Źródło: GUS

• Mobilność przestrzenna - przemieszczenia

ludności między jednostkami terytorialnymi

– Migracje
– Cyrkulacje

• Migracje

– Emigracja - opuszczenie kraju w celu osiedlenia się

lub długotrwałego pobytu w innym kraju.

– Imigracja - przybycie do kraju w celu osiedlenia się

lub długotrwałego pobytu.

– Emigrant/Imigrant
– Uchodźca

Rodzaje migracji

• Według kryterium woli

– dobrowolne
– przymusowe

• Według motywów podejmowania

– Ekonomiczne
– Polityczne
– Rodzinne
– Edukacyjne

Rodzaje migracji

• Według kryteriów administracyjnych i geograficznych

– Migracje wewnętrzne
– Migracje zewnętrzne (międzynarodowe)
– Migracje wieś – miasto / miasto - wieś

• Według czasu trwania migracji

– Osiedleńcze
– Długoterminowe
– Krótkoterminowe
– Sezonowe

• Według statusu migranta

– Legalne
– Nielegalne

Prawa Ravensteina

• Duża część migrantów przemieszcza się na krótkich

dystansach

• Ludzie skłonni są przeprowadzać się w kierunku centrum
• Migracje odbywają się etapami: na miejsca opuszczone

przez migrantów napływają osoby z bardziej odległych
terenów

• Mieszkańcy miast mają większą skłonność do migracji

niżmieszkańcy wsi

• Na krótkie odległości częściej migrują kobiety
• Rozwój technologii sprzyja migrantom
• Dominującym motywem podejmowania migracji jest

motyw ekonomiczny

Hipotezy Lee

• Wielkość migracji zależy od stopnia

zróżnicowania terytoriów: jeśli różnice są duże

to migracje są częstsze

• Wielkość migracji zmienia się wraz z

różnorodnością ludzi

• Wielkość migracji jest związana z trudnością

pokonywania przeszkód pośrednich

• Wielkość migracji zmienia się wraz z

fluktuacjami w gospodarce

• Migracja jest selektywna
• Skłonność do migracji wiąże się z cyklem życia

Konsekwencje

współczesnych migracji

Demograficzne
Ekonomiczne
Społeczne
Polityczne

UCHODŹCY W 2003

główne kraje pochodzenia

Przemiany reprodukcji ludności

we współczesnej Europie

• 1955-1970 – przyśpieszenie wzrostu liczby rozwodów,

dalszy spadek płodności, zahamowanie zmniejszania
się wieku zawierania pierwszych małżeństw

• 1970-1985 – zwiększenie liczby urodzeń

pozamałżeńskich, wzrost średniego wieku matki w
momencie urodzenia pierwszego dziecka, wzrost
średniego wieku małżonków, spadek częstości
zawierania małżeństw

• Od 1985 – stabilizacja natężenia rozwodów, spadek

częstości zawierania małżeństw, spadek płodności w
najmłodszych grupach wieku i wzrost płodności kobiet
30-39 lat

Struktura według płci

Do podstawowych miar
wykorzystywanych do badania struktury
ludności według płci należą:

• Współczynnik feminizacji:

– Ogólny I typu – określa stosunek liczby

kobiet w danym okresie do ogólnej liczby
ludności,

– Ogólny II typu – określa stosunek liczby

kobiet w danym okresie do liczby mężczyzn
w tym okresie.

Struktura według płci

• Współczynnik maskulinizacji:

– Ogólny I typu – określa stosunek liczby

mężczyzn w danym okresie do ogólnej
liczby ludności,

– Ogólny II typu – określa stosunek liczby

mężczyzn w danym okresie do liczby
kobiet w tym okresie.

• Niekiedy określa się te współczynniki

według grup wieku.

