyjnych,

•

wpływa na działanie licznych enzymów,

•

jest przekaźnikiem informacji wewnątrzkomórkowej

•

niezbędnym elementem procesu krzepnięcia krwi;

•

wpływa na przewodnictwo nerwowe

•

wpływa na kurczliwość mięśni poprzecznie

prążkowanych.

•

Zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń

krwionośnych, dzięki czemu wykazuje działanie

przeciwwysiękowe, przeciwobrzękowe,

przeciwalergiczne i przeciwzapalne.

Wapń- wskazania

• Niedobory wapnia będące wynikiem zaburzeń

wchłaniania, długotrwałego odżywiania pozajelitowego,

nieprawidłowej diety, nadmiernego odkładania się soli

wapnia w tkance kostnej, przetaczania krwi;

• okresy zwiększonego zapotrzebowania na wapń – okres

intensywnego wzrostu dzieci i młodzieży, ciąża, okres

karmienia piersią, rekonwalescencja;

• leczenie tężyczki,

• krzywicy, złamań kości, demineralizacji kości;

• profilaktyka i leczenie osteoporozy;

• leczenie hiperfosfatemii w celu zmniejszenia stężenia

fosforanów we krwi;

• w leczeniu wspomagającym chorób alergicznych i

stanów zapalnych,

• w zatruciach solami metali ciężkich, czterochlorkiem

węgla, solami magnezu i fluoru.

Wapń

Przeciwwskazania:

• Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu,

• hiperkalcemia (spowodowane np. nadczynnością

przytarczyc, hiperwitaminozą wit. D, przerzutami

nowotworowymi do kości, szpiczakiem mnogim),

• hiperkalciuria,

• niewydolność nerek.

• Osobom otrzymującym glikozydy nasercowe lub

epinefrynę soli wapnia nie należy podawać

pozajelitowo, a jedynie p.o.

• Należy zachować ostrożność u chorych na kamicę

nerkową, sarkoidozę, choroby serca.

• Stosowanie chlorku wapnia jest przeciwwskazane u

chorych z niewydolnością oddechową i kwasicą.

• Nie należy podawać go i.m.

Wapń

Interakcje:

• Leku nie należy stosować jednocześnie z

tetracyklinami i związkami fluoru, ponieważ

sole wapnia zmniejszają ich wchłanianie

(zaleca się 3 godziny przerwy pomiędzy ich

podaniem).

• Należy zachować dużą ostrożność w

przypadku jednoczesnego podawania

glikozydów naparstnicy,

• Sole wapnia mogą osłabiać działanie

werapamilu i innych antagonistów wapnia.

• Tiazydy, nasilając zwrotne wchłanianie

wapnia, mogą prowadzić do hiperkalcemii.

Wapń

Działania niepożądane

:

•

Pozajelitowe podawanie dużych dawek soli wapnia

łączy się z ryzykiem hiperkalcemii (brak łaknienia,

zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wielomocz, osłabienie

mięśniowe, kamica nerkowa, zaburzenia rytmu serca,

śpiączka).

•

Podawanie i.m. może być przyczyną martwicy i

zwapnienia tkanek miękkich.

•

Zbyt szybkie podawanie i.v. preparatów soli wapnia

może powodować zaburzenia rytmu serca,

rozszerzenie naczyń obwodowych i zaczerwienienie

twarzy, poty, kredowy smak w ustach i objawy

hiperkalcemii.

•

W przypadku przedawkowania stosuje się nawodnienie

i forsowną diurezę (furosemid) oraz kalcytoninę.

Wapń

• Ciąża i laktacja: Można stosować w ciąży i okresie

karmienia piersią.

• Dawkowanie: I.v. jednorazowo 2,25–4,5 mmol (patrz

też preparaty). P.o. zazwyczaj do 50 mmol/d. W
leczeniu osteoporozy dorosłym p.o. 500–2000 mg
wapnia na dobę.

• Uwagi: W trakcie leczenia konieczne jest

kontrolowanie stężenia wapnia we krwi. 1 g
laktoglukonianu wapniowego zawiera 129 mg (3,2
mmol) zjonizowanego wapnia. Przepisując preparaty
wapniowe, należy zawsze sprawdzić ilość wapnia
elementarnego. Tabletki rozpuszczalne (musujące) są z
reguły lepiej wchłaniane.

