Ćwiczenie 2.

Podstawowe wiadomości z zakresu

aseptyki i antyseptyki

REGULAMIN PRACOWNI MIKROBIOLOGICZNEJ

REGULAMIN PRACOWNI MIKROBIOLOGICZNEJ

1.

1.

Przed rozpoczęciem pracy należy włożyć

Przed rozpoczęciem pracy należy włożyć

fartuch ochronny.

fartuch ochronny.

2.

2.

Zabezpieczyć ewentualne skaleczenia na

Zabezpieczyć ewentualne skaleczenia na

rękach.

rękach.

3.

3.

Powierzchnię stołu do posiewów przetrzeć

Powierzchnię stołu do posiewów przetrzeć

środkiem dezynfekcyjnym.

środkiem dezynfekcyjnym.

4.

4.

W czasie wykonywania posiewów i po ich

W czasie wykonywania posiewów i po ich

wykonaniu należy starannie opalać ezę.

wykonaniu należy starannie opalać ezę.

5.

5.

Probówki z posiewami ustawiać w

Probówki z posiewami ustawiać w

statywach.

statywach.

6.

6.

Jeżeli w czasie posiewu powierzchnia stołu

Jeżeli w czasie posiewu powierzchnia stołu

została przypadkowo zanieczyszczona, to

została przypadkowo zanieczyszczona, to

trzeba ją natychmiast przetrzeć środkiem

trzeba ją natychmiast przetrzeć środkiem

dezynfekcyjnym.

dezynfekcyjnym.

7.

7.

Zużyte pipety, szkiełka podstawowe i nakrywkowe wrzucać

Zużyte pipety, szkiełka podstawowe i nakrywkowe wrzucać

do dzbanków z płynem dezynfekcyjnym.

do dzbanków z płynem dezynfekcyjnym.

8.

8.

Szczególnej ostrożności wymagają posiewy hodowli grzybów,

Szczególnej ostrożności wymagają posiewy hodowli grzybów,

wykonać je należy ostrożnie, przy pobieraniu materiału z

wykonać je należy ostrożnie, przy pobieraniu materiału z

grzybni silnie zarodnikującej należy ezę zanurzyć uprzednio

grzybni silnie zarodnikującej należy ezę zanurzyć uprzednio

w płynie, by zapobiec unoszeniu się zarodników.

w płynie, by zapobiec unoszeniu się zarodników.

9.

9.

W pracowni mikrobiologicznej nie wolno jeść, pić ani palić.

W pracowni mikrobiologicznej nie wolno jeść, pić ani palić.

10.

10.

Po zakończonej pracy stół należy przetrzeć środkami

Po zakończonej pracy stół należy przetrzeć środkami

dezynfekcyjnymi a materiał ćwiczeniowy złożyć we wskazane

dezynfekcyjnymi a materiał ćwiczeniowy złożyć we wskazane

pojemniki.

pojemniki.

11.

11.

Ręce po każdej serii badań z drobnoustrojami powinny być

Ręce po każdej serii badań z drobnoustrojami powinny być

starannie umyte.

starannie umyte.

12.

12.

Nie wynosić z sali ćwiczeń hodowli, preparatów,

Nie wynosić z sali ćwiczeń hodowli, preparatów,

odczynników i  szkła laboratoryjnego.

odczynników i  szkła laboratoryjnego.

13.

13.

Każdy wypadek przy pracy z materiałem zakaźnym

Każdy wypadek przy pracy z materiałem zakaźnym

należy zgłosić prowadzącemu zajęcia.

należy zgłosić prowadzącemu zajęcia.

Co to jest ASEPTYKA?

Co to jest ASEPTYKA?

Jest to sposób postępowania mający na celu

Jest to sposób postępowania mający na celu

niedopuszczenie do zakażenia miejsc, płynów lub

niedopuszczenie do zakażenia miejsc, płynów lub

przedmiotów jałowych.

przedmiotów jałowych.

Co to jest ANTYSEPTYKA?

Co to jest ANTYSEPTYKA?

Jest to działanie polegające na niszczeniu

Jest to działanie polegające na niszczeniu

drobnoustrojów poprzez stosowanie środków

drobnoustrojów poprzez stosowanie środków

chemicznych, mechanicznych, fizycznych, np.:

chemicznych, mechanicznych, fizycznych, np.:

odkażanie, wyjaławianie.

odkażanie, wyjaławianie.

Co to jest DEKONTAMINACJA ?