Ekstremalne wskaźniki

feminizacji

Wskaźniki najwyższe

Wskaźniki najniższe

Litwa

115

Indie

93

Ukraina

115

Bangladesz

94

Białoruś

112

Chiny

94

Węgry

109

Egipt

95

Chorwacja

109

Pakistan

95

Austria

108

Turcja

97

Polska –
105,4

Migracje

• Czas trwania migracji – wyróżniamy tu:

– Migracje stałe (polegające na zmianie miejsca

zamieszkania na czas nieokreślony),

– Migracje czasowe (sezonowe lub okresowe),

które wiążą się ze zmianą miejsca
zamieszkania na czas określony np. na czas
pobierania nauki, oddelegowanie do pracy itp.

– Migracje wahadłowe (codzienne), to szczególny

rodzaj ruchu naturalnego ludności, polegający
na codziennych dojazdach do pracy, szkoły,
urzędów itp.

Migracje

• Obszar migracji – wyróżniamy tu:

– Migracje wewnętrzne (wewnątrz kraju),

polegające na zmianie miejsca zamieszkania w
obrębie jednego kraju. Wyróżniamy przy tym
następujące kierunki tego typu migracji:

• Migracje międzyregionalne (pomiędzy

województwami),

• Wewnątrzregionalne (w obrębie województw),
• Migracje ze wsi do miast,
• Migracje z miast do wsi,
• Migracje z miast do miast,
• Migracje ze wsi na wieś.

Migracje

– Migracje zewnętrzne (zagraniczne), związanie z

przekroczeniem granicy państwa – tutaj
możemy wyróżnić:

• Emigrację (wyjazdy za granicę na pobyt stały),
• Imigrację (przyjazdy do kraju z zagranicy na pobyt

stały),

• Reemigrację (migracja powrotna) – to powrót

emigrantów do kraju po okresowym pobycie stałym
za granicą.

• Repatriacja – jest to masowy, zorganizowany przez

władze państwowe powrót do kraju jeńców
wojennych, osób internowanych, i innych osób, które
opuściły kraj, najczęściej z przyczyn politycznych.

Migracje

• Deportacja – to przymusowe wydalenie z

terytorium kraju (najczęściej dotyczą nielegalnych
imigrantów),

• Ekspatriacja – to dobrowolne lub przymusowe

opuszczenie terytorium swego kraju (zerwanie z
krajem),

• Ekstradycja – wydanie przez władze państwowe

władzom innego kraju osoby podejrzanej o
popełnienie przestępstwa lub skazanej za nie w
kraju żądającym wydania.

• Persona non grata – członek personelu

dyplomatycznego, którego obecność na terytorium
państwa przyjmującego stała się niepożądana.

Migracje

• Ze względu na motywy migracji – tu

wyróżniamy:

– Migrację zarobkową,
– Migrację rodzinną,
– Migrację polityczną,
– Migrację religijną,
– Migrację osadniczą,
– Migrację narodowościową,
– Migrację wywołaną osobistymi

(psychosocjologicznymi) celami i cechami osób
przemieszczających się.

Migracje

• Ze względu na sposób organizacji

migracji wyróżniamy:

– Migracje planowe,
– Migracje żywiołowe,
– Migracje nielegalne,
– Migracje dobrowolne,
– Migracje przymusowe,
– Migracje indywidualne,
– Migracje grupowe.

Migracje

Podstawowymi miarami procesów

migracyjnych są:

• Ln – liczba ludzi, którzy napłynęli na dane

terytorium w danym czasie,

• Lo – liczba ludzi, którzy opuścili dane

terytorium w danym czasie

• Ls – saldo migracji, jest to różnica między

liczbą osób, które napłynęły a liczbą osób,
które opuściły dane terytorium

Ls = Ln - Lo

Teorie ludnościowe

• Teoria ekonomicznej dzietności - sformułował

Becker opierając się na założeniach

Leibensteina. Punktem wyjścia było

założenie, że w społeczeństwie rozwiniętym

ekonomicznie korzyści z posiadania dzieci są

równe zero. Pod względem ekonomicznym

dziecko stanowi dla rodziców obciążenie a

nie źródło dochodów. Becker przyjął, że

dzieci są źródłem korzyści psychicznej dla

rodziców i nie przysparzają im dochodu

pieniężnego ani nie stanowią zabezpieczenia

na starość.

