Metody planowania
rodziny
Idealna metoda planowania
rodziny
• skuteczna
• bezpieczna
• wygodna w stosowaniu
• posiadająca długotrwałe i jednocześnie
odwracalne działanie
• tania
• chroniąca przed chorobami przenoszonymi
drogą płciową
Metody planowania rodziny
Kryteria wyboru
• Skuteczność
• Bezpieczeństwo
• Wpływ na więź partnerską
• Łatwość w stosowaniu
• Kryterium etyczne
Wskaźnik Pearla
=
Liczba ciąż x 1200
Liczba cykli
stosowania
Skuteczność metod sterowania
płodnością
Wskaźnik Pearla
Metoda kalendarzowa
14-50
Metoda termiczna
0,3-6,6
Metoda Billingsa
0,5-40
Metoda objawowo-termiczna
3,3-35
Stosunek przerywany
12-36
Prezerwatywa
3,1-3,9
Mechaniczne środki dopochwowe
12-17
Chemiczne środki dopochwowe
5-20
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna
0,3-2,8
Mirena
0,14
Antykoncepcja hormonalna
0,2-1
Metoda kalendarzowa
• Oparta jest na następujących
założeniach:
1. Jajeczkowanie ma miejsce 14 ± 2 dni
przed miesiączką
2. Plemniki są zdolne do zapłodnienia
przez około 48 do 72 godzin po ejakulacji
3. Komórka jajowa żyje około 24 godzin po
owulacji
Metody naturalne
• Metoda termiczna
• Metoda obserwacji śluzu
(Billingsa)
• Metoda objawowo-termiczna
miesiączka
dni suchości
dni płodne
niepłodność
poowulacyjna
Metoda obserwacji śluzu (Billingsa)
Metoda objawowo-termiczna
Objawy świadczące o jajeczkowaniu
występują u 75% kobiet
• Zmiana charakteru śluzu szyjkowego
• Wzrost podstawowej ciepłoty ciała
• Ból owulacyjny
• Plamienie w środku cyklu (trwa 1-2 dni)
• Zmiany w sutkach: obrzmienie, tkliwość
bolesność
Metody mechaniczne
• Stosowane przez
kobiety
• Błony pochwowe
• Kapturki
naszyjkowe
• Kapturki
sklepieniowe
• Stosowane przez
mężczyzn
• Prezerwatywa
Metody mechaniczne
Przeciwwskazania
• obniżanie pochwy/macicy
• stany zapalne pochwy, szyjki macicy
• wady anatomiczne pochwy
Objawy uboczne
• Podrażnienia
• Uczulenia
• Stany zapalne
Dopochwowe preparaty
antykoncepcyjne
• Zawierają nonoksynol-9 o właściwościach
plemnikobójczych.
• Przykład: Delfen (krem dopochwowy)
Patentex Oval (glob. dopochwowe)
• Stosowane są również jako wspomagający
środek plemnikobójczy przy stosowaniu
środków mechanicznych lub prezerwatyw
Antykoncepcja
wewnątrzmaciczna
Wewnątrzmaciczna wkładka
antykoncepcyjna
Intrauterine contraceptive device (IUD)
Wyróżniamy wkładki:
• obojętne
• z zawartością miedzi i srebra
• uwalniające hormony
Antykoncepcja
wewnątrzmaciczna
Mechanizm działania wkładek
• Dokładny mechanizm działania
antykoncepcyjnego, nie jest znany
Istniejące poglądy:
• blokowanie zapłodnienia
• wpływ na perystaltykę jajowodów (miedź)
• toksyczny wpływ miedzi na plemniki
(zmniejszenie ruchliwości i żywotności)
• zwiększona produkcja prostaglandyn E
