Katarzyna
Fleischer

Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych
AM we Wrocławiu

Budowa i fizjologia skóry

naskórek

naskórek

wielowarstwowy płaski rogowaciejący

wielowarstwowy płaski rogowaciejący

keratynizacja

komórki bez jąder

turnover

time
26-28 dni

odżywiany przez limfę

błona podstawna

błona podstawna



funkcja mocująca naskórek do skóry
właściwej



komórki naskórka odbierają sygnały z
macierzy zawnątrzkomórkowej, proliferują i
różnicują się – ważna rola w procesach
gojenia



wiele autoantygenów, przeciw którym

wytwarzane są autoprzeciwciała w

różnych chorobach pęcherzowych

skóra właściwa

skóra właściwa



swoisty stelaż dla komórek stanowią
włókna kolagenowe i włókna sprężyste



naczynia krwionośne i limfatyczne



zakończenia nerwowe



przydatki skóry (włosy, paznokcie)



tkanka podskórna zbudowana ze

zrazików tłuszczowych

włosy

włosy



łącznotkankowa brodawka unaczyniona i unerwiona
– uszkodzenie jej skutkuje utratą włosa



część nabłonkowa /macierz z której w wyniku
rogowacenia powstaje łodyga włosa i
pochewka włosa

wzrost 3-6 lat
inwolucja 2 tyg
stabilizacja 2-4
mce

włosy

włosy



meszkowe



niepełna keratynizacja



brwi, rzęsy, ok. płciowe



cz. rdzenne jak u zwierząt



skóry na głowie

hirsutyzm

hirsutyzm stymulowany androgenami

wzrost włosów ok. płciowej i brody,
hamując wzrost włosów na głowie

funkcje skóry

funkcje skóry



ochrona



termoregulacja



regulacja wodno-elektrolitowa



(wymiana tlenku i dwutlenku węgla)



wytwarzanie witaminy D



czynność wydzielnicza



czynność resorpcyjna (wchłanianie przez skórę)



narząd czucia



procesy odpornościowe

funkcja ochronna

funkcja ochronna

1

1



melanocyty



osłaniają jądra komórkowe przed UV



odpowiedzialne za barwę skóry

- stała dla wszystkich ras liczba melanocytów
- różne typy barwnika
- różna ilość wytwarzanych ziaren barwnikowych

funkcja ochronna

funkcja ochronna

1

1



melanocyty



liczba ziarnistości wzrasta pod wpływem

-

promieniowania UV głównie B;
/UV A w solarium/

-

w przewlekłych stanach zapalnych

-

metali i metaloidów (Cu, Fe, Ag, Au, As)

-

estrogenów

regulacja cieplna

regulacja cieplna

2

2



dwa sploty naczyniowe



powierzchniowy



głęboki

regulacja cieplna

regulacja cieplna

2

2

oddawanie ciepła



promieniowanie cieplne

~temp ciała promieniującego

4

powietrze jest słabym promiennikiem* - temp bez wpływu



przewodzenie

musi istnieć różnica temperatur
wyższe w przypadku konwekcji



parowanie

jedyna droga utraty ciepła przy temp. otoczenia ≥36°C
efektywniejsze przy niskiej wilgotności otoczenia
woda potrzebna w procesie – z gruczołów potowych, z dyfuzji

regulacja cieplna

regulacja cieplna

2

2



pomiar ciepłoty ciała

N

gorączka

pod pachą

36,6°C

>37,8°C (38,0°C )

w ustach

36,9°C

w odbycie

37,1°C

noworodki*, dokładny

>38,5°C

w uchu

37,1°C

szpitale,

>38,0°C

najwyższa o godz.

17.00 - 18.00

najniższa o godz.

