1
1
Nagłe zatrzymanie
Nagłe zatrzymanie
krążenia
krążenia
Anestezjologia i intensywna
Anestezjologia i intensywna
terapia
terapia
Studia niestacjonarne
Studia niestacjonarne
Temat 1
Temat 1
dr n. med. Zbysław W. Grajek
dr n. med. Zbysław W. Grajek
2
2
Co to jest nagłe zatrzymanie
Co to jest nagłe zatrzymanie
krążenia (NZK)?
krążenia (NZK)?
Jest to nagłe ustanie efektywnej czynności serca.
Jest to nagłe ustanie efektywnej czynności serca.
Serce, jako pompa, staje się całkowicie niewydolne, nie
Serce, jako pompa, staje się całkowicie niewydolne, nie
zapewnia odpowiedniej dystrybucji krwi w organizmie.
zapewnia odpowiedniej dystrybucji krwi w organizmie.
Organizm broni się centralizując krążenie,
Organizm broni się centralizując krążenie,
–
próbuje jak najdłużej utrzymać przepływ krwi przez korę
próbuje jak najdłużej utrzymać przepływ krwi przez korę
mózgową kosztem pozostałych narządów i tkanek (dlatego
mózgową kosztem pozostałych narządów i tkanek (dlatego
skóra staje się zimna i blada).
skóra staje się zimna i blada).
Ustaje oddychanie, a co za tym idzie dochodzi do
Ustaje oddychanie, a co za tym idzie dochodzi do
niedotlenienia mózgu i nieodwracalnego jego uszkodzenia.
niedotlenienia mózgu i nieodwracalnego jego uszkodzenia.
Wszystko to nie dzieje się natychmiast, jednak każda
Wszystko to nie dzieje się natychmiast, jednak każda
kolejna minuta bez odpowiedniej pomocy pogarsza
kolejna minuta bez odpowiedniej pomocy pogarsza
rokowanie co do szans na przeżycie.
rokowanie co do szans na przeżycie.
3
3
Przyczyny
Przyczyny
ostre zaburzenia pracy serca
ostre zaburzenia pracy serca
zawał mięśnia sercowego
zawał mięśnia sercowego
ostre zaburzenia rytmu serca
ostre zaburzenia rytmu serca
zaburzenia elektrolitowe
zaburzenia elektrolitowe
hipotermia
hipotermia
niektóre wady serca
niektóre wady serca
urazy, zwłaszcza klatki piersiowej i głowy
urazy, zwłaszcza klatki piersiowej i głowy
porażenie prądem
porażenie prądem
bardzo silne reakcje alergiczne
bardzo silne reakcje alergiczne
uduszenie
uduszenie
utonięcie
utonięcie
końcowy okres nieuleczalnych chorób, np. złośliwych
końcowy okres nieuleczalnych chorób, np. złośliwych
nowotworów.
nowotworów.
4
4
Mechanizm NZK z przyczyn
Mechanizm NZK z przyczyn
sercowych
sercowych
!
!
zatrzymanie serca - (
asystole cordis
) -brak czynności
skurczowej komór i przedsionków serca
! mgotanie komór serca (
fibrillatio ventric. cordis
)
! trzepotanie komór serca (
flegallatio ventic. cordis
)
! częstoskurcz komorowy bez tętna (
tachycardia
ventic
)
! TORSADE de POINTES - szybkie ,chaotyczne
pobudzenie
poszczególnych włókien mięśniowych lub
fragmentów mięśnia komór , uniemożliwiające
skuteczny
hemodynamicznie skurcz komór
6
6
7
7
Przeżycie po zatrzymaniu krążenia
Przeżycie po zatrzymaniu krążenia
waha się od 5% do 60% w zależności
waha się od 5% do 60% w zależności
od okoliczności zdarzenia (etiologia
od okoliczności zdarzenia (etiologia
sercowa lub nie, świadkowie obecni
sercowa lub nie, świadkowie obecni
lub nie, VF lub inny rytm).
lub nie, VF lub inny rytm).
