CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U

DZIECI

Dr n. med. Jolanta
Pietrzak

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

PODZIAŁ UKŁADU ODDECHOWEGO

GÓRNE DROGI ODDECHOWE:

-

nos i zatoki boczne nosa

-

jama ustna

-

gardło

-

krtań

DOLNE DROGI ODDECHOWE:

-

tchawica

-

oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

PODZIAŁ UKŁADU ODDECHOWEGO

CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA

- nos

-

gardło

-

krtań

-

tchawica

- oskrzela: główne, płatowe, segmentowe

-

oskrzelik końcowy

CZĘŚĆ ODDECHOWA

- oskrzelik oddechowy

- przewód pęcherzykowy

- pęcherzyk płucny

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

Należą do najczęstszych chorób w

wieku rozwojowym, szczególnie w

najmłodszych grupach wiekowych,

w których są pierwszą przyczyną

zgłaszalności do lekarza i

hospitalizacji.

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO U

DZIECI

-predysponujące

-drażniące (prowokujące)

-ułatwiające (sprzyjające)

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ROZWOJU

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO

U DZIECI

A.

Czynniki genetyczne i wrodzone

- zaburzenia rozwoju jakościowego i ilościowego

układu oddechowego ( wady, wiotkość,

zaburzenia ruchowe rzęsek i in.)

- zaburzenia odporności humoralnej i

komórkowej

- obciążenie rodzinne alergią

- płeć, rasa

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ROZWOJU

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO U
DZIECI

B. Zaburzenia w życiu płodowym i okresie

okołoporodowym

- choroby matki ( wpływ choroby i leków

przyjmowanych)

- wiek płodu i sposób urodzenia
- zmiany zejściowe po zaburzeniach

oddychania w okresie noworodkowym ( np.
dysplazja oskrzelowo-płucna)

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ROZWOJU

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI

C. Inne

-

zwężenie drzewa oskrzelowego przez ucisk lub
zatkanie jego światła ( aspiracja ciał obcych,
powiększenie węzłów, guzy)

-

choroby współistniejące ( krzywica, choroby
niedoborowe)

-

refluks żołądkowo-przełykowy: drobne cząsteczki
pokarmowe w postaci aerozolu przedostają się do
oskrzeli, większe cząstki do trąbki słuchowej

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PROWOKUJĄCE ROZWÓJ

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO U
DZIECI

A. Zakażenia
- wirusy ( RS,Parainfluenzae,

Influenzae,Rhinovirus, Adenovirus)

- bakterie ( Mycoplasma pneumoniae,

Streptococcus pneumoniae, Hemophilus
influenzae, Staphylococcus aureus )

- grzyby

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PROWOKUJĄCE ROZWÓJ ZAKAŻEŃ

UKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI

B. Zanieczyszczenie środowiska
zwiększa nadreaktywność oskrzeli,

rozszczelnia połączenia nabłonka
oddechowego, powoduje niszczenie
komórek nabłonka oddechowego,
upośledza ruch aparatu śluzowo-
rzęskowego

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PROWOKUJĄCE ROZWÓJ ZAKAŻEŃ UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

C. Palenie bierne i czynne
zwiększa nadreaktywność oskrzeli, rozszczelnia

połączenia nabłonka oddechowego, powoduje

niszczenie komórek nabłonka oddechowego, upośledza

ruch aparatu śluzowo-rzęskowego

prowokuje częstsze występowanie przewlekłego

kaszlu, nawracających zapaleń oskrzeli, nawracajacych

zapaleń krtani, nawracających zakażeń górnych dróg

oddechowych w tym zapalenia ucha środkowego

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI PROWOKUJĄCE ROZWÓJ

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO U
DZIECI

D. Aerozole
medyczne, kosmetyczne, gospodarcze
E. Alergeny
F. Inne chemiczne i fizyczne czynniki
- klimat, wysokość
- szkodliwe czynniki zawarte w wodzie,

żywności, lekach

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI UŁATWIAJĄCE ROZWÓJ ZAKAŻEŃ

UKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI

A. Jakość życia
- edukacja zdrowotna rodziców - stan

uświadomienia zdrowotnego rodziców

( bagatelizowanie lub nadinterpretowanie

objawów),

- warunki i nawyki higieniczne (codzienna higiena

ciała,higiena jamy ustnej)

- status ekonomiczny (aktywność zawodowa

rodziców i potrzeba oddania dziecka do

przedszkola lub żłobka)

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI UŁATWIAJĄCE ROZWÓJ ZAKAŻEŃ

UKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI

- warunki domowe ( własny pokój,

zagęszczenie mieszkań, sposób opalania)