3.00 - 4.00

regulacja cieplna

regulacja cieplna

2

2

podział gorączek

podział gorączek

37,5-38,0 °C – stan podgorączkowy
38,0-38,5 °C – gorączka nieznaczna
38,5-39,5 °C – gorączka umiarkowana
39,5-40,5 °C – gorączka znaczna
40,5-41,0 °C – gorączka wysoka
>41 °C – gorączka nadmierna



utrzymująca się temp. > 41,5 C grozi uszkodzeniem białek w

kom. nerwowych



bezwzględnie obniżać u dzieci (niesprawność układu

termoregulacyjnego), kobiet w ciąży (ochrona płodu), u osób

z niewydolnym układem krążenia (obciąża układ krążenia), u

pacjentów po operacji (wyczerpanie organizmu)

regulacja wodno-elektrolitowa

regulacja wodno-elektrolitowa

3

3

bilans płynów

bilans płynów



dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka

25 do 45 ml/kg mc/dobę

~ aktywności fizycznej, temperatury, wilgotności i ruchu
otaczającego powietrza

50 kg - 2250ml/dobę
100 kg -3500 ml/dobę

<39 °C dodatkowo 0,5 ml/kg mc
>39 °C dodatkowo 0,75 ml/kg mc

regulacja wodno-elektrolitowa

regulacja wodno-elektrolitowa

3

3

bilans płynów

bilans płynów



u dzieci zapotrzebowanie większe/ zależnie od
wagi wieku dziecka (większa zawartość wody w
organizmie)

pierwsze 10 kg m.c. 100ml/kg/dobę
drugie 10 kg m.c

50 ml/kg/dobę

masa ciała > 20 kg 25ml/kg/dobę

wiek

podstawowe
zapotrzebowanie

1 dzień

30 - 60 ml/kg

2 dzień

60 ml/kg

3 dzień

90 ml/kg

4 dzień i więcej

100 - 110 ml/kg

regulacja wodno-elektrolitowa

regulacja wodno-elektrolitowa

3

3

bilans wodny

bilans wodny



śr. dobowy pobór wody



pożywienie: 2,5l-3l/ dobę



woda oksydacyjna ok. 300 ml/dobę



utrata dobowa wody



kał – 100g



diureza 600-2000ml/dobę



parowanie niewidzialne ok. 900ml/dobę



200-400 ml skóra



400-600 ml płuca

wytwarzanie witaminy D

wytwarzanie witaminy D

(5)

(5)

Witamina D – grupa rozpuszczalnych w tłuszczach

steroidowych organicznych związków chemicznych,

o wielu różnorodnych i ważnych funkcjach

fizjologicznych, z których podstawową jest wpływ

na gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz

budowę kośćca



ergokalcyferol (witamina D2), naturalnie występujący w

organizmach roślinnych/drożdżach;



cholekalcyferol (witamina D3), naturalnie występujący w

organizmach zwierzęcych

- obie aktywne formy mają identycznymi własnościami
- istnieje około 10 prowitamin, z których powstają związki wykazujące
aktywność witaminy D. Przemysłowa produkcja witaminy D ogranicza
się głównie do tych dwóch.

wytwarzanie witaminy D

wytwarzanie witaminy D

(5)

(5)

skóra

głównie w naskórku, w keratynocytach warstwy rozrodczej, z

prowitaminy D

3

(7-dehydrocholesterol) pod wpływem światła

słonecznego (UV-B) powstaje forma prewitaminy D, która pod

działaniem energii cieplnej ciała przekształcona zostaje

ostatecznie w cholekalcyferol



po nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne, nadmiar

prewitaminy i witaminy D

3

są rozkładane



na skórną produkcję witaminy D mają wpływ: pora roku,

zachmurzenie i zanieczyszczenia powietrza, szerokość geograficzna,

stosowanie kremów z filtrem, pigmentacji skóry i starzenie się skóry

wątroba i w nerki (ew. skóra lub kom. odporn)



hydroksylacja i powstaje 25-(OH)D a następnie 1α,25-(OH)2D

.

wytwarzanie witaminy D

wytwarzanie witaminy D

(5)

(5)

ok. 80-100% dobowego zapotrzebowania na
witaminę D3 pochodzi z biosyntezy w skórze



dzienna dawka witaminy D u osoby o jasnej karnacji
powstaje w trakcie 5-15 minutowej ekspozycji między
godziną 10. a 15.



skóra o ciemnej karnacji produkuje witaminę D około 6x
wolniej, na skutek pochłaniania promieniowania UV przez
melaninę



kremy ochronne redukują jej produkcję o około 98%

funkcja wydzielnicza

funkcja wydzielnicza

6

6



łój



gruczoły łojowe często w związku z mieszkiem
włosowym /bezpośrednie ujście na pow. skóry na czerwieni
wargowej, w ok. brodawek sutkowych-gr. Montgomery’ego,
napletka i warg sromowych–gr. Meiboma )



wydzielanie pod wpływem zimna, stresu (wspomagane
przez skurcz mm przywłośnych)



skład: kwasy tłuszczowe (cholesterol, wolne
kw.tłuszczowe,TGC, skwalen), złuszczone komórki
gruczołów



pH

funkcja wydzielnicza

funkcja wydzielnicza

6

6



łój



wydzielanie zależne od wieku: duże u noworodków,
małe po 5rż. ponownie wysokie w okresie
dojrzewania i dojrzałości, malejące >40rż.



