PEDAGOGIKA

FENOMENOLOGICZNA

FENOMENOLOGIA

• Fenomenologia jako jedna z dziedzin pedagogiki, jest

przeciwna metafizyce w nauce; fenomenolodzy odwołują się do

doświadczeń zmysłowo - rzeczowych i przedmiotowych;

zadawane przez nich pytanie to: czym jest doświadczenie?

czym jest przedmiot doświadczenia? E. Husserl - twórca

fenomenologii - mówił o powrocie do rzeczy samej; wg niego

doświadczenie stanowi całościowe przeżycie, obejmujące

zarówno zmysły i rozum, jak i uczucia i wolę. Według tak

pojmowanego doświadczenia, przedmioty fizyki stanowią

jedynie pewne schematy, a celem badania powinno być ujęcie

istoty rzeczy, wydobycie sensu jej prezentacji, a więc zarówno

fizyczności, jak i wartości. Celem badania nie jest więc

zbieranie faktu, a dążenie do fenomenu. Fenomen - to rzecz,

jaka jawi się w doświadczeniu całościowym. Fenomenologia

dostarcza do badań empirycznych szerokich kontekstów

doświadczeń.

FENOMENOLOGIA

HUSSERLA

• Specyfika metody fenomenologicznej polega na

opisie i oglądzie tego co bezpośrednio jest

dane ,możliwie jak najdokładniej i kompletnie

.Husserl zajmował się głownie kwestiami

fenomenologii empirycznej ,w centrum jego

póżniejszych prac znalazła się fenomenologiczna

rekonstrukcja ludzkich relacji ze swiatem.

Husserl nazwał ją transcedentalna, ponieważ

probuje ona znalezc odpowiedz na pytanie jakie

warunki musza zaistniec pomiedzy Ja jednostki a

światem zewnętrznym ażeby człowiek mógł sobie

uświadomic ów świat i siebie samego w nim .

RUCH

FENOMENOLOGICZNY

• Przed I wojna światowa powstał

najpierw w Niemczech , a
następnie we Francji ruch
fenomenologiczny ,którego
przedstawicielami byli Max
Scheler ,Nicolai Hartmman ,
Martin Heidegger , Karl Jaspers i
inni .

PEDAGOGIKA

FENOMENOLOGICZNA W I

DZIESIĘCIOLECIACH XX WIEKU

Historię pedagogicznej

fenomenologi w Niemczech można
z grupsza podzielic na III fazy

FAZA I

Alays Fischer pod wpływem

fenomenologicznego stanowiska
Pfandera opracował pedagogike
deskryptywna .Fenomenologiczny
opis wychowania stanowi dla
Fischera fundament pedagogiki
naukowej

FAZA II

• Także prace Rudolfa Lochnera

pokazuja co fenomenologia
wychowania w ujęciu Fischera ma
dac aby ukonstytutowac przedmiot
nauki o wychowaniu i
przystosowac go do badan

FAZA III

• Friedrich Copei –omawia ukazany

już przez Husserla problem w jaki
sposób z życia , doświadczen
przed i poza naukowych powstaje
wznoszaca nowe pierwiastki
wiedza naukowa

FENOMENOLOGICZNE

WARIANTY PEDAGIGIKI W

OKRESIE POWOJENNYM

Okres rozkwitu pegadogicznej

recepcji fenomenologicznej
przypadał po II wojnie swiatowej
,rozróżnic można było przy tym
cztery głowne kierunki :

I Teoria kształcenia zorientowana

dialogowo-filozoficznie przez

Ballaufa

Koncepcją wiodąca jest sięgająca aż

do teorii nauczania nowa
konotacja uczenia się i
doswiadczania nie
skontcentrowanego na podmiocie

II

Drugi kierunek jest reprezentowany w

róznych stanowiskach pedgagogiki
zorientowanej na osobe i
ukierunkowanej normatywnie, będacej
pod wpływem stworzonego przez
Schelera wariantu fenomenologi jako
metafizyki i filozofi wartosci .
Nastepnie przełomem były prace
Bollowa i jego uczniów .

III

• Ukształtowany przaz Wernera Locha

,który w ramach refleksji
antroplogicznej wprowadził nowe
pedagogiczne pojecia uczenia się i
opracował zarys autobiograficznego
badania życiorysów w którym
podmiot wychowania postawiony
jest w centrum .