Teorie ludnościowe

Dzieci spełniają taka samą rolę jak dobra
luksusowe. Użyteczności dzieci można
porównywać z użytecznościami innych
dóbr za pomocą krzywych obojętności.
Kształt tych krzywych jest określany przez
gusty rodziców, które mogą być
zdeterminowane przez religię, rasę, wiek
rodziców, wykształcenie. Rodzina musi
decydować ile chce mieć dzieci ile chce na
nie wydać.

Teorie ludnościowe

Dzieci, na które poniesiono większe
wydatki, nazywa Becker dziećmi wyższej
jakości (nie są moralnie lepsze). Przy
wyższych poziomach dochodu rodziny
powinny mieć więcej dzieci i więcej na nie
wydawać. Aktualna dzietność zależy w
ujęciu jakościowym i ilościowym od
dochodów rodziny, kosztów wychowania
dziecka, gustów, wiedzy antykoncepcyjnej,
niepewności.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

Rodność
• Jest to natężenie urodzeń w badanej

zbiorowości w określonym czasie,

• Współczynnik rodności wyraża

stosunek liczby urodzeń żywych z
badanej zbiorowości w badanym
okresie do liczby ludności do niej
zaliczanej w połowie okresu lub do
średniej liczby ludności,

Analiza procesu reprodukcji

ludności

W powyższym współczynniku liczba

urodzeń jest odnoszona do liczby całej

ludności bez względu na jej wiek, płeć

i stan cywilny.

Ze względu na to, że decydujący wpływ

na wielkość liczby urodzeń ma liczba

kobiet, i to kobiet w wieku

rozrodczym, przy ocenie natężenia

urodzeń częściej posługujemy się

współczynnikiem płodności.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

Płodność
• Jest to natężenie urodzeń w badanej populacji

kobiet będących w wieku rozrodczym,

• Miernikiem płodności jest współczynnik

płodności wyrażający stosunek liczby urodzeń

żywych w danym okresie do liczby kobiet w

badanej zbiorowości będących w wieku

rozrodczym,

• W praktyce statystycznej przyjmuje się, że

kobiety wchodzą w wiek rozrodczy po

ukończeniu 15 lat i trwa on do ukończenia 49

lat,

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Numer kolejny urodzenia - oznacza,

którym z kolei dzieckiem urodzonym

przez matkę jest dany noworodek.

Bierze się pod uwagę wszystkie żywo

urodzone dzieci przez matkę,

• W Polsce systematycznie rośnie

liczba pierwszych i drugich urodzeń.

Obecnie udział pierwszych i drugich

urodzeń przekracza 75%.

Analiza procesu

reprodukcji ludności

• Urodzenia charakteryzują się

sezonowością; istnieją pewne maksima
urodzeń. Dokonano podziału na 5 grup:

Północna Europa

Maksimum urodzeń przypada na
kwiecień i maj

Zachodnia i środkowa
Europa

Maksimum urodzeń przypada na luty
i kwiecień

Południowa Europa

Maksimum urodzeń przypada na
styczeń i luty

Ameryka Łacińska

Maksimum urodzeń przypada na
grudzień i styczeń

Bliski i Daleki Wschód
oraz Azja

Maksimum urodzeń przypada na
październik i listopad

Polska

Maksimum urodzeń przypada na

lipiec

Analiza procesu reprodukcji

ludności

Zgony
• Zgonem jest trwałe, czyli

nieodwracalne ustanie czynności

narządów niezbędnych do życia,

konsekwencją czego jest śmierć całego

ustroju,

• Umieralność – jest tożsamy z pojęciem

natężenia zgonów, czyli stosunku

liczby zgonów ogółem do całkowitej

liczby ludności,

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Śmiertelność – oznacza natężenie zgonów

spowodowane określoną chorobą, czyli jest
stosunkiem liczby osób zmarłych do ogólnej
liczby osób, które zachorowały na tę chorobę.