zależność hormonalna



testosteron i progestageny wywołują przerost
gruczołów łojowych i ich wzmożone wydzielanie;
estrogeny – zmniejszają wydzielanie

odnowa łoju jest szybsza, jeśli jest on często usuwany

funkcja wydzielnicza

funkcja wydzielnicza

6

6



pot



gruczoły ekrynowe



na całym ciele



udział w termoregulacji



skład: rr soli, K, Ca, Mg, Fe, mocznik, kwas mlekowy,
węglowodany, lipidy



hamowane przez środki przeciwcholinergiczne



/zatrucie atropiną – porażenie ukł. przywspółczulnego/



gruczoły apokrynowe zw. z mieszkiem włosa



bodźce hormonalne i emocjonalne



pachy, ok. płciowe, brodawki sutkowe



wydzielanie po okresie pokwitania

resorpcja

resorpcja

7

7



stopień i szybkość wchłaniania leków

przez skórę zależy od



rozpuszczalności leku w tłuszczach (leki

lipofilne wchłaniają się lepiej)



od stężenia związku leczniczego



od stanu skóry
lepiej przez skórę uszkodzoną /egzema,

oparzenie, otarcie/ i dobrze ukrwioną - tj.

mniejsze wchłanianie przy wstrząsie,

hipotermii, krwotoku, niewydolności krążenia

narząd czucia

narząd czucia

8

8



wolne zakończenia nerwowe



zakończenia upostaciowione



czucie dotyku i bólu /wolne zakończenia
nerwowe w okolicach korzenia włosa, komórki
Merkla, ciałka Meissnera w brodawkach skóry



czucie ucisku i wibracji /ciałka Vatera-Paciniego
głębiej w skórze i w tk. podskórnej



czucie zimna /kolbki Krauzego



czucie gorąca /ciałka Ruffiniego

czucie dotyku - zachowane przy znieczuleniu
miejscowym

budowa skóry

budowa skóry

procesy odpornościowe

procesy odpornościowe

9

9



mechaniczna bariera



pH



komórki Langerhansa

procesy odpornościowe

procesy odpornościowe

9

9



komórki dendrytyczne naskórka –

makrofagi pochodzenia szpikowego

/komórki Langerhansa



keratynocyty



immunokompetentne limfocyty

wykazujące dermatotropizm

SALT, tj. tkanka

limfatyczna związana ze skórą

przewlekła niewydolność żylna

przewlekła niewydolność żylna

epidemiologia

u 47% kobiet i 37% mężczyzn w Polsce
czynniki ryzyka



wiek



płeć żeńska



czynniki dziedziczne – statystyczne ryzyko rozwoju żylaków

u osoby, której jedno z rodziców ma żylaki wynosi 42%,

jeśli oboje – ryzyko wzrasta do 89%



ciąża (każda ciąża niesie ryzyko rozwoju żylaków i każda

następna je dodatkowo zwiększa)



otyłość



praca w pozycji siedzącej lub stojącej, doprowadzająca do

zastoju krwi w żyłach kończyn dolnych



zaparcie



płaskostopie



przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych



wysoki wzrost.

przewlekła niewydolność żylna

patomechanizm

1.

nadciśnienie w obrębie żył, zastój krwi i przepełnienia żylnej
części mikrokrążenia

2.

otwieranie się przetok tętniczo-żylnych i wenulizacji tętniczek
(warunki przepływu charakterystycznego dla żył)

3.

nasilenie zastoju żylnego i

a.

przemieszczanie poza światło naczynia leukocytów (tzw. pułapka
leukocytarna), które uwalniają mediatory reakcji zapalnej; wzrasta
przepuszczalność naczyń i nasila się obrzęk

b.

płyn przesiękowy jest bogaty w białko (min fibrynogen) o działaniu
prozakrzepowej

c.

