KLASYFIKACJA ZABRONIONYCH ZWIĄZKÓW
FARMAKOLOGICZNYCH I METOD UZNANYCH
ZA DOPINGOWYCH
I. ZAKAZANYCH ZWIĄZKÓW
a. Środki pobudzające - Stymulanty
b. Narkotyczne środki przeciwbólowe - Narkotyki
c. Środki anaboliczne
d. Środki moczopędne - Diuretyki
e. Hormony peptydowe, związki naśladujące ich działanie oraz
analogi
II. ZAKAZANE METODY
a. Doping krwią
b. Manipulacje farmakologiczne, chemiczne, i fizyczne
III. ŚRODKI PODLEGAJĄCE SPECLALNYM OGRANICZENIOM
a. Alkohol
b. Kannabinoidy
c. Miejscowe środki znieczulające
d. Kortykosteroidy
e. Beta adrenolityki i blokery
ZASTOSOWANIE ŚRODKÓW ERGOGENICZNYCH W SPORCIE W CELU
ZWIĘKSZENIA MOCY FIZYCZNEJ
• 1 - Zwiększenie masy tkanki mięśniowej w celu zwiększenia
produkcji energii. Żywieniowe : aminokwasy. Farmakologiczne;
steroidy anaboliczne. Fizjologiczne; ludzki hormon wzrostu
• 2 - Zwiększenie tempa procesów metabolicznych wytwarzających
energię w mięśniu. Żywieniowe; witaminy. Farmakologiczne; środki
pobudzające. Fizjologiczne ; karnityna
• 3 - Zwiększenie ilości energii dostarczanej do mięśnia w celu
przedłużenia wysiłku. Żywieniowe; węglowodany. Farmakologiczne;
alkohol. Fizjologiczne - kreatyna.
• 4 -Usprawnienie dostarczania materiałów energetycznychdo
mięśnia. Żywieniowe; żelazo. Farmakologiczne; kofeina,
Fizjologiczne ; doping krwią.
• 5 - Przeciwdziałanie gromadzeniu się produktów przemiany materii
w organizmie, które hamują wytwarzanie energii na optymalnym
poziomie (mleczan, wolne rodniki). Żywieniowe; witaminy
antyutlenijące. Farmakologiczne; środki przeciwzapalne.
Fizjologiczne; dwuwęglan sodowy
ZASTOSOWANIE SPORTOWYCH ŚRODKÓW
ERGOGENICZNYCH W:
Treningu odporności psychicznej:
• W celu osiągnięcia pobudzenia i usprawnienia funkcji
psychologicznych, które podwyższają tempo produkcji energii.
Żywieniowe;aminokwasy. Farmakologiczne; amfetaminy.
Fizjologiczne; cholina.
• W celu osiągnięcia odprężenia, dla ograniczenia działania
czynników, takich jak nadmierne pobudzenie lub ból, które mogą
wpływać na optymalną sprawność funkcji psychologicznych.
Żywieniowe; witaminy z grupy B. Farmakologiczne; narkotyczne
środki przeciwbólowe, fizjologiczne; dwuwęglan sodu.
Celu zwiększenia przewagi mechanicznej:
• Zwiększenie masy ciała lub masy mięśniowej. Dietetyczne;
aminokwasy. Farmakologiczne: steroidy anaboliczne.
Fizjologiczne: kreatyna.
• Zmniejszenie masy ciała lub zawartości tłuszczu. Dietetyczne :
chrom. Farmakologiczne: Diuretyki. Fizjologiczne: Hormon
wzrostu.
Amfetamina - mechanizm
działania
Uwalnia noradrenalinę i
dopaminę z miejsc
magazynowania oraz hamowanie
jej pobierania zwrotnego.
Działanie to występuje w
ośrodkowym układzie nerwowym i
układzie wegetatywnym.
Amfetamina -działanie
• usuwa zmęczenie i senność, poprawia
samopoczucie, maskuje wystąpienie
„reakcji alarmowej”
• przyspiesza oddech, podnosi ciśnienie
tętnicze krwi
• hamuje łaknienie
• wywołuje hypertermię
• wywołuje euforię
Amfetamina - zależność
psychiczna (objawy
towarzyszące)
• bezsenność
• drażliwość
• skłonność do kłótni
• wybuchowość
• drżenie rąk
• niepokój
• bóle głowy
• gonitwa myśli
Amfetamina - zatrucie
• zmiany osobowości
• samobójstwa
• zabójstwa
• wychudzenie
• zaburzenia rytmu serca
Efedryna - mechanizm
działania
• uwalnia noradrenalinę
• hamuje jej pobieranie zwrotne
• bezpośrednio reaguje z
receptorami adrenergicznymi
Efedryna - działanie
• pobudza OUN ( pobudzenie
psychoruchowe, ośrodek
oddechowy i termoreglacji)
• podwyższa ciśnienie tętnicze krwi
• rozszerza oskrzela
Efedyna -działanie
większych dawek
• kałatanie serca
• bóle mięśniowe
• nadmierne pobudzenie OUN
• bezsenność
Kokaina -mechanizm
działania
•Hamuje zwrotny
neuronalny wychwyt
noadrenaliny nasilając
przekaźnictwo w OUN i
układzie obwodowym
Kokaina - 3 główne
działania
•miejscowo znieczulające
•pobudzające układ
współczulny
•pobudzające OUN
Kokaina - działanie
•psychopobudzające
(pobudzenie ruchowe,
znoszenie uczucia
zmęczenia, znużenia,
senności, podwyższenie
temperatury ciała)
Kokaina - przewlekłe
stosowanie
•zwyrodnienie OUN,
wątroby, nerek,
•zaburzenia rytmu serca
•zależność psychiczna
Kofeina
• Jest jedynym środkiem tej klasy, który jest
oznaczany ilościowo. Dopuszczalne
stężenie kofeiny w moczu wynosi 12 ug/ml
• W małych dawkach miernie pobudza
OUN, zmniejsza uczucie zmęczenia i
senności, pobudza ośrodek oddechowy
• W dużych wywołuje niepokój ruchowy,
drażliwość, bezsenność, pobudza i
przyspiesza czynność serca
Strychnina
• Nasila przekaźnictwo chemiczne w
synapsach mózgu i rdzenia
kręgowego doprowadzając do:
– lepszej percepcji wrażeń słuchowych i
wzrokowych
– zwiększenia napięcia mięśni
– wzrostu ciśnienia tętniczego krwi
– w większych dawkach wywołuje drgawki
Morfina - mechanizm
działania
•Pobudzenie receptorów mi
w OUN oraz zwiększenie
uwalniania histaminy
Morfina - działanie
(zależność od dawki)
• Przeciwbólowe, jednocześnie wpływa na
sferę doznań emocjonalnych towarzyszących
bólowi, zmniejszając lęk, uczucie zagrożenia,
działając uspokajająco.