- liczba rodzeństwa, kolejność urodzenia
- żywienie ( karmienie piersią:mleko matki

zawiera przeciwciała wydzielnicze IgA,

czynniki o działaniu antybakteryjnym

(lizozym, laktoferyna), częstość zakażeń

u dzieci karmionych piersią

jest mniejsza o ok. 40%

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI UŁATWIAJĄCE ROZWÓJ

ZAKAŻEŃ UKŁADU ODDECHOWEGO U

DZIECI

- niedobór witamin i pierwiastków

śladowych: witamina C, D, żelazo,
selen, cynk

- używanie smoczka
- inne czynniki: woda, żywność, leki

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZYNNIKI UŁATWIAJĄCE ROZWÓJ

ZAKAŻEŃUKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI

B. Alergia
obrzęk błon śluzowych, nadmierne

wydzielanie śluzu sprzyja zakażeniom

C. Czynniki ułatwiające transmisję zakażeń
- przebywanie w dużych skupiskach ludzkich:

pobyt w żłobku powoduje wzrost ryzyka
chorób układu oddechowego o 73%, w
przedszkolu o 50%

- choroby płuc w rodzinie

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

ODRĘBNOŚCI ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE

Im młodsze dziecko, tym większe

odrębności i tym większa

skłonność do chorób układu oddechowego.

Klatka piersiowa niemowlęcia jest

beczkowata i wiotka. Przepona

jest ustawiona wysoko, a

oddychanie jest typu przeponowego.

Stwarza to gorsze warunki oddychania.

Światło tchawicy jest szerokie. Ułatwia to

doprowadzenie powietrza do płuc, ale

jednocześnie sprzyja szybszej penetracji

drobnoustrojów.

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

ODRĘBNOŚCI ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE

Oskrzela są krótkie i wąskie. Krótkość

dróg oddechowych sprzyja szerzeniu się
infekcji w płucach. Wąskie oskrzela
mogą być łatwo zaczopowane
wydzielinę zapalną i powodować
niedodmę lub rozdęcie.

Szerzeniu zmian zapalnych sprzyja też

specyficzna budowa błony śluzowej,
słabo rozwinięty aparat rzęskowy, słabo
rozwinięte mięśnie gładkie.

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

ODRĘBNOŚCI ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE

Niemowlęta i małe dzieci cechuje duża

niedojrzałość immunologiczna. System

odporności rozwija się wraz z rozwojem

dziecka, jest najmniej sprawny u

noworodków i niemowląt.

Błona śluzowa u niemowląt jest obficie

unaczyniona, dlatego łatwo ulega

obrzmieniu.

Gruczoły surowicze i śluzowo-surowicze są

słabo rozwinięte, stąd zdolność

nawilżania i oczyszczania wdychanego

powietrza jest mniejsza.

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

ODRĘBNOŚCI ANATOMICZNO-FIZJOLOGICZNE

Aparat rzęskowy jest słabo rozwinięty, a jego

sprawność mała.

Błona mięśniowa oskrzeli jest słabo rozwinięta,

dotyczy to również chrząstek krtani, tchawicy i

oskrzeli oraz tkanki łącznej elastycznej.

Możliwości obronne są niedostateczne.

Noworodek i niemowlę dysponuje jedynie

odpornością bierną ( IgG przekazane przez

matkę). Chroni to jedynie przed niektórymi

chorobami(ospa wietrzna, świnka, odra), do

obrony przed innymi drobnoustrojami

potrzebne są przeciwciała klasy IgM lub IgA.

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

ZAKAŻENIA GÓRNYCH DRÓG

ODDECHOWYCH

(NIEŻYT NOSA, ZAPALENIE GARDŁA)
Niemowlęta i małe dzieci: obrzęk nosa, katar,

kaszel o różnym nasileniu, gorączka ( ale
często brak gorączki !!!), brak łaknienia
( obrzęk nosa utrudnia ssanie), wymioty,
biegunka, drażliwość, budzenie się w nocy

Starsze dzieci: katar, kaszel, gorączka, złe

samopoczucie, nudności, rzadziej wymioty,
słabsze łaknienie, bóle brzucha

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

ZAKAŻENIA GÓRNYCH DRÓG

ODDECHOWYCH

(NIEŻYT NOSA, ZAPALENIE GARDŁA)
Powikłania:
- zapalenie ucha środkowego ( u niemowląt i

małych dzieci)

- zapalenie zatok bocznych nosa ( u dzieci

starszych )

- zapalenie oskrzeli
- zapalenie płuc

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

PODZIAŁ ETIOLOGICZNY ZAPALEŃ PŁUC

1. Zakażenia bakteryjne

(pneumokoki, paciorkowce,

gronkowce, Haemophilus influenzae,
Klebsiella,Pseudomonas aeruginosa, prątek gruźlicy)

2. Zakażenia wirusowe:

wirus RS, adenowirus, wirus

cytomegalii, wirus grypy

3. Inne zakażenia:

Pneumocystis carinii, Mycoplasma

pneumonie, Chlamydia, nokardioza, gorączka Q,
ornitoza, psittakoza, aktynomikoza

4. Zakażenia grzybami:

aspergilloza, histoplazmoza,

blastomikoza,kokcydioidomikoza, mukormikoza,
sporotrychoza

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

PODZIAŁ ETIOLOGICZNY ZAPALEŃ

PŁUC

5.