2
i F
2α
• reakcja typu ciała obcego w błonie śluzowej
macicy
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna
Przeciwwskazania
• ciąża lub podejrzenie ciąży
• stany zapalne przydatków,
endometrium, szyjki macicy, pochwy
• wady rozwojowe macicy, nieprawidłowy
kształt jamy macicy
• nieprawidłowe krwawienia
• nowotwory narządu rodnego
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna
Przeciwwskazania
• raczej unikać zakładania wkładek
kobietom, które nie rodziły
• unikać zakładania wkładek kobietom , u
których istnieje podwyższone ryzyko
wystąpienia poważnych powikłań w
wyniku stanu zapalnego endometrium
(wady serca, sztuczne zastawki)
Antykoncepcja
hormonalna
• Metoda cykliczna (tabletki)
• jednofazowa
• dwufazowa
• trójfazowa
• Qlaira
• System transdermalny, dopochwowy
• Metoda ciągłego stosowania samych gestagenów
• Metody postkoitalne (antykoncepcja doraźna,
„po stosunku”, „the morning after pill”)
Antykoncepcja hormonalna
Mechanizm działania
• Blokowanie oddziaływań hormonalnych na osi
podwzgórze-przysadka-jajnik i hamowanie
owulacji
• Hamowanie wzrostu i dojrzewania pęcherzyka
Graafa; blokowanie receptorów dla FSH i LH
• Hamowanie proliferacji błony śluzowej macicy
• Wpływ na śluz szyjkowy - śluz staje się gęsty,
nieprzenikliwy dla plemników
• Zwiększenie wydzielania śluzu w jajowodach i
zahamowanie perystaltyki jajowodów
Tabletki antykoncepcyjne
zawierają
0,015 mg - 0,05 mg
etynylestradiolu
+
0,05 mg - 2,0 mg
progestagenu
Metoda jednofazowa
1
21 dzień cyklu
EE + Progestagen
Metoda dwufazowa
EE 0,05 mg
LNG 0,05 mg
LNG 0,125 mg
1
21 dzień cyklu
Anteovin
Metoda trójfazowa
EE 0,03 mg
0,04 mg
0,03 mg
LNG 0,05 mg
G 0,05 mg
0,075 mg
0,070 mg
0,125 mg
0,10 mg
EE 0,035 mg
Noretist. 0,5 mg
0,75 mg
1 mg
1
21
dzień cyklu
Trinordiol, TriRegol, Trisiston,
TriMinulet
Trinovu
m
Evra 1
Evra 2
Evra 3
Cykl 28 dni
Nowy cykl
• System transdermalny - jeden plaster
na tydzień
przez trzy kolejne tygodnie.
• Po trzech tygodniach, tydzień przerwy
– Zmiana plastra zawsze w tym samym dniu
tygodnia
niedziela
niedziela niedziela
niedziela
niedziela
Evra
Evra
®
®
- schemat stosowania
- schemat stosowania
Evra
1
Bez plastra
Bez plastra
Antykoncepcyjna
hormonalna
Korzyści ze stosowania systemu
transdermalnego:
• Zapewnienie stabilnego stężenia hormonów w
surowicy krwi
• Zwiększenie bezpieczeństwa terapii – poprzez
eliminację efektu I-go przejścia
• Możliwość stosowania niższych dawek leku niż przy
podaniu per os, i.v.
• Komfort terapii- TTS pozwala „zapomnieć” o reżimie
przyjmowania tabletek, nie zakłóca aktywności
• W każdej chwili można przerwać terapię odklejając
plaster w przeciwieństwie np. do terapii de-po.