Skuteczność resuscytacji zależy od
Skuteczność resuscytacji zależy od
jakości przeprowadzonych działań,
jakości przeprowadzonych działań,
od stanu przed rozpoczęciem resuscytacji
od stanu przed rozpoczęciem resuscytacji
Efekt czynności resuscytacyjnych
Efekt czynności resuscytacyjnych
podejmowanych podczas zatrzymania
podejmowanych podczas zatrzymania
krążenia zależy od wpływu
krążenia zależy od wpływu
–
czynników losowych
czynników losowych
wiek,
wiek,
choroba podstawowa
choroba podstawowa
–
czynników programowych
czynników programowych
- czas do
- czas do
rozpoczęcia
rozpoczęcia
resuscytacji
resuscytacji
defibrylacji
defibrylacji
8
8
Obecnie uważa się, że czas do elektrycznej
Obecnie uważa się, że czas do elektrycznej
defibrylacji jest najważniejszym
defibrylacji jest najważniejszym
pojedynczym czynnikiem wpływającym na
pojedynczym czynnikiem wpływającym na
przeżycie po zatrzymaniu krążenia.
przeżycie po zatrzymaniu krążenia.
–
W rejonach, gdzie możliwa jest wczesna
W rejonach, gdzie możliwa jest wczesna
defibrylacja wykonywana przez personel
defibrylacja wykonywana przez personel
karetki, więcej chorych ma stwierdzane VF w
karetki, więcej chorych ma stwierdzane VF w
momencie interwencji,
momencie interwencji,
–
To powoduje, że więcej chorych przeżywa i
To powoduje, że więcej chorych przeżywa i
zostaje wypisanych ze szpitala
zostaje wypisanych ze szpitala
–
Odsetek ten sięga 25-28%.
Odsetek ten sięga 25-28%.
9
9
Epidemiologia
Epidemiologia
Zatrzymanie krążenia zwykle występuje
Zatrzymanie krążenia zwykle występuje
–
w domu (około 2/3),
w domu (około 2/3),
–
u chorych płci męskiej mających >50 lat (około 3/4)
u chorych płci męskiej mających >50 lat (około 3/4)
–
w ciągu dnia (około ¾ pomiędzy 8,00 a 18,00).
w ciągu dnia (około ¾ pomiędzy 8,00 a 18,00).
W większości opracowań dotyczących
W większości opracowań dotyczących
pozaszpitalnego zatrzymania krążenia w
pozaszpitalnego zatrzymania krążenia w
mechanizmie VF, świadkowie obecni byli w 2/3
mechanizmie VF, świadkowie obecni byli w 2/3
przypadków.
przypadków.
Przeżycie pozaszpitalnego zatrzymania krążenia jest
Przeżycie pozaszpitalnego zatrzymania krążenia jest
tym bardziej prawdopodobne,
tym bardziej prawdopodobne,
–
im szybciej zostanie uruchomiony system ratownictwa
im szybciej zostanie uruchomiony system ratownictwa
medycznego,
medycznego,
–
wdrożone podstawowe postępowanie resuscytacyjne
wdrożone podstawowe postępowanie resuscytacyjne
–
defibrylacja
defibrylacja
–
opieka specjalistyczna
opieka specjalistyczna
10
10
11
11
Łańcuch przeżycia
Łańcuch przeżycia
Wczesny Dostęp do Pomocy
Wczesny Dostęp do Pomocy
: Dzwoń 112
: Dzwoń 112
Wczesna Resuscytacja Krążeniowo-Oddechowa
Wczesna Resuscytacja Krążeniowo-Oddechowa
(CPR)
(CPR)
: Wykonuj masaż serca i sztuczne oddychanie do
: Wykonuj masaż serca i sztuczne oddychanie do
momentu zastosowania AED lub przyjazdu pogotowia.
momentu zastosowania AED lub przyjazdu pogotowia.
Wczesna Defibrylacja
Wczesna Defibrylacja
: Defibrylacja jest jedynym
: Defibrylacja jest jedynym
sposobem na przerwanie nagłego zatrzymania krążenia.
sposobem na przerwanie nagłego zatrzymania krążenia.
