ŻYWIENIE SZTUCZNE

NIEMOWLĄT

PODSTAWY ŻYWIENIA
- wykład 6

Najlepszym sposobem żywienia

niemowlęcia jest karmienie
piersią. Jeśli z jakiegoś powodu
matka nie może karmić piersią,
niemowlę w 1 roku życia powinno
otrzymywać odpowiednie - mleko
modyfikowane.

MLEKO

MODYFIKOWANE

to przeznaczone dla niemowlęcia pożywienie,

które pokrywa jego zapotrzebowanie na
składniki odżywcze wtedy, gdy pokarm
kobiecy jest niedostępny. Mieszanki do
żywienia niemowląt powinny odpowiadać
standardom opublikowanym w zaleceniach
Europejskiego Towarzystwa ds.
Gastroenterologii i Żywienia Dzieci
(ESPGAN), Komisji Wspólnoty
Europejskiej, FAO i WHO.

MLEKO MODYFIKOWANE

• Mieszanki mleczne

przygotowywane na bazie mleka
krowiego wymagają modyfikacji
czyli upodobnienie składu do
składu mleka matki.

Modyfikacje mleka

krowiego

• Zmniejszenie ilości białka i zmiana składu –

zwiększenie ilości białek serwatkowych.

• Zwiększenie udziału nienasyconych kwasów

tłuszczowych przez dodanie oleju roślinnego.

• Zwiększenie węglowodanów przez dodanie

laktozy.

• Obniżenie zawartości składników

mineralnych.

• Wzbogacenie witaminami i żelazem.

ZESTAWIENIE NAZW

GOTOWYCH PRZETWORÓW

SPOŻYWCZYCH DLA

NIEMOWLĄT I DZIECI

I. PRZETWORY MLECZNE

DLA NIEMOWLĄT:

• MLEKO POCZĄTKOWE

• MLEKO NASTĘPNE

• MLEKO DLA WCZESNIAKÓW

II. PRZETWORY

MLECZNO-ZBOŻOWE:

• MIESZANKI MLECZNE

• KASZKI, KLEIKI MLECZNE

(bezglutenowe i glutenowe)

• KASZKI I KLEIKI MLECZNO-

OWOCOWE (bezglutenowe i
glutenowe)

III. PRZETWORY

BEZMLECZNE DLA

NIEMOWLĄT:

• PRZETWORY OWOCOWE, WARZYWNE (soki,

zupy, przeciery)

• PRZETWORY WARZYWNO-MIĘSNE I MIĘSNE

• PRZETWORY ZBOŻOWE (bezglutenowe i

glutenowe):

-kleiki
-kaszki dwu- lub wielozbożowe
-kleiki i kaszki z owocami

IV. PRZETWORY MIESZANE

DLA NIEMOWLĄT:

Różny skład - przetwory owocowe,

zbożowe, warzywne, mięsne z
niewielkim dodatkiem mleka ...

MLEKO POCZATKOWE (typu

1)

•

zalecane od urodzenia do 4-6 miesiąca życia, a u dzieci

starszych jako dodatek do innych pokarmów (pod warunkiem,

że jest wzbogacone w żelazo); optymalny skład:

•

białko: 1,2-2 g/100 ml

•

stosunek białek kazeinowych do serwatkowych: dostępne są

mieszanki zarówno z przewagą białek serwatkowych (60/40),

jak i kazeinowych (18/82, 30/70)

•

tłuszcze: 3-4,4 g/100 ml (pokrycie 40-55% zapotrzebowania

energetycznego): niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe,

zwłaszcza linolowy i -linolenowy, w stosunku ok. 5:15

•

tauryna

•

L-karnityna (>7,5 mmol/100 kcal)

•

węglowodany: laktoza (dopuszczalna jest również sacharoza i

maltodekstryny)

•

kaloryczność: 64-72 kcal/100 ml i osmolarność ok. 265 mosm/l

Ze względu na pojawiające się doniesienia

sugerujące potrzebę obniżenia podaży
białka u niemowląt oraz fakt, że aktualnie
preferowany w Polsce model żywienia
sztucznego powoduje nieco zbyt dużą
podaż białka w diecie dzieci, aktualnie
zaleca się, aby mleko początkowe (typu 1)
było stosowane nawet do końca 6
miesiąca życia. Mleko następne (typu 2)
należy włączać od 7 miesiąca życia.

