.

WSTRZĄS POURAZOWY

Wstrząs pourazowy

Wstrząs pourazowy – zespół zaburzeń

pracy

organizmu

pod wpływem silnego

urazu

. Objawia się poważnym spadkiem

ciśnienia tętniczego

, co prowadzi do

niedotlenienia tkanek i ogólnego

załamania sił życiowych całego organizmu.

Wstrząs jest najczęściej spowodowany

silnym urazem połączonym z utratą dużej

ilości krwi i osocza (krwotoki, zmiażdżenia,

duże złamania, oparzenia).

.

Przez wstrząs rozumie się

dysproporcję

pomiędzy zapotrzebowaniem a

zaopatrzeniem w tlen
poszczególnych narządów na
skutek ostrej niewydolności
krążenia.

Klasyczne objawy wstrząsu:

-

Osłabienie spowodowane przez hipoksję i kwasicę

-

Pragnienie spowodowane przez hipowolemię

-

Bladość spowodowana obkurczeniem naczyń skórnych w wyniku

działania katecholamin (adrenalina, noradrenalina) lub utratą krwi

krążącej

-

Spocona skóra spowodowana wpływem katecholamin na gruczoły

potowe

-

Tachykardia spowodowana wpływem katecholamin na serce

-

Przyspieszony oddech spowodowany przez stres, katecholaminy,

kwasicę i niedotlenienie tkankowe

-

Zmniejszenie diurezy spowodowane hipowolemią, hipoksją

-

Tętno nitkowate; zmniejszenie napięcia tętna obwodowego

spowodowane obkurczeniem naczyń, tachykardią i utratą krwi krążącej

-

Zaburzenia świadomości (splątanie, niepokój, agresywność, śpiączka)

spowodowane zaburzeniemi przepływu mózgowego, kwasicą

-

Zatrzymanie krążenia spowodowane przez krytyczną niewydolność

serca wynikającą z utraty krwi i płynów, hipoksję i dodatkowo zaburzeń

rytmu powodowanych przez katecholaminy.

Fazy wstrząsu

1/wczesna faza wstrząsu (utrata około15 –

25% krwi krążcej) jest to ilość
wystarczająca aby wywołać nieznaczną
tachykardię, zblednięcie, zmniejszenie
ciśnienia tętna, ogólne osłabienie,
pragnienie i zwykle wydłużony czas
nawrotu kapilarnego powyżej 2 sekund

2/ późna faza wstrząsu (utrata około 30 –

45% krwi krążącej) jest to ilość
powodująca obniżenie ciśnienia tętniczego

WSTRZĄ

S

OCEŃ ABC

BRAK

RKO

ZACHOWANE

W PRZYPADKU KRWOTOKU ZAŁOŻENIE OPATRUNKU

UCISKOWEGO

UŁOŻENIE POSZKODOWANEGO W POZYCJI ZAPOBIEGAJĄCEJ

ZACHŁYŚNIECIU

UNIERUCHOMIENIE TRANSPORTOWE W PRZYPADKU ZŁAMAŃ

UNIKANIE OZIĘBIENIA I PRZEGRZANIA

USPOKOJENIE POSZKODOWANEGO

Pozycja przeciwwstrząsowa przy
dodatkowych obrażeniach głowy

Pozycja przeciwwstrząsowa

RODZAJE WSTRZĄSU

PO URAZIE



Wstrząs hipowolemiczny

(hipowolemia

bezwzględna

-

zmniejszenie objętości krwi krążącej

spowodowane krwotokiem lub znaczną utratą innych

płynów ustrojowych)

•

krwotoczny

•

oparzeniowy



Wstrząs względnie hipowolemiczny

(

poszerzenie łożyska naczyniowego spowodowane

uszkodzeniem rdzenia, przedawkowaniem niektórych

leków, posocznicą)

•

Neurogenny (

powstaje zwykle przy urazach rdzenia

kręgowego)

Wstrząs cd.