Wczesna Zaawansowana Pomoc
Wczesna Zaawansowana Pomoc
: Po defibrylacji, zespół
: Po defibrylacji, zespół
reanimacyjny podaje leki kardiologiczne i kontynuuje opiekę
reanimacyjny podaje leki kardiologiczne i kontynuuje opiekę
w czasie transportu do szpitala.
w czasie transportu do szpitala.
12
12
Łańcuch przeżycia
Łańcuch przeżycia
resuscytacj
a
defibrylacj
a
dostęp
Wczesne:
zaawansowane
podtrzymywanie
czynności życiowych
13
13
Objawy
Objawy
brak tętna na dużych tętnicach
brak tętna na dużych tętnicach
brak tonów serca
brak tonów serca
utrata świadomości
utrata świadomości
zaburzenia oddychania
zaburzenia oddychania
sinica dystalnych części ciała
sinica dystalnych części ciała
drgawki toniczno-kloniczne
drgawki toniczno-kloniczne
zwiotczenie mięśni
zwiotczenie mięśni
szerokie źrenice (nie reagujące na światło)
szerokie źrenice (nie reagujące na światło)
bladość, plamy opadowe
bladość, plamy opadowe
14
14
Resuscytacja krążeniowo-
Resuscytacja krążeniowo-
oddechowa (w skrócie RK-O)
oddechowa (w skrócie RK-O)
(ang.
(ang.
Cardio-Pulmonary Resuscitation
Cardio-Pulmonary Resuscitation
CPR
CPR
)
)
jest zespołem zabiegów, których
jest zespołem zabiegów, których
zadaniem lub skutkiem jest
zadaniem lub skutkiem jest
przywrócenie podstawowych
przywrócenie podstawowych
objawów życia, tj. co najmniej
objawów życia, tj. co najmniej
krążenia krwi lub krążenia krwi i
krążenia krwi lub krążenia krwi i
oddychania. Nazywana jest także
oddychania. Nazywana jest także
podstawowym podtrzymaniem życia
podstawowym podtrzymaniem życia
(PPŻ).
(PPŻ).
15
15
Algorytm
Algorytm
wykonywania resuscytacji krążeniowo-
wykonywania resuscytacji krążeniowo-
oddechowej przez jedną osobę
oddechowej przez jedną osobę
Ocena miejsca zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa
Ocena miejsca zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa
Wołaj
Wołaj
[NIE ODPOWIADA?]
[NIE ODPOWIADA?]
Krzyknij po pomoc
Krzyknij po pomoc
Sprawdź drożność dróg oddechowych.
Sprawdź drożność dróg oddechowych.
Odchyl głowę trzymając jedną ręką za czoło a drugą za żuchwę.
Odchyl głowę trzymając jedną ręką za czoło a drugą za żuchwę.
Sprawdź oddech próbując wyczuć go na policzku i obserwując ruchy klatki
Sprawdź oddech próbując wyczuć go na policzku i obserwując ruchy klatki
piersiowej poszkodowanego.
piersiowej poszkodowanego.
Jeśli potrafisz
Jeśli potrafisz
sprawdź puls.
sprawdź puls.
[NIE ODDYCHA/BRAK PULSU?]
[NIE ODDYCHA/BRAK PULSU?]
Dzwoń 999 lub 112
Dzwoń 999 lub 112
30 uciśnięć klatki piersiowej
30 uciśnięć klatki piersiowej
2 wdechy + 30 uciśnięć
2 wdechy + 30 uciśnięć
U dzieci oraz niemowląt po sprawdzeniu oddechu wykonujemy 5 wdechów
U dzieci oraz niemowląt po sprawdzeniu oddechu wykonujemy 5 wdechów
życia, Służby medyczne wzywamy po jednej minucie RKO (2-3 cykli),
życia, Służby medyczne wzywamy po jednej minucie RKO (2-3 cykli),
należy również pamiętać o intensywności ucisku - u dzieci wykonujemy je
należy również pamiętać o intensywności ucisku - u dzieci wykonujemy je
jedną dłonią, u niemowląt dwoma palcami.
jedną dłonią, u niemowląt dwoma palcami.