z przesiękających erytrocytów uwalnia się hemosyderyna
odpowiedzialna za przebarwienia skóry

d.

aktywacja fibroblastów prowadzi do włóknienia podskórnej tkanki
łącznej luźnej (łac. lipodermatosclerosis)

e.

ww zwiększają lepkość krwi a więc działają prozakrzepowo

przewlekła niewydolność żylna

patomechanizm

objawy zastoju krwi żylnej w żyłach, wskutek

wstecznego przepływu żylnego (refluks) lub zwężenia

bądź niedrożności żył

stany predysponujące:



żylaki kończyn dolnych



zespół pozakrzepowy w przebiegu zakrzepicy żył

głębokich



niewydolność zastawek żylnych (wrodzone zespoły

chorobowe przebiegające z zaburzeniami zastawek

żylnych lub ich nabyte uszkodzenie)



ucisku zewnętrzny na żyłę (np. w zespołach

uciskowych, takich jak zespół usidlenia tętnicy

podkolanowej; fizjologicznie w ciąży)

skala CEAP

skala CEAP

Skala CEAP – klasyfikacja umożliwiająca klasyfikację objawów

klinicznych (C), etiologii (E), lokalizacji anatomicznej (A) i

przyczyn patofizjologicznych (P) przewlekłej niewydolności

żylnej

0 - zmiany niewidoczne i niewyczuwalne
1 - teleangiektazje i żylaki siatkowate
2 - żylaki
3 - obrzęk
4 - zmiany skórne (przebarwienie, wyprysk,

lipodermatosclerosis)

5 - wygojone owrzodzenie
6 - czynne owrzodzenie

Katarzyna
Fleischer

Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych
AM we Wrocławiu

Gojenie ran

typy ran

typy ran



otarcie



uszkodzenie naskórka



odsłonięcie brodawek skóry właściwej



rana kłuta



zakażenie



ciała obce



obrażenia narządów wewnętrznych

typy ran

typy ran



rana cięta



obfite krwawienie



czyste, równe brzegi – łatwo się goją przez
rychłozrost



rana tłuczona



pęknięcie skóry



zgniecenie tkanek



nierówne, obrzęknięte brzegi /równe jeśli nad
kością



zalegające skrzepy jako pożywka dla bakterii



trudno się goją – przez ziarninowanie

rany rąbane, miażdżone, szarpane

typy ran

typy ran



rana zatruta



żmije , skorpiony, osy, skażone

chemicznie



obrzęk , substancje przeciwkrzepliwe



rana kąsana



mały otwór



zgniecenie tkanek



łatwe zakażenie



trudno się goją – ślina o właściwościach

trawiących

typy ran

typy ran



rana postrzałowa



wlotowa i wylotowa



rozległe obrażenia wewnętrzne



martwica wzdłuz kanału pocisku



brzegi rany: zaburzenie ukrwienia, unerwienia i
odżywienia

opracowanie chirurgiczne

opracowanie chirurgiczne



rany kąsane

z sączkiem /lub jałową gazą/
umożliwiającym stały odpływ wydzieliny i
krwi



rany po ukąszeniu żmii

opaska uciskająca tętnicę powyżej i
nacięcie skaleczenia; podanie surowicy

gojenie ran

gojenie ran



etap 1. oczyszczania rany/zapalenia



etap 2. ziarninowania



etap 3. nabłonkowania /proliferacji



etap 4. dojrzewania

etap 1. oczyszczania rany

etap 1. oczyszczania rany



obkurczenie krwawiących naczyń



uruchomienie mechanizmów krzepnięcia



naciekanie komórek zapalnych



w ciągu kilku godzin:



granulocyty obojętnochłonne



komórki żerne



limfocyty



zakwaszenie



obkurczone naczynia dostarczają mniej tlenu



komórki stanu zapalnego dodatkowo zużywają tlen

etap 1. oczyszczania rany

etap 1. oczyszczania rany

rozpad rozmiękłych tkanek martwiczych jest
pobudzany przez enzymy uwalniane przez
granulocyty i bakterie kolonizujące ranę