• Roczny współczynnik zgonów – stanowi

stosunek ogólnej liczby zgonów w danym
roku do średniej liczby ludności w tym roku
lub liczby ludności w połowie roku, można go
obliczyć przy pomocy następującej formuły:

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• W Polsce współczynnik zgonów

kształtuje się w granicach 0,9 –1,3%,

• Przyczyny powodujące zmiany w

natężeniu i bezwzględnej liczbie
zgonów można podzielić na 2 grupy:

– Przyczyny główne

• Postęp medycyny,
• Zwiększenie zakresu działalności oraz

sprawności służby zdrowia

Analiza procesu reprodukcji

ludności

– Przyczyny powodujące wahania sezonowe:

• Zmiany pogodowe występujące corocznie w

określonych miesiącach a powodujące wzrost
natężenia zgonów.

• Podstawowym dokumentem związanym ze

zgonem jest karta zgonu, która musi być
wypełniona w terminie 24 godzin od
momentu zgonu.

• Obecnie karta bierze pod uwagę 3

przyczyny: wyjściowa, wtórna i
bezpośrednia.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Przyczyną zgonów jest stan lub proces

chorobowy, nieprawidłowości rozwojowe, uraz
albo zatrucie prowadzące bezpośrednio lub
pośrednio do śmierci. Największe natężenie
istnieje na skutek chorób układów krążenia,
nowotworowe, wypadki, zatrucia i inne.

• Dzieci, które nie ukończyły 1 roku życia to

niemowlęta, te które nie ukończyły 28 dnia
życia to noworodki. W 2006 roku współczynnik
zgonów noworodków kształtuje się na
poziomie 0,85%

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Syntetyczne miary reprodukcji ludności

– Pozwalają one ocenić tempo wzrostu

ludności ogółem, liczby ludności w
określonych grupach oraz wielkość
potencjału demograficznego,

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• W większości krajów gospodarczo

rozwiniętych wartość współczynnika
przyrostu naturalnego waha się od 0-
5‰, a w krajach rozwiniętych słabo
od 15-30‰

• W Polsce w roku 2004 współczynnik

przyrostu demograficznego wynosił

(–0,4 ‰)

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Współczynniki dzietności
• Dzietność-ogólnie -liczba dzieci w

rodzinie.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Współczynnik dzietności ogólnej -

jest sumą rocznych współczynników
płodności dla kolejnych roczników wieku
od 15 do 49 ukończonych lat, wyraża on
przeciętną liczbę dzieci urodzoną przez
kobietę w ciągu całego okresu
rozrodczego, przy stałym poziomie
cząstkowych współczynników płodności
z danego roku kalendarzowego.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Współczynnik reprodukcji netto –

charakteryzuje on aktualną płodność i

umieralność, wyrażając średnią liczbę

żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej,

które dożyją wieku swych matek,

przypadających na jedną kobietę w

wieku rozrodczym, przy założeniu

niezmiennego aktualnego poziomu

płodności i umieralności zgodnego z

tablicami płodności i umieralności.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

• Jeżeli współczynnik reprodukcji netto jest większy od 1,

oznacza to, że przy wzorcach umieralności i płodności

utrzymujących się w przyszłości na poziomie

wyjściowym, liczba ludności będzie wzrastała,

• Jeżeli współczynnik reprodukcji netto jest mniejszy od

1 przez dłuższy czas to liczba ludności w przyszłości

będzie malała,

• Gdy współczynnik równa się 1 wówczas liczba ludności

nie ulegnie zmianie.

• Współczynnik reprodukcji netto informuje, w jakim

stopniu obecna generacja matek zostanie w

przyszłości zastąpiona przez nową generację matek w

warunkach niezmiennej płodności i umieralności.

Sytuacja demograficzna

Polski

• Stan ludności oraz przyrost naturalny

– Szacuje się, że w końcu 2004 roku liczba

ludności Polski wynosiła 38175 tys. osób

(tj. o 16 tys. mniej niż w końcu 2003 r.).