16
16
Podstawowe czynności przy
Podstawowe czynności przy
resuscytacji
resuscytacji
Celem podstawowych czynności resuscytacyjnych (
Celem podstawowych czynności resuscytacyjnych (
BLS - Basic
BLS - Basic
Life Support)
Life Support)
jest zapewnienie krążenia i oddechu do czasu
jest zapewnienie krążenia i oddechu do czasu
przybycia ekipy wykwalifikowanych ratowników.
przybycia ekipy wykwalifikowanych ratowników.
Pamiętaj
Pamiętaj
–
Nieodwracalne zmiany w mózgu, u poszkodowanego
Nieodwracalne zmiany w mózgu, u poszkodowanego
przebywającego w normalnych warunkach termicznych, zaczynają
przebywającego w normalnych warunkach termicznych, zaczynają
się już po 4-6 min. niedotlenienia, a zmiany w sercu po 15- 30 min.
się już po 4-6 min. niedotlenienia, a zmiany w sercu po 15- 30 min.
Dlatego tak ważne jest zapewnienie pomocy poszkodowanemu jak
Dlatego tak ważne jest zapewnienie pomocy poszkodowanemu jak
najszybciej po zatrzymaniu oddechu/krążenia!
najszybciej po zatrzymaniu oddechu/krążenia!
A
A
- airways -
- airways -
drogi oddechowe
drogi oddechowe
- zapewnij poszkodowanemu
- zapewnij poszkodowanemu
drożność dróg oddechowych i dostęp do powietrza
drożność dróg oddechowych i dostęp do powietrza
B
B
- breathing -
- breathing -
oddech
oddech
- zapewnij poszkodowanemu "oddech"
- zapewnij poszkodowanemu "oddech"
- jeśli poszkodowany nie oddycha przystąp do sztucznego
- jeśli poszkodowany nie oddycha przystąp do sztucznego
oddychania
oddychania
C
C
- circulation -
- circulation -
krążenie
krążenie
- zapewnij poszkodowanemu
- zapewnij poszkodowanemu
"krążenie" - jeśli nie wyczuwasz pulsu przystąp do masażu
"krążenie" - jeśli nie wyczuwasz pulsu przystąp do masażu
serca
serca
17
17
Udrożnienie dróg
Udrożnienie dróg
oddechowych
oddechowych
U osób nieprzytomnych, leżących na plecach, najczęstszą
U osób nieprzytomnych, leżących na plecach, najczęstszą
przyczyną niedrożności dróg oddechowych jest
przyczyną niedrożności dróg oddechowych jest
–
zapadnięty język lub
zapadnięty język lub
–
ciało obce tkwiące i zatykające drogi oddechowe
ciało obce tkwiące i zatykające drogi oddechowe
18
18
Ciałami obcymi mogą być: krew, wymiociny, szczątki ubrania,
Ciałami obcymi mogą być: krew, wymiociny, szczątki ubrania,
złamana proteza zębowa, itp.
złamana proteza zębowa, itp.
Z zapadniętym językiem radzimy sobie w prosty sposób,
Z zapadniętym językiem radzimy sobie w prosty sposób,
odchylając głowę poszkodowanego do tyłu. Wówczas język
odchylając głowę poszkodowanego do tyłu. Wówczas język
przesuwa się do góry i drogi oddechowe udrażniają się.
przesuwa się do góry i drogi oddechowe udrażniają się.
Czynność tą wykonujemy następująco: podkładamy jedną rękę
Czynność tą wykonujemy następująco: podkładamy jedną rękę
pod szyję ratowanego i unosimy ją do góry, jednocześnie drugą
pod szyję ratowanego i unosimy ją do góry, jednocześnie drugą
rękę układając na czole, po czym odchylamy głowę do tyłu.
rękę układając na czole, po czym odchylamy głowę do tyłu.
Staramy się głowę odchylić maksymalnie, wykonując tę czynność
Staramy się głowę odchylić maksymalnie, wykonując tę czynność
ostrożnie .
ostrożnie .
