Krwinki

Krwinki

białe- Leukocyty

białe- Leukocyty

Krwinki białe są ważnym

Krwinki białe są ważnym

składnikiem morfotycznym krwi.

składnikiem morfotycznym krwi.

Są bezbarwne (aby je zobaczyć

Są bezbarwne (aby je zobaczyć

trzeba odpowiednio zabarwić

trzeba odpowiednio zabarwić

preparat). Występują nie tylko we

preparat). Występują nie tylko we

krwi ale także w limfie. Kształt

krwi ale także w limfie. Kształt

leukocytów jest różny- zasadniczo

leukocytów jest różny- zasadniczo

jednak kulisty bądź owalny. Są

jednak kulisty bądź owalny. Są

znacznie większe od erytrocytów,

znacznie większe od erytrocytów,

posiadają także komplet organelli

posiadają także komplet organelli

wewnątrzkomórkowych

wewnątrzkomórkowych

(możliwość podziałów).

(możliwość podziałów).

U człowieka liczba białych

U człowieka liczba białych

krwinek wynosi przeciętnie 6- 9

krwinek wynosi przeciętnie 6- 9

tys./mm3. Powstają głównie w

tys./mm3. Powstają głównie w

czerwonym szpiku kostnym,

czerwonym szpiku kostnym,

także w układzie limfatycznym.

także w układzie limfatycznym.

Leukopoeza

Leukopoeza

Powstawanie krwinek białych w narządach

Powstawanie krwinek białych w narządach

krwiotwórczych (szpik kostny). Komórką

krwiotwórczych (szpik kostny). Komórką

macierzystą granulocytu jest mieloblast, z

macierzystą granulocytu jest mieloblast, z

którego następnie powstaje promielocyt i

którego następnie powstaje promielocyt i

metamielocyt, a ostatecznie leukocyt.

metamielocyt, a ostatecznie leukocyt.

Leukocyty

Leukocyty

Granulocyty

Granulocyty

Neutrofile

Neutrofile

Eozynofile

Eozynofile

Bazofile

Bazofile

Agranulocyty

Agranulocyty

Limfocyty

Limfocyty

Monocyty

Monocyty

Granulocyty

Granulocyty

Powstają w szpiku kostnym czerwonym

Powstają w szpiku kostnym czerwonym

.

.

Mają Jądra złożone z 2- 5 płatów, połączonych

Mają Jądra złożone z 2- 5 płatów, połączonych

nitkowatymi wypustkami jądrowymi.

nitkowatymi wypustkami jądrowymi.

Cytoplazma tych leukocytów jest ziarnista

Cytoplazma tych leukocytów jest ziarnista

(lizosomy z enzymami). Ich wielkość waha się w

(lizosomy z enzymami). Ich wielkość waha się w

granicach 9- 12 mikrometrów. Wszystkie trzy

granicach 9- 12 mikrometrów. Wszystkie trzy

rodzaje leukocytów mają zdolność ruchu i mogą

rodzaje leukocytów mają zdolność ruchu i mogą

pochłaniać bakterie.

pochłaniać bakterie.

Neutrofile

Neutrofile

Stanowią około 60% wszystkich

Stanowią około 60% wszystkich

leukocytów. Są więc najliczniejszą grupą spośród

leukocytów. Są więc najliczniejszą grupą spośród

leukocytów. Ich podstawową funkcją jest obrona

leukocytów. Ich podstawową funkcją jest obrona

przed infekcjami (inwazjami drobnoustrojów). Są

przed infekcjami (inwazjami drobnoustrojów). Są

szczególnie intensywnie wytwarzane w czasie

szczególnie intensywnie wytwarzane w czasie

stanów zapalnych. Mają jądro złożone z 3- 5

stanów zapalnych. Mają jądro złożone z 3- 5

płatów i cytoplazmę zawierającą małe ziarenka

płatów i cytoplazmę zawierającą małe ziarenka

barwiące się na kolor bladoniebieski. Mają

barwiące się na kolor bladoniebieski. Mają

wybitną zdolność do fagocytozy (pochłaniania i

wybitną zdolność do fagocytozy (pochłaniania i

rozkładu własnych uszkodzonych komórek, a

rozkładu własnych uszkodzonych komórek, a

także komórek bakterii, pasożytów itp.

także komórek bakterii, pasożytów itp.

Eozynofile

Eozynofile

Stanowią około 3% wszystkich leukocytów. Podstawową

Stanowią około 3% wszystkich leukocytów. Podstawową

funkcją tych krwinek jest niszczenie obcych białek, np.:

funkcją tych krwinek jest niszczenie obcych białek, np.:

alergennych. Intensywnie tworzone są przy zarażeniu

alergennych. Intensywnie tworzone są przy zarażeniu

pasożytami (np.. Włosień kręty) oraz w czasie zakaźnych

pasożytami (np.. Włosień kręty) oraz w czasie zakaźnych

chorób bakteryjnych (np.. szkarlatyny) i wirusowych (np..

chorób bakteryjnych (np.. szkarlatyny) i wirusowych (np..