Wstrząs mechaniczny

-

dochodzi do niego najczęściej w

przypadku:

•

tamponady serca (powstaje w wyniku wypełnienia worka

osierdziowego krwią, co powoduje zmniejszenie rzutu

serca)

•

odma prężna (w jamie opłucnej powstaje wysokie

ciśnienie, które przekazywane jest na prawe serce i

zmniejsza nawrót żylny, także przesunięcie struktury

śródpiersia może powodować zmniejszenie napływu

krwi do serca)

•

stłuczenie serca (uszkodzenie pompy) może

spowodować zmniejszenie rzutu serca w wyniku

zmniejszenia zdolności serca do przepompowywania

krwi.

cd.



wstrząs kardiogenny
(zmniejszenie wydolności serca)



wstrząs septyczny

WSTRZĄS

HIPOWOLEMICZN

Y

BLADA, ZIMNA,

WILGOTNA SKÓRA,

SZYBKIE TĘTNO,

SPADEK CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO

SEPTYCZN

Y

PRZYSPIESZONY

ODDECH,

PRZYSPIESZONE

TĘTNO, DRESZCZE

KARDIOGENNY

WYPEŁNIONE ŻYŁY
SZYJNE, DUSZNOŚĆ,
ZWOLNIENIE TĘTNA

NEUROGENNY

ZWOLNIENIE

TĘTNA,PRZERAŻENIE,

BÓL

Wstrząs hipowolemiczny

– spowodowany jest względnym lub

bezwzględnym zmniejszeniem
objętości krwi krążącej w skutek
nagłego ubytku krwi całkowitej lub
osocza z przestrzeni naczyniowej.

Przyczyny

.

WSTRZĄSU HIPOWOLEMICZNEGO:



Obfity krwotok z ran, na skutek pęknięcia narządów

wewnętrznych, z wrzodu dwunastnicy, żylaków przełyku



Rozległe oparzenia z ubytkiem osocza



Ciężkie urazy, złamania, zmiażdżenia z utratą dużej ilości krwi i

osocza do tkanek



Utrata zewnętrzna płynu przez wymioty, biegunkę, nadmierną

diurezę (cukrzyca, moczówka), przedawkowanie leków

moczopędnych, nadmierną utratą płynów



Utrata płynu do przestrzeni ciała: szybko narastające

wodobrzusze, zapalenie otrzewnej, wysięk opłucnowy, niedrożność

jelit

Objawy wstrząsu

hipowolemicznego /krwotocznego



Osłabienie



Pragnienie



Bladość



Tachykardia



Zimna, wilgotna
skóra



Zmniejszone
wydzielanie
moczu

cd. Objawy wstrząsu

hipowolemicznego /krwotocznego



Zaburzenia
świadomości



Osłabienie tętna
na obwodzie



Hipotensja



Zatrzymanie
krążenia

WSTRZĄS KRWOTOCZNY



Utrata krwi pełnej



Wczesny wstrząs
15-25%



Późny wstrząs 30-
40% krwi

LECZENIE WSTRZĄSU - celem nadrzędnym

jest zatrzymanie utraty krwi.



Tlen (w dużym przepływie)



Dostęp dożylny



Monitorowanie

• Częstość akcji serca (HR)
• Ciśnienie tętnicze krwi (BP)



Krystaloidy (podać płyn Ringera, 0,9%

NaCl, PWE)
podać 20 ml/ kg m.c./ 10 minut

POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE

HIPOWOLEMICZNYM

• uzupełnienie objętości wypełnienia naczyń.
• wygodnie ułożyć chorego, unieść kończyny

dolne ku górze(pozycja p/wstrząsowa)

• zapewnić swobodny oddech, usunąć

przeszkody oddechowe.

• usunąć przyczynę wstrząsu:



odmę wentylową



tamponadę serca



powstrzymać zewnętrzny krwotok

• komfort termiczny – nadmiar ciepła jest

szkodliwy.

• opanować ból
• niezwłocznie przetransportować do szpitala

cd. POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE

HIPOWOLEMICZNYM

• przetaczać płyny dożylne (płyn Ringera lub 0,9% NaCl,

PWE).