19
19
W przypadkach podejrzanych o złamanie kręgosłupa
W przypadkach podejrzanych o złamanie kręgosłupa
szyjnego, zatkane językiem drogi oddechowe udrażniamy
szyjnego, zatkane językiem drogi oddechowe udrażniamy
poprzez uniesienie żuchwy lub wyciągnięcie języka
poprzez uniesienie żuchwy lub wyciągnięcie języka
Uniesienie żuchwy polega na wysunięciu jej w kierunku
Uniesienie żuchwy polega na wysunięciu jej w kierunku
pionowym u poszkodowanego, leżącego na wznak. Można to
pionowym u poszkodowanego, leżącego na wznak. Można to
uzyskać, naciskając do przodu obu kciukami kąty żuchwy,
uzyskać, naciskając do przodu obu kciukami kąty żuchwy,
lub przez pociągnięcie za zęby dolne tak, aby wysunęły się
lub przez pociągnięcie za zęby dolne tak, aby wysunęły się
one przed zęby górne.
one przed zęby górne.
W przypadku, gdy nie osiągniemy udrożnienia dróg
W przypadku, gdy nie osiągniemy udrożnienia dróg
oddechowych za pomocą wyżej wymienionych metod,
oddechowych za pomocą wyżej wymienionych metod,
należy dokonać tego poprzez wyciągnięcie języka. Po
należy dokonać tego poprzez wyciągnięcie języka. Po
wymuszonym otwarciu ust chwytamy język między kciuk i
wymuszonym otwarciu ust chwytamy język między kciuk i
palec wskazujący (rys.8), po czym wyciągamy go na brodę
palec wskazujący (rys.8), po czym wyciągamy go na brodę
20
20
Sztuczne oddychanie
Sztuczne oddychanie
technika pierwszej pomocy
technika pierwszej pomocy
stosowana przy resuscytacji
stosowana przy resuscytacji
krążeniowo-oddechowej, polegająca
krążeniowo-oddechowej, polegająca
na dostarczeniu powietrza do płuc
na dostarczeniu powietrza do płuc
osoby ratowanej
osoby ratowanej
21
21
Oddechy ratownicze
Oddechy ratownicze
faza wdmuchiwania
faza wdmuchiwania
powietrza powinna
powietrza powinna
trwać ok. 1 s (jak przy
trwać ok. 1 s (jak przy
naturalnym
naturalnym
oddychaniu)
oddychaniu)
Poczekaj na wydech!!!
Poczekaj na wydech!!!
Między oddechami-
Między oddechami-
unieś głowę, obserwuj
unieś głowę, obserwuj
ruchy klatki piersiowej
ruchy klatki piersiowej
(potwierdzenie
(potwierdzenie
skutecznej wentylacji),
skutecznej wentylacji),
nabierz nową porcję
nabierz nową porcję
powietrza
powietrza
22
22
Oddechy ratownicze
Oddechy ratownicze
Jeżeli wykonany pierwszy oddech ratowniczy
Jeżeli wykonany pierwszy oddech ratowniczy
nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej,
nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej,
jak przy normalnym oddychaniu:
jak przy normalnym oddychaniu:
–
Sprawdź jamę ustną poszkodowanego
Sprawdź jamę ustną poszkodowanego
–
Usuń widoczne ciała obce
Usuń widoczne ciała obce
Sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie
Sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie
żuchwy są poprawnie wykonane
żuchwy są poprawnie wykonane
Możesz wykonać nie więcej , niż 2 próby
Możesz wykonać nie więcej , niż 2 próby
wentylacji za każdym razem, zanim powrócisz
wentylacji za każdym razem, zanim powrócisz
do uciskania klatki piersiowej
do uciskania klatki piersiowej
23
23
Zasady masażu serca
Zasady masażu serca
Pacjenta zawsze należy ułożyć
Pacjenta zawsze należy ułożyć
na plecach
na plecach
,
,
koniecznie na twardym podłożu,
koniecznie na twardym podłożu,
Pacjent w trakcie masażu serca musi być
Pacjent w trakcie masażu serca musi być
wentylowany
wentylowany
,
,
Najnowsze wytyczne nie zalecają długotrwałego
Najnowsze wytyczne nie zalecają długotrwałego
wyszukiwania odpowiedniego miejsca ucisku. Ręce
wyszukiwania odpowiedniego miejsca ucisku. Ręce
kładziemy
kładziemy
na środku klatki piersiowej
na środku klatki piersiowej
i w tym
i w tym
miejscu prowadzimy masaż.
miejscu prowadzimy masaż.