• Wywołuje senność, utrudnia koncentrację,
zmniejsza aktywność ruchową, depresyjnie
na czynność oddechową, przeciwkaszlowo,
hipotermicznie
• Na przewód pokarmowy zwiększa napięcie
mięsni gładkich, nudności, wymioty.
Steroidy anaboliczno-
androgenne -wskazania
lekarskie
• Konieczność suplementacji testosteronu
• Rak sutka i jego przerzuty u kobiet przed
menopauzą oraz wyjątkowo hamowanie laktacji po
porodzie
• Choroby wyniszczające, w celu zahamowania
utraty białek, regeneracji mięśni po rozległych
zabiegach chirurgicznych, w dysrofiach
mięśniowych,cukrzycy.
• Niedokrwistości zwłaszcza oporne na inne
leczenie
• Osteoporoza
Steroidy anaboliczno-
androgenne -w dopingu
• Podstawowym celem jest wpływ na
mięśnie szkieletowe przy równoczesnym
pobudzającym działaniu na OUN.
Steroidy anaboliczno - androgenne nie
zwiększają siły mięśniowej, szybkości i
sprawności energetycznej mięśni,
powodują przyrost ich masy poprzez
powiększenie poszczególnych, już
istniejących włókien mięśniowych.
MOŻLLIWE RYZYKO POWIKŁAŃ ZWIĄZANYCH ZE STOSOWANIEM
STEROIDÓW ANABOLICZNO - ANDROGENNYCH
• WYGLĄD ZEWNNĘTRZNY: trądzik, powiększenie piersi u mężczyzn,
przedwczesne łysienie, zahamowanie wzrostu,u kobiet (maskulanizacja,
zarost na twarzy i owłosienie na powierzchni ciała, pogłębienie brzmienia
głosu)
• KONSEKWENCJE PSYCHOLOGICZNE; zwiększenie agresji i zachowań
sprzecznych z prawem
• ZABURZENIA ROZRODCZE; zmniejszenie rozmiarów jąder, obniżenie
ilości wytwarzanej spermy, obniżenie popędu płciowego, impotencja u
męszczyzn, powiększenie gruczołu krokowego , powiększenie łechtaczki
• CZYNNIKI RYZYKA CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA: Lipidogram
wskazujący na zmiany miażdżycowe HDL, LDL, wysokie ciśnienie
tętnicze krwi, obniżenie tolerancji glukozy, udar mózgu
• CZYNNOŚĆ WĄTROBY; żółtaczka, toksyczne uszkodzenie wątroby,
nowotwory wątroby
• Obrażenia sportowe; zerwanie ścięgna
• AIDS; używanie zainfekowanych igieł
Kreatyna
• Jest podstawowym magazynem i
dysrybutorem energii metabolicznej we
wnętrzu komórki. Bierze udział w
procesach energetycznych komórki
zabezpieczających zachodząca w nich
biosyntezę i skurcze mięśniowe. Stosowana
we wszystkich dyscyplinach sportu dla
poprawy siły i masy umięśnienia. Kreatyna
występuje w tkance mięśniowej. Pełni
ważną rolę w procesach syntezy ATP.
L -karnityna
• To substancja o charakterze witaminy, której
podstawowym zadaniem jest umożliwienie
zamiany tłuszczów w energię. Suplementacja
L- karnityny poprawia energetykę pracy w
długich wysiłkach fizycznych. Sprzyja redukcji
tkanki tłuszczowej. Jest substancją naturalną
występująca w tkance mięśniowej. Jej
zadaniem jest transport kwasów tluszczowych
do mitochondriów komórkowych, w których
przetwarzane są w związki energetyczne.
Hormon wzrostu (STH,
somatotropina)
• Wykazuje dzialanie anaboliczne
• występuje fizjologicznie
• analityczne rozróżnienie endo i
egzogennego hormonu jest bardzo
trudne
• powiklaniem stosowania jest
gigantyzm lub akromegalię
Gonadotropina
kosmówkowa (HCG)
• wykazuje dzialanie anaboliczne
(doping ciążą)
• fizjologicznie wytwarzane jest
przez lożysko
• norma dla kobiet 0-10ng/ml
• u mężczyzn 2-3 ng/ml sugeruje
możliwość choroby nowotworowej
Erytropoetyna (EPO)
• Hormon peptydowy wytwarzany przez
nerki
• pobudza wytwarzanie i dojrzewanie
krwinek czerwonych w szpiku kostnym
• leczy się ciężkie niedokrwistości oporne
na inne sposoby terapii.
• Może powodować wzrost lepkości krwi,
pogarszać wlaściwości reologiczne
(zakrzepy)