MLEKO NASTĘPNE

• zalecane dla niemowląt pomiędzy 5

a 12 miesiącem życia oraz dzieci
starszych jako jeden z elementów
normalnej diety

• Należy przestrzegać prawidłowego

- zgodnego z instrukcją - sposobu
przygotowywania mieszanek.

SCHEMAT

SZTUCZNEGO

ŻYWIENIA

NIEMOWLĄT

OPRACOWANY W 2007r

Miesiąc
życia

Ilość i
karmień
i
wielkość
porcji

Rodzaj pożywienia

1

7 razy
90-110

ml

Mleko początkowe

2

6 razy
110-130

ml

Mleko początkowe

3

6 razy
130-150
ml

Mleko początkowe

4

6 razy
150-180
ml

Mleko początkowe

5

5 razy
180 ml
+sok

•4 x mleko początkowe
•1 x

zupa – przecier

jarzynowy (

bez mięsa, tylko na

wywarze jarskim

), dodatkiem

tłuszczowym może być masło,
oliwa z oliwek lub niskoerukowy

olej rzepakowy.

•skrobane jabłko lub sok

(najlepiej przecierowy) – 50-
100 g

6

5 razy
180 ml
+sok

•4 x mleko początkowe
•1 x zupa – przecier

jarzynowy z dodatkiem

kleiku glutenowego

(pół

łyżeczki, czyli ok. 2-3 g na

100 ml + 10 g gotowanego

mięsa

(bez wywaru) lub ryby

(1-2 razy w tygodniu)
•przecier owocowy lub sok

(najlepiej przecierowy) – nie

więcej niż 150 g

7

5 razy

+sok

•1 x 180 ml – mleko następne z
dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej

(2-3 g na 100 ml)
•2 x 180 ml – mleko następne z

dodatkiem bezglutenowego kleiku (2-3 g
na 100 ml)
•1 x 200 ml zupa – przecier jarzynowy z

½

żółtka

(co drugi dzień) i z gotowanym

mięsem (10 g) lub rybą (1-2 razy w

tygodniu)
•1 x 150 g kaszka na mleku następnym

lub deser mleczno-owocowy
•przecier owocowy lub sok – nie więcej

niż 150 g

8

5 razy

+sok

•1 x 180 ml – mleko następne z
dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (6

g na 100 ml)
•2 x 180 ml – mleko następne z

dodatkiem bezglutenowego kleiku (6 g
na 100 ml)
•1 x 200 ml zupa – przecier jarzynowy z

½ żółtka co drugi dzień i z gotowanym
mięsem (10-15 g) lub rybą (1-2 razy w

tygodniu). Zupę można przygotowywać
na

wywarze mięsnym

.

•1 x kaszka na mleku następnym lub
deser mleczno-owocowy
•przecier owocowy lub sok – nie więcej
niż 150 g

9

5 razy

•1 x 200 ml – mleko następne z
dodatkiem kaszki glutenowej
•1 x 200 ml – mleko następne z
dodatkiem kaszki bezglutenowej
•1 x 200 ml – kaszka na mleku
następnym
•1 x 200 ml zupa – przecier
jarzynowy z dodatkiem ½ żółtka i z

gotowanym mięsem (10-15 g) lub

rybą (1-2 razy w tygodniu)
•1 x 150 g – owoce lub kompot lub

sok (najlepiej przecierowy) +

biszkopt

10 4-5

razy

•3 x 220 ml – mleczny posiłek

łączony z produktami zbożowymi

(np. mleko następne, kaszki

mleczne glutenowe lub

bezglutenowe, niewielkie ilości

pieczywa, biszkopty, sucharki)

•Posiłek obiadowy z dwóch dań

:

1 x zupa jarzynowa z kaszą

glutenową
1 x jarzynka z gotowanym mięsem3

(15-20 g) lub rybą (1-2 razy w

tygodniu) i ½ żółtka, z dodatkiem

ziemniaka lub ryżu,
przecier owocowy lub owoce lub

kompot lub sok (najlepiej

przecierowy) – nie więcej niż 150 g

11-

12

4-5

razy

posiłki jak w 10 miesiącu życia
zmiana: wprowadzić całe jajko 3-4
razy w tygodniu
twarożek, kefir, jogurt kilka razy w
tygodniu4

Zmiany w schemacie

żywienia sztucznego od

2007 roku.

