KPSW - Ochrona Środowiska

Krystyna Labuda

Motto:

„

Źródło zwykle nie pochwala drogi,

którą wybrała rzeka”

Jan Cocteau

Wejherowo 30.01.2011

Wisła na tle historii Polski

*służyła jako szlak żeglugi rzecznej-Słowianie

jako mistrzowie w budowie łodzi docierali do
krajów skandynawskich

*ważny szlak handlowy-spławianie soli, drzewa

i zboża-liczne spichrze wzdłuż biegu rzeki

*wykorzystanie energii wody- poprzez budowę

grobli, jazów ,młynów wodnych

Wisła a historia…

*rozbiory Polski- ”podzieliły rzekę”

*okres wojenny – zachamował rozwój żeglugi

*okres powojenny- budowa zapór i zbiorników

wodnych

*współcześnie- powrót do natury-od 2008 r

obchodzenie „ Święta Wisły”

Wisła……….

*najdłuższa rzeka Polski o długości-1047 km

*jest też najdłuższą rzeką uchodzącą do Morza

Bałtyckiego

*źródło rzeki-na wysokości 1106m n.p.m. na

zachodnim stoku Baraniej Góry

*zasadniczy kierunek biegu Wisły-południkowy

Wisła……..

*bieg Wisły dzieli się umownie na trzy odcinki
-górny –od źródeł do Sandomierza
-środkowy-od Sandomierza do ujścia Narwi
-dolny- od ujścia Narwi-do własnego ujścia-

Bałtyku

*40 km od ujścia- okolice Sztumu rzeka

rozdziela się na dwa ramiona:

Lewe ramię –Leniwka , prawe-Nogat a w środku

tworzy szeroką deltę-Żuławy

Wisła na mapie Polski

Charakterystyka
dorzecza Wisły

*dorzecze - obszar, z którego do rzeki głównej wody

spływają wszystkie jej dopływy

*dorzecze Wisły-194424 km2
*dorzecze asymetryczne - prawostronna do lewej 73;27
*87%-leży na terenie Polski

*średnie wzniesienie npm-270 m(najwyższy punkt-

Gerlach Tatry 2663m-najniższy Żuławy -1,8 m)

*długość biegu-1068,3 km

Dorzecze Wisły

Większe dopływy Wisły

*Dunajec-zbiera wody z Tatr , posiada dużą

amplitudę wahań stanów wody

*San-wypływa z Bieszczad-też jako rzeka górska
*Wieprz-początek w jeziorze Wieprzowyn
*Pilica-wydajne źródła k/Pilicy
*Bug-największy dopływ Wisły-początek źródła

Gołogóry-Ukraina

*Narew-początek na Białorusi

Profil wodowskazowy

 Wodowskaz Sandomierz szczegóły wodowskazu

(charakterystyki)

Położenie geograficzne

21

.7463 E, 50.6729 N

Wysokość nad poziomem morza139.14 m n. p .m
Kilometr biegu rzeki 68.4 km
Brzeg (P- prawy, L-lewy)L
Szacunkowa szerokość rzeki 150 m
Szacunkowa szerokość międzywala 840 m
Stan ostrzegawczy420 cm
Stan alarmowy610 cm
NW (najniższy obserwowany stan wody z wielolecia)58 cm
SW (średni obserwowany stan wody z wielolecia)196 cm
WW (najwyższy obserwowany stan wody z wielolecia)835 cm
Uwagi dot. wodowskazu: wodowskaz jest na przystani wodnej

Charakterystyka
wodowskazu

Wisła w Sandomierzu

W okolicach Sandomierza Wisła płynie bezpośrednio

po południowo-wschodniej krawędzi Wyżyny

Sandomierskiej. Lewe zbocze doliny Wisły jest

wysokie z siecią głębokich wąwozów, które

porozcinały lessową powierzchnię wyżyny. Natomiast

prawy brzeg jest niski, zabagniony. Na obu brzegach

zbudowane zostały wały ochronne. Poniżej

Sandomierza rzeka podcina południowo-wschodnią

krawędź wyżyny z odsłaniającymi się łupkami

kambryjskimi, są to tzw. Góry Pieprzowe wznoszące

się około 50m ponad dnem doliny. Utwory

kambryjskie są tu przykryte osadami lodowcowymi i

lessem. Na północ od Gór Pieprzowych (wschodnie

zbocze Wyżyny Sandomierskiej) kończy się

uregulowany odcinek biegu Wisły.