To proces prowadzący do usunięcia lub
zniszczenia drobnoustroju.
Należą tu zatem:

-Sanityzacja

-Dezynfekcja

-Sterylizacja

SANITYZACJA – to usuwanie widocznych
zabrudzeń i zanieczyszczeń, a wraz z nimi
większości drobnoustrojów (poprzez mycie,
odkurzanie, malowanie).

Na czym polega DEZYNFEKCJA (odkażanie)?

Na czym polega DEZYNFEKCJA (odkażanie)?

Jest

to

zespół

czynności

zmierzających

do

Jest

to

zespół

czynności

zmierzających

do

unieszkodliwienia

form

wegetatywnych

drobnoustrojów

unieszkodliwienia

form

wegetatywnych

drobnoustrojów

chorobotwórczych i niechorobotwórczych, znajdujących się w

chorobotwórczych i niechorobotwórczych, znajdujących się w

środowisku zewnętrznym za pomocą czynników chemicznych i

środowisku zewnętrznym za pomocą czynników chemicznych i

fizycznych.

fizycznych.

Dezynfekcja nie niszczy form przetrwalnikowych i

Dezynfekcja nie niszczy form przetrwalnikowych i

wirusów!

wirusów!

Na czy polega WYJAŁAWIANIE – STERYLIZACJA ?

Na czy polega WYJAŁAWIANIE – STERYLIZACJA ?

Polega na niszczeniu form wegetatywnych i przetrwalnikowych

Polega na niszczeniu form wegetatywnych i przetrwalnikowych

drobnoustrojów. Wykorzystuje się do osiągnięcia jałowości

drobnoustrojów. Wykorzystuje się do osiągnięcia jałowości

metody fizyczne, mechaniczne.

metody fizyczne, mechaniczne.

Ogólnie sterylizację dzieli się na zimną i cieplną.

Ogólnie sterylizację dzieli się na zimną i cieplną.

WYSOKOTEMPERATUROWA

WYSOKOTEMPERATUROWA

1.

1.

Sterylizacja cieplna sucha

Sterylizacja cieplna sucha

2.

2.

Pod ciśnieniem w parze nasyconej

Pod ciśnieniem w parze nasyconej

3.

3.

Promieniowanie ultrafioletowe (UV)

Promieniowanie ultrafioletowe (UV)

4.

4.

Promieniowanie jonizujące gamma

Promieniowanie jonizujące gamma

NISKOTEMPERATUROWA (mechaniczna, fizyczna, chemiczna)

NISKOTEMPERATUROWA (mechaniczna, fizyczna, chemiczna)

1.

1.

Mechaniczna – filtracja

Mechaniczna – filtracja

2.

2.

Gazowa - tlenek etylenu

Gazowa - tlenek etylenu

3.

3.

Formaldehydowa, plazmowa, kwasem nadoctowym,

Formaldehydowa, plazmowa, kwasem nadoctowym,

nadtlenkiem wodoru (oksydacja), ozonem, radiacyjna

nadtlenkiem wodoru (oksydacja), ozonem, radiacyjna

PODZIAŁ I RODZAJE STERYLIZACJI

PODZIAŁ I RODZAJE STERYLIZACJI

WYSOKOTEMPERATUROWA :

WYSOKOTEMPERATUROWA :

STERYLIZACJA CIEPLNA SUCHA

STERYLIZACJA CIEPLNA SUCHA



wyżarzanie

wyżarzanie

(rysunek) – wykonuje się nad

(rysunek) – wykonuje się nad

płomieniem

palnika

(sterylizacja

drucików

płomieniem

palnika

(sterylizacja

drucików

platynowych, ez, igieł preparacyjnych, skalpeli,

platynowych, ez, igieł preparacyjnych, skalpeli,

itp.)

itp.)



opalanie

opalanie

(rysunek) – sterylizacja przedmiotów nie

(rysunek) – sterylizacja przedmiotów nie

ulegających spalaniu w płomieniu (eza, brzeg

ulegających spalaniu w płomieniu (eza, brzeg

probówki po wyjęciu korka, aby hodowla nie uległa

probówki po wyjęciu korka, aby hodowla nie uległa

zakażeniu obcymi drobnoustrojami pochodzącymi

zakażeniu obcymi drobnoustrojami pochodzącymi

z kurzu na probówce lub z powierza)

z kurzu na probówce lub z powierza)



działanie suchym gorącym powietrzem

działanie suchym gorącym powietrzem

– np.