Płyn wieloelektrolitowy

• Skład:
• NaCL
• KCl
• CaCl

2

x 6 H

2

O

• MgCl

2

x 6 H

2

O

• CH

3

COONa x 3 H

2

O

• Na

3

C

6

H

5

O

7

x 2 H

2

O

Płyn Ringera

• Skład:
• NaCL
• KCl
• CaCl

2

x 6 H

2

O

Roztwory koloidowe

Różnice

•efekt obojętnościowy
•własności reologiczne
•okres półtrwania w

surowicy

•objawy niepożądane

Albuminy

• Podaje się w celu:zwiększenia objętości

śródnaczyniowej i hipoalbuminemii.

• Efekt przetoczenia: 25% roztwór albumin

powoduje 3-4 krotne zwiększenie objętości

osocza w stosunku do podanej objętości.

• Funkcja transportowa albumin dla leków i

substancji endogennych jest znacząca w

wielu aspektach np.toksyczności leków.

• Albuminy są korzystne w leczeniu

septycznych chorych.

Dextran

• Dekstran jako substancja jest znany od

przeszło 100 lat (...). Okazał się
skutecznym środkiem krwiozastępczym
osocza oraz wykazał wiele właściwości,
których nie podejrzewano w okresie
wprowadzenia środka do użytku
klinicznego, jak działanie
przeciwzakrzepowe czy polepszające
przepływ krwi” (Współczesna
transfuzjologia, str. 154).

Dekstran

Działanie:

• Wielkocząsteczkowy polimer glukozy stosowany w

roztworach jako środek zwiększający objętość krwi

krążącej. Po podaniu dożylnym krótkotrwale podnosi

ciśnienie koloidoosmotyczne krwi, wiąże wodę i

zwiększa objętość osocza (1g dekstranu wiąże 20

ml wody).

• Zmniejsza lepkość krwi, przeciwdziała agregacji

krwinek, we wstrząsie ma korzystny wpływ na

przepływ włośniczkowy krwi.

• Po podaniu we wlewie i.v. t

1/2

wynosi 3–8 h.

Wydalanie następuje przez nerki, w mniejszym

stopniu przez płuca. Niewydalony dekstran jest

metabolizowany w wątrobie do CO

2

i wody.

• Dekstran nie ma właściwości wiązania i

przenoszenia tlenu i nie może być stosowany jako

substytut pełnej krwi.

Dekstran

• Dekstran 40 000 - 10% roztwór; czas

półtrwania wynosi 3-4 godzin. Posiada lepszy

wpływ na mikrokrążenie niż Dekstran 70 000.

• Dekstran 70 000 - 6% roztwór, czas

półtrwania wynosi 6-8 godzin . Posiadając

masę cząsteczkową zbliżoną do albuminy

wywiera najbardziej aktywne działanie

koloidoosmotyczne. Jest ono podstawą

działania hemodynamicznego, czyli

zwiększanie objętości osocza które wynika

ze zdolności wiązania wody.

Dekstran

Wskazania:

• Zwiększanie objętości osocza, pomocniczo w

leczeniu niektórych postaci wstrząsu

hipowolemicznego (m.in. pourazowego,

krwotocznego, po oparzeniu i zabiegu

chirurgicznym).

• Profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo–zatorowej u

pacjentów poddawanych zabiegom operacyjnym

związanych z dużym ryzykiem powikłań zakrzepowo–

zatorowych.

• W zabiegach chirurgicznych z zastosowaniem

krążenia pozaustrojowego jako główny płyn lub

składnik płynu do wypełnienia aparatu płuco–serce.

• Pomocniczo w poprawianiu właściwości

reologicznych krwi w stanach jej nadmiernego

zagęszczenia, w zaburzeniach mikrokrążenia.

Dekstran

Przeciwwskazania:

• nadwrażliwość na dekstran,
• zagrażający lub rozwinięty obrzęk płuc,
• ciężka niewydolność krążenia,
• skazy krwotoczne, małopłytkowość,

hipofibrynogenemia,

• krwotoczny udar mózgu,
• ciężkie nadciśnienie tętnicze, niewydolność

nerek ( stężenie kreatyniny w osoczu powyżej
177 mmol/l) z oligurią lub anurią.