Stany Wisły

Stany niskie , średnie i

wysokie

Średnia roczna

Zakres przypadków

Charakterystyka stanów

*najniższe stany układają się w przedziale 100-

200

*najwyższe stany 170-420

*średnie-140-260

Stany Wisły

Od jesieni zachodzi powolny wzrost stanów ,

hamowany nieco tworzeniem zjawisk

lodowcowych w rzece oraz utrudnionym

odpływem podziemnym-przemarznięcie

gruntu , a od lutego gwałtowny wzrost stanów

wody-maksimum w kwietniu, w maju spadek

aż do osiągnięcia minimum w lipcu sierpniu!

Niskie stany

*przypadają na okres od listopada do stycznia i

maj ,czerwiec

*przyczyną może być:
*brak opadów
*wysoka temperatura-zwiększone parowanie
*obniżanie poziomu wód gruntowych
*wielkość i charakter zagospodarowania

Wysokie stany

*wiosna-raptowny spływ wód z roztopów i opadów

śnieżnych

*lato-obfite opady z napływu , ciepłego i wilgotnego

powietrza zwrotnikowo-morskiego

-powodzie –opadowo -nawalne
-powodzie-opadowo - rozlewne

*zima-zatory lodowe , gdy spływa kra lodowa i zatory

śryżowe

*przy ujściu -sztormy morskie
*niziny-zarastanie –bujna wegetacja roślin w korytach rzek

Przepływy rzeki

Średnie przepływy roczne

Zestawienie przepływów
rocznych

Przepływy w dniach

Przepływy i stany rzeki

Przepływy

*przepływy najwyższe-max powstają w wyniku

zasilania wodami opadowymi ,pochodzącymi
z roztopów lub z silnych opadów

*przepływy najniższe –w okresach

ograniczonego zasilania rzek

*przepływy średnie-wynik obu form zasilania-

powierzchniowego i podziemnego

*zasięg stanów przebiega podobnie jak przebeg

przepływów

Temperatura wody w

rzece

Średnia temperatura roczna

Roczne zestawienie termiki

rzeki

Temperatura -zakres i
przypadki

Temperatura

*minimalna przypada na grudzień-do lutego
*maksymalna czerwiec-wrzesień
*temperatury wykazują pewną sezonowość
*nie ma gwałtownych amplitud w danej porze

roku

*średnia roczna dla Wisły wynosi;10-12c
*średnia latem-15-20c
* średnia zimą 6-7 C

Temperatura



Zależy od;



*temperatury powietrza



*temperatury wód gruntowych zasilających

rzekę



*zanieczyszczenia rzeki



*roślinności wodnej



*rzeki polskie pod względem reżimu

termicznego można podzielić n górskie nizinne



*amplitudy rzek 30C

Zależność stanu i
przepływu

Stan i przepływ bez
zlodzenia

Zlodzenie

*zjawisko lodowe na rzece-jest zróżnicowane pod

względem występowania -miesiąc i regionu kraju

*zlodzenie następuje z północo-wschodu na

południo-zachód

*uwalnianie rzek z lodu w kierunku odwrotnym od

południo - zachodu na północno- wschód

*elementy zlodzenia :śryż ,lód brzegowy, pokrywa

lodowa , kra lodowa, zator lodowy

*porywa lodowa osiąga w naszych rzekach ;od

kilku do kilkudziesięciu cm

Wnioski:

*Wisłę jak inne rzeki polskie charakteryzuje śnieżno-deszczowy reżim

zasilania

*średni przepływ Wisły-0,8m/s
*maksymalna różnica stanów wody 10 m
*niskie stany ; maj –czerwiec; listopad-styczeń
*wezbrania –letnie krótkotrwałe najczęściej lipiec lub sierpień
*wezbrania roztopowe-zwykle długotrwałe luty marzec
*okres niskich przepływów wrzesień, październik

*czas zlodzenia rzek –różny : na zachodzie najkrótszy, wydłuża się im

bardziej na wschód

*utrzymujący się lód na rzece –powoduje zmniejszony przepływ-powodując

zatory

* lód na dnie może powodować zmiany w korycie –erozja wgłębna i boczna
*średnie temperatury wód rzecznych posiadają sezonowy rozkład zbliżony

do przebiegu temperatur powietrza

Literatura:

*praca zbiorowa pod kierownictwem Haliny Czarneckiej
Atlas podziału hydrologicznego Polski tom 1 i 2

Warszawa 2005;

*Zdzisław Mikulski ;Zarys hydrografii Polski(112-194)

PWN ; Warszawa 1965

*http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thum

b/9/9a/Karte_Weichsel.jpg/300px-Karte_Weichsel.jpg

*http://levis.sggw.pl/~ozw1/zgw/msos/00_01/wodypow/

Image23.gif

*http://hydro.bobee.pl/detal.php?id=9