• kaniulacja żyły -nakłucie żyły obwodowej lub przy braku

takiej możliwości żyły szyjnej zewnętrznej, wykonanie

wkłucia doszpikowego.



przetoczyć Dekstran.



przetoczyć krew po wykonaniu właściwych badań.



wykonać gazometrię – aby zobaczyć, czy nie rozwija się

kwasica.



farmakoterapia:

• prednizon – podnosi ciśnienie krwi
• mannitol – zwiększenie osmolarności osocza –

zwiększenie objętości osocza – zapobieganie niedomogii

nerek.

Wstrząs kardiogenny

Wstrząsem kardiogennym czyli sercowo-pochodnym

nazywamy

takie zaburzenie funkcji serca, przez które nie jest ono w

stanie

zaopatrywać w tlen całego organizmu.

Przyczynami tego zjawiska mogą być:
· zawał mięśnia sercowego
· zaburzenia rytmu serca
· zator tętnicy płucnej
. upośledzenie napełniania serca w przebiegu tamponady serca
. zapalenie osierdzia
. niedomykalność lub zwężenie zastawek

cd. wstrząs kardiogenny

Niedokrwienie tkanek uruchamia spiralę niekorzystnych

procesów, które same siebie nawzajem napędzają i w w

konsekwencji mogą doprowadzić do zgonu pacjenta.

Do głównych objawów wstrząsu kardiogennego należą:

-

niedociśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe poniżej 90

mmHg),

-

zastój krwi w naczyniach płucnych (pacjent odczuwa

trudności w oddychaniu),

-

cechy zmniejszonego przepływu przez naczynia obwodowe

( skóra jest blada, wilgotna, chłodna, niekiedy sina, słabe

tętno, niewielkie ilości moczu).

Chory w początkowych stadiach jest osłabiony, łatwo się

męczy, natomiast w stadiach późniejszych splątany i senny.

Leczenie wstrząsu

kardiogennego

Leczenie polega na usunięciu choroby

wywołującej wstrząs np.:

-

w przypadku zawału jest to zabieg przywracający

przepływ w naczyniu (przezskórna angioplastyki),

-

w przypadku tamponady - nakłucie worka

osierdziowego,

-

zaburzeń rytmu - leki antyarytmiczne.

Wstrząs septyczny

uwarunkowany wieloczynnikowo,

rozwija się w wyniku zakażenia krwi

znacznymi ilościami bakterii,

grzybów, wirusów, zakażenie to

spowodowane jest uszkodzeniem

przez cytokiny prozapalne wielu

narządów, co prowadzi do zaburzeń

metabolicznyh.

Pod wpływem toksyn dochodzi do

niedotlenienia organizmu z

powodu:

- zwiększonego zapotrzebowania na

tlen u chorych gorączkujących;

- obniżenie procesów utlenienia w

mitochondriach komórkowych
uszkodzonych toksyną;

- ucieczki płynów z krwi krążącej przez

uszkodzony śródbłonek naczyń.

cd. wstrząs septyczny

Wstrząs septyczny podejrzewamy gdy u chorego

z ogniskami zakażenia występują objawy nie

wyjaśnione innymi przyczynami:

- spadek ciśnienia i przyspieszenie tętna powyżej

100

- zaburzenia psychiczne
- wysoka lub niska leukocytoza(15000 – 30000)
- skaza krwotoczna
- niedrożność jelit

OGÓLNE OBJAWY WSTRZĄSU SEPTYCZNEGO

•↑ tętna

•↓ ciśnienia

•↑ temperatury

FAZY WSTRZĄSU SEPTYCZNEGO:

1.FAZA HIPERDYNAMICZNA (WSTRZĄS

„CIEPŁY”) –

-

przyspieszenie i pogłębienie oddechu,

-

pobudzenie psychiczne,

-

gorączka,

-

obniżone ciśnienie tętnicze krwi,

-

przyspieszenie tętna,

-

skóra gorąca, czerwona, sucha- gorące i
suche kończyny chorego.