Żółtaczki). Mają 2- 3 płatowe jądro w cytoplazmie duże

Żółtaczki). Mają 2- 3 płatowe jądro w cytoplazmie duże

ziarenka barwiące się jasnoczerwono eozyną.

ziarenka barwiące się jasnoczerwono eozyną.

Bazofile

Bazofile

Stanowią zaledwie około 0,5-1% wszystkich leukocytów.

Stanowią zaledwie około 0,5-1% wszystkich leukocytów.

Mają zwykle 2- płatowe jądro, w cytoplazmie duże ziarenka

Mają zwykle 2- płatowe jądro, w cytoplazmie duże ziarenka

barwiące się na kolor ciemnoniebieski (pochłaniają barwniki

barwiące się na kolor ciemnoniebieski (pochłaniają barwniki

zasadowe). W ziarnistościach znajduje się szereg substancji

zasadowe). W ziarnistościach znajduje się szereg substancji

biologicznie aktywnych m.in. Heparyna (czynnik

biologicznie aktywnych m.in. Heparyna (czynnik

przeciwdziałający krzepnięciu krwi) oraz histamina

przeciwdziałający krzepnięciu krwi) oraz histamina

(substancja uwalniana w reakcjach alergicznych,

(substancja uwalniana w reakcjach alergicznych,

powodująca rozszerzenie naczyń krwionośnych i

powodująca rozszerzenie naczyń krwionośnych i

przyciąganie eozynofili)

przyciąganie eozynofili)

Agranulocyty

Agranulocyty

Cechuje je brak ziarnistości w cytoplazmie, pojedyncze

Cechuje je brak ziarnistości w cytoplazmie, pojedyncze

zwykle kuliste albo nerkowate jądro oraz lekko zasadochłonna

zwykle kuliste albo nerkowate jądro oraz lekko zasadochłonna

cytoplazma

cytoplazma

Limfocyty:

Limfocyty:

- Limfocyty B

- Limfocyty B

- Limfocyty T

- Limfocyty T

Monocyty

Monocyty

Limfocyty

Limfocyty

Limfocyty są liczne, stanowią bowiem około 25- 35% wszystkich

Limfocyty są liczne, stanowią bowiem około 25- 35% wszystkich

leukocytów. Komórki te

leukocytów. Komórki te

nie fagocytują

nie fagocytują

, biorą natomiast udział w

, biorą natomiast udział w

reakcjach

reakcjach

obronnych

obronnych

, w których rozpoznawane i zwalczane są

, w których rozpoznawane i zwalczane są

obce dla organizmu substancje. Mają duże, kuliste jądro same

obce dla organizmu substancje. Mają duże, kuliste jądro same

też są okrągławe. Do krwi zawsze dostają się w postaci mało

też są okrągławe. Do krwi zawsze dostają się w postaci mało

aktywnej i dopiero kontakt z ciałem obcym (

aktywnej i dopiero kontakt z ciałem obcym (

antygenem

antygenem

)

)

pobudza je do działania.

pobudza je do działania.

Zwalczanie antygenów odbywa się za pomocą wytworzonych

Zwalczanie antygenów odbywa się za pomocą wytworzonych

przez niektóre limfocyty substancji białkowych z klasy globulin

przez niektóre limfocyty substancji białkowych z klasy globulin

tzw.

tzw.

Przeciwciał

Przeciwciał

. Wytwarzanie przeciwciał jest tzw

. Wytwarzanie przeciwciał jest tzw

humoralną

humoralną

reakcją odpornościową

reakcją odpornościową

. Inny typ limfocytów niszczy antygeny

. Inny typ limfocytów niszczy antygeny

w wyniku rozkładu obcych komórek-

w wyniku rozkładu obcych komórek-

komórkowa reakcja

komórkowa reakcja

odpornościowa

odpornościowa

.

.