• stany wymagające ograniczenia podaży sodu.

Dekstran

• Przeciwwskazania do przetoczenia 6%

roztworu dekstranu 70 stanowi

niewydolność krążenia z zastojem, jawna

skaza krwotoczna – zwłaszcza małopłytkowa

niewydolność nerek z anurią lub oligurią. (...)

Przeciwwskazania do stosowania

dekstranu 40: niewydolność krążenia z

zastojem nerek, skaza krwotoczna – gdy

przetaczany jest jako środek osoczozastępczy

konieczne jest dodatkowe dostarczenie wody

w postaci płynów elektrolitycznych lub

izotonicznego roztworu glukozy”.

Dekstran

• Działania niepożądane:

• odczyny alergiczne do wstrząsu anafilaktycznego

włącznie,

• nudności, wymioty,
• gorączka, bóle stawowe, skurcz oskrzeli,
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
• przeciążenie układu krążenia.
• W przypadku upośledzenia czynności nerek

dekstran może spowodować bezmocz. W
przypadku zbyt szybkiego wlewu może dojść do
obrzęku płuc.

Dekstran

• Ciąża i laktacja: Kategoria C.

Nie zaleca się

stosowania w ciąży i okresie karmienia piersią.

• Dawkowanie:

W zwiększaniu objętości

osocza, pomocniczo we wstrząsie: dorośli zwykle
500–1000 ml/d z szybkością 60-70 kropli/min.

Dekstran

• Podobnie jak i inne płyny koloidalne infuzyjne

dekstran [więc również i jego związki, które
też są płynami koloidalnymi] może

wywoływać odczyny poprzetoczeniowe.

• Klinicznie może to być lekki odczyn, jedynie z

objawami skórnymi, lub też ciężki wstrząs,
niekiedy śmiertelny. Częstość objawów
anafilaktoidalnych jest niska i wynosi 0,025%
dla dekstranu 70 (...), 0,013% dla dekstranu 40,
(...), a 0,017% i 0,019% odpowiednio w polskim
materiale. Częstość śmiertelnych odczynów
uczuleniowych wynosi 0,003% (D40) i 0,004%
(D70).

Dekstran

• Patomechanizm tych odczynów został wyjaśniony w

ostatnich latach przez badaczy szwedzkich, którzy
stwierdzili, że ciężkie odczyny wywoływane
przez przetoczenie dekstranu są
spowodowane przez immunologiczne czynne
kompleksy, wytworzone przez przeciwciała
reagujące z dekstranem, głównie IgG

• Chorzy uczuleni na przetoczenie dekstranu mają w

większości wysokie miano przeciwciał, wytworzone
po przebyciu zakażeń bakteriami mającymi
wielocukry z determinantami antygenowymi,
indukowane przez surowy dekstran, pochodzący z
przewodu pokarmowego lub z pokarmów
zawierających zanieczyszczony dekstranem cukier.

Dekstran

• U chorych takich po przetoczeniu

wytwarzają się duże kompleksy
immunologicznie czynne z następowym
uczynnieniem układów enzymatycznych
osocza i płytek krwi, prowadzącym do
wystąpienia objawów klinicznych. Łagodne
odczyny I i II stopnia (...) nie są niebezpieczne i
zazwyczaj ustępują po przerwaniu przetaczania,
ewentualnie po leczeniu objawowym”

• Odczyny III i IV stopnia są więc już

niebezpieczne dla życia.

Dekstran

• I lekki

• Zmiany skórne i (lub) niewielki wzrost temperatury, zmiana

ogólnego samopoczucia

• II średni

• Nudności, ból głowy, zaczerwienienie twarzy, parestezje,

duszność, ból w klatce piersiowej, dreszcze, wzrost
temperatury, przyspieszenie czynności serca, obniżenie
ciśnienia krwi o ok. 2,67 kPa (20 mm Hg)

• III ciężki

• Wymioty, duszność, ból w klatce piersiowej, ból w okolicy

lędźwiowej, przyspieszenie czynność serca powyżej 140/min,
obniżenie ciśnienia krwi poniżej 9,33 kPa (70 mm Hg), skurcz
oskrzeli

• IV wstrząs

• Zaburzenia świadomości, zaburzenia krążenia i oddychania

zagrażające życiu i/lub zatrzymanie krążenia i
oddechu (podkreślenie nasze).