rana

• obrzęk + zaczerwienienie + wzmożone

ucieplenie + bolesność brzegów rany /cechy

zapalenia/

• ropa

etap 2. ziarninowania

etap 2. ziarninowania



napływ fibroblastów w 2. dniu



po kilku dniach przewaga tkankowych monocytów

/mniejsza liczba granulocytów i limfocytów



4.-5. dnia powstaje duża liczba nowych małych

naczyń



4.-21. dzień – rana wypełnia się kolagenem

wytwarzanym przez fibroblasty

etap 2. ziarninowania

etap 2. ziarninowania

makrofagi wytwarzają substancje pobudzające
tworzenie się nowych naczyń włosowatych;

w krótkim czasie powstaje ziarnina
(początkowo składająca się z naczyń
włosowatych, fibroblastów i kolagenu), która
wypełnia dno i ściany rany, i stanowi
rusztowanie, na które napełza następnie
naskórek

rana

• żywoczerwona, łatwo krwawiąca tkanka o

ziarnistej powierzchni

etap 3. nabłonkowania

etap 3. nabłonkowania

/proliferacji

/proliferacji



napełzanie nabłonka cienką warstwą



max: 1-2cm od granicy zdrowej skóry



zaburzone przy przerośnięciuziarniny ponad
poziom zdrowej skóry

etap 4. dojrzewania

etap 4. dojrzewania



ziarnina obkurcza się



powstaje blizna

10x obkurczenie
niekiedy bliznowiec



niekiedy niekorzystny efekt pod

postacią przykurczy – usta, powieki,

odbyt

etap 4. dojrzewania

etap 4. dojrzewania

proces transformacji kolagenu syntetyzowanego
w obrębie rany równoznaczny z odtwarzaniem
prawidłowych cech tkanki łącznej może trwać
nawet przez rok po zakończeniu nabłonkowania;

niektóre naczynia włosowate powstałe w trakcie
ziarninowania zanikają;
z czasem, zaopatrzenie w krew wygojonej tkanki
ulega normalizacji

gojenie ran

gojenie ran

w ciągu 6 tygodni blizna osiąga 90%

wyjściowej wytrzymałości tkanki

typy gojenia ran

typy gojenia ran



rychłozrost

per primam intentionem



ziarninowanie

per secundam intentionem



gojenie pod strupem

reunio sub crista

rychłozrost

rychłozrost

tj. doraźne

tj. doraźne



najbardziej korzystny



wąska, linijna blizna



około tygodnia

/nierozróżnialne fazy gojenia rany, bez widocznego
ziarninowania/



szybkie zamknięcie stosunkowo
płytkiej, czystej, dobrze ukrwionej rany
o równych granicach

rychłozrost

rychłozrost



najbardziej korzystny



wąska, linijna blizna



około tygodnia

/nierozróżnialne fazy gojenia rany/



szybkie zamknięcie stosunkowo
płytkiej, czystej, dobrze ukrwionej rany

ziarninowanie

ziarninowanie



dłuższy proces



w konsekwencji niezamknięcia rany

(np.: ubytek naskórka, zakażenie, ciała obce, tkanki
martwicze)



konieczna staranna pielęgnacja

ziarninowanie

ziarninowanie

stopa
pacjentki
chorującej na
cukrzycę

gojenie pod strupem

gojenie pod strupem



płytkie rany



z wynaczynionej krwi i wydzieliny
powstaje strup, który przytwierdzony
jest ściśle do brzegów rany



strup odpada samoistnie

czynniki wpływające

czynniki wpływające

na proces gojenia

na proces gojenia



wielkość i głębokość rany



typ rany, kondycja brzegów rany



wilgotne środowisko rany



obecność tkanek martwiczych



zakażenie



temperatura



lokalizacja



stan ogólny



leki



inne

wilgotne środowisko

wilgotne środowisko



gojenie 2x szybciej
/badania prowadzone w latach 60tych



„uporządkowany sposób gojenia”



aktywuje autolityczne oczyszczanie



połowę krótszy czas naskórkowania



chroni nowo powstałe komórki przed zniszczeniem



zapobieganie tworzenia suchego strupa



uśmierzanie bólu – brak drażnienia zakończeń

nerwowych



opatrunki hydrożelowe /pochłaniające nadmiar

wydzieliny

obniżone pH

obniżone pH



hamuje rozwój bakterii



pobudza angiogenezę



ułatwia enzymatyczne oczyszczanie
rany.

