WYKŁAD 1 (2.10.2009)

Demografia demos = lud, grapheia = opis

nauka o prawidłowościach rozwoju ludności

w konkretnych warunkach gospodarczych
i społecznych badanego regionu
opis

procesu zmian stanu i struktury

ludności

uwarunkowania

tych zmian i ich

konsekwencje

Literatura podstawowa:
• J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003.
• I.E.Kotowska, Wróblewska W., 2007, Zmiany demograficzne – pomiar

procesów i ocena skutków społeczno-ekonomicznych, w: T.Panek (red.),
Statystyka społeczna, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 63 - 98.

• M.Okólski, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w

encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
2004

Literatura uzupełniająca:.
• I.E.Kotowska (red.), Przemiany demograficzne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych

w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego, Warszawa 1999.

• A.Podrażka-Malka, Zdrowie i jego ochrona, w: T.Panek (red.), Statystyka społeczna,

Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, s.206-233.

• Green Paper (COM 2005-94, 16.03.2005) „Confronting demographic change: a new

solidarity between generations” (DG EMPL).

• T.Frejka, T.Sobotka, J.M.Hoem, L.Toulemon (eds.), 2008, Childbearing Trends and

Policies in Europe.

http://www.demographic-research.org/special/7/default.htm

1. Zmiany struktury ludności według płci

i wieku - piramida wieku

2. Czynniki zmian liczby i struktury

ludności

• Zmiany liczby i natężenia urodzeń,

kalendarz urodzeń, liczność kohorty

• Umieralność – oczekiwane dalsze

trwanie życia

• Migracje

3. Sytuacja ludnościowa na świecie
Dane Population Division UN

GUS,
2008

GUS, lipiec
2008

Struktury ludności według płci i wieku (piramidy wieku)

Struktury ludności według wieku i płci

(piramidy wieku)

GUS, lipiec 2007

P r z e k r o j o w e m i a r y p ł o d n o ś c i

- w s p ó ł c z y n n i k d z i e t n o ś c i o g ó l n e j ( d z i e t n o ś c i

t e o r e t y c z n e j l u b p ł o d n o ś c i c a ł k o w i t e j ) - t o t a l
f e r t i l i t y r a t e

TFR

FR

x

FR

x

U

x

K

x

t

t

x

t

t

t









(

)

(

)

(

)

(

)

15

49

 o g ó l n y w s p ó ł c z y n n i k p ł o d n o ś c i –

g e n e r a l f e r t i l i t y r a t e

FR

U

K

c

t

t

t





(

)

15

49

 w s p ó ł c z y n n i k u r o d z e ń - c r u d e b i r t h r a t e

CBR

U

L

c

t

t

t



Przekrojowy współczynnik

Cząstkowe współczynniki

dzietności całkowitej, Polska 1950-2006

płodności, Polska 1975-2006

zrodło: Anna Matysiak, Zatrudnienie kobiet w Polsce: bariera czy warunek dla

posiadania dzieci?, w: I.E.Kotowska (red.), Strukturalne i kulturowe uwarunkowania

aktywności zawodowej kobiet w Polsce, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR (w
druku)

Zmiany liczby urodzeń i płodności w Polsce,

1950-2006

Lata

Liczba urodzeń

żywych

(w tys.)

Współczynnik dzietności

ogólnej

1950
1960
1970
1980

1983

1990

2000
2001
2002
2003

2004

2005
2006
2007
2008

763,1
669,5
547,8
695,8

723,6

547,7

378,3
368,2
353,8
351,1

356,1

364,1
374,2
387,9
414,5

3,705
2,980
2,200
2,276

2,416

2,039

1,337
1,315
1,249
1,222

1,227

1,243

1,26
1,27
1,31

Zmiany w strukturze wieku kobiet w latach 2000-2006

Wiek

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

15 - 49 100 100100 100 100 100 100
15 - 19 16,2 16,1 15,8 15,2 14,7 14,2 13,9

20 - 24 15,215,415,716,116,416,516,5
25 - 29 13,514,014,414,815,215,515,7
30 - 34 11,711,912,312,713,213,814,4

35 - 39 12,4 12,1 11,9 11,8 11,8 11,9 12,2
40 - 44 15,3 14,7 14,1 13,5 13,0 12,6 12,4
45 - 49 15,6 15,7 15,8 15,8 15,8 15,4 15,0

Sytuacja ludnościowa na świecie

Klasyfikacja regionów

• More developed countries

: Europa,

Am.Północna, Australia/Nowa Zelandia,
Japonia

• Less developed regions

: Afryka, Azja,

Am.Łacińska, Wyspy Karaibskie, Melanezja,
Mikronezja, Polinezja

• Least developed countries (50):

34 – Afryka,

10 – Azja, 1- Am.Łacińska