Limfocyty mają zdolność rozpoznawania antygenu po

Limfocyty mają zdolność rozpoznawania antygenu po

ponownym jego dostaniu się do organizmu-

ponownym jego dostaniu się do organizmu-

pamięć

pamięć

immunologiczna

immunologiczna

. Ze względu na właściwości wyróżniono

. Ze względu na właściwości wyróżniono

limfocyty T

limfocyty T

(grasiczozależne - nabywają właściwości

(grasiczozależne - nabywają właściwości

immunologiczne w grasicy) oraz

immunologiczne w grasicy) oraz

limfocyty B

limfocyty B

(szpikozależne,

(szpikozależne,

nie dojrzewające w grasicy)

nie dojrzewające w grasicy)

Limfocyty

Limfocyty



Limfocyty B-

Limfocyty B-

limfocyty szpikozależne, uczestniczą w

limfocyty szpikozależne, uczestniczą w

odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego

odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego



Limfocyty T-

Limfocyty T-

limfocyty grasiczozależne, uczestniczą

limfocyty grasiczozależne, uczestniczą

w odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego,

w odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego,

dzielą się na limfocyty pomocnicze (Th), cytotoksyczne

dzielą się na limfocyty pomocnicze (Th), cytotoksyczne

(Tc), supresorowe (Ts), NK.

(Tc), supresorowe (Ts), NK.

Limfocyty T

Limfocyty T

Limfocyty Th-

Limfocyty Th-

stanowią 75% wszystkich limfocytów T są

stanowią 75% wszystkich limfocytów T są

mediatorami we wszystkich niemal reakcjach

mediatorami we wszystkich niemal reakcjach

immunologicznych, które zachodzą przy udziale wytwarzanych

immunologicznych, które zachodzą przy udziale wytwarzanych

przez nie cytokin. Stymulują limfocyty B do wytwarzania

przez nie cytokin. Stymulują limfocyty B do wytwarzania

immunoglobulin, aktywują makrofagi i pozostałe limfocyty T.

immunoglobulin, aktywują makrofagi i pozostałe limfocyty T.

Limfocyty Tc-

Limfocyty Tc-

niszczą komórki i mikroorganizmy w sposób

niszczą komórki i mikroorganizmy w sposób

bezpośredni za pomocą uwalnianych białek zwanych

bezpośredni za pomocą uwalnianych białek zwanych

perforynami. Białka niszczą otoczkę komórki atakowanej,

perforynami. Białka niszczą otoczkę komórki atakowanej,

uwalniane są substancje cytotoksyczne powodujące lizę

uwalniane są substancje cytotoksyczne powodujące lizę

komórki.

komórki.

Limfocyty Ts-

Limfocyty Ts-

pełnią funkcje regulującą czynności limfocytów

pełnią funkcje regulującą czynności limfocytów

Th i Tc prowadząc do zachowania równowagi między

Th i Tc prowadząc do zachowania równowagi między

czynnością jednych i drugich.

czynnością jednych i drugich.

Limfocyty NK-

Limfocyty NK-

naturalni niszczyciele wykazują aktywność

naturalni niszczyciele wykazują aktywność

cytotoksyczną niszcząc komórki podobnie jak Tc rozpoznają i

cytotoksyczną niszcząc komórki podobnie jak Tc rozpoznają i

reagują na interferon.

reagują na interferon.

Monocyty

Monocyty

Stanowią około 5- 8% wszystkich leukocytów. Są

Stanowią około 5- 8% wszystkich leukocytów. Są

strażnikami czystości biochemicznej organizmu. Mają

strażnikami czystości biochemicznej organizmu. Mają

zdolność wydostawania się poza światło naczyń układu

zdolność wydostawania się poza światło naczyń układu

krążenia, szybkiego ruchu pełzakowatego i są komórkami

krążenia, szybkiego ruchu pełzakowatego i są komórkami

żernymi. Dojrzałe monocyty to makrofagi. Żyją krótko (3- 5

żernymi. Dojrzałe monocyty to makrofagi. Żyją krótko (3- 5

dni) lecz pożerają ogromne ilości bakterii i skrawków

dni) lecz pożerają ogromne ilości bakterii i skrawków

obumarłych komórek.

obumarłych komórek.

Systemy odpornościowe

Systemy odpornościowe

Nieswoiste

Nieswoiste

- są to mechanizmy

- są to mechanizmy

ogólne nie skierowane

ogólne nie skierowane

przeciwko konkretnemu

przeciwko konkretnemu

zagrożeniu. Mechanizmy

zagrożeniu. Mechanizmy

te istnieją od urodzenia i

te istnieją od urodzenia i

do ich wykształcenia nie

do ich wykształcenia nie

trzeba uprzedniego

trzeba uprzedniego

kontaktu z antygenem.

kontaktu z antygenem.

Swoiste

Swoiste

- mechanizmy

- mechanizmy

skierowane przeciwko

skierowane przeciwko

konkretnemu

konkretnemu

antygenowi.

antygenowi.

Odporność jest

Odporność jest

nabywana dopiero po

nabywana dopiero po

kontakcie z

kontakcie z

konkretnym

konkretnym

antygenem i działa

antygenem i działa

tylko na niego.

tylko na niego.