Hydroksyetyloskrobia -

HAES

• Działanie:

– Syntetyczny niebiałkowy koloid zwiększający

objętość osocza. Powstaje w wyniku hydrolizy

skrobi. Lek nie ma zdolności transportowania tlenu.

• Wskazania:

-hipowolemia (zabiegi chirurgiczne, odwodnienie,

urazy),
- wstrząs hipowolemiczny,

- przed zabiegami operacyjnymi w celu uzyskania

autologicznej krwi

Hydroksyetyloskrobia - HAES

Przeciwwskazania

:

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik

preparatu lub skrobię,

ciężkie zaburzenia krzepnięcia,

hipofibrynogenemia,

krwawienie wewnątrzczaszkowe,

zastoinowa niewydolność serca,

niewydolność nerek przebiegająca ze

skąpomoczem lub bezmoczem,

hiperwolemia.

Ostrożnie u pacjentów z chorobami wątroby w

wywiadzie.

Interakcje: Nie należy mieszać z innymi

roztworami w tym samym pojemniku.

Hydroksyetyloskrobia - HAES

Działania niepożądane:

• reakcje nadwrażliwości, w tym bardzo rzadko

wstrząs anafilaktyczny,

• obrzęk płuc,

• krwawienia, przedłużenie czasu

protrombinowego, czasu krwawienia

• obrzęk kończyn dolnych,

• powiększenie węzłów chłonnych,

• gorączka,

• ból w klatce piersiowej,

• bradykardia, dreszcze, wymioty, ból głowy

lub mięśni.

Hydroksyetyloskrobia - HAES

• Dawkowanie:

Stosować w powolnym wlewie

i.v. We wstrząsie w leczeniu i zapobieganiu
niedoborowi krwi krążącej do 33 ml/kg mc./d
roztworu o stężeniu 6% lub do 20 ml/kg mc./d
roztworu 10%. U niektórych chorych konieczne
może być zastosowanie większej dawki.

• Uwagi

:

Nie zamrażać, nie ogrzewać.

Przechowywać w temperaturze pokojowej.
Krótkotrwała ekspozycja na temperaturę
powyżej 40°C nie wpływa na trwałość preparatu.

Mannitol

Działanie:

• Podstawowy diuretyk osmotyczny.

• Działa przez zwiększenie ciśnienia

osmotycznego w płynie zewnątrzkomórkowym

i przemieszczanie wody z wnętrza komórek

do płynu śródmiąższowego i osocza.

• Zwiększa wydalanie sodu i chlorków.

• (Ten mechanizm jest odpowiedzialny za

zmniejszenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego

i wewnątrz gałki ocznej)

• Roztwór 5,07% jest izoosmotyczny z surowicą

krwi.

Mannitol

Wskazania:

• I.v. Leczenie fazy oligurii w ostrej niewydolności

nerek zanim stanie się nieodwracalna.

• Redukcja ciśnienia wewnątrzczaszkowego i leczenie

obrzęku mózgu.

• Redukcja ciśnienia wewnątrzgałkowego, jeśli inne

sposoby jego zmniejszania są nieskuteczne.

• Nasilenie wydalania toksyn przez nerki (w

zatruciach), tzw. diureza wymuszona.

• Jako lek dodatkowy w czasie operacji chirurgicznych

mogących mieć wpływ na stan wydolności nerek.

• W leczeniu zaparć, przygotowaniu do zabiegów

diagnostycznych na jelicie grubym.

• Do przepłukiwania pęcherza podczas przezcewkowej

resekcji gruczołu krokowego stosowany w roztworze

2,5–5%.

Mannitol

Przeciwwskazania:

• bezmocz,

• obrzęk płuc,

• czynne krwawienie wewnątrzczaszkowe,

• ciężkie odwodnienie,

• nasilająca się niewydolność serca lub

zastój płucny po leczeniu mannitolem.

• stosować ostrożnie u pacjentów z

hiperwolemią, niewydolnością nerek,

niedrożnością dróg moczowych,

niewydolnością serca lub zagrożonych jej

wystąpieniem

Mannitol

Interakcje:

• Unikać podawania jednocześnie z krwią

(aglutynacja krwinek).