– np.

w suszarkach; szkło laboratoryjne, ostre narzędzia,

w suszarkach; szkło laboratoryjne, ostre narzędzia,

igły chirurgiczne, materiały owinięte w papier,

igły chirurgiczne, materiały owinięte w papier,

woski, parafinę, gazę (materiał musi być ułożony

woski, parafinę, gazę (materiał musi być ułożony

luźno, tak , aby dostęp gorącego powietrza był

luźno, tak , aby dostęp gorącego powietrza był

jednakowy do wszystkich pakietów, kolb itd.). Czas

jednakowy do wszystkich pakietów, kolb itd.). Czas

ekspozycji jest długi, ale uzależniony od

ekspozycji jest długi, ale uzależniony od

temperatury – im wyższa temperatura, tym

temperatury – im wyższa temperatura, tym

krótszy czas ekspozycji)

krótszy czas ekspozycji)

POD CIŚNIENIEM W PARZE NASYCONEJ

POD CIŚNIENIEM W PARZE NASYCONEJ

Wyjaławianie to przeprowadza się w autoklawach - są to

urządzenia zbudowane w specjalny sposób zapewniający

możliwość podwyższania ciśnienia do kilku atmosfer z

jednoczesnym podnoszeniem temperatury (para przegrzana).

Ciśnienie o wartości 1 atm. osiągane jest przy temp. 100

o

C,

podwyższenie tego ciśnienia wewnątrz komory roboczej do

1,5 atm. daje temp. 112

o

C (2 atm - 121

o

C, 3 atm - 134

o

C)

►

W laboratorium mikrobiologicznym w ten sposób wyjaławia

W laboratorium mikrobiologicznym w ten sposób wyjaławia

się pożywki, różnego rodzaju płyny, jak również autoklawuje

się pożywki, różnego rodzaju płyny, jak również autoklawuje

się hodowle drobnoustrojów w celu ich zabicia (np.

się hodowle drobnoustrojów w celu ich zabicia (np.

autoklawowana grzybnia może służyć jako pożywka przy

autoklawowana grzybnia może służyć jako pożywka przy

produkcji enzymów drobnoustrojowych).

produkcji enzymów drobnoustrojowych).

►

Ustalono, że najbardziej optymalnymi warunkami

Ustalono, że najbardziej optymalnymi warunkami

sterylizacji podłóż mikrobiologicznych jest

sterylizacji podłóż mikrobiologicznych jest

temp. 118-

temp. 118-

121

121

o

o

C i ciśnienie 1,8 - 2 atm

C i ciśnienie 1,8 - 2 atm

.

.

►

Aparat Kocha

Aparat Kocha

- to urządzenie, w którym można

- to urządzenie, w którym można

przeprowadzić tzw. dezynfekcję fizyczną, gdyż otrzymuje

przeprowadzić tzw. dezynfekcję fizyczną, gdyż otrzymuje

się w nim temp. 100

się w nim temp. 100

o

o

C. Aparat ten stosowany jest

C. Aparat ten stosowany jest

najczęściej do niszczenia starych hodowli bakteryjnych.

najczęściej do niszczenia starych hodowli bakteryjnych.

PASTERYZACJA

PASTERYZACJA

W przetwórstwie mleczarskim stosuje się ten

W przetwórstwie mleczarskim stosuje się ten

proces, który polega na podgrzewaniu mleka do

proces, który polega na podgrzewaniu mleka do

62

62

o

o

C

C

przez

przez

30 min.

30 min.

, po tym czasie następuje

, po tym czasie następuje

szybkie schłodzenie. Efektem pasteryzacji jest

szybkie schłodzenie. Efektem pasteryzacji jest

zniszczenie form wegetatywnych, saprofitycznych

zniszczenie form wegetatywnych, saprofitycznych

i bakterii chorobotwórczych.

i bakterii chorobotwórczych.

Nie można takiego produktu uznać za jałowy.

Nie można takiego produktu uznać za jałowy.

Możemy wyróżnić:

Możemy wyróżnić:

►

pasteryzację długą – 62

pasteryzację długą – 62

o

o

C przez 30 min.

C przez 30 min.

►

pasteryzację krótką – 71 – 72

pasteryzację krótką – 71 – 72

o

o

C przez 15 – 16 sek.

C przez 15 – 16 sek.

TYNDALIZACJA

TYNDALIZACJA

(sterylizacja bieżącą parą wodną- sterylizacja

(sterylizacja bieżącą parą wodną- sterylizacja

wysokotemperaturowa)

wysokotemperaturowa)

Produkty, których nie można poddawać temperaturze wyższej

Produkty, których nie można poddawać temperaturze wyższej

niż 100

niż 100

o

o

C można także sterylizować metodą

C można także sterylizować metodą

tyndalizacji

tyndalizacji

. Jest

. Jest

to sterylizowanie w 62

to sterylizowanie w 62

o

o

C przez 30 min. przez 3 kolejne dni

C przez 30 min. przez 3 kolejne dni

/trzykrotna pasteryzacja/.

/trzykrotna pasteryzacja/.

Zasada:

Zasada:

►

W pierwszym dniu zostają zabite formy wegetatywne

W pierwszym dniu zostają zabite formy wegetatywne

drobnoustrojów. Jednocześnie podwyższona temperatura i

drobnoustrojów. Jednocześnie podwyższona temperatura i

wilgotność pobudza formy przetrwalnikowe do przejścia w

wilgotność pobudza formy przetrwalnikowe do przejścia w

wegetatywne, które zostają zabite drugiego dnia. Trzecie

wegetatywne, które zostają zabite drugiego dnia. Trzecie

powtórzenie procesu daje gwarancję dokładności sterylizacji.

powtórzenie procesu daje gwarancję dokładności sterylizacji.

PROCES UHT

PROCES UHT

(U

(U

ltra

ltra

H

H

igh

igh

T

T

emperature

emperature

)

)

►

wstępna pasteryzacja 95

wstępna pasteryzacja 95

o

o

C przez 3 sek.

C przez 3 sek.

►

schłodzenie

schłodzenie

►

sterylizacja 130

sterylizacja 130

o

o

C przez 4 sek.

C przez 4 sek.

PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE

PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE

(PROMIENIE UV)

(PROMIENIE UV)

Polega ono na hamującym lub niszczącym działaniu nadfioletowej

Polega ono na hamującym lub niszczącym działaniu nadfioletowej

części widma słonecznego na drobnoustroje. Najsilniej bójczo

części widma słonecznego na drobnoustroje. Najsilniej bójczo

działają promienie UV o długości fali 230 - 290 nm. Pod wpływem

działają promienie UV o długości fali 230 - 290 nm. Pod wpływem

promieni UV zachodzą zmiany w strukturze białek, powodując

promieni UV zachodzą zmiany w strukturze białek, powodując

unieczynnienie enzymów, surowic i toksyn.

unieczynnienie enzymów, surowic i toksyn.

Na skuteczność wyjaławiania promieniami UV mają wpływ

Na skuteczność wyjaławiania promieniami UV mają wpływ

następujące czynniki:

następujące czynniki:



stopień

zanieczyszczenia

powietrza

cząstkami

stopień

zanieczyszczenia

powietrza

cząstkami

mechanicznymi

mechanicznymi



długość fali promieni emitowanych przez lampy

długość fali promieni emitowanych przez lampy



czas napromieniowania

czas napromieniowania



wilgotność powietrza

wilgotność powietrza



właściwości indywidualne poszczególnych drobnoustrojów

właściwości indywidualne poszczególnych drobnoustrojów

PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE - GAMMA

PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE - GAMMA

Niszczy ono struktury RNA i DNA. Wymaga specjalistycznej

Niszczy ono struktury RNA i DNA. Wymaga specjalistycznej

aparatury. Stosowane w przemyśle - sterylizacja konserw i

aparatury. Stosowane w przemyśle - sterylizacja konserw i

płynów.

płynów.

NISKOTEMPERATUROWA

NISKOTEMPERATUROWA

STERYLIZACJA MECHANICZNA - FILTRACJA

STERYLIZACJA MECHANICZNA - FILTRACJA

Metodę tę stosuje się do podłoży płynnych, które pod

Metodę tę stosuje się do podłoży płynnych, które pod

wpływem temperatury zmieniają właściwości fizyczne lub

wpływem temperatury zmieniają właściwości fizyczne lub

chemiczne (surowica krwi, mocznik, kwaśny węglan sodu).

chemiczne (surowica krwi, mocznik, kwaśny węglan sodu).

Metoda filtracji polega na mechanicznym zatrzymaniu

Metoda filtracji polega na mechanicznym zatrzymaniu

drobnoustrojów na filtrze, którego pory są mniejsze od

drobnoustrojów na filtrze, którego pory są mniejsze od

średnicy drobnoustrojów.

średnicy drobnoustrojów.

Obecnie używa się:

Obecnie używa się:



filtrów porcelanowych /Chamberlanda/

filtrów porcelanowych /Chamberlanda/



filtrów azbestowych /Seitza/

filtrów azbestowych /Seitza/



filtrów szklanych /Schotta/

filtrów szklanych /Schotta/



filtrów membranowych

filtrów membranowych