– Bezpośrednią przyczyną zmniejszania się

liczby ludności jest znaczący spadek

liczby urodzeń. Od 1993 r. urodzenia

kształtują się na poziomie poniżej 500

tys., a od 1998r. – poniżej 400 tys.; z

kolei umieralność nie ulegała istotnym

zmianom.

Sytuacja demograficzna

Polski

• Urodzenia

– Liczba urodzeń w Polsce maleje

nieprzerwanie od 1984 roku. Szacuje się,

że w 2004 r. urodziło się 356 tys. dzieci,

co oznacza wzrost o ponad 5 tys. w

stosunku do 2003 r., ale jest to o ok.

35% mniej niż w 1990 r. i o ponad

połowę mniej niż w 1983 r., który był

szczytowym rokiem ostatniego wyżu

demograficznego (urodziło się wówczas

724 tys. dzieci).

Sytuacja demograficzna

Polski

– Od 1989 r. poziom reprodukcji nie

gwarantuje prostej zastępowalności
pokoleń. W 2003 r. współczynnik
dzietności wynosił 1,22 i był najniższy od
ponad 50 lat (najbardziej korzystną
sytuację demograficzną określa
współczynnik kształtujący się na
poziomie 2,1-2,15, tj. kiedy w danym
roku na jedną kobietę w wieku 15-49 lat
przypada średnio 2 dzieci).

Sytuacja demograficzna

Polski

Współczynniki dzietności w latach 1990-2003

Sytuacja demograficzna

Polski

• Małżeństwa

– Szacuje się, że w 2004 r. powstało

ponad 192 tys. nowych związków
małżeńskich (o ponad 3,5 tys. mniej
niż w 2003 r.).

Sytuacja demograficzna

Polski

– Wśród nowozawartych związków ok.

87% stanowią małżeństwa pierwsze, tj.
panien z kawalerami.

– Średni wiek kobiet wstępujących po raz

pierwszy w związek małżeński wynosił w
2003 r. 24,3 lat, wobec ok. 23 lat w
połowie lat 90-tych, z kolei wśród
kawalerów wzrósł o ponad 1 rok - do
26,6 lat.

Sytuacja demograficzna

Polski

• Rozwody

– Przyczyną ok. 22% przypadków ustania

małżeństwa jest rozwód.

– Według szacunków w 2004 r. rozwiodło

się ok. 51 tys. par małżeńskich (w 2003
r. ponad 48 tys.).

– Przeciętnie na 1000 istniejących

małżeństw 5,4 zostało rozwiązanych na
drodze sądowej.

Sytuacja demograficzna

Polski

• Umieralność

– Z dostępnych danych wynika, że w 2004 r.

zmarło ok. 364 tys. osób (o ok. 1,5 tys. mniej
niż w 2003 r.). Współczynnik zgonów
kształtował się na poziomie 9,5‰ (w 2003 r. -
9,6‰).

– W ogólnej liczbie osób zmarłych 47% stanowiły

kobiety.

– Od 1991 r. obserwowany jest systematyczny

spadek liczby zgonów - z wyjątkiem pewnego
załamania tendencji w 1999 r. oraz w 2003 r.

Sytuacja demograficzna

Polski

– W Polsce prawie 80% zgonów spowodowanych

jest chorobami określanymi mianem
cywilizacyjnych (choroby układu krążenia,
nowotwory złośliwe oraz wypadki, urazy i
zatrucia).

– Głównymi przyczynami są choroby układu

krążenia, w przypadku których - w okresie
ostatnich lat - stwierdzono istotną poprawę.

– W 2003 r. choroby układu krążenia stanowiły

niewiele ponad 47% zgonów, podczas gdy na
początku lat 90-tych były przyczyną ponad 52%
ogółu zgonów.