FAZY WSTRZĄSU SEPTYCZNEGO:

2. FAZA HIPODYNAMICZNA (WSTRZĄS

„ZIMNY”):

-

obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,

-

tachykardia,

-

zmniejszenie rzutu serca

-

skóra blada i chłodna- oziębienie dystalnych
części ciała- zimne i wilgotne kończyny

-

spadek wydzielania moczu,

-

zaburzenia w krzepnięciu krwi,

POWIKŁANIA WSTRZĄSU SEPTYCZNEGO:

• NIEPRAWIDŁOWOŚCI KRZEPNIĘCIA KRWI-

obrazem klinicznym jest tu często rozsiane

krzepnięcie wewnątrznaczyniowe (DIC)

• NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA- w ostrej

niewydolności oddechowej występuje;

• obrzęk i niedodma płuc

• krwawienie i drobne zakrzepy naczyniowe

• maleje krytyczna pojemność oddechowa

- NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (OLIGURIA) – stały

objaw wstrząsu w skutek zmniejszonego

przepływu krwi.

- NIEWYDOLNOŚĆ MIĘŚNIA SERCOWEGO –

najczęściej jest to niewydolność lewokomorowa.

POSTĘPOWANIE PRZEDSZPITALNE W PRZYPADKU

WSTRZĄSU:

- ocena przytomności i abc
- ułożenie w pozycji przeciwstrząsowej – ułożenie nóg

poszkodowanego na wysokość około 30 – 40 cm nad

poziomem głowy.

- założenie kaniuli dożylnej
- przetaczanie dożylne płynów (0,9% NaCl, PWE)
- komfort cieplny – okrycie
- wsparcie psychiczne,
- kontrola tętna, ciśnienia tętniczego krwi, oddechu,

temperatury ciała, świadomości, drożności dróg

oddechowych, saturacja, nawrót włośniczkowy,

monitorowanie akcji serca

- nie podajemy nic drogą doustną
- udrożnić drogi oddechowe a w razie potrzeby prowadzenie

resuscytacji krążeniowo – oddechowej

- tlenoterapia

Wstrząs bólowy

Silne dolegliwości bólowe np. po

urazie, powodują szereg zaburzeń
sercowo-naczyniowych
niebezpiecznych dla życia (wstrząs
bólowy). Dlatego zawsze należy
próbować poszukiwać przyczyn
bólu, jednocześnie opanowując
go.

Wstrząs bólowy

Występują typowe objawy wstrząsu czyli

osłabienie, bladość i płytki, przyspieszony oddech.

Zanim jednak dojdzie do takiego zespołu objawów,

wystąpić może pierwsza faza, związana ze

wzrostem

poziomu adrenaliny w organizmie.



I faza wstrząsu: pobudzenie, agresja,

podwyższenie

progu bólowego, chęć ucieczki, zachowania

nieadekwatne do sytuacji i wielkości obrażeń



II faza wstrząsu: osłabienie, blada skóra, gęsty, lepki

pot, przyspieszony oddech.

Zespół zmiażdżeniowy -

RABDOMIOLIZA

Rabdomioliza - zespół objawów

chorobowych wywołanych
uszkodzeniem tkanki mięśniowej
poprzecznie prążkowanej, co
prowadzi do pojawienia się we krwi
wolnej mioglobiny pochodzenia
mięśniowego.

.

Objawy to:

-

uszkodzenia pourazowego mięśni, takie kiedy

obrzęk ewentualnie uogólnione bóle mięśniowe,

-

obecność krwistego moczu,

-

niewydolności nerek – powikłanie

np.hiperkaliemia.

Leczenie - kuracja objawowe, podawanie płynów

(zwłaszcza mannitolu dożylnie) celem

zapewnienia odpowiedniej diurezy.

OIOM



Na Oddział Intensywnej Opieki

Medycznej (OIOM) trafiają pacjenci w

stanie ciężkim z zagrożeniem życia,

wymagający ciągłego monitorowania

funkcji życiowych oraz wspomagania co

najmniej jednego z układów w przypadku:



niewydolności oddechowej,



niewydolności krążenia,



niewydolności nerek (konieczność dializy),



leczenie ciężkich zakażeń, np. przy

wstrząsie septycznym

.

DZIĘKUJE