NOWE ZALECENIA DOTYCZĄCE

WPROWADZANIA DO DIETY

NIEMOWLĄT PRODUKTÓW

ZAWIERAJĄCYCH GLUTEN

■

Menu dzieci karmionych butelką w 6

miesiącu może zawierać niewielką ilość
glutenu (2–3 g kaszy manny na 100 ml
przecieru jarzynowego) dodanego do mleka
modyfikowanego lub papki z warzyw.
Zmiany zasad żywienia wprowadzili
specjaliści po rozważeniu wszystkich „za” i
„przeciw”.

2007

DLACZEGO WPROWADZONO

ZMIANY

Dotychczas, produkty zawierające gluten, np.

kaszę mannę zalecano niemowlętom
dopiero w 10. miesiącu, a jeśli malec miał
skłonność do uczuleń – nawet po
pierwszych urodzinach. Uznano bowiem, że
im młodsze dziecko, tym wrażliwość na
gluten jest większa i skutkiem podania go
zbyt wcześnie jest większe ryzyko alergii i
ujawnienia choroby zwanej celiakią.
Okazało się, że tej ostrożności jest chyba
zbyt wiele.

Gluten to białko występujące w czterech

zbożach: pszenicy, jęczmieniu, owsie i życie.

Jest więc w wielu produktach, m.in.

makaronach, kaszach, pieczywie, ciastach.

Kilkadziesiąt lat temu gluten przysparzał

wielu zmartwień. Powodował u dzieci

ogromną ilość przypadków celiakii (choroby

wynikającej z nietolerancji glutenu). Właśnie

dlatego wprowadzono zasadę, aby

niemowlętom podawać go dopiero w 10

miesiącu.

Nie tylko zmalała liczba chorych na celiakię.

Zmienił się także przebieg choroby – nie jest

tak dramatyczny jak kiedyś.

Po latach problem glutenu podjęto na nowo.

Rozpoczęły się kolejne badania. Okazało się,

że wprowadzenie glutenu do diety

niemowlaka nie jest aż tak ryzykowne, jak

się wydawało. W dodatku włączenie do

jadłospisu kaszy zawierającej gluten w

czasie, gdy dziecko jest karmione piersią

zmniejsza ryzyko wystąpienia celiakii.

Dostępne aktualnie wyniki badań (wiele z nich

wciąż trwa) wskazują, że najlepiej

wprowadzać gluten do diety między 4 a 7

miesiącem życia dziecka.

Niemal cała Europa zaczęła właśnie tak

podawać dzieciom gluten np. we Francji,

Holandii, Włoszech i Chorwacji w 6 m. ż., a

w Szwecji – nawet już w 5.

Inne zmiany

• Ustalono, że mleko oznaczone "2", czyli tzw. następne

warto podać dopiero po ukończeniu 6 miesięcy życia.

• Także od 6, 7 miesiąca życia wzbogacamy dietę w

przeciery jarzynowo-warzywne, w mięso, połowę

żółtka, a nawet... w ryby! (1 - 2 razy w tygodniu). Tak

więc 7 miesiąc to okres innowacji, ale wszystkie

zmiany należy wprowadzać stopniowo. Między

kolejnymi nowościami należy stosować tygodniowe

przerwy - w rezultacie rozszerzanie jadłospisu

rozciągnie się na kilka tygodni.

• W 9 miesiącu życia może już wprowadzać szeroki

asortyment warzyw i owoców np. aronię, białe

porzeczki, szczaw.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