Sytuacja demograficzna

Polski

– Obserwujemy zmniejszającą się liczbę zgonów

niemowląt. Według szacunków - w 2004 r. zmarło ok.

2,4 tys. dzieci w wieku poniżej 1 roku, czyli o około 0,1

tys. mniej niż w 2003 r. i ponad 4-krotnie mniej niż w

1990 r. Współczynnik zgonów niemowląt ukształtował

się na poziomie 6,8‰ (w 1990 r. wynosił 19,3‰).

– Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt ponad połowa

dzieci (51%) umiera w okresie pierwszego tygodnia, a

kolejne 20% - przed ukończeniem pierwszego

miesiąca życia.

– W dalszym ciągu najczęstszą przyczyną zgonów

niemowląt (51%) są stany chorobowe powstające w

okresie okołoporodowym, czyli w trakcie trwania ciąży

matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka.

Sytuacja demograficzna

Polski

• Trwanie życia

– Obserwowana w latach 90-tych stała

poprawa sytuacji w zakresie
umieralności w pozytywny sposób
wpływa na długość trwania życia
Polaków.

Sytuacja demograficzna

Polski

• Struktura płci i wieku ludności

– W ogólnej liczbie ludności 38175 tys. osób –

oszacowanej na koniec 2004 r. - kobiety stanowią

ponad 51% ogółu ludności; na 100 mężczyzn

przypada ich 106 (wśród ludności miejskiej 110, zaś

na obszarach wiejskich 101).

– Współczynnik ten zmienia się w zależności od wieku.
– Wśród osób w wieku 0-40 lat występuje liczebna

przewaga mężczyzn - 96 kobiet na 100 mężczyzn;

dla wieku powyżej 40 lat współczynnik feminizacji

wynosi 121, przy czym w najstarszych rocznikach

wieku (65 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypada

średnio 167 kobiet.

Sytuacja demograficzna

Polski

– Rezultatem przemian demograficznych jest

gwałtowne zmniejszanie się liczby dzieci i młodzieży

(0‑17 lat),

– ich udział w ogólnej liczbie ludności obniżył się do

prawie 22,0% (z prawie 30% w 1990 r.); dzieci w

wieku poniżej 15 lat stanowią obecnie niewiele

ponad 17% ogólnej populacji wobec prawie 25% w

1990 r.

– Szczególnie duże zmiany można zaobserwować w

grupie osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku

18-59 lat, mężczyźni - 18-64 lata);

– od 1990 r. odsetek osób w wieku zdolności do

pracy wzrósł o ponad 5 procent, tj. z poziomu

57,5% do ok. 63%.

Sytuacja demograficzna

Polski

– Obserwowany jest także dalszy wzrost liczby osób

w wieku nabywania praw emerytalnych i starszych

(mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej);

– odsetek tej grupy ludności w ogólnej populacji

wynosi ponad 15% (w 1990 r. niespełna 13%).

– Udział osób w wieku 65 lat i więcej (razem

mężczyzn i kobiet) stanowi ok. 13% wobec ok.

10% w 1990 r.

– Obecnie na 100 osób w wieku produkcyjnym

przypada 60 osób w wieku nieprodukcyjnym, tj. 36

osób w wieku do 17 lat oraz 24 osoby w wieku

poprodukcyjnym (w 1990 r. 74 osoby –

odpowiednio: 52 i 22).

Sytuacja demograficzna

Polski

• Stan cywilny

– Zgodnie z wynikami spisu z 2002 roku w

zakresie stanu cywilnego - wśród ludności w

wieku 15 lat i więcej dominowały osoby o

stanie cywilnym prawnym zamężna/żonaty

(ponad 55% kobiet i 60% mężczyzn),

spośród których zdecydowana większość

(ponad 97%) faktycznie pozostawała w

związku małżeńskim.

Sytuacja demograficzna

Polski

– Kolejna grupa stanu cywilnego wśród kobiet to panny

(25% kobiet w wieku 15 lat i więcej), w miastach także

stanowiły ponad ¼ mieszkanek, na wsi niespełna 23%.

