TOKSYKOLOGIA

Toksykologia metali

Związane jest ono z:



ich właściwościami fizyko-chemicznymi,



biologiczną transformacją,



powinowactwem do poszczególnych
narządów, tkanek, układów
enzymatycznych, struktur
molekularnych

Ołów - źródła narażenia



produkcja akumulatorów, drutu, kabli,
barwników, stopów lutowniczych;



środowiskowe- huty ołowiu i innych
metali, samochody

Ołów



jeden z najbardziej toksycznych metali



może kumulować się w organizmie i
wywoływać wiele różnorodnych
uszkodzeń w obrębie nerek oraz
układów: nerwowego, krwiotwórczego
oraz pokarmowego



najczęściej występują zatrucia
przewlekłe będące konsekwencją
długotrwałego narażenia na związki
ołowiu



zaabsorbowany ołów przenika do
krwiobiegu, gdzie jego większa część
wbudowuje się do czerwonych ciałek
krwi- średni czas przebywania wynosi
30 dni



stąd 25-40% jego zawartości przenika
do tkanek miękkich, około 15% do
kości, a pozostała ilość jest wydalana



czas przebywania w tkankach miękkich
wynosi około 30 dni, a w kościach 40-
90 lat u dorosłego osobnika



wchłonięty ołów najpierw dostaje się z
krwią do wątroby, płuc, serca i nerek
(pula szybkowymienna), potem metal
gromadzi się w skórze i mięśniach
(średniowymienna), żeby ostatecznie
kumulować się w tkance kostnej (pula
wolnowymienna)

Mechanizm zatrucia



ołów odkłada się w tkankach, a szczególnie
w kościach w postaci trzeciorzędowego
ortofosforanu Pb3(PO4)2



najczęściej występują ostre stany kliniczne
spowodowane gwałtownym zwiększeniem
stężenia ołowiu we krwi w następstwie
uruchomienia depozytów tkankowych (w
gorączce, zaburzeniach RKZ i gospodarki
wapniowo-fosforanowej)

Mechanizm zatrucia



inhibicja syntezy hemu, skrócenie życia
erytrocytów, pobudzenie erytropoezy –
niedokrwistość, retykulocytoza,
nakrapianie zasadochłonne



toksyczne działanie ołowiu jest
efektem jego zdolności do wiązania się
z grupami sulfhydrylowymi enzymów i
białek komórkowych, co prowadzi do
zmian aktywności wielu enzymów i
uszkodzenia komórek

Zatrucie ostre



pieczenie w ustach, wymioty, kolka
jelitowa (ołowicza), spadek
ciśnienia tętniczego



rąbek ołowiczy –



zmiany w ośrodkowym układzie
nerwowym, podrażnienie ośrodków
oddechowego i naczynioruchowego
– organiczne związki ołowiu

Przewlekłe zatrucia

Przy długim narażeniu na ołów mogą
wystąpić:



uszkodzenie nerwu słuchowego, narządu
wzroku, zakłócenia widzenia barwnego i
zaburzenia



duże stężenia ołowiu we krwi mogą
spowodować odwracalne uszkodzenie części
bliższej kanalików nerkowych lub wolno
narastającą niewydolność nerek z
postępującym zwłóknieniem

Przewlekłe zatrucia



encefalopatia ołowicza – uszkodzenie
mózgu objawiające się zaburzeniami
fizjologiczno-psychicznymi: bezsenność,
niepokój, drażliwość, zmęczenie,
nadpobudliwość, agresja, zaburzenia
pamięci i koncentracji, drżenie
mięśniowe

Leczenie



głównie szpitalne i polega na
podawaniu odtrutek i wysokich dawek
witaminy B1 i B12

RTĘĆ

Rtęć występuje w 3 formach:



metaliczna



rtęć nieorganiczna



rtęć organiczna

Rtęć metaliczna



bardzo słabo wchłania się przez skórę -0,1
% i z przewodu pokarmowego - 2%, bardzo
dobrze wchłania się przez układ oddechowy
- 80%



ostre zatrucie (rzadko):

-

podrażnienie błony śluzowej

-

kaszel, duszność

-

śródmiąższowe zapalenie płuc



przewlekłe zatrucie

- działanie neurotoksyczne

Związki nieorganiczne
rtęci



ostre zatrucie:

-

metaliczny smak w ustach

-

nudności, wymioty

-

nadżerki w jamie ustnej, gardle

-

zaburzenia układu krążenia prowadzące

do ostrej nwd. serca

-

proteinuria, oliguria, krwiomocz



zatrucia przewlekłe:

-

uszkodzenie kłębuszków i kanalików

nerkowych

Związki organiczne rtęci



wchłanianie drogą inhalacyjną – 80%,

pokarmową – 95% oraz przez skórę



alkilowe związki rtęci szybko przedostają się po

przez krwiobieg do komórek mózgu, gdzie

naruszają barierę krew-mózg, co prowadzi do

zaburzeń metabolizmu układu nerwowego



objawy:

-

nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

-

parestezje (zaburzenia czucia)

-

ataksje (zaburzenia koordynacyjno-ruchowe)

-

dyzartie (zaburzenia mowy)

-

głuchota

Leczenie



Chelaton CaNa EDTA, Dimerkaprol

Zatrucie sporyszem

Objawy zatrucia



bóle brzucha, nudności



zamroczenia, majaczenie, drgawki o
charakterze padaczkowym (zawiera kwas
lizergowy, którego związkiem pochodnym jest
LSD



skurcz naczyń krwionośnych – fioletowo-
czerwone przebarwienia kończyn oraz zmiany
zgorzelinowe