System odpornościowy

System odpornościowy

człowieka i jego działanie

człowieka i jego działanie

odporność

odporność

komórkowa

komórkowa

odpowiedzialne są za

odpowiedzialne są za

nią leukocyty zdolne

nią leukocyty zdolne

do pochłaniania i

do pochłaniania i

wewnątrzkomórkoweg

wewnątrzkomórkoweg

o trawienia lub

o trawienia lub

usuwania ciał obcych

usuwania ciał obcych

(makrofagi,

(makrofagi,

granulocyty, część

granulocyty, część

limfocytów)

limfocytów)

odporność

odporność

humoralna

humoralna

w reakcjach

w reakcjach

odpornościowych

odpornościowych

humoralnych

humoralnych

organizm

organizm

wykorzystuje różne

wykorzystuje różne

substancje

substancje

chemiczne

chemiczne

(przeciwciała- białka

(przeciwciała- białka

odpornościowe,

odpornościowe,

immunoglobuliny)

immunoglobuliny)

Schemat wytwarzania

Schemat wytwarzania

przeciwciał

przeciwciał

Monocyty nie tylko niszczą intruza ale także fragmenty jego

Monocyty nie tylko niszczą intruza ale także fragmenty jego

antygenów umieszczają na powierzchni błony komórkowej.

antygenów umieszczają na powierzchni błony komórkowej.

W ten sposób umożliwia limfocytom Th rozpoznanie cech

W ten sposób umożliwia limfocytom Th rozpoznanie cech

konkretnego antygenu. Limfocyt Th wydziela wtedy

konkretnego antygenu. Limfocyt Th wydziela wtedy

specjalne białka (

specjalne białka (

interleukiny

interleukiny

) które pobudzają określone

) które pobudzają określone

limfocyty B. Każdy limfocyt B powiększa się a następnie

limfocyty B. Każdy limfocyt B powiększa się a następnie

dzieli mitotycznie. Każdy z nowo powstałych limfocytów

dzieli mitotycznie. Każdy z nowo powstałych limfocytów

zdolny jest do produkcji jednego rodzaju

zdolny jest do produkcji jednego rodzaju

przeciwciał

przeciwciał

.

.

Docierają one do miejsca zakażenia i łączą się z konkretnym

Docierają one do miejsca zakażenia i łączą się z konkretnym

antygenem. Powstaje

antygenem. Powstaje

kompleks

kompleks

antygen-

antygen-

przeciwciało

przeciwciało

,

,

który ulega zniszczeniu lub neutralizacji. Kompleks ten

który ulega zniszczeniu lub neutralizacji. Kompleks ten

pobudza także do działania makrofagi.

pobudza także do działania makrofagi.

Wpływ wysiłku fizycznego na układ

Wpływ wysiłku fizycznego na układ

odpornościowy

odpornościowy

-

-

Intensywność umiarkowana (w granicach 25% VO2 max)

Intensywność umiarkowana (w granicach 25% VO2 max)

pobudzenie układu podwgórze- przysadka, wydzielanie

pobudzenie układu podwgórze- przysadka, wydzielanie

hormonów (hormon wzrostu, prolaktyna, beta- endorfiny)

hormonów (hormon wzrostu, prolaktyna, beta- endorfiny)

-

Intensywność wyższa (w granicach 50% VO2 max)

Intensywność wyższa (w granicach 50% VO2 max)

dodatkowo powstaje szereg substancji o charakterze

dodatkowo powstaje szereg substancji o charakterze

„katabolitów wysiłkowych”, uruchamiane zostaje interleukina i

„katabolitów wysiłkowych”, uruchamiane zostaje interleukina i

prostaglandyny, monokiny pobudzają limfocyty i neutrofile

prostaglandyny, monokiny pobudzają limfocyty i neutrofile

-

Intensywność maksymalna

Intensywność maksymalna

nagromadzenie „katabolitów” stymuluje monocyty, pobudza

nagromadzenie „katabolitów” stymuluje monocyty, pobudza

przysadkę mózgową do zwiększonego wydzielania ACTH,

przysadkę mózgową do zwiększonego wydzielania ACTH,

wydzielanie ACTH i kortyzolu powoduje efekt immunosupresji

wydzielanie ACTH i kortyzolu powoduje efekt immunosupresji

(osłabienie odpowiedzi ukł. odpornościowego)

(osłabienie odpowiedzi ukł. odpornościowego)

Bibliografia

Bibliografia

Claude A. Ville: „Biologia”,

Claude A. Ville: „Biologia”,

Władysław J. H. Kunicki- Goldfinger:

Władysław J. H. Kunicki- Goldfinger:

„Podstawy biologii”

„Podstawy biologii”

Grażyna Gorbaczewska: „Biologia”

Grażyna Gorbaczewska: „Biologia”

Ewa Holak: „Biologia”

Ewa Holak: „Biologia”

Dziękuję za uwagę!

Dziękuję za uwagę!