hipoksja

hipoksja



pobudza angiogenezę



pobudza naskórkowanie

stała temperatura

stała temperatura



przyspiesza gojenie rany

temperatura pod opatrunkiem jest stała

/optymalnie ok. 35°C/
przy częstych zmianach opatrunków

temperatura w ranie obniża się, co zakłóca

proces gojenia



wilgotne środowisko i stała temperatura

w ranie zmniejszają też dolegliwości bólowe

Pacjenta.

okluzja

okluzja



ochrona rany przed środowiskiem
zewnętrznym



zabezpiecza przed zanieczyszczeniami



stanowi barierę przed penetracją bakterii

tkanki martwicze

tkanki martwicze



odwodnienie po ekspozycji na
powietrze i powstanie martwiczego
strupa



bariera mechaniczna dla migrujących
komórek nabłonka

zakażenie

zakażenie



niszczy nowopowstałe naczynia i
fibroblasty



przy zaczopowaniu ujścia
gromadzenie tkanek martwiczych i
zakażonych >> ropowica

zakażenie

zakażenie

podział ran w zależności od zainfekowania:



rany czyste (aseptyczne)



rany skażone (ppok, um, uo)



rany brudne (ropień, ropniak)



rana zatruta – ukąszenia, użądlenia

lokalizacja

lokalizacja

ukrwienie



gorsze



anatomiczne: golenie



chorobowe: stopa cukrzycowa,owrzodzenia

żylne



ciasny opatrunek, gips



napięte szwy



bogate
lepiej goją się rany /nawet zabrudzone/



na głowie (szwy można ściągnąć już po 2.dobie)



na szyi



w okolicy narządów płciowych

czynniki ogólne

czynniki ogólne



niedożywienie



niedokrwistość



wiek



u dzieci szybciej



u dorosłych i starszych tak samo długo

czynniki ogólne

czynniki ogólne

leki zaburzające prawidłowe gojenie:



cytotoksyny



leki zmniejszające krzepliwość krwi



inhibitory prostaglandyn



kortykosteroidy



chemioterapia



radioterapia

postępowanie

postępowanie

opracowanie chirurgiczne



pierwotne w ciągu pierwszej doby od urazu,
najkorzystniejsze warunki do gojenia



odroczone w ciągu drugiej doby



późne po 48 godzinach od urazu

sposoby opisu ran:

sposoby opisu ran:



za pomocą rysunku



dokumentacja fotograficzna



diagramy do oceny ran

czynniki wzrostu

czynniki wzrostu



czynniki wzrostu w leczeniu ran



EGF - naskórkowy
okulistyka, otolaryngologia, onkologia



VEGF – naczyniowy śródbłonkowy



PDGF – płytkopochodny



TGFalfa i TGFbeta – transformujący

w opatrunkach bioinżynieryjnych, np.
ekwiwalent skóry Apligraf

Kategorie ran

Kategorie ran

rany czyste

rany czyste

- cięcie w miejscu bez infekcji i bez

otwierania

światła

dróg

oddechowych,

pokarmowych, rozrodczych, układu moczowego;
pierwotnie zamknięte a jeżeli konieczne jest
założenie drenu, to jest to drenaż zamknięty
(operacje

ortopedyczne,

neurochirurgiczne,

kardiochirurgiczne)

Częstość powikłań: 1- 5%

zwykle

zakażenia

egzogenne

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

zakażenia MO

zakażenia MO

Kategorie ran

Kategorie ran

rany czyste - skażone

rany czyste - skażone

- cięcie otwierające

światło

dróg

oddechowych,

pokarmowych,

rozrodczych, układu moczowego w warunkach
kontrolowanych

i

bez

istniejącej

infekcji

(operacje torakochirurgiczne);

Częstość powikłań: 3 - 11%

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

zakażenia MO

zakażenia MO

Kategorie ran

Kategorie ran

rany skażone

rany skażone

- otwarte, świeże zranienia, duże

złamania, otwarcie przewodu pokarmowego z
rozlaniem zawartości oraz cięcie w miejscu z
ostrym nieropnym procesem zapalnym (operacje
brzuszne)

Częstość powikłań: 10 - 17%

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

zakażenia MO

zakażenia MO

Kategorie ran

Kategorie ran

rany brudne

rany brudne

lub

zakażone

zakażone

- stare rany

pourazowe ze zmianami martwiczymi, lub rany w
obszarze rozwiniętego zakażenia (perforacja
jelita, nacięcie ropni).