Aspiracja

( wód płodowych, pokarmu i/lub treści

żołądkowej, ciała obcego, pyłów, węglowodorów,
substancji tłuszczowych)

6. Zespół Loefflera

( eozynofilowe zapalenie płuc )

7. Zapalenie płuc polekowe/popromienne
8. Zapalenie płuc z nadwrażliwości

( wdychanie

cząsteczek siana, piór i odchodów ptasich, pleśni )

9. Opadowe zapalenie płuc

( w następstwie

biernego przekrwienia w stanach wyniszczenia )

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

ODRĘBNOŚCI ZAPALENIA PŁUC U NOWORODKÓW

I MAŁYCH NIEMOWLĄT

1.Wrodzone zapalenie płuc (congenital pneumonia)

rozwija się w wyniku zakażenia przeniesionego przez

łożysko, czynnikami etiologicznymi mogą być

drobnoustroje wywołujące toksoplazmozę, różyczkę,

cytomegalię, opryszczkę

2.Wewnątrzmaciczne zapalenie płuc(intrauterine

pneumonia)

rozpoznanie anatomopatologiczne dotyczy dzieci martwo

urodzonych lub żywourodzonych, które zmarły w

pierwszych dniach życia, poza infekcją stwierdza się cechy

niedotlenienia

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

ODRĘBNOŚCI ZAPALENIA PŁUC U

NOWORODKÓW I MAŁYCH NIEMOWLĄT

3.Okołoporodowe zapalenie płuc (perinatal

pneumonia)

zakażenie nabyte podczas porodu drobnoustrojami

kolonizującymi drogi rodne matki lub aspiracją płynu
owodniowego

4.Zapalenie płuc nabyte po porodzie (postnatal

pneumonia)

objawia się w pierwszym miesiącu życia, drobnoustrojami,

które je wywołuje dziecko zakaża się najczęściej na
oddziale noworodkowym lub w środowisku domowym

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

OBJAWY ZAPALENIA PŁUC:

NOWORODKI I NIEMOWLĘTA:
Objawy mogą być zadziwiająco skąpe np.tylko

zakażenie górnych dróg oddechowych i zmiany
radiologiczne lub tylko przyspieszony oddech
lub tylko niechęć do jedzenia, apatia, często
niewielkie zwiększenie ciepłoty ciała lub
hipotermia, duszność z postękiwaniem, sinica,
gra skrzydełek nosa, zaciąganie międzyżebrzy,
mostka, dolnych części klatki piersiowej,
tachykardia, kaszel jest rzadkim objawem

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

OBJAWY ZAPALENIA PŁUC:

DZIECI
Gorączka ( 38-39°C), kaszel o różnym

charakterze zwykle początkowo suchy,
męczący potem wilgotny z
odkrztuszaniem śluzowej lub
śluzoworopnej wydzieliny, często
prowokujący wymioty, przyspieszenie
oddechu, duszność, postękiwanie, ból w
klatce piersiowej

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

OBJAWY ZABURZEŃ ODDYCHANIA U DZIECI
Objawy kliniczne:
- przyspieszenie oddechów (tachypnoe)
- zaburzenie rytmu i typu oddechów ( pogłębione,

spłycone, bezdechy, nieregularne )

- zaciąganie klatki piersiowej
- gra skrzydełek nosa
- postękiwanie wydechowe
- oddech świszczący i/lub wydłużony wydech
- sinica

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

OBJAWY ZABURZEŃ ODDYCHANIA U

DZIECI

Objawy sercowe:
- tachykardia lub (rzadziej) bradykardia
- zaburzenie rytmu serca
- obniżenie ciśnienie tętniczego krwi
- obrzęk płuc pochodzenia sercowego
- zapaść sercowo-naczyniowa

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

OBJAWY ZABURZEŃ ODDYCHANIA U

DZIECI

Objawy neurologiczne:
- podniecenie lub apatia
- zaburzenie zdolności myślenia
- bóle głowy
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia świadomości
- drgawki
- senność, śpiączka

CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

OBJAWY ZABURZEŃ ODDYCHANIA U

DZIECI

Zmiany w badaniach laboratoryjnych:
- hipoksemia (ostra lub przewlekła )
- hiperkapnia ( ostra lub przewlekła )
- kwasica metaboliczna i/lub oddechowa

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