IV

• Został ukształtowany pod

wpływem prac Langevelda które
jeżeli były zorientowane
fenomenologicznie wykazuja duzo
paraleli do tych z grupy
skupionych wokół Bollnowa

WILFIERD LIPPITZ

• Obszernie zrekonstruował historie mysli

fenomenologiczno-pedagogicznej

,głównie dzieje dyskusji na temat świata

życia ,opracował program badań

pedagogicznych zorientowanych na ów

swiat powiązanych z doswiadczeniem

.Nastepnie doprecyzował zarys

pegadogiki hermeneutyczno

_fenomenologicznej oraz omówił ją pod

względem metodologicznym .

KATE MAYER DRAWE

• Omowiła geneze struktur

cielesnosci i socjalizacji w
dziecięcej mowie i
porozumiewaniu się .Na tym tle
przedstawia ona możliwości i
granice pedagogiki
komunikacyjnej .

KONCEPCJA LIPPITZA

Doświadczenie przednaukowe

jako wymiar podstawowy dla

teorii pedagogicznej

• Centralna przeslanka jego koncepcji

jest rzadanie rehabilitacji przed i
pozanaukowego doswiadczenia w
pedagogice. Dla relacji teori i
praktyki w nauce o wychowaniu
oznacza to rehabilitacji konkretnej
pedagogicznej działalnosci
praktycznej.

Odzyskanie

wielowarstwowej

koncepcji doswiadczenia

• Druga konsekwencja wynikajaca dla

Lippitza z postulatu rehabilitacji

doswiadczenia przednaukowego jest

odzyskanie wielowarstwowej koncepcji

doswiadczenia.Przed kazdym

obiektywnym,pojeciowo

jednoznacznym doswiadczeniem

swiata istnieje cielesno-zmyslowa

komunikacja,znana nam z

praktycznego kontaktu ze swiatem

Uczenie się zorientowane na

doswiadczeniu

• Dla ksztaltowania szkolnych procesow ksztalcenia

oznacza to ze musza one nawiazywac do konkretnie

doswiadczanej rzeczywistosci.Na tym tle uczenie

oznacza oparcie się na pewnych momentach z dziejow

uczenia się mlodziezy i konfrontowanie ich z tym, co

obce,nowe,np.. Obcymi jezykami, kulturami. Przy tym

samo uczenie się ujmowanie jest jako podlegajaca

procesa struktura, jako otwarty akt

komunikacji.Rehabilitacja przednaukowego

doswiadczenia wedlug ujecia Lippitza oznacza

uczestniczenie w perspektywie wewnetrznej

dziecka,towarzyszenie mu,stwarzanie zaufania

,tworzenie warunkow do wspol dzialania i

opowiadania

Mierniki

odpowiedzialnosci

pedagogicznej

• Pod względem etycznym i normatywnym

Lippitz pojmuje swój wariant pedagogiki

fenomenologicznej jako nauka sytuacyjana

stojaca pod znakiem odpowiedzialnosci

pedagogicznej. Miernik odpowiedzialnosci

pedagogicznej ,widzi on w zgodzie z mysla

francuskiego filozofia Levinasa w

zobowiazaniu się wobec Innego bedacego

‘’nauczycielem’’ dzieki temu uzasadnieni

odpowiedzialnosci pedagogicznej wynika z

zewnetrznego wymiaru pedag. relacji etycznej

Dalszy rozwoj i krytyka

• Samokrytyka jest ciagle obecna w mysli fenomenologicznej.

Można nawet powiedziec, iż fenomenologia zawdziecza swa

produktywnosc i akceptacje filozofii i naukach pokrewnych owym

ciaglym krytycznym watpliwoscia i rucha secesyjnym .

Krytykowano Hasserla wykorzystujacego tradycje kantowska ,tezy

o swiadomej autokreacji filozoficznej .Husserl uwazal , iż należy

uznac i uwzglednic nieprzezwyciezalne trudnosci i zjawiska jako

takie akty swiadomosc wlasnego Ja., które groża rozsadzeniem

ram .Należy do nich natura i cielesność człowieka i związana z

tym komunikacja miedzyludzka oraz problem czasowosci i

historycznosci jeżeli spojrzec od zewnatrz na stanowisko

teoretyczne pedagogiki fenomenologicznej można krytycznie

zauwazyc iż koncentruja się one najczesciej na mikropłaszczyznie

działania pedagogicznego ,problemach interakcji pedagogicznej i

subiektywnosci podczas gdy prawie wogole nie uwzgledniaja

ogolno spolecznych warunków pedagogiocznego dzialania w

postaci stosunków władzy i struktur nierównosci