Cele kształcenia

Prof. zw. dr hab. Bronisław

Siemieniecki

Zagadnienia

1. Cele kształcenia ogólnego
2. Cele kształcenia zawodowego
3. Konkretyzacja celów kształcenia
4. Cele zadaniowe

Zag. 1. Cele kształcenia

ogólnego

• Cele kształcenia określamy jako zamierzony

wynik ucznia, a metody i organizacja pracy

nauczyciela są podporządkowane tak

rozumianym celom.

• Cele kształcenia obejmują dwie strony:

• - rzeczową – wiąże się z poznaniem świata

obiektywnego i nabywania sprawności

pozwalających brać udział w jego

kształtowaniu.

• - osobowościową – wiąże się z poznawaniem

samego siebie i nabywanie sprawności

umysłowych umożliwiających doskonalenie

własnej osobowości.

Cele kształcenia ogólnego

cd.

• Wykształcenie ogólne rozpatrywane od strony

rzeczowej obejmuje:

• A) opanowanie przez uczniów podstaw wiedzy

naukowej

• B) ogólne przygotowanie do działalności praktycznej

• C) kształtowanie u uczniów naukowych przekonań i

opartego na nich poglądu na świat

• Wykształcenie ogólne rozpatrywane od strony

osobowościowej obejmuje:

• A) ogólny rozwój sprawności umysłowych i zdolności

poznawczych

• B) kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań i

zamiłowań uczniów

• C) wdrożenie do samoedukacji.

Cele kształcenia ogólnego

cd.

• 1. Zasadniczym celem kształcenia ogólnego

jest opanowanie przez uczniów podstaw

usystematyzowanej wiedzy o przyrodzie,

społeczeństwie technice i kulturze w

zakresie umożliwiającym rozumienie

najważniejszych rzeczy, zjawisk i procesów.

• 2. Celem jest ogólne przygotowanie do

działalności praktycznej uczniowie

zdobywają poprzez ćwiczenie, jak też przez

bezpośredni udział w przekształcaniu

przyrody, życia społecznego, w zajęciach

technicznych i artystycznych.

Cele kształcenia ogólnego

cd.

• 3. Celem jest kształtowanie naukowego poglądu na świat.
• - wiedza o świecie
• - uczuciowy stosunek do świata
• - działanie oparte na wiedzy.
• 4. Rozwój sprawności umysłowych i zdolności

poznawczych

• 5. Kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań i

zamiłowań

• 6. Wdrażanie uczniów do samoedukacji (samokształcenia)
• - poprzez wyrabianie pozytywnych przyzwyczajeń
• - poprzez pouczanie, jak się uczyć (opanowanie technik

samokształcenia)

• - poprzez pobudzanie do poszukiwania i rozwijania

indywidualnych form pracy umysłowej.

Zag. 2. Cele kształcenia

zawodowego

• 1. Strona rzeczowa

• - opanowanie wiedzy z zakresu wyuczonej specjalności

zawodowej

• - przygotowanie do pracy wytwórczej – praktyczne opanowanie

metod i form działania typowych dla danego zawodu

• - kształtowanie przekonań naukowych – ze szczególnym

uwzględnieniem dziedziny życia związanej z przyszłym

zawodem

• 2. Strona osobowościowa

• - rozwinięcie specjalnych uzdolnień niezbędnych wykonywania

danego zawodu

• - rozwijanie potrzeb, motywacji i zainteresowań związanych z

danym zawodem w celu osiągnięcia identyfikacji zawodowej

• - wdrażanie do ciągłego udoskonalenia klasyfikacji

zawodowych poprzez samokształcenie.

