Diagnostyka i terapia niepłodności klaczy

Fizjologia rozrodu klaczy



Dojrzałość płciowa 12-18 m (24 m)



Zdolność do rozrodu utrzymuje się do

16-20 lat



Klacze są samicami sezonowo

poliestralnymi



Cyk płciowy trwa 21-22 dni



Cykl rujowy wg Hughesa :okres od

jednej owulacji do następnej , z

występującymi oznakami rui oraz

spadkiem stężenia P4 w surowicy

poniżej 1 ng/ml

C.D.



Owulacja występuje 3-5 dnia cyklu-

24-48 h przed końcem rui



Średnica pęcherzyka, który

prawdopodobnie będzie owulował

wynosi 35-40 mm ( 6-8 cm)



„

Palpacyjne” określenie terminu

owulacji opiera się na zmianie

napięcia ściany pęcherzyka



Krycie -inseminacja powinny mieć

miejsce przed owulacją

C.D.



Zapłodnienie ( w ciągu 10 h po owulacji)

następuje w 1/3 dalszej części jajowodu



Do macicy schodzi tylko zapłodniona

komórka jajowa ( morula- wczesna

blastocysta-5-6 dzień)



Śmiertelność zarodkowa wynosi 10-12 %



Ciąża trwa 338-340 dni (310-370)



Pierwsza ruja po wyźrebieniu u

większości klaczy występuje do 20 dnia

Plan badania klaczy w

kierunku płodności



Badanie zewnętrzne

–

oglądanie (w ruchu, okolica sromu,

wymienia)

–

omacywanie (okolica zadu, wymię,

kończyny, ogon)



Badanie wewnętrzne

–

badanie rektalne ( palpacja jajników i

macicy +USG)

–

badanie przez pochwę (oglądanie pochwy

i szyjki macicy, pobieranie wymazów z

szyjki, z macicy /bakteriologia, cytologia/,

histeroskopia, biopsja endometrium)

O zaburzeniach płodności

można mówić gdy klacze w

trzech rujach w ciągu jednego

sezonu były bezskutecznie

kryte lub sztucznie

inseminowane, przy

uwzględnieniu płodności

ogiera i wg ustalonych

przepisów postępowania w

punktach kopulacyjnych

Główne przyczyny zaburzeń

płodności klaczy to:



anomalie rui



zaburzenia owulacji



zapalenia macicy



nieszczelność sromu i pochwy



resorbcje płodu



ciąża bliźniacza

Czynniki zewnętrzne

wpływające na płodność

klaczy



niepłodny ogier



zła obsługa ogiera



krycie poza sezonem



źle rozpoznana ruja



nieprawidłowe żywienie



„

niepłodność pourlopowa”

Czynniki wewnętrzne

wpływające na płodność

klaczy:



zaburzenia przysadki



nieprawidłowości fizjologiczno-

anatomiczne



zaburzenia chromosomalne



zaburzenia funkcjonowania jajników



zaburzenia czynności jajowodów



zaburzenia w obrębie macicy



nieprawidłowości w obrębie

zewnętrznych narządów płciowych

Zaburzenia funkcjonowania

jajników



Przetrwałość (

persistentio

) i

zarastanie (

atresia

)

pecherzyków Graffa



owulacja w fazie dioestrus



krwiak jajnika



ciałko żółte przetrwałe (

corpus

luteum persistens

)



hypophunctio ovariorum

Jajniki c.d.



torbiele jajników



dysgenesia jajników



guzy jajników

–

guzy pierwotnego nabłonka

rozrodczego

–

guzy kom. błony ziarnistej i

otoczki pęcherzykowej

–

guzy kom. zarodkowych

Klasyczny podział

zapaleń macicy



E1 endometritis catharalis

chronica



E2 endometritis mucopurulenta



E3 endometritis purulenta



E4 pyometra

Podział endometritis

wg Troedssen



Zakaźne zapalenie macicy Contagious

Equine Metritis

CEM



Przewlekła infekcja macicy Chronic

Uterine Infection

CUI



Nawracające postanówkowe

endometritis Persistent Mating-induced

Endometritis

PME



Przewlekłe degeneracyjne endometritis

Chronic Degenerative Endometritis

CDE

i Endometritis Chronica Infiltrativa

ECI

Nieprawidłowości

dotyczące szyjki



Zapalenie szyjki



Nieszczelność-rozerwanie



Stenoza szyjki

Nieprawidłowości

dotyczące pochwy



Pneumovagina



Urovagina



Przetoka rektowaginalna

Nieprawidłowości

dotyczące sromu



Nieszczelność sromu



Uszkodzenia krocza

Zastosowanie

nowoczesnych technik

diagnostycznych

w rozrodzie klaczy



USG B-mode



Color Dopller



Biopsja endometrium



Endoskopia

Skuteczne krycie klaczy



Wykrywanie rui



Określanie momentu

owulacji



Optymalny moment krycia

Źrebność w zależności od

terminu wprowadzenia

nasienia

Czas

wprowadzenia

nasienia

Źrebność po 1-

razowym

wprowadzeniu

nasienia (%)

10-15

40-50

Luty, kwiecień

czekać do F4

70-80

Skontrolować

inseminacji/kry

ciu czy doszło

do owulacji

badać co 5-6h

1-2 h po

owulacji

30-40

3-4 h po

owulacji

10-20

4-6 h po

owulacji

Pojedeńcze

przypadki

Obumieranie i resorbcja

zarodków



Występuje częściej niż ronienie



Dochodzi do nich zwykle

między 22-40 dniem ciąży



Odsetek resorbcji jest wyższy u

klaczy z cystami

endometrialnymi i w

przypadku ciąż bliźniaczych

Przyczyny ronień klaczy



Czynniki fizyczne



Bakteryjne (Streptococcus

zooepidemicus, Salmonella abortus equi,

Taylorella equigenitalis, Leptospira,

Eschelichia coli, Pseudomonas

aeruginosa, Rhodococcus equi)



Wirusowe (EHV1, EAV)



Grzybicze (Aspergillus fumigatus,

Candida albicans)



Zatrucia(endotoksyny)



Leki( estrogeny, prostaglandyny,

kortykosterydy, oxytocyna)

Ciąża rzekoma



Dochodzi do niej gdy zarodek

obumiera po 36-38 dniu ciąży



Może trwać nawet 5 miesięcy



Jednokrotne podanie

prostaglandyny zwykle nie

jest wystarczające

Ciąża

bliźniacza



Ciąże bliźniacze są u koni efektem

podwójnej owulacji- ciąże jednojajowe

nie są spotykane



Ciąża bliźniacza jest u koni niepożądana



Występuje częściej u klaczy> 5 roku

życia



Zwykle klacze pełnej krwi(15-19%), koni

pół krwi (tylko 9%)



Częściej występuje u pierwiastek i

klaczy nie pokrytych w pierwszej rui.

Rzadziej w rui poźrebięcej. Bywają

skłonności indywidualne.

Przewidy
wana
podwójn
a
owulacja

Odstąp
ić od
krycia

Pokryć-
występuje
wysoka
płodność(80
%), z tego
85% to
single

Usunięcie
obu zarodków

Usunięcie
jednego
zarodka i
rozwój dalszy
ciąży z
pozostałego

Obumarc
ie obu
zarodkó
w

Poronieni
e lub
urodzenie
bliźniąt

Urodzenie
jednego
źrebięcia a
obumarcie
drugiego
zarodka czy
płodu

Document Outline