Wśród kawalerów jest odwrotnie – więcej ich mieszkało na

wsi (ponad 35% mężczyzn w wieku 15 lat i więcej), w

mieście niecałe 32%.

– Dysproporcja między miastem a wsią jest bardziej

wyraźna wówczas, gdy odniesiemy do siebie liczby

kawalerów i panien;

– na 100 kawalerów na wsi przypadało 66 panien, podczas

gdy w mieście - 89.

– Szczególnie jest to widoczne w grupach wieku

charakteryzujących się największą intensywnością

zawierania małżeństw, np. jeszcze w grupie wieku 20-24

lata – na 100 kawalerów na wsi przypadało 70 panien, ale

już dla starszych wskaźnik gwałtownie się obniża.

Sytuacja demograficzna

Polski

– Rozwiedzeni i separowani stanowią w

Polsce nieliczną grupę osób - niespełna
4% populacji w wieku 15 lat i więcej,
przy czym zdecydowanie częściej
rozwodzą się mieszkańcy miast (4%
mężczyzn i prawie 6% kobiet to
rozwiedzeni) niż wsi (po niecałe 2%).

Sytuacja demograficzna

Polski

Ludność w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego faktycznego w 2002 r.

Pozostajcy w związku

partnerskim

1,2%

Wdowcy, wdowy

9,2%

Rozwiedzeni,

rozwiedzione

3,3%

Nieustalony

0,8%

Separowani

1,0%

Kawalerowie/panny

27,9%

Pozostajcy w związku

małżeńskim

56,6%

Sytuacja demograficzna

Polski

• Wykształcenie ludności

– Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym od

kilkunastu lat jest stały wzrost liczby osób

legitymujących się wykształceniem

ponadpodstawowych.

– Znacznie zmniejszyła się liczba osób z

wykształceniem podstawowym, niepełnym

podstawowym i bez wykształcenia szkolnego;

jednocześnie nastąpił ponad 1,5-krotny wzrost

liczby osób z wykształceniem wyższym.

– W 2002 r. 10,2% ludności w wieku 15 lat i

więcej posiadało wyższe wykształcenie, w 1988

r. – 6,5%.

Sytuacja demograficzna

Polski

– Stosunkowo wysoki wzrost poziomu

wykształcenia dotyczy kobiet. W 1988 r.
tylko połowa z nich miała wykształcenie
ponadpodstawowe, w 2002 r. już 62%.

Polityka ludnościowa

• Przez politykę ludnościową należy rozumieć

oddziaływanie państwa za pomocą
odpowiednich bodźców na kształtowanie się
stosunków ludnościowych w celu osiągnięcia
założonej liczby oraz (lub) struktury
ludności według płci i wieku, a także (lub)
założonego tempa wzrostu (dodatniego lub
ujemnego) i rozmieszczenia terytorialnego.

(J.Z.Holzer)

Polityka ludnościowa

• Wyróżniamy dwie kategorie polityki

ludnościowej:

– Polityka odpowiadająca

zapotrzebowaniu ludności – chodzi tu
o skutki wynikające z istniejącej struktury
ludności według płci i wieku, polityka
ludnościowa tej kategorii jest polityką
społeczno-ekonomiczną wymuszaną
przez procesy i struktury demograficzne.

Polityka Ludnościowa

– Polityka kształtująca procesy

ludnościowe – działania zmierzają do
kształtowania procesu płodności,
umieralności i ruchów migracyjnych.
Zakres tej polityki dotyczy działań
związanych ze świadomym
planowaniem wielkości rodziny jak i
programów zmierzających do obniżenia
poziomu umieralności.

Polityka ludnościowa

• W polityce ludnościowej można

wyróżnić dwa przeciwstawne kierunki
działania:

– Politykę pronatalistyczną – zmierza ona

do zachowania lub podniesienia
istniejącego poziomu dzietności,

– Politykę antynatalistyczna zmierza ona

do obniżenia poziomu dzietności.