Częstość powikłań:

powyżej

27%

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

zakażenia MO

zakażenia MO

Zakażenia ran

Zakażenia ran

odleżynowych

odleżynowych



Czynniki etiologiczne:



pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae



Staphylococcus aureus



Enterococcus spp.



bakterie beztlenowe (odleżyny w 3 i 4 fazie)

zwykle > 1 drobnoustrój;

źródło: przewód pokarmowy chorego

Zakażenia ran

Zakażenia ran

odleżynowych

odleżynowych



Infekcje towarzyszące:



zapalenie zakrzepowe żył



martwica powięzi



zapalenie kości i szpiku



bakteriemia

(u ponad 50% pacjentów z

odleżyną)

 Źródła zakażeń ran oparzeniowych:

endogenne: własna flora pacjenta;

egzogenne:

ręce personelu

 narzędzia i sprzęt medyczny

 powietrze (oparzenia krocza, okolic
odbytu, twarzy, szyi i karku)

 żywność - zwłaszcza warzywa (sałata)

Zakażenie rany oparzeniowej

Zakażenie rany oparzeniowej

Ogólne zasady



Materiał należy pobrać:



z

miejsca zmienionego chorobowo



przed rozpoczęciem antybiotykoterapii

(wyjątkowo - jeżeli pacjent jest w trakcie

antybiotykoterapii - przed kolejną dawką

leku)

Ogólne zasady



W zależności od rodzaju materiał jest
pobierany:



do jałowego pojemnika (mocz, kał, plwocina)



na wymazówkę



na zestaw transportowy ogrzany do
temperatury pokojowej (posiew w kierunku
beztlenowców)



na podłoże hodowlane ogrzane do
temperatury ciała ludzkiego (krew, płyny)

Ogólne zasady



Możliwie szybki transport do
laboratorium



Wyjątkiem od tej zasady są:



materiały pobrane na podłoża transportowe:

2-3 dni (kilka godzin w zakażeniach

beztlenowcowych);



materiały pobrane na podłoża hodowlane



mocze: 2-4 godzin w temp. 4

0

C (lodówka!)

Ogólne zasady



Wstępne wyniki badań
mikrobiologicznych:

po 24-48 godzinach



Wyniki ostateczne wraz z
antybiogramem

po 3-4 dniach



Badania w kierunku beztlenowców:

do 10 dni

Pobranie materiału z rany

Pobranie materiału z rany

odleżynowej

odleżynowej



po usunięciu tkanek martwiczych



z dna



suchą lub zwilżoną wymazówką



lub ropa

Pobranie materiału z

Pobranie materiału z

ropnia

ropnia



zdezynfekować



przeciąć



odrzucić pierwszą partię ropy



kolejną pobrać na zestaw
transportowy

Zasady pobierania krwi na posiew

Zasady pobierania krwi na posiew

Warunki aseptyczne

Warunki aseptyczne (jałowe rękawiczki,
dezynfekcja miejsca wkłucia)



Czas: najlepiej

około 30 min

około 30 min. przed spodziewanym

szczytem gorączki



Podłoże do hodowli bakterii tlenowych i
beztlenowych

(dwa oddzielne podłoża lub

jedno

wspólne)

ogrzane do

ogrzane do

temp. 37

temp. 37

0

0

C

C



Odpowiednia

proporcja objętości

proporcja objętości próbki do

objętości

odłoża

Pobieranie próbek krwi

Pobieranie próbek krwi

Sepsa; gorączka o
prawdopodobnym
tle infekcyjnym

Gorączka o
nieustalonej
etiologii

2-3 próbki z różnych wkłuć, co
10-15 min.; przy podejrzeniu
zak. grzybiczych 3 próbki co
30 minut

2 próbki z różnych wkłuć w
ciągu 1h; powtórzyć po 24
godzinach (jeżeli wynik
ujemny)

Zapalenie
wsierdzia

Ostre: 2-3 próbki z różnych
wkłuć w ciągu 1-2h

Podostre: 2 próbki z
różnych wkłuć w ciągu
doby

Diagnostyka odcewnikowych

Diagnostyka odcewnikowych

zakażeń krwi

zakażeń krwi



Badanie cewnika

Badanie cewnika

Pobranie materiału:

usunąć

aseptycznie cewnik

odciąć końcówkę (3-5 cm)