• Gdy konieczne jest jednoczesne podawanie krwi,

należy dodać co najmniej 20 mEq sodu do 1 litra

mannitolu.

• Dodanie sodu do 20% roztworu mannitolu może

prowadzić do wytrącania się leku, dlatego

ostateczny roztwór należy sprawdzić pod

względem przejrzystości i wytrącania

natychmiast po zmieszaniu.

• Do roztworu mannitolu nie dodawać KCl, innych

elektrolitów ani leków.

Mannitol

Działania niepożądane:

• gorączka,

• zapalenie żyły w

miejscu wstrzyknięcia,

• zakrzepica żylna,

• martwica skóry,

• zastój płucny, kwasica,

• suchość ust,

• zaburzenia oddawania

moczu (od wielomoczu

do bezmoczu),

• obrzęk płuc lub zatrucie

wodne, jeśli wydzielanie

moczu nie jest

adekwatne, obrzęki,

• ból głowy,

• drgawki,

• zaburzenia widzenia,

• nudności, wymioty,

• zawroty głowy,

• osutka,

• odwodnienie,

niedociśnienie,

tachykardia.

• Stosować ostrożnie u

narkomanów – większe

ryzyko wystąpienia

działań niepożądanych.

• nadmierne wydalanie

sodu, potasu, chlorków i

ich następstwa.

Mannitol

Dawkowanie:

• Dawka zależy od stanu chorego, zapotrzebowania na

płyny i czynności nerek.

• Generalnie najpierw podaje się dawkę uderzeniową w

postaci 20% roztworu, a potem wlew ciągły 5%

roztworu leku.

• Należy podawać przez zestaw do przetoczenia z

filtrem, wolno i ostrożnie do dużego naczynia, aby

zapobiec podrażnieniu żyły.

• I.v. podawać w dawce 50–200 g/d, zwykle ok. 100 g/d.

• Testowa dawka (u chorych ze znaczną oligurią) 0,2

g/kg mc. (ok. 75 ml 20% roztworu mannitolu w ciągu

3–5 min, by utrzymać diurezę w wartościach 30–50

ml/h).

• Jeśli diureza nie ulega zwiększeniu, należy powtórnie

podać dawkę testową.

Mannitol

Uwagi:

• Kontrolować równowagę kwasowo-

zasadową.

• Lek może ulegać krystalizacji w niskiej

temperaturze, zwłaszcza duże stężenia
(powyżej 15%). Należy wówczas ogrzać do
56°C, następnie wstrząsnąć, schłodzić do
temperatury ciała i podać. Przed użyciem
skontrolować, czy nie ma zmętnienia lub
kryształów.

Żelatyny

• Środek ten jest krótkotrwały w działaniu.

Znany jest on także pod nazwą
Haemaccel 3,5%

,Gelofusine 4%

Roztwór żelatyny jako środek zastępczy osocza użyto po
raz pierwszy w 1915

roku.

Nie znalazły one jednak szerszego zastosowania ze
względu na żelyfikację w temperaturze pokojowej,
trudności w wyjaławianiu i powodowanie odczynów
poprzetoczeniowych. Po 1950 r., dzięki wprowadzeniu
nowych technologii

i

modyfikacji pozwalających na

obniżenie punktu żelyfikacji roztworów klinicznych nawet
do 0

o

C, preparaty żelatyny uzyskały większą popularność i

w niektórych krajach, np. w Szwajcarii, są najszerzej
stosowanymi środkami zastępczymi osocza

Żelatyny

• Są to białka będące produktem rozpadu

żelatyny.

• Odznaczają się małym efektem

objętościowym.

• Można stosować je u pacjentów

odwodnionych

• Nie upośledzaja funkcji nerek
• Przyczyniaja się do lepszego ukrwienia nerek i

lepszej diurezy

Żelatyny

• Jako białka odznaczają się silnymi

właściwościami alergogennymi- jest to

zasadnicze zastrzezenie co do ich

stosowania w lecznictwie

• Zastosowanie:

w stanach

hipowolemicznych różnego pochodzenia

• Przeciwwskzania

: świeży zawał,

zastoinowa niewydolność krążenia, anuria

lub oliguria, wstrząs neurowolemiczny