Metoda
ciągłego stosowania
samych progestagenów
• Tabletki (Cerazette)
• Iniekcje (Provera depot
/medroxyprogesteron/)
• Wewnątrzmaciczny system uwalniania
lewonorgestrelu (Mirena)
• Implanty (Norplant)
• Dopochwowo
Wewnątrzmaciczny system
uwalniania lewonorgestrelu
Mirena
• Zawiera 52 mg LNG, na dobę uwalnia
się 20 μg LNG
• Brak hamowania osi podwzgórze
przysadka-jajnik
• Działanie antykoncepcyjne polega na
zmianie właściwości fizykochemicznych
śluzu szyjkowego oraz działaniu
antyproliferacyjnym na endometrium
Wewnątrzmaciczny system
uwalniania lewonorgestrelu
Mirena
• Działania niekorzystne
Występowanie krwawień acyklicznych
Wtórny brak miesiączki
• Działania korzystne
Zmniejszenie obfitości krwawień miesiączkowych
Zmniejszenie ryzyka występowania ciąży
ektopowej
Zmniejszenie ryzyka występowania stanów
zapalnych przydatków
Antykoncepcja doraźna
• O,75 mg LNG jednorazowo, w
ciągu 72 godzin po współżyciu
Escapelle
• EllaOne
(octan uliprystalu) – do 5
dni
Przeciwwskazania bezwzględne do
stosowania antykoncepcji
hormonalnej
• zakrzepowe zapalenie żył, powikłania
zakrzepowo-zatorowe, choroby naczyń
mózgu (istniejące, przebyte, istnienie
czynników predysponujących do
wystąpienia tych powikłań, obciążony
wywiad rodzinny)
• otyłość
• wiek >35 roku życia i palenie papierosów
• zaburzenia przemiany tłuszczów
Przeciwwskazania bezwzględne do
stosowania antykoncepcji
hormonalnej
• zaburzenia funkcji wątroby
• niezdiagnozowane, nieprawidłowe
krwawienia z macicy
• ciążą
• karmienie piersią (tabletki z EE, plastry
)
• nieprawidłowy wynik cytologii szyjki
macicy
• rak sutka (istniejący, podejrzenie)
Przeciwwskazania względne do
stosowania antykoncepcji
hormonalnej
• migrena
• nadciśnienie tętnicze
• mięśniaki macicy
• cukrzyca
• planowe zabiegi chirurgiczne
• gruczolak przysadki wydzielający prolaktynę
• SLE
• depresja
• padaczka
• przebyta w ciąży cholestaza wewnątrzwątrobowa
• choroby pęcherzyka żółciowego
• anemia sierpowata
Bezwzględne
przeciwwskazania do
stosowania samych progestagenów
• Zakrzepowe zapalenie żył, choroba
zakrzepowo-zatorowa
• niezdiagnozowane krwawienia z macicy
• choroby wątroby
• łagodne i złośliwe guzy wątroby
• rak sutka (i podejrzenie raka)
Względne
przeciwwskazania do
stosowania samych progestagenów
• wiek >35 lat u kobiet palących papierosy
• cukrzyca
• hypercholesterolemia
• trądzik
• nadciśnienie tętnicze
• choroby układu sercowo-naczyniowego
• choroby pęcherzyka żółciowego
• bóle migrenowe głowy
• depresja
Antykoncepcja hormonalna
Powikłania
• bóle w podbrzuszu
• obfite, przedłużone krwawienia miesiączkowe
• krwawienia międzymiesiączkowe
• stany zapalne przydatków, endometrium, szyjki
macicy, pochwy
• ciąża ektopowa (5 razy częściej)
• możliwość wypadnięcia wkładki
• w przypadku ciąży większe ryzyko poronienia
• możliwość uszkodzenia ściany macicy (narządów
sąsiednich) w trakcie zakładania wkładki
Ryzyko związane ze stosowaniem
antykoncepcji hormonalnej
• krwawienia i plamienia acykliczne
• trądzik, łojotok
• bóle głowy
• nudności, wymioty
• wzdęcia brzucha
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi
• przyrost masy ciała
• bóle sutków
• grzybica pochwy
• obniżenie libido
Ryzyko związane ze stosowaniem
antykoncepcji hormonalnej
• powikłania zakrzepowo-zatorowe
• zaburzenia gospodarki tłuszczowej
• choroba niedokrwienna serca u kobiety >35
roku życia palących papierosy
• rak szyki macicy?
• rak sutka?
Korzyści stosowania antykoncepcji
hormonalnej
• duża skuteczność
• regulacja cykli miesiączkowych
• zmniejszenie długości i obfitości
krwawień miesiączkowych
• rzadsze występowanie bolesnych
miesiączek
• leczenie objawów hiperandrogenizacji
(trądzik łojotok)
Korzyści stosowania antykoncepcji
hormonalnej
Zmniejszenie ryzyka występowania
• ciąży ektopowej
• torbieli jajnika
• łagodnych chorób sutka
• zapalenia przydatków
• endometriozy
• reumatoidalnego zapalenia stawów
• osteoporozy
• raka endometrium
• raka jajnika
Kierunki rozwoju współczesnych metod
planowania rodziny
Badania nowych metod
• metody immunologiczne
• antykoncepcja
hormonalna u mężczyzn
Doskonalenie
istniejących metod
• środki i urządzenia
elektroniczne
ułatwiające stosowanie
metod naturalnych
• nowe substancje
plemnikobójcze
• doskonalenie metod
hormonalnych