Aby ratownik mógł skutecznie uciskać przez
Aby ratownik mógł skutecznie uciskać przez
odpowiednio długi czas i skutecznie prowadzić
odpowiednio długi czas i skutecznie prowadzić
masaż serca musi trzymać
masaż serca musi trzymać
wyprostowane ręce
wyprostowane ręce
.
.
Ucisk wynika z oparcia się ciężarem swojego ciała
Ucisk wynika z oparcia się ciężarem swojego ciała
na mostku.
na mostku.
Zwalniając ucisk należy
Zwalniając ucisk należy
nie odrywać rąk i nie
nie odrywać rąk i nie
zmieniać ich położenia
zmieniać ich położenia
24
24
Uderzenie pięścią w okolicę
Uderzenie pięścią w okolicę
przedsercową
przedsercową
Jeśli zatrzymanie akcji serca nastąpiło
Jeśli zatrzymanie akcji serca nastąpiło
w obecności ratownika można w
w obecności ratownika można w
pierwszej minucie rozpocząć BLS od
pierwszej minucie rozpocząć BLS od
uderzenia. Wykonujemy je
uderzenia. Wykonujemy je
tylko
tylko
jeden raz
jeden raz
w
w
środkową część
środkową część
mostka
mostka
z odległości ok 25cm.
z odległości ok 25cm.
–
Ten manewr nie jest zalecany dla osób
Ten manewr nie jest zalecany dla osób
niebędących profesjonalistami
niebędących profesjonalistami
25
25
Kontrola skuteczności
Kontrola skuteczności
Resuscytacja jest skuteczna, jeśli
Resuscytacja jest skuteczna, jeśli
pojawią się następujące objawy:
pojawią się następujące objawy:
–
unoszenie się i opadanie klatki
unoszenie się i opadanie klatki
piersiowej w rytm wentylacji
piersiowej w rytm wentylacji
–
tętno na dużych tętnicach
tętno na dużych tętnicach
–
zaróżowienie skóry
zaróżowienie skóry
26
26
Automatyczny defibrylator
Automatyczny defibrylator
zewnętrzny (AED)
zewnętrzny (AED)
Obecnie coraz częściej, w miejscach gdzie przebywa wielu
Obecnie coraz częściej, w miejscach gdzie przebywa wielu
ludzi (jak np. hipermarkety), zaczynają pojawiać się
ludzi (jak np. hipermarkety), zaczynają pojawiać się
automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED, automated
automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED, automated
external defibrillator). Są one tak skonstruowane, że za
external defibrillator). Są one tak skonstruowane, że za
pomocą komend głosowych prowadzą niedoświadczonego
pomocą komend głosowych prowadzą niedoświadczonego
ratownika przez proces defibrylacji. Potrafią samodzielnie
ratownika przez proces defibrylacji. Potrafią samodzielnie
zdiagnozować pacjenta, a następnie zaproponować
zdiagnozować pacjenta, a następnie zaproponować
najlepszą metodę postępowania. Przy ich stosowaniu należy
najlepszą metodę postępowania. Przy ich stosowaniu należy
pamiętać, że:
pamiętać, że:
elektrody powinny być ułożone tak, aby serce znajdowało
elektrody powinny być ułożone tak, aby serce znajdowało
się pomiędzy nimi (jedną elektrodę umieszcza się po prawej
się pomiędzy nimi (jedną elektrodę umieszcza się po prawej
stronie mostka, pod prawym obojczykiem, drugą - w linii
stronie mostka, pod prawym obojczykiem, drugą - w linii
środkowej pachowej, na wysokości koniuszka serca),
środkowej pachowej, na wysokości koniuszka serca),
u dzieci poniżej pierwszego roku życia nie należy
u dzieci poniżej pierwszego roku życia nie należy
wykonywać defibrylacji. Można jednak stosować tę
wykonywać defibrylacji. Można jednak stosować tę
aparaturę do diagnozowania
aparaturę do diagnozowania
27
27