WYKŁAD 4 (26.10.1999)
Dobór rodzin do badań odbywa się losowo. Od 1993 roku badaniem objęte są wszystkie prywatne gospodarstwa domowe tj. pracownicze, pracowniczo - chłopskie, chłopskie, emerytów i rencistów, gospodarstwa osób prowadzących działalność na własny rachunek , wykonujących wolne zawody oraz utrzymujących się z niezarobkowych źródeł innych niż emerytura lub renta.
Zagadnienia demograficzne w Polsce ujęte są w system państwowej informacji statystycznej (SPIS) oraz w podsystemach ludność i region. W związku z tym systemem pozostaje elektroniczny system ewidencji ludności PESEL - system ten charakteryzuje każdego obywatela kraju pod względem około 100 cech.
Prowadzi się badania przeprowadzane metodą anamnestyczną - jej istota polega na tym, że wylosowane osoby udzielają informacji o faktach demograficznych za dłuższy okres czasu. Najczęściej spotyka się badania płodności ogólnej kobiet. Wylosowane kobiety określają łączną liczbę wszystkich dzieci, wielorakość porodów, okres odstępów pomiędzy urodzeniami. Wyniki należy przenosić na ogólna populację z dużą ostrożnością - do badania nie wchodzą osoby zmarłe.
Badania o charakterze retrospektywnym:
Korzysta się w nich z metody monograficznej. Źródłem informacji są również księgi metrykalne pomocne w studiach nad przeobrażeniami demograficznymi.
Metody analizy demograficznej:
wykorzystywana jest teoria statystyki
można określić stan w danym momencie lub okresie oraz dynamikę rozumianą jako wszechstronna ocena zmian w czasie
ze względu na różnorodność badanych procesów ważną role pełni stałe porównywanie otrzymanych wyników w czasie w ramach tej samej populacji, przestrzeni oraz łącznie w czasie i przestrzeni
ocenę zjawiska przeprowadza się za pomocą stosowania różnych charakterystyk liczbowych
średnie tempo zmian ludności
średni stan ludności = średnia arytmetyczna ze stanu liczebnego ludności na początku i na końcu badanego okresu
Siatka demograficzna:
Siatka demograficzna to narzędzie analizy kohortowej umożliwiające śledzenie zmian zachodzących w czasie wybranej zbiorowości ludzi np.: określonych roczników urodzenia, wyróżniających się w określonym momencie lub odcinku czasu jakąś cechą.
Podstawą siatki jest układ współrzędnych:
X - oś czasu
Y - oś wieku
Odcinek obrazujący jednostkę czasu i odcinek obrazujący jednostkę wieku mają tą samą długość.
Linie poziome przeprowadzone na dowolnej wysokości równolegle do osi X to linie wieku. Oś X to liczba osób żywo urodzonych w danym okresie.
Linie tworzące z osią X kąt 450 to linie życia obrazujące długość życia poszczególnych jednostek badanej zbiorowości od momentu narodzin do zgonu.
Linie prostopadłe do osi czasu to linie obserwacji. Mogą być one prowadzone z dowolnego punktu osi czasu.
Za pomocą siatki można analizować 3 rodzaje zbiorowości:
zbiorowość żywo urodzonych
2 rodzaje zbiorowości żyjących
osoby urodzone w danym okresie
osoby urodzone w danym okresie i jednocześnie żyjące
3 rodzaje zbiorowości osób zmarłych, z których każda dzieli się na 2 zbiorowości elementarne.
w Polsce zbiorowości elementarne to zgony osób starszych i zgony osób młodszych;
1 rodzaj - zmarli w wieku x ukończonych lat
2 rodzaj - zmarli w danym okresie a urodzeni w okresie wcześniejszym
3 rodzaj - zmarli w określonym odcinku czasu w wieku x ukończonych lat
Ogólne zasady analizy kohortowej:
Polega na ocenie procesów zachodzących w czasie takiej zbiorowości ludzi - kohorcie, która wyróżniona została na podstawie wspólnie przeżytych zdarzeń związanych z określonym momentem lub okresem.
Kohortą może być zbiór osób, które zawierają związki małżeńskie w roku t i są obserwowane w okresie t + k.
Kohortę osób urodzonych jednocześnie nazywa się generacją.
Przeprowadzenie analizy kohortowej wymaga skorelowania informacji o wieku i roku urodzenia poszczególnych jednostek badanej zbiorowości.
Analizę kohortową nazywa się analizą wzdłużną w odróżnieniu od analizy poprzecznej. Analiza poprzeczna obrazuje natężenie procesu w jednym odcinku czasu.
Analiza kohortowa bada procesy demograficzne tak jak one powstają i układają się z upływem czasu oraz ze zmianami w sytuacji materialnej, społecznej i kulturowej danej kohorty.
Brać po uwagę należy oddziaływanie wszystkich czynników świata zewnętrznego w tym środowiska człowieka i wydarzeń historycznych.
Analiza poprzeczna ułatwia ocenę różnych procesów demograficznych w danym czasie w powiązaniu z konkretnymi zdarzeniami tego czasu.
Każdy rodzaj analizy odpowiada na inne pytania:
Analiza wzdłużna rozszerza możliwości analityczne gdy dotyczy badania współzależności zjawisk w badaniu np. cyklu życia rodzinnego.
DEMOGRAFIA WYKŁAD 4 (26.10.1999)
1
1
© Yareth 1999