Zag. 3. Konkretyzacja celów

kształcenia – cele operacyjne

• Cele operacyjne zaproponował po raz pierwszy Robert Mager w książce

pt. Przygotowanie celów nauczania. Książka dla nauczycieli i kandydatów

na nauczycieli… dla wszystkich zainteresowanych przekazywaniem

umiejętności i wiedzy innym (1962)

• Źródłem celów są następujące analizy (Mager):

• 1. Analiza poziomu osiągnięć

• 2. Analiza zadań

• 3. Analiza przypadków krytycznych

• 4. Opis populacji uczniów

• 5. Analiza celów ogólnych

• - Zapisanie celu ogólnego za pomocą jakichkolwiek wygodnych słów,

nawet „mętnych”

• - Zapisanie luźnych skojarzeń w postaci słów i zwrotów oznaczających

czynności mogące świadczyć o osiągnięciu danego celu.

• - Dokonanie selekcji zapisanych skojarzeń

• - Sformułowanie dokładnych opisów wszystkich wyselekcjonowanych

czynności z podaniem warunków i jakości (sprawności, częstości) ich

wykonania.

• - Sprawdzenie sformułowań za pomocą pytań: „jeśli ktoś zademonstruje

wszystkie wymienione osiągnięcia, czy uznamy, że spełnił dany cel

ogólny?”

Zag. 4. Cele zadaniowe

• Operacyjny cel kształcenia to jasny i precyzyjny

opis ogólnego celu nauczania – uczenia się.

• Operacyjny cel kształcenia wyrażony jest opisem

zachowania, jakie ma przejawiać uczący się po

ukończeniu nauki. Innymi słowy cele operacyjne

stanowią opis wyników, jakie mają być uzyskane

• Przykłady czasowników opisujących cele

operacyjne:

• Gromadzić, mierzyć, stosować, rozwiązywać,

konstruować, porównywać, wyliczać itp..

• Przykłady niepoprawnego opisu celu

operacyjnego: rozumieć, wiedzieć, określać.

Cele zadaniowe – taksonomia

Blooma

• Taksonomia zespołu Blooma – cele

poznawcze

- Wiedza
- Zrozumienie
- Zastosowanie
- Analiza
- Synteza
- Ocena

Cele zadaniowe – taksonomia

emocjonalna

• Taksonomia celów wg. Krathwohla
• - Recepcja
• - Reagowanie
• - Wartościowanie
• - Organizowanie
• - Charakteryzowanie

Cele zadaniowe -

psychomotoryczne

• Taksonomia celów wg. Harrowa
• - czynności odruchowe
• - ruchy podstawowe
• - umiejętności percepcyjne
• - umiejętności fizyczne
• - ruchy wyćwiczone
• - komunikowanie się bezsłowne

Taksonomia celów nauczania

Bolesława Niemierki

• 1. Poziom wiadomości

• - zapamiętanie wiadomości (np. terminy, fakty, prawa

i teorie naukowe, zasady działania)

• - zrozumienie wiadomości (wiadomość prezentowana

w innej formie, uporządkowanie, powiązanie z innymi

wiadomościami)

• 2. Umiejętności

• - zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

(posługiwanie się w praktyce zdobytymi

wiadomościami wg podanego wzoru)

• - zastosowanie wiadomości w sytuacjach

problemowych (nowych) (analiza, synteza,

formułowanie problemów, planów działania,

tworzenie oryginalnych przedmiotów, wartościowania

zjawisk i przedmiotów wg przyjętych kryteriów)

Kategorie wyników uczenia się

wg Roberta Gagne’a

• 1. Umiejętności intelektualne
• 2. Strategia poznawcza
• 3. Informacja werbalna
• 4. Umiejętności motoryczne
• 5. Postawa

Pytania

• 1. Wskaż związek celów kształcenia z celami

wychowania.

• 2. Scharakteryzuj cele kształcenia ogólnego.
• 3. Na czym polega wzajemny związek celów

kształcenia ogólnego?

• 4. Na czym polega rozpatrywanie strony

rzeczowej i osobowościowej wykształcenia

ogólnego?

• Co to są zadaniowe cele kształcenia?
• 5. Dokonaj podziału celów operacyjnych wg

Niemierki, Blooma, Krathwohla i Harrowa.

• 6. Napisz